CHARAKTERYSTYKA MECHANIKI STAWOW I ZESTAWIENIE
CZYNNOŚCIOWE MIĘSNI

ZESTAWIENIE CZYNNOSCIOWE MIĘSNI
KRĘGOSŁUPA I GŁOWY


Część przedkrzyżowa kręgosłupa stanowi łańcuch elementów kostnych,
którego ruchomość jest różna w poszczególnych odcinkach: największa
w odcinku górnym, w odcinku dolnym zmniejsza się wskutek obciążenia.
Stosunkowo najmniej ruchoma jest część piersiowa zarówno ze względu na
budowę kręgów piersiowych, jak i udział w budowie klatki piersiowej.
Główne ruchy kręgosłupa to: ruchy zgięcia i prostowania w płaszczyźnie pośrodkowej
(strzałkowej), ruchy zgięcia bocznego w płaszczyźnie czołowej i ruchy obrotowe.

Ruchy zgięcia i prostowania kręgosłupa (flexio et extensio), zwane
także zgięciem do przodu i zgięciem w tył (anteflexio et retroflexio), są
ruchami symetrycznymi, odbywającymi się wokół osi poprzecznej. Łączny
zakres obu tych ruchów wynosi u człowieka 170-250 przy czym zakres
zgięcia do przodu jest większy niż ku tyłowi. Ruchy zgięcia do przodu i ku
tyłowi zachodzą głównie w części szyjnej i lędźwiowej kręgosłupa. Podczas
zgięcia do przodu rozluźniają się więzadła kręgosłupa, części pierścieni
włóknistych krążków międzykręgowych i ezęści torebek stawowych
położone do przodu od poprzecznej osi ruchu, natomiast napięciu ulegają
analogiczne elementy, przebiegające do tyłu od tej osi, hamując nadmierne
wychylenie. Podczas zgięcia kręgosłupa do tyłu stosunki te przedstawiają się
odwrotnie. Silnym czynnikiem hamującym ruchy są także mięśnie
antagonistyczne, tzn. w zgięciu do przodu rozciąganiu ulegają mięśnie
głębokie grzbietu stawiając opór mięśniom brzucha, które kurcząc się
powodują to zgięcie; i przeciwnie - w trakcie prostowania i tyłozgięcia opór
stawiają mięśnie brzucha.
Ruch zgięcia i prostowania głowy (flexio et extensio capitis), zwany także
ruchem potakiwania odbywa się w stawach głowowych górnych wokół
wspólnej osi poprzecznej, przebiegającej przez oba kłykcie kośei potylicznej.
Łączny zakres tego ruchu jest niewielki - wynosi bowiem około 30o. Ruch
ten może byćjednak znacznie obszerniejszy i dochodzić do 125st, gdy bierze
w nim udział kręgosłup szyjny.

Mięśnie zginające głowe i kregosłup do przodu:

a) w stawach głowy:
mięsień długi głowy (m. longus capitis),
mięsień długi szyi (m. longus coli),
mięsień prosty głowy przedni (m. rectus capitis anterior),
mięsień prosty głowy boczny (m. rectus capitis lateralis),
b) w części szyjnej:
migsień długi szyi (m. longus coli),
migsień długi głowy (m. longus capitis),
mięsień pochyły przedni (nr. scalenus anteriorl,

c) w części piersiowo-lędźwiowej :
mięsień prosty brzucha (m. rectus abdominis),
mięsień skośny zewnętrzny brzucha (m. obliquus externus abdominis),
mięsień skośny wewnętrzny brzucha (m. obliquus internus abdominis),
mięsień lędźwiowy większy (m. psoas major).

Mięśnie prostujące głowę i kręgosłup oraz zginające do tyłu:

a) w stawach głowy:
mięsień czworoboczny (m. trapezius); część górna,
migsień płatowaty głowy (m. splenius capitis),
mięsień prostownik grzbietu (m. erector spinae) - m. najdłuższy głowy (m. longissimus
capitis),
mięsień półkolcowy głowy (m. semispinalis capitis),
mięsień prosty tylny większy głowy (m. rectus capitis posterior major),
mięsień prosty tylny mniejszy głowy (m. rectus capitis posterior minoi),
mięsień skośny górny głowy (m. obliquus capitis superior),
mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy (m. stenocleidomastoidetus),

b) w części szyjnej:
mięsień płatowaty (m. splenius),
mięsień prostownik grzbietu (m. erector spinae) - część szyjna
m. biodrowo-żebrowego (m. iliocostalis cervicis) oraz najdłuższy szyi
i głowy (m. longissimus cervicis et capitis),
mięsień kolcowy szyi (m. spinalis cervicis),
mięśnie międzykolcowe (mm. interspinales),
mięsień wielodzielny (m. multifidus),

c) w części piersiowo-lędźwiowej :
mięsień prostownik gribietu (m. erector spinae) - część lędźwiowa
i piersiowa m. biodrowo-żebrowego (m. iliocostalis lumborum et thoracis) i m. najdłuższy
klatki piersiowej (m. longissimus thoracis),
mięsień kolcowy klatki piersiowej (m. spinalis thoracis),
mięśnie międzykolcowe (mm. interspinales),
mięsień półkolcowy (m. semispinalis),
mięsień wielodzielny (m. multifdus).

Ruchy zginania bocznego kręgosłupa (flexio lateralis) są ruchami asymetrycznymi dookoła
osi strzałkowej. U człowieka łączny zakres ruchów bocznych kręDosłupa wynosi około I 1
Oo. W zgięciu bocznym, podobnie jak uprzednio, czynnikami hamującymi są zarówno
więzadła, części pierścieni włóknistych krążków międzykręgowych i torebki stawowej
przeciwnej strony, jak i mięśnie antagonistyczne. W odcinku piersiowym dodatkowym
czynnikiem hamującym są zachodzące na siebie żebra po stronie wykonywanego ruchu.
W ruchach zgięcia bocznego najczęściej uczestniczą zarówno zginacze,
jak i prostowniki kręgosłupa oraz głowy, kurcząc się jednostronnie (po stronie wykonywanego
ruchu).

Mięśnie zginające głowg i krg up w bok:

a) w stawach głowy:
mięsień płatowaty głowy (m. splernus capitis),
mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy (m. sternocleidomastoideus),
mięsień prostownik grzbietu (m. erector spinae); m. najdłuższy głowy
(m. longissimus capitis)
mięsień skośny górny głowy (m. obliquus capitis superior),
mięsień półkolcowy głowy (m. semispinalis capitis),

b) w części szyjnej:
mięsień pochyły przedni, środkowy i tylny (m. scalenus anterior, medius et posterior),
mięsień płatowaty głowy i szyi (m. splenius capitis et cervicis),
mięsień prostownik grzbietu (m.erector spinae) część szyjna
m. biodrowo-żebrowy (m. iliocostalis cervicis) oraz m. najdłuższy szyi
i głowy (m. longissimus cervicis et capitis),
mięsień dźwigacz łopatki (m. levator scapulae) przy ustalonym położeniu łopatki,
mięsień czworoboczny grzbietu (m. trapezius) - część górna przy ustalonym położeniu
obręczy kończyny górnej,
mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy (m. stenocleidomastoideles),
c) w części piersiowo-lędźwiowej :
mięsień skośny zewngtrzny brzucha (m. obliquus exterus abdominis),
mięsień skośny wewngtrzny brzucha (rn. obliquus internus abdominis),
mięsień prostownik grzbietu (m. erector spinae) m. biodrowo-żebrowy (m. ilioosalis
lumborum et thoracis) oraz m. najdłuższy klatki piersiowej (m. longissimus thoracis),
mięsień czworoboczny lędźwi (m. quadratus lumborum ),
mięsień lędźwiowy większy (m. psoas major).
Ruchy skręcania kręgosłupa są ruchami asymetrycznymi wokół osi pionowej przebiegającej
przez środek jądra miażdżystego krążków między kręgowych i przez wierzchołek zęba kręgu
obrotowego w stawie głowowym dolnym. Łączny zakres ruchów obrotowych kręgosłupa w
prawo i w lewo wynosi około 160st, a w stawie głowowym dolnym około 60st. Ruch
rotacyjny kręgosłupa zwiększa się w kierunku doczaszkowym. Podczas ruchu obrotowego w
stawacli głowowych dolnych, które czynnościowo stanowią jeden staw, kręg szczytowy
obraca się wraz z czaszką dookoła zęba kręgu obrotowego. Ponieważ ruch ten nie odbywa się
wyłącznie w stawach szczytowo-obrotowych pośrodkowych (przednim i tylnym), lecz
równocześnie w symetrycznych stawach szczytowo-obrotowych bocznych, nie przedstawia
on czystej formy ruchu obrotowego. Leżące bowiem na trzonie kręgu obrotowego
powierzchnie stawowe górne są pochylone lekko ku dołowi, toteż w czasie obrotu następuje
nieznaczne obniżenie się głowy wraz z kręgiem szczytowym. Dokonujący się zatem ruch w
stawach głowowych dolnych składa się z ruchu obrotowego dookoła osi podłużnej zęba z
równoczesnym ruchem wzdłuż tej osi, co w efekcie daje ruch śrubowy. Ruch rotacyjny
kręgosłupa i głowy w stronę prawą lub lewą jest następstwem jednostronnego
skurczu określonych mięśni.

Mięśnie skręcające kręgosłup i głowę w prawo:

a) w stawach głowy:
mięsień mostkowo-objczykowo-sutkowy lewy (m. .sternocleidomastoideus),
mięsień płatowaty głowy prawy (m. splenius capitis),
migsień skośny dolny prawy głowy (m. obliquus capitis inferior),
mięsień prosty tylny większy głowy prawy (m. rectus capitis posterior major),
mięsień czworoboczny grzbietu lewy (m. trapezius), część górna
mięsień półkolcowy lewy (m. semispinalis),

b) w części szyjnej :
mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy lewy (m. sternocleidomastoideus),
mięsień płatowaty prawy (m. splenius),
mięsień półkolcowy lewy (nr. semispinalis),
mięsień wielodzielny lewy (m. multifidus),
mięśnie skręcające lewe (mm. rotatores),

c) w części piersiowo-lędźwiowej :
migsień skośny zewnęt�zny brzucha lewy (m. obliquus externus abdominis),
mięsień skośny wewnętrzny brzucha prawy (m. obliqus internus abdominis),
mięsień półkolcowy lewy (m. semispinalis),
mięsień wielodzielny lewy (m. multifidus ),
mięśnie skręcające lewe (mm. rotatores).

Ruch obwodzenia (circumductio), czyli krążenie kręgosłupa i głowy,
jest możliwy do wykonania dzięki sumowaniu się wszystkich trzech wyżej
opisanych postaci ruchu.

KLATKA PIERSIOWA
MIĘŚNIE ODDECHOWE

Podczas spokojnego oddychania w obu pozycjach: wdechu i wydechu udział biorą mięśnie
główne (właściwe), tj. mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne i przepona oraz międzyżebrowe
wewnętrzne. Natomiast w czasie intensywnego oddychania niezbędna jest większa siła mięśni
tzw. pomocniczych, czyli tych, które przyczepiają się do żeber i kręgów lub też tworzą
powłoki brzuszne. Najskuteczniejszy wdech występuje wówczas, gdy kurczy się przepona
przy rozluźnionych powłokach brzusznych, żebra unoszą się i następuje prostowanie
kręgosłupa. Przeciwny ruch, wydech, związany jest z rozluźnieniem przepony przy napiętych
mięśniach brzucha z równoczesnym opuszczeniem żeber i zgięciem kręgosłupa.

Mięśnie wdechowe
Właściwe (główne):

przepona (diaphragma),
mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne (mm. intercostales exlerni)
Pomocnicze:
mięsień pochyły przedni (m. .scalenius anterior),
mięsień pochyły środkowy (m. scalenius medius),
mięsień pochyły tylny (m. scalenius posterior),
mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy (m. sternocleidomastoideus),
mięsień zębaty tylny górny (m. serratus posterior superior),
mięsień piersiowy większy (m. pectoralis major),
mięsień piersiowy mniejszy (m. pectoralis minor),
mięsień zębaty przedni (m. serratus anterior),
mięsień prostownik grzbietu (m. erctor spinae),
mięsień najszerszy grzbietu (m. latissimus dorsi).

Mięśnie wydechowe
Właściwe (główne):
mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne (mm. intercostales intreni),
mięsień poprzeczny klatki piersiowej (m. transversus thoracis).
Pomocnicze:

mięsień prosty brzucha (m. rectus abdominis),
mięsień skośny zewnętrzny brzucha (m. obliquus externus abdominis),
mięsień skośny wewnętrzny brzucha (m. obliquus internus abdominis),
mięsień poprzeczny brzucha (m. trarisversus abdominis),
mięsień czworoboczny lędźwi (m. quadratus lumborum),
mięsień zębaty tylny dolny (m. serratus posterior inferior),
mięśnie podżebrowe (mm. subcostales),
mięsień najszerszy grzbietu (m. latissimus dorsi) - w czasie kaszlu lub
odkrztuszania.


MIĘŚNIE TŁOCZNI BRZUSZNEJ

Równoczesny skurcz przepony wraz z mięśniami powłok brzucha wytwarza tłocznię
brzuszną (prefum abdominis), która powoduje zmniejszenie objętości trzew oraz wzrost
ciśnienia w jamie brzucha, co ma ważne znacze nie w podstawowych czynnościach
fizjologicznych, takich jak: oddawanie moczu i stolca oraz w czasie porodu, wymiotów,
kaszlu. Do najsilniejszych mięśni tłoczni brzusznej należą:

mięsień przepona (diaphragma),
mięsień poprzeczny brzucha (m. transversus abdominis),
mięsień skośny zewnętrzny brzucha (m. obliquus externus abdominis),
mięsień skośny wewnętrzny brzucha (m. obliquus internus abdominis),
mięsień prosty brzucha (m. rectus abdominis),
mięśnie krocza, tworzące przeponę miednicy (diaphragma pelvis).

ZESTAWIENIE CZYNNOŚCIOWE MIĘSNI
KO CZYNY GORNEJ

Staw ramienny i stawy obojczyka

Ruchy kończyny górnej jako całości odbywają się w stawach: ramiennym,
barkowo-obojczykowym i mostkowo-obojczykowym. Staw ramienny jest stawem kulistym,
wieloosiowym i w związku z tym można w nim wykonywać ruchy wokół niezliczonej liczby
osi. Wszystkim jednak ruchom kończyny górnej w stawie ramiennym, zwłaszcza powyżej
poziomu, towarzyszą ruchy obojczyka i łopatki. Staw ramienny odznacza się szczególnie dużą
swobodą ruchu dzięki temu, że:
wydrążenie stawowe jest stosunkowo płytkie i małe w porównaniu z dużą głową stawową
torebka stawowa jest bardzo obszerna, luźna i gruba.
Wielostronne ruchy w stawie ramiennym można sprowadzić do czterech
zasadniczych:
ruchy zgięcia i prostowania inaczej zwane przodozgięciem (anteversio)
i tyłozgięciem (retroversio),
odwodzenia (abductio) i przywodzenia (adductio),
nawracania (pronatio) i odwracania (supinatio),
obwodzenia (circumdutio).
Ruchy zgięcia i prostowania, zwane przodozgięciem i tyłozgięciem ramienia, stanowią ruchy
wahadłowe kończyny górnej. W ruchach tych ramiona poruszają się skośnie do przodu i w
kierunku przyśrodkowym lub do tyłu i bocznie. W całości wynoszą one około 115st.

Ruch przodozgięcia wykonują:
mięsień naramienny - część obojczykowa (m. deltoideus - pars clavicularis),
mięsień piersiowy większy - część obojczykowa (p. pectoralis major - pars clavicularis),
mięsień dwugłowy ramienia - głowa krótka (m. biceps brachii - caput breve),
kruczo-ramienny (m. coracobrachialis).

Ruch tyłozgięcia wykonują:
mięsień naramienny - część grzebieniowa (l. deltoidetis - pars spinalis),
mięsień najszerszy grzbietu (m. latissimus dorsi),
mięsień obły większy (m. teres major et minor),
mięsień obły mniejszy (nt. teres major et minor),
mięsień trójgłowy ramienia - głowa długa (m. triceps brachii - caput longum).

Ruchy odwodzenia i przywodzenia. W płaszczyźnie czołowej ciała dookoła osi strzałkowej
ruch odwodzenia wynosi około 70st. Jeżeli natomiast ruch ten wykonujemy w płaszczyźnie
łopatki, można wówczas unieść ramię do poziomu (90st).

Ruch odwodzenia wykonują:
mięsień naramienny (nt. deltoideus),
mięsień nadgrzebieniowy (m. supraspinatus),
mięsień dwugłowy ramienia - głowa długa (nl. biceps brachii - caput longum),
mięsień podgrzebieniowy (m. infraspinatus) - część górna.

Ruch przywodzenia wykonują:
mięsień piersiowy większy (m. pectoralis major),
mięsień najszerszy grzbietu (m. latissimus dorsi),
mięsień obły wigkszy (m. teres major),
mięsień trójgłowy ramienia - głowa długa (m. triceps brachii - caput longum)
mięsień naramienny - część obojczykowa i grzebieniowa (m deltoideus - pars clavicularis et
spinalis),
mięsień dwugłowy ramienia - głowa krótka (m. biceps brachii - caput breve),
mięsień kruczo-ramienny (m. coracobrachialis).

Ruch nawracania i odwracania ramienia w całości wynosi około 90st. Jednak przy
współudziale stawów promieniowo-łokciowych (wzrasta do około 12Ost) i obu stawów
obojczyka można wykonać prawie pełny obrót ręki, tzn. około 360st.

Ruch nawracania wykonują:
miesień podłopatkowy (m. subscapularis),
mięsień piersiowy wigkszy (m. pectoralis major),
mięsień naramienny - część obojczykowa (m. deltoideus - pars clavicularis),
mięsień najszerszy grzbietu (m. latissinaus dorsi),
mięsień obły większy (m. teres major).

Ruch odwracania wykonujłą:
mięsień podgrzebieniowy (m. infraspinatus),
mięsień obły mniejszy (m. teres minor),
mięsień naramienny - część grzebieniowa (m. deltoideus - pars spinalis).

Ruch obwodzenia w stawie ramiennym powstaje w wyniku połączenia ruchów zgięcia i
prostowania z odwodzeniem i przywodzeniem. Ruch obwodzenia (circumductio) czyli
krążenia możliwy jest do wykonania przy współudziale stawów obojczyka; w samym tylko
stawie ramiennym ruch ten jest niepełny.
Częścią składową ruchu obwodzenia jest tzw. ruch unoszenia (elevatio brachii) ramienia
powyżej poziomu, który może nastąpić dopiero wtedy, gdy zmieni się położenie łopatki. Ruch
odwodzenia w stawie ramiennym możliwy jest bowiem do wykonania tylko w zakresie 90st ;
dalszy ruch ramienia ku górze jest hamowany na skutek oparcia się guzka większego kości
ramiennej o tzw. sklepienie barku (wyrostek barkowy), wyrostek kruczy i rozpięte między
nimi więzadło kruczo-barkowe, stanowiące ochronę stawu ramiennego.
Ażeby wykonać ruch unoszenia powyżej poziomu i dzięki temu pełny ruch
obwodzenia, musi nastąpić skręt łopatki dookoła jej osi strzałkowej, co spowoduje uniesienie
kąta bocznego łopatki (wydrążenia stawowego) ku górze, a kąta dolnego do boku. W ruchu
tym biorą udział:

mięsień zębaty przedni (m. serratus anterior),
mięsień czworoboczny grzbietu - część górna i dolna (m. trapezius),
mięsień naramienny (m:. deltoideus),
mięsień dźwigacz łopatki (m. leivator scapulae),
mięśnie równoległoboczne (mm. rhomboidei).
Staw łokciowy i staw promieniowo-łokciowy dalszy

Pod względem czynnościowym w stawie łokciowym można wyodrębnić
dwie części składowe: 1. połączenie między kością ramienną a dwiema kośćmi przedramienia
(część ramienno-łokciowa i część ramienno-promieniowa stawu) oraz 2. połączenie między
kością promieniową i łokciową (staw promieniowo-łokciowy bliższy).
1. Oś pierwszej części stawu łokciowego jest poprzeczną osią ruchu, która biegnie poniżej
nadkłykci, przechodząc przez środek bloczka i główki kości ramiennej. Dookoła tej osi
wykonujemy zgięcie i prostowanie przedramienia (flexio et extensio). W położeniu
wyprostowanym ramię i przedramię tworzą u mężczyzn kąt około 175st, u kobiet - 18Ost. W
położeniu maksymalnego zgięcia ramię i przedramię tworzą kąt około 40st. Nadmierne
prostowanie w stawie łokciowym występuje częściej u kobiet i dzieci, niż u mężczyzn, gdyż
wyrostek łokciowy i dziobiasty są u nich słabiej rozwinięte.
Zahamowanie ruchu prostowania następuje w momencie oparcia się wyrostka łokciowego o
dno dołu tego wyrostka. Ruch zginania jest hamowany przez napięcie tylnej ściany torebki
stawowej i mięśni prostujących, a ostatecznie przez zetknięcie się wyrostka dziobiastego z
dołem tegoż wyrostka.

Połączenie stawowe ramienia z przedramieniem tworzy staw zawiasowy.
Jednak oś obrotu nie jest tu typową osią poprzeczną gdyż część ramienno - łokciowa stawu
łokciowego jest stawem śrubowym. Odchylenia od czystego ruchu zawiasowego są jednak
bardzo nieznaczne i praktycznie powodowane są przede wszystkim układem mięśni. Jedynie
m. ramienny jest wyłącznie mięśniem zginającym; wszystkie pozostałe równocześnie ze
zgięciem wykonują nawracanie lub odwracanie przedramienia.

2. Część promieniowo-łokciowa stawu łokciowego (staw promieniowo - łokciowy bliższy)
stanowi połączenie stawowe typu obrotowego. Wspólna oś ruchu dla tego stawu i dla stawu
promieniowo-łokciowego dalszego biegnie przez środek głowy kości promieniowej, skośnie
przez błonę międzykostną przedramienia oraz przez głowę kości łokciowej. Podczas
ruchu nawracania (pronatio aritebrachii) kość promieniowa krzyżuje od przodu kość łokciową.
W stawie promieniowo-łokciowym bliższym głowa kości promieniowej, otoczona więzadłem
pierścieniowym i wcięciem promieniowym kości łokciowej, obraca się dookoła własnej osi,
zaś w stawie promieniowo-łokciowym dalszym nasada dalsza kości promieniowej wraz
zręką wykonuje ruch obrotowy wokół głowy kości łokciowej. Zakres ruchów obrotowych
przedramienia waha się w granicach 120-140st. Gdy staw łokciowy jest wyprostowany, os�
ruchów obrotowych przedłuża się w kierunku górnym na kość ramienną i przechodzi przez jej
głowę, dzięki czemu można dookoła tej samej osi wykonać ruch obrotowy w stawie
ramiennym.

Ruch zgięcia stawu łokciowego wykonuja�:
mięsień dwugłowy ramienia (m. biceps brachii),
mięsień ramienny (m. brachialis),
mięsień ramienno-promieniowy (m. brachioradialis),
mięsień prostownik promieniowy długi nadgarstka (m. extensor carpi radialis longus),
mięsień nawrotny obły (m. pronator teres),
mięsień zginacz promieniowy nadgarstka (m. flexor carpi radialis),
mięsień dłoniowy długi (m. palmaris longus).
Ruch prostowania stawu łokciowego wykonują:
mięsień trójgłowy ramienia (m. triceps brachii).
Ruch odwracania przedramienia wykonują:
mięsień dwugłowy ramienia (m. biceps brachii),
mięsień odwracacz (m. supinator),
mięsień ramienno-promieniowy (m. brachioradialis), odwraca tylko w położeniu pośrednim
i podczas prostowania przedramienia,
mięsień prostownik promieniowy długi nadgarstka (m. extensor carpi radialis longus) przy
prostowaniu przedramienia.
Ruch nawracania rzedramienia wykonuja:
mięsień nawrotny obły (m. pronator teres),
mięsień nawrotny czworoboczny (m. pronator quadratus),
mięsień zginacz promieniowy nadgarstka (m. flexor carpi radialis),
mięsień ramienno-promieniowy (m. brachioradialis) podczas zginania przedramienia,
mięsień prostownik promieniowy długi nadgarstka (m. extensor carpi radialis longus)
podczas zginania przedramienia.

Stawy rgki

Staw promieniowo-nadgarstkowy należy do stawów złożonych odwóch osiach ruchu:
poprzecznej, wokół której wykonujemy zgięcie dłoniowe i grzbietowe ręki (flexio palmaris et
dorsalis manus) oraz strzałkowej (dłoniowo-grzbietowe), dookoła której odwodzimy rękę w
kierunku promieniowym i łokciowym (abductio radialis et ulnaris manus).
Zakres zgięcia dłoniowego ręki jest wydajniejszy i średnio wynosi około 80st,
podczasgdy zakres zgięcia grzbietowego sięga 60st. Zakres ruchu odwodzenia łokciowego
wynosi około 45st, a odwodzenia promieniowego 20-30st.

Ruch zginania dłoniowego ręki nadgarstka wykonują:
mięsień zginacz promieniowy nadgarstka (m. flexor carpi radialis),
mięsień zginacz łokciowy nadgarstka (m. flexor carpi ulnaris),
mięsień dłoniowy długi (m. palmaris longus),
mięsień zginacz powierzchowny palców (m. flexor digitorum superficialis),
mięsień zginacz głęboki palców (m. flexor digitorum profundus),
mięsień zginacz długi kciuka (m. flexor pollicis longus),
mięsień odwodziciel długi kciuka (m. abducor pallicis longus).

Ruch zginania grzbietowego ręki wykonują:
mięsień prostownik promieniowy długi nadgarstka (m. extensor carpi radialis longus),
mięsień prostownik promieniowy krótki nadgarstka (m. extensor carpi radialis brevis),
mięsień prostownik łokciowy nadgarstka (m. extensor carpi ulnaris),
mięsień prostownik palców (m. extensoor digitorum),
mięsień prostownik wskaziciela (m. extensor indicis),
mięsień prostownik palca małego (m. extensor digiti minimi).

Ruch odwodzenia promieniowego ręki wykonują:

mięsień zginacz promieniowy nadgarsika (m. flexor carpi radialis),
mięsień prostownik promieniowy długi nadgarstka (m. extensor carpi radialis longus),
mięsień prostownik promieniowy krótki nadgarstka (m. extensor carpi radialis brevis),
mięsień odwodziciel długi kciuka (m. abdutor pollicis Iongus),
mięsień zginacz długi kciuka (m. flexor pnllicis Iongus).

Ruch odwodzenia łokciowgo reki wykonują:
mięsień zginacz łokciowy nadgarstka (m. flexor carpi ulnaris),
mięsień prostownik łokciowy nadgarstka (m. extensor carpi radialis),
mięsień zginacz głęboki palców (m. flexor digitorum profndus),
mięsień prostownik wskaziciela (m. extenor indicis),
mięsień prostownik palca małego (m. extensor digiti minimi).

Staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka jest stawem prostym typu siodełkowatego. Dzięki
kształzowi powierzchni stawowych kciuk może dotknąć prawie każdego punktu pozostałych
palców ręki. Obie główne osie stawu nie leżą w tych samych płaszczyznach, jak w
pozostałych stawach śródręczno-paliczkowych, lecz tworzą z nimi kąt prawie 45st. Jest to
spowo dowane wysklepieniem nadgarstka w kierunku grzbietu ręki i dlatego ruch
kciuka,odpowiadający zgięciu dłoniowemu i grzbietowemu, ma tu charakter przeciwstawiania
(opposito) i odprowadzania (repositio). Dzięki tej właśnie zdolności przeciwstawiania kciuka
ręka posiada zdolności chwytne i w tej czynności żaden inny palec nie może zastąpić kciuka.

Druga oś ruchu tego stawu biegnie w kierunku dłoniowo-grzbietowym i w stosunku do niej
kciuk wykonuje ruchy odwodzenia (adductio pollicis) i przywodzenia (adductio pollicis).

Kombinacja ruchów odwodzenia i przywodzenia z ruchami przeciwstawiania i
odprowadzania umożliwia ruch obwodzenia, w którym kciuk zakreśla stożek o owalnej
podstawie. Wielostronna czynność kciuka nie może być zastąpiona przez inny palec i dlatego
jest on najważniejszym palcem ręki.

Ruch przeciwstawiania kciuka wykonują:
mięsień przeciwstawiacz kciuka (m. oppones pollicis),
mięsień przywodziciel kciuka (m. adductor pollicis),
mięsień zginacz krótki i długi kciuka (m. flexor pollicis brevis et longus).

Ruch odprowadzania kciuka wykonują:
mięsień odwodziciel długi kciuka (m. abductor pollicis longus),
mięsień prostownik długi kciuka (m. extensor pollicis longus),
mięsień prostownik krótki kciuka (m. extensor pollicis brevis).

Ruch odwodzenia kciuka wykonją:
mięsień odwodziciel długi kciuka (m. abductor pollicis longus),
mięsień odwodziciel krótki kciuka (m. abductor pollicis brevis),
mięsień prostownik krótki kciuk (m. extensor pollicis brevis).

Ruch przywodzenia kciuka wykonują:
mięsień przywodziciel kciuka (m. adductor pollicis),
mięsień międzykostny grzbietowy I (m. interosseus dorsalis I),
mięsień prostownik długi kciuka (m. extertsor pollicis longus),
mięsień przeciwstawiacz kciuka (opponens pollicis).

Stawy śródrgczno-paliczkowe palców trójczłonowych. Stawy te odpowiadają stawom
kulistym z uwagi na kształt powierzchni stawowych. Przebieg i przyczep więzadeł i ścięgien
mięśni wyeliminował jednak z tych stawów ruchy obrotowe. Zakres ruchu zgięcia i
prostowania (flexio et extensio) wynosi około 110st. Ruchy odwodzenia i przywodzenia
(abductio et adductio) wokół osi grzbietowo-dłoniowej można wykonywać tylko wtedy, gdy
palce są wyprostowane. Zakres tych ruchów zmniejsza się w miarę zginania palców, a nawet
całkowicie zanika, gdy są one ustawione w stosunku do śródręcza pod kątem prostym. Palec
wskazujący odznaeza się największą ruchomością (60st), nieco mniejszą ruchomość ma palec
V (5Ost), a najmniejszą palec III i IV (40st).

Ruchy zginania wykonują:
mięsień zginacz powierzchowny palców (m. ,flexoi' digiloi'imr srr�>eificialis),
mięsień zginacz głęboki palców (m. ,f7cxor digitorirnr pi-ofirridrcs),
mięśnie międzykostne (m. i�lc�i'o.s.sei),
mięśnie glistowate (m. l�nrhi'icales),
mięsień zginacz krótki palcla małego (m. flexor digiti minimi brevis).

Ruchy prostowania wykonują:
mięsień prostownik palców (m. extensor digitorum),
mięsień prostownik wskaziciela (m. extensor indicis),
mięsień prostownik palca małego (m. extensor digiti minimi).

Ruch odwodzenia palców w rkonują:
mięśnie międzykostne grzbietowe (m. intreossei dorsales),
mięsień prostownik palców (m. extensor digitoru),
mięsień odwodziciel palca małego (m. abductor digiti minimi).

Ruch przywodzenia palców wykonują:
mięśnie międzykostne dłoniowe (m. interossei palmares),
mięsień zginacz powierzchowny palców (m. flexor digitorum superficialis),
mięsień zginacz głęboki palców (m. flexor digitorum profundus),
mięsień prostownik wskaziciela (m. extensor indicis),
mięsień prostownik palca małeDo (m. extensor digiti minimi).

Staw śródręczno-paliczkowy i międzypaliczkowy kciuka. Oba powyższe stawy są typowymi
stawami zawiasowymi, o poprzecznej osi ruchu. Zakres ruchu I stawu
śródręczno-paliczkowego jest nieduży, wynosi około 50-70st, podczas gdy w stawie
międzypali zkowym sięga około 90st. Zginanie obu stawów jest wykonywane przez:
mięsień zginacz długi kciuka (m. flexor pollicis longus),
mięsień zginacz krótki kciuka (m. flexor pollicis brevis ).
Prostowanie może odbywać się dla każdego stawu oddzielnie; staw śródręczno-paliczkowy
prostuje m. prostownik krótki kciuka (m. extensor pollicis brevis), staw międzypaliczkowy -
m. prostownik długi kciuka (m. extensor pollicis longus).

Stawy migdzypaliczkowe palców trójczłonówych. Zarówno stawy międzypaliczkowe bliższe,
jak i dalsze są stawalni zawiasowymi o jednej poprzecznej osi ruchu. W stawach tych można
zatem wykonywać zginanie i prostowanie, przy czym zakres ruchu w stawie bliższym wynosi
około 120st, w dalszym tylko 70st. Samodzielne zginanie dalszego stawu
międzypaliczkowego nie jest w zasadzie możliwe, jednak poprzez wyćwiczenie
zginacza głębokiego palców można doprowadzić do tej umiejętności.

Ruch zginania palców wykonują:
mięsień zginacz powierzchowny palców (m. flexor digitorum superfcialis) - zgina
wyłącznie stawy bliższe,
mięsień zginaez głęboki palców (m. flexor digitorum profundus).

Ruch prostowania paleów wykonują:
mięśnie glistowate (mm. lubricales),
mięśnie międzykostne (mm. interossei),
mięsień prostownik palców (m. extensor digitoum),
mięsień prostownik palca małego (m. extensor digiti minimi),
mięsień prostownik wskaziciela (m. extensor indicis).

ZESTAWIENIE CZYNNOSCI MIĘSNI
KOŃCZYNY DOLNEJ

Staw biodrowy

Staw biodrowy jest stawem prostym, kulisto-panewkowym, którego panewka obejmuje
ponad połowę powierzchni kuli, czyli głowy kości udowej. Dzięki temu, że głowa kości
udowej zagłębiona jest ponad równik, ciśnienie atmosferyczne może dość silnie utrzymywać
w zwarciu powierzchnie stawowe. Pod względem liczby osi ruchu staw biodrowy, podobnie
jak staw ramienny, jest stawem wieloosiowym, w którym wyróżnia się trzy zasadnieze
osie ruchu: poprzeczną, strzałkową i podłużną. Różnice funkcjonalne pomiędzy stawem
ramiennym i biodrowym polegają na tym, że ten ostatni ma ograniczone możliwości pod
względem zakresu ruchu. Czynnikami, które ograniczają swobodę ruchu w stawie biodrowym
są:
bardzo głębokie osadzenie głowy w panewce,
silna, gruba i stosunkowo napięta torebka stawowa,
liczne i mocne więzadła stawowe.

Ruchy zgięcia (flexsio) i prostowania (extensio) odbywają się wokół poprzecznej osi, która
przebiega przez środkowe punkty głów kości udowych Ruchy te dotyczą
da lub miednicy;
przy ustalonej miednicy zginamy i prostujemy udo, zaś przy ustalonym udzie możemy zginać
i prostować miednicę. W płaszczyźnie strzałkowej ruch zgięcia dochodzi do 12Ost, podczas
gdy zakres ruchu prostowania, czyli zgięcia do tyłu, wynosi zaledwie 15st.W położeniu
lekkiego odwiedzenia uda zakres ruchu zgięcia i prostowania powiększa się do 165st. Tak
wybitne ruchy stawu biodrowego w płaszczyźnie strzałkowej i przy lekko odwiedzionym
udzie są możliwe jedynie wtedy, gdy staw kolanowy jest zgięty i ustaje w związku z tym
hamujące działanie mięśni tylnych uda.
Przy ustalonych udach, gdy ruch zgięcia lub prostowania odbywa się równocześnie w obu
stawach biodrowych, miednica pochyla się do przodu lub do tyłu. Ruchy zgięcia i
prostowania hamowane są przez więzadła i mięśnie.

Ruch prostowania hamuje głównie więzadło biodrowo-udowe. Natomiast ruchy zgięcia
hamują wyłącznie mięśnie antagonistyczne, czyli prostujące staw biodrowy.

Ruch zginania uda w stawie biodro wykonują:
mięsień biodrowo-Igdźwiowy (m. iliopsoas),
mięsień prosty uda (m. rectus femoris),
mięsień naprężacz powigzi szerokiej (m. tensor fasciae Iatae),
mięsień krawiecki (m. sartorius),
mięsień przywodziciel długi (m. adductor lougus),
mięsień przywodziciel krótki (m. adductor brevis),
mięsień grzebieniowy (m. pectineus),
mięsień przywodziciel wielki (m. adductor magnus) - część przednia,
mięsień smukły (m. gracilis),
mięsień pośladkowy średni (m. gluteus medius) - część przednia,
mięsień pośladkowy mały (na. gluteus minimus) - część przednia.

Ruch prostowania uda w stawie biodrowrrm wykonują:
mięsień pośladkowy wielki (m. gluteus maximus),
mięsień przywodziciel wielki (m. adductor magnus) - część tylna,
mięsień półbłoniasty (m. semimembranoscis),
mięsień dwugłowy uda (m. biceps femoris, caput longus) - głowa długa
mięsień półścięgnisty (m. semitendinosus),
mięsień pośladkowy średni (m. gluteus medius) - część tylna,
mięsień pośladkowy mały (m. gluteus minimus) - część tylna,
mięsień gruszkowaty (m. piriformis),
mięsień zasłaniacz wewnętrzny i zewnętrzny (m. obturatorius internus et externus),
mięśnie bliźniacze, górny i dolny (mm. gemelli superior et inferior).

Ruch odwodzenia (abductio) i przywodzenia (adductio) w wyprostowanej postawie ciała są
możliwe w każdą stronę w zakresie około 40st. Podczas zgięcia stawu biodrowego, kiedy
następuje rozluźnienie więzadła biodrowo-udowego, rozległość ruchu odwodzenia wzrasta
nawet do 90st. Wodniesieniu do miednicy, ruchy odbywające się wokół osi strzałkowej
przy ustalonym udzie nazywamy bocznym pochyleniem miednicy. Ruchy odwodzenia
hamowane są głównie przez napięcie więzadła łonowo-udowego, przywodzenia - przez część
poprzeczną więzadła biodrowo-udowego oraz przez więzadło głowy kości udowej. Siła mięśni
odwodzących jest znacznie mniejsza niż mięśni przywodzących.

Ruchy odwodzenia uda wykonują:
mięsień pośladkowy średni (m. gluteus medius),
mięsień pośladkowy mały (m. gluteus nainimus),
mięsień gruszkowaty (m. piriformis),
mięsień naprężacz powięzi szerokiej (m. tensor fasciae latae),
mięsień prosty uda (m. rectus femoris),
mięsień krawiecki (m. sartoruis).
Ruch odwodzenia uda wykonują:
mięsień przywodziciel wielki (m. adductor magnus),
mięsień pośladkowy wielki (m. gluteus maximus),
mięsień biodrowo-lgdźwiowy (m. iliopsoas),
mięsień przywodziciel krótki (m. adductor brevis),
mięsień przywodziciel długi (m. adductor longus),
mięsień czworoboczny uda (m. quadratus femoris),
mięsień zasłaniacz zewnętrzny (m. obturatorius externus),
mięsień smukły (m. gracilis),
mięsień grzebieniowy (m. pectineus),
mięsień półścięgnisty (m. semitendinosus),
mięsień półbłoniasty (m. semimenrbranosus),
mięsień zasłaniacz wewnętrzny (m. obturatorius internus),
mięśnie bliźniacze (m. gemelli),
mięsień dwugłowy uda (m. biceps femoris) - głowa długa).

Ruch nawracania (proriatio) i odwracania (supinatio) uda odbywa się wokół osi pionowej,
która odpowiada lini nośnej kończyny dolnej, łączącej środkowe punkty stawu biodrowego,
kolanowego i skokowego. W postawie prawidłowej zakres ruchu odwracania wynosi około
15st, nawracania 35st.

Ruchy rotacyjne kości udowej towarzyszą zazwyczaj ruchom zginanania i prostowania.
Spowodowane jest to tym, że oś szyjki kości udowej nie ustawiona w tej samej płaszczyźnie,
wobec której obracają się kłykcie k.udowej w stawie kolanowym. W związku z tym w czasie
zginania uda w stawie biodrowym następuje równoczesny jego obrót do boku (supinatio),
zaś zprostowaniem łączy się ruch nawracania (pronatio). Tłumaczy to znacznie większą siłę
mięśni odwracających udo. W czasie zginania uda w stawie biodrowym wymagana jest
większa siła, aniżeli podczas jej prosto wania, co w dużym stopniu jest aktem biernym
(kończyna opada pod wpływem ciężaru własnego), wtedy także rotacja jest ruchem biernym,
nie wymagającym znacznej siły mięśni.

Ruch odwracania uda w rkonują:
mięsień pośladkowy wielki (m. gluteus maximus),
mięsień pośladkowy średni - część tylna (m. gluteus medius),
mięsień pośladkowy mały - część tylna (m. gluteus minimus),
mięsień zasłaniacz wewngtrcny (m. obturatorius internus),
mięsień biodrowo-lędźwiowy (m. iliopsoas),
mięsień krawiecki (m. sartorius),
mięsień prosty uda (m. rectusfenroris),
mięsień przywodziciel krótki (m. adductor brevis),
mięsień przywodziciel długi (n:. adductor lorrgus),
mięsień przywodziciel wielki (m. adductor magnus) - część przednia,
mięsień grzebieniowy (m. pectineus),
mięsień zasłaniaczzewnętrzny (m. obturatorius externus),
mięsień dwugłowy uda (m. bicepsfemoris) - głowa długa,
mięsień czworoboczny uda (m. quadratus femoris),
mięsień bliźniaczy górny i dolny (m. gemellus superior et irferior),
mięsień gruszkowaty (n:. piriformis).

Ruch nawracania uda w rkonują:
mięsień pośladkowy średni (m. gluteus medius) - część przednia
mięsień pośladkowy mały (m. gluteus minimus) - część przednia,
mięsień półścięgnisty (m. semitendinosus),
mięsień półbłoniasty (m. semimembranosus),
mięsień naprężacz powięzi szerokiej (m. tensor fascie latae),
mięsień smukły (m. gracilis).

Staw kolanowy

Ruchy zgięcia (flexio) i prostowania (extensio) w stawie kolanowym odbywają się wokół
ósi poprzecznej w płaszczyźnie strzałkowej i stanowią kombinację toczenia i ślizgania. W
początkowej fazie zgięcia (2Ost) kłykcie kości udowej toczą się po powierzchniach
stawowych kłykci piszczeli i łąkotek podobnie do kół wozu po ziemi. Dalsze toczenie jest
jednak niemożliwe z uwagi na napięcie więzadeł krzyżowych, które przeszkadzają w tym
ruchu. W następnej fazie zgięcia występuje więc ruch przesuwania (ślizgania), podczas
którego inne punkty kłykci kości udowej stykają się z tymi samymi punktami piszczeli i
łąkotek. W czasie zginania łąkotki przesuwają się do tyłu, przy prostowaniu - do przodu.
Również i rzepka zmienia swe położenie przy ruchach zginania stawu kolanowego; w trakcie
zgięcia przesuwa się w dół, podczas prostowania - ku górze.

Zakres ruchu zgięcia w stawie kolanowym jest duży i wynosi 160-170st. Zaznaczyć
jednak należy, że mięśnie są w stanie wykonać ruch zgięcia tylko w zakresie do około 130st,
dalszy bowiem ruch aż do momentu zetknięcia się pięty z pośladkiem może być wykonany
tylko wtedy, gdy zadziałają siły zewnętrzn�. Maksymalne prostownie stawu kolanowego
doprowadza do położenia uda i podudzia w jednej linii prostej.

Ruch zginania jest hamowany przez napięcie mięśni prostowników stawu oraz przez
uwypuklanie się zginaczy w okolicy podkolanowej, a także przez napięcie więzadeł
krzyżowych kolana. Z kolei prostowanie hamowane jest przez napięcie zginaczy tylnej części
torebki stawowej oraz więzadła podkolanowe, krzyżowe kolana i więzadła poboczne.
Ruch zginania podudzia w stawie kolanowym wykonują:
mięsień półbłoniasty (m. semimembranosus),
mięsień półścięgnisty (m. senritendinosus),
mięsień dwugłowy uda (m. biceps femoris),
mięsień smukły (m. gracilis),
mięsień krawiecki (m. sartorius),
mięsień brzuchaty łydki (m. gastrocnemius),
mięsień podkolanowy (m. popliteus),
mięsień podeszwowy (m. plantaris).

Ruch prostowania podudzia w stawie kolanowym wykonują:
mięsień czworogłowy uda (m. quadriceps femoris),
mięsień naprężacz powięzi szerokiej uda (m. tensor fascie latae).

Ruchy rotacyjne można wykonać tylko przy zgiętym stawie kolanowym. W stanie wyprostu,
a także podczas maksymalnego zgięcia, ruchy obrotowe są niemożliwe do wykonania.
Wyłączenie ruchu obrotowego w krańcowym położeniu wyprostnym stawu kolanowego
wzmaga statyczność wyprostowanej końćzyny podporowej i zabezpiecza ją w stanie
największego obciążenia. Zakres ruchów obrotowych indywidualnie jest bardzo zróżnicowany.
obrotowy do wewnątrz, a więc nawracanie (pronatio), wykonać w zakresie 5-1Ost, podczas
gdy ruch odwracania (supinatio), czyli obrót na zewnątrz - do 52st. Czynnikiem hamującym
ruch odwracania są więzadła poboezne, ruch nawracania hamowany jest przez więzadła
krzyżowe stawu kolanowego. Z uwagi na to, że ruchy obrotowe odbywają się tylko przy
zgiętym stawie kolanowym, wszystkie mięśnie zginacze stawu są równocześnie mięśniami
wykonującymi ruchy obrotowe.

Ruch odwracania podudzia w stawie kolanowym wykonują:
mięsień dwugłowy uda (m. biceps femoris),
mięsień naprężacz powięzi szerokiej (m. tensor fasciae late),
mięsień brzuchaty łydki - głowa przyśrodkowa (m. gastrocnemius).

Ruch nawracania podudzia w stawie kolanowym wykonują:
mięsień półbłoniasty (m. semimembraraosiis),
mięsień półścięgnisty (m. semitendinosus),
mięsień smukły (m. gracilis),
mięsień krawiecki (m. sartorius),
mięsień podkolanowy (m. popliteus),
mięsień brzuchaty łydki - głowa boczna (m. gastrocnemius).

Stawy stopy


Stawy skokowe

Trzy anatomiczne stawy tworzą zespół stawów skokowych, które z uwagi na funkcje
różnicujemy na: staw skokowy górny i staw skokowy dolny. Staw skokowy górny, czyli staw
skokowo-goleniowy, jest stawem złożonym, bloczkowym, o poprzećznej osi ruchu. Przebiega
ona przez kostkę boczną, przez środek bloczka kości skokowej i nieco poniżej kostki
przyśrodkowej. Ruchy w stawie skokowym górnym umożliwiają zgięcie stopy ku górze i ku
dołowi. Ruch zgięcia ku górze nazywamy zgięciem grzbietowym stopy (flexio dorsalis pedis).
Ruch zgięcia ku dołowi nazywamy zgięciem podeszwowym stopy (flexio plantaris pedis).
Łączny zakres zgięcia grzbietowego i podeszwowego w stawie skokowym górnym wynosi
około 40-50st.
Zakres ruchów zgięcia stopy może być dość znacznie powiększony przy współudziale stawów
skokowych dolnych i w związku z tym zgięcie grzbietowe stopy osiąga zakres 45st, zaś
zgięcie podeszwowe 60st. Ruch zgięcia stopy w obu kierunkach wynosi zatem w całości
około l00st.

Zgięcie grzbietowe stopy jest ograniczone przez napięcie mięśni łydki
i napięcie tylnej ściany torebki stawowej oraz przez więzadła położone do tyłu od poprzecznej
osi stawu. Ruch zgięcia podeszwowego jest hamowany napięciem przednich mięśni goleni,
przednią część torebki stawowej i więzadłami leżącymi przed poprzeczną osią stawu.

Staw skokowy dolny składa się z dwóch odrębnych anatomicznie stawów:
stawu skokowego tylnego, czyli stawu skokowo-piętowego,
stawu skokowego przedniego, czyli skokowo-piętowo-łódkowego.

Jakkolwiek staw skokowy dolny anatomicznie składa się z dwóch stawów, mechanicznie
tworzy jedną całość o wspólnej osi ruchu. Ta wspólna oś ruchu dla obu stawów skokowych
dolnych jest ustawiona skośnie do długiej osi stopy, nazywa się osią "kompromisową' i
biegnie od tyłu ku przodowi, od boku w kierunku przyśrodkowym i od dołu ku górze.
Przechodzi ona poczynając od tyłu - przez kość piętowa , zatokę stępu i przez kość skokową,
opuszczając ją w części przednio-przyśrodkowej.

W stawie skokowym dolnym wykonuje się:
ruch zgięcia grzbietowego i podeszwowego stopy,
przywodzenie i odwodzenie,
odwracanie i nawracanie stopy.

Ruch zgięcia grzbietowego i podeszwowego o łącznym zakresie 20-45st
pogłębia analogiczne ruchy stawu skokowego górnego. Ruchy nawracania (pornatio) i
odwracania (stupinatio) są sprzężone z ruchem odwodzenia (abductio) i przywodzenia
(adductio). Najczęściej wykonuje się zgięcie podeszwowe z równoczesnym przywodzeniem i
odwróceniem stopy; i przeciwnie - zgięciu grzbietowemu towarzyszy odwodzenie i
nawrócenie stopy. Zakres ruchów odwodzenia i przywodzenia jest nieduży i wynosi w każdą
stronę około 30st. Wielkość ruchów obrotowych także nie przekracza 30st w każdą stronę,
kiedy odbywają się one wyłącznie w stawie skokowym dolnym. Jednak pogłębienie tego
ruchu może nasta pić, gdy udział biorą również stawy poprzeczne stępu. Mięśnie
przebiegające do przodu od osi poprzecznej stawów skokowych zginają stopę grzbietowo,
natomiast zginacze podeszwowe leżą do tyłu od tej osi. Podkreślić należy, że siła zginaczy
podeszwowych jest przeszło czterokrotnie większa od siły grupy mięśni antagonistycznych z
uwagi na to, że mięśnie zginające grzbietowo stopę nie biorą większego udziału podczas
chodzenia.

Ruch podeszwowego zginania stopy wykonują:
mięsień trójgłowy łydki (m. triceps surae),
mięsień zginacz długi palucha (m. flexor hallucis longus),
mięsień zginacz długi palców (m. flexor digitorum longus),
mięsień piszczelowy tylny (m. tibialis posterior),
mięśień strzałkowy długi (m. peronerus longus),
mięsień strzałkowy krótki (m. peronei s brevis), .
mięsień podeszwowy (m. plantaris).

Ruch rzbietowego zginania stopy wykonują:
mięsień piszczelowy przedni (m. tibialis anterior),
mięsień prostownik długi paleów (m. extensor digitorum lomgus),
mięsień prostownik długi palucha (m. extensor hallucis lougus),
mięsień strzałkowy trzeci (m. peroneus tertius).

Ruch odwracania i przodzenia stopy wykonunują:
mięsień trójgłowy łydki (m. triceps surae),
mięsień piszczelowy przedni (m. tibialis anterior),
mięsień piszczelowy tylny (m. tibialis posterior),
mięsień podeszwowy (m. plantaris),
mięsień zginacz długi palców (m. flexor digitorum lougus),
mięsień zginacz długi palucha (m. flexor hallucis longus).

Ruch nawracania i odwodzenia stopy wykonunują:

mięsień strzałkowy długi (m. peroneus longus),
mięsień strzałkowy krótki (m. peroneus brevis),
mięsień strzałkowy trzeci (m. peroneus tertius),
mięsień prostownik długi palców (m. extensor digitorum longus),
mięsień prostownik długi palucha (m. extensor hallucis longus).

Pozostałe stawy stępu

W porównaniu do opisanych wcześniej stawów, łączących kości tylnej części stępu, stawy
przedniego odcinka stępu oraz i stawy stępowo-śródstopne są stawami o bardzo niewielkiej
ruchomości. Płaskie powierzchnie stawowe oraz bardzo silny aparat więzadłowy tej okolicy
powoduje, że ruchy polegają na nieznacznych przesunięciach się kości względem siebie.
Dzięki temu jednak stopa stanowi silny, a równocześnie sprężysty narząd podporowy ciała.

Stawy palców stopy

Mechanika stawów śródstopno-paliczkowych i stawów międzypaliczkowych jest na ogół
analogiczna do mechaniki odpowiednich stawów ręki. Jednak w stawach
śródstopno-paliczkowych możemy wykonać prócz wyprostu dość znaczne zgięcie grzbietowe
palców (około 30st). W stawach międzypaliczkowych zakres ruchów zgięcia jest także
mniejszy od zakresu jenoimiennych stawów ręki. Ponadto paluch nie może wykonywać
samodzielnie czynnych ruchów bocznych.

Ruch zginania palców w kierunku podeszwowym w ją:
mięsień zginacz długi palców (m. flexor digitorum longus) - ostatnie człony palców II-V,
mięsień zginacz długi palucha (m. flexor hallucis longus) - ostatni człon palca I,
mięsień zginacz krótki palców (m. flexor digitorum brevis) - środkowe człony II-V,
mięśnie międzykostne (m. interossei), - pierwsze człony palców II-V,
mięśnie glistowate (m. Iumbricales) - pierwsze człony palców II-V,
mięsień zginacz krótki palucha (m. flexor hallucis brevis) - pierwszy człon palucha,
mięsień czworoboczny podeszwy (m. quadratus plantae) - dołącza do śeięgien m. zginacza
długiego palców.

Ruch zginania palców w kierunku grzbietowym w wykonują:
mięsień prostownik długi palców (m. extensor digitorum longus),
mięsień prostownik krótki palców (m. extensorł digitorum brevis),
mięsień prostownik długi palucha (m. extensor hallucis longus),
mięsień prostownik krótki palucha (m. extensor hallucis brevis).
Ruch odwodzenia palców stopy wykonują:
mięśnie międzykostne grzbietowe (mm. interossei dorsales),
mięsień odwodziciel palucha (m. abdctor hallucis),
mięsień odwodziciel palca V (m. abductor digiti V).
Ruch przywodzenia palców stopy wykonują:
mięśnie międzykostne podeszwowe (mm. interossei plantares),
mięsień przywodziciel palucha (m. adductor halucis),
mięsień przywodziciel palca V (m. adductor digiti V ),
mięśnie glistowate (lumbricales).