MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Andrzej Zych
Wykonywanie półwyrobów metalowych za pomocą
przecinania i wycinania 722[03].Z1.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Regina Mroczek
mgr inż. A
ucja Zielińska
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Andrzej Zych
Konsultacja:
dr inż. Janusz Figurski
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 722[03].Z1.01
,,Wykonywanie półwyrobów metalowych za pomocą przecinania i wycinania , zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu Ślusarz 722[03].
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Organizacja stanowiska pracy 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 9
4.1.3. Ćwiczenia 9
4.1.4. Sprawdzian postępów 11
4.2. Trasowanie na płaszczyz
nie i w przestrzeni 12
4.2.1. Materiał nauczania 12
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 15
4.2.3. Ćwiczenia 16
4.2.4. Sprawdzian postępów 20
4.3. Åšcinanie, przecinanie i wycinanie metali 21
4.3.1. Materiał nauczania 21
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 24
4.3.3. Ćwiczenia 24
4.3.4. Sprawdzian postępów 26
4.4. Cięcie piłką do metalu 27
4.4.1. Materiał nauczania 27
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 30
4.4.3. Ćwiczenia 30
4.4.4. Sprawdzian postępów 31
4.5. Cięcie blach nożycami ręcznymi 32
4.5.1. Materiał nauczania 32
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 33
4.5.3. Ćwiczenia 33
4.5.4. Sprawdzian postępów 34
4.6. Cięcie mechaniczne 35
4.6.1. Materiał nauczania 35
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 37
4.6.3. Ćwiczenia 37
4.6.4. Sprawdzian postępów 39
5. Sprawdzian osiągnięć 40
6. Literatura 46
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i kształtowaniu umiejętności
trasowania, cięcia, przecinania i wycinania.
Poradnik zawiera 6 tematów, są to: Organizacja stanowiska pracy, Trasowanie na
płaszczyz
nie i w przestrzeni, Ścinanie, przecinanie i wycinanie metali, Cięcie piłką do metalu,
Cięcie blach nożycami ręcznymi, Cięcie mechaniczne.
Treści zawarte w temacie  Organizacja stanowiska pracy umożliwią Ci zapoznanie się
z organizacją stanowiska pracy, dobieraniem narzędzi i materiałów oraz z wymaganiami
bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony środowiska.
Treści zawarte w temacie  Trasowanie na płaszczyz
nie i w przestrzeni umożliwią Ci
ukształtować umiejętności wykonywania tras (rys) na metalu. Trasowanie jest umiejętnością,
która będziesz wykorzystywał podczas realizacji szeregu następnych jednostek modułowych.
Dlatego powinieneś szczególnie dokładnie wykonywać ćwiczenia zawarte w tym temacie.
Treści zawarte w temacie  Ścinanie, przecinanie i wycinanie metali umożliwią Ci
ukształtować umiejętności konieczne do stosowania właściwych metod i technik pracy podczas
przecinania, ścinania i wycinania różnych materiałów oraz dobierania i przygotowania do pracy
narzędzi, maszyn i urządzeń.
Treści zawarte w temacie  Cięcie piłką do metalu umożliwią Ci ukształtowanie umiejętności
poprawnego cięcia piłką do metalu tak, aby nie zużywać zbyt szybko narzędzi, a praca była
wykonana dobrze.
Treści zawarte w temacie  Cięcie blach nożycami ręcznymi umożliwią Ci ukształtowanie
umiejętności bezpiecznego cięcia i wycinania blach cienkich.
Treści zawarte w temacie  Cięcie mechaniczne umożliwią Ci ukształtowanie umiejętności
użytkowania podstawowych maszyn oraz elektronarzędzi i urządzeń stosowanych do cięcia
metali. Umiejętności te będą bardzo ważne w przyszłej pracy zawodowej. Pozwolą wykonywanie
pracy szybko i dobrze.
W strukturze poradnika wyróżnia się
1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś mieć
opanowane, aby przystąpić do realizacji treści jednostki modułowej.
2. Cele kształcenia.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania
ćwiczeń. Materiał nauczania obejmuje:
informacje, opisy, tabele, rysunki z danego tematu,
pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń,
zestaw ćwiczeń,
sprawdzian postępów.
4. Sprawdzian osiągnięć zawierający zestaw zadań testowych.
5. Wykaz literatury przydatnej do wykonywania ćwiczeń oraz uzupełniania wiadomości.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub
instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Po
przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian osiągnięć.
W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
wymagania te poznasz podczas trwania nauki.
Podczas wykonywania ćwiczeń zawartych w tej jednostce modułowej musisz pamiętać
o dokładnym, uważnym i spokojnym wykonywaniu pracy, gdyż będziesz narażony na różnego
rodzaju urazy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
722[03].Z1
Technologia ślusarstwa
722[03].Z1.01
Wykonywanie półwyrobów metalowych
za pomocÄ… przecinania i wycinania
722[03].Z1.03 722[03].Z1.04
722[03].Z1.02
Wykonywanie przedmiotów Wykonywanie otworów
Wykonywanie przedmiotów
za pomocą obróbki ręcznej okrągłych
za pomocą gięcia
skrawaniem
722[03].Z1.05
Montaż wyrobów
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- posługiwać się jednostkami układu SI,
- odczytywać informacje z rysunków technicznych,
- wykonywać szkice części maszyn,
- wykonywać pomiary warsztatowe,
- rozróżniać materiały metalowe, niemetalowe i pomocnicze stosowane w pracach ślusarskich,
- dobierać materiały do wykonywanych prac ślusarskich,
- udzielać pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy,
- przestrzegać regulaminów obowiązujących w pracowniach.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
 zorganizować stanowisko pracy,
 zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska podczas wykonywania pracy,
 wyjaśnić cel trasowania,
 dobrać narzędzia, przyrządy pomiarowe i materiały pomocnicze do wykonywania czynności
traserskich,
 wykonać trasowanie różnych przedmiotów na podstawie dokumentacji warsztatowej,
 wyjaśnić pojęcie ścinania, przecinania i wycinania,
 dobrać narzędzia i przyrządy do ścinania, przecinania i wycinania,
 wykonać przecinanie na wymiar prętów i płaskowników,
 wykonać wycinanie otworów i rowków,
 wykonać ścinanie wąskich i szerokich płaszczyzn,
 wykonać cięcie piłką ręczną i mechaniczną oraz nożycami,
 wykonać przecinanie rur piłką i obcinakiem do rur,
 wykonać przecinanie prętów, płaskowników i rur przecinarką tarczową cierną,
 wyciąć elementy z cienkiej blachy,
 sprawdzić jakość wykonanej pracy,
 skorzystać z dokumentacji technicznej, norm i poradników,
 wskazać zagrożenia występujące podczas przecinania, ścinania i wycinania oraz dobrać
odpowiednie środki ochrony.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Organizacja stanowiska pracy
4.1.1. Materiał nauczania
Ślusarstwem nazywamy obróbkę metali obejmującą czynności wykonywane głównie
narzędziami ręcznymi, elektronarzędziami (np. wiertarka ręczna elektryczna) oraz obrabiarkami
ogólnego przeznaczenia (np. wiertarka stołowa, nożyce dz
wigniowe do blach, przecinarka
tarczowa cierna).
Większość tych prac wykonuje się na stole ślusarskim z imadłem i wyposażonym w różnego
rodzaju narzędzia i przyrządy ślusarskie. Stół ślusarki przedstawiony jest na rysunku 1.
Rys. 1. Stół ślusarski dwustanowiskowy: 1  lampa, 2  imadło ślusarskie, 3  szuflada na narzędzia. [1, s. 9]
Stanowiskami pomocniczymi przy wykonywaniu prac ślusarskich są: stanowisko do
trasowania wyposażone w płytę traserską, stanowisko do wiercenia wyposażone w wiertarkę
stołową, stanowisko do przecinania prętów i płaskowników wyposażone w piłę mechaniczną lub
przecinarkę tarczowa cierną. Mogą wystąpić również inne stanowiska w zależności od rodzaju
wykonywanych prac.
Na stanowisku ślusarskim powinien być utrzymywany porządek i ład. Sposób ułożenia
narzędzi przedstawiony jest na rysunku 2.
1. PrzyrzÄ…dy pomiarowe (kÄ…townik, mikrometr,
suwmiarka, przymiar).
2. Pilniki.
3. MÅ‚otki.
4. Przyrządy dodatkowe (imadełko ślusarskie,
przecinaki, wycinaki, wkrętaki, liniał
krawędziowy, kątownik, dodatkowe pilniki).
5. Imadło ślusarskie
Ponadto: płyta do prostowania, szczotka do
czyszczenia pilników.
Rys. 2. Rozmieszczenie narzędzi na stole ślusarskim. [3, s. 10]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Do podstawowych narzędzi ślusarskich zaliczamy: pilniki, młotki, piłki do metalu, przecinaki,
rysik, punktak, cyrkiel traserski, wiertła, gwintowniki, narzynki, Przyrządy pomiarowe. Zestaw
przykładowych narzędzi ślusarskich przedstawiono na rysunku 3.
Rys. 3. Narzędzia ślusarskie: a) młotek ślusarski, b) przecinak, c) pilnik ślusarski (1  cześć robocza, 2  cześć
chwytowa, 3  rękojeść), d) punktak, e) rysik, f) piłka do metalu [1]
Na stanowisku zawsze znajdują się narzędzia i przyrządy uniwersalne oraz dodatkowe
narzędzia i przyrządy specjalistyczne uzależnione od rodzaju wykonywanych prac.
Podczas wykonywania pracy należy przestrzegać następujących zasad rozmieszczenia
narzędzi:
 najważniejsze narzędzia i przyrządy powinny znajdować się w miejscach najbardziej
dogodnych do ich obsługi,
 narzędzia najczęściej używane powinny znajdować się w miejscu, do którego łatwo sięgnąć
(pod ręką),
 narzędzia używane rzadziej raczej nie powinny się znajdować bezpośrednio na stanowisku,
 podczas rozmieszczania narzędzi należy stosować zasadę ich grupowania, to znaczy:
przyrządy pomiarowe w jednej grupie, narzędzia do wykonywania obróbki w drugiej,
narzędzia traserskie w trzeciej, narzędzia i materiały pomocnicze w czwartej.
Podczas wykonywania prac należy stosować się do zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
ochrony środowiska.
Podczas pracy bardzo łatwo jest o wypadek lub uraz. Należy więc zachować ostrożność,
prace wykonywać spokojnie i dokładnie, narzędzia stosować zgodnie z przeznaczeniem. Ponadto
należy stosować środki ochrony indywidualnej. Rękawice ochronne używać do prac przy gięciu,
prostowaniu oraz tam, gdzie materiał może posiadać ostre krawędzie, np. blachy. Okularów
ochronnych używać tam, gdzie mogą wystąpić odpryski, wióry (np. przy prostowaniu, wierceniu).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
W warsztacie mogą leżeć na podłodze ostre przedmioty i odpady co wymaga stosowania obuwia
na twardej podeszwie. Konieczne jest również stosowanie ubrania ochronnego.
Przy pracach ślusarskich powstaje dużo odpadów, wiórów (np. resztki materiałów
metalowych, z tworzyw sztucznych), stosuje się rożne materiały pomocnicze (np. olej).
W związku z tym należy przestrzegać zasad ochrony środowiska. Wszelkie odpady należy
segregować i składać w odpowiednio oznakowane pojemniki.
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie rodzaje obróbki wchodzą w skład robot ślusarskich?
2. Jakie stanowiska pracy organizuje się przy wykonywaniu prac ślusarskich?
3. Jakie są podstawowe narzędzia ślusarskie?
4. Jakie przyrządy pomiarowe stosuje się podczas wykonywania prac ślusarskich?
5. Jakie są podstawowe zasady rozmieszczenia narządzi na stanowisku ślusarskim?
6. Jakie są podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas prac ślusarskich?
7. Jaką zasadę ochrony środowiska należy przestrzegać podczas usuwania odpadów?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wypisz znajdujący się w pracowni sprzęt ochrony indywidualnej i określ jego przeznaczenie.
Nazwa środków ochrony Przeznaczenie środków ochrony indywidualnej
indywidualnej
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wypisać do tabeli wszystkie środki ochrony indywidualnej,
2) skorzystać z informacji zamieszczonej na sprzęcie w katalogach i literaturze technicznej
określić ich przeznaczenie,
3) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- katalogi sprzętu ochrony indywidualnej,
- literatura techniczna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Ćwiczenie 2
Odszukaj w katalogu narzędzia i przyrządy stosowane do prac ślusarskich, podaj ich
zastosowanie i wielkości charakterystyczne.
Nazwa narzędzia Typ i wielkości Zastosowanie
charakterystyczne
Młotki ślusarskie
Pilniki ślusarskie
Piłka do metalu
Przecinaki,
wycinaki
Imadło ślusarskie
Nożyce ręczne do
blach
Obcinak do rur
Rysik i punktak
Przymiar
kreskowy
i kÄ…towniki
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) odszukać w katalogu podane narzędzie,
2) wpisać do tabeli podstawowe dane i wielkości charakteryzujące narzędzie,
3) wpisać do tabeli zastosowanie,
4) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- katalogi narzędzi i przyrządów ślusarskich.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Ćwiczenie 3
Przygotuj stanowisko ślusarskie do przecinania piłką do metalu prętów płaskich 30x6 na
odcinki o długości 100 mm.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) dobrać narzędzia i przyrządy do wykonania pracy,
2) opracować ich zestawienie i porównać je z zestawieniami kolegów,
3) przygotować stanowisko pracy zgodnie z zasadami rozmieszenia narzędzi na stanowisku,
4) zgłosić nauczycielowi do oceny zorganizowane stanowisko.
Zestawienie narzędzi
Narzędzia do przecinania
PrzyrzÄ…dy pomiarowe
Narzędzia traserskie (do
oznaczania miejsca
przecięcia)
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stół ślusarski z imadłem,
- piłka do metalu,
- rysik, kÄ…townik ze stopkÄ…, przymiar kreskowy.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) przygotować stanowisko do wykonywania prac ślusarskich?
2) określić wymagania dotyczące ochrony środowiska?
3) określić wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy?
4) określić podstawowe zasady rozmieszczenia narzędzi na stanowisku pracy?
5) odszukać w katalogach narzędzia i przyrządy ślusarskie oraz podać ich
zastosowanie?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
4.2. Trasowanie na płaszczyz
nie i w przestrzeni
4.2.1. Materiał nauczania
4.2.1.1. Trasowanie na płaszczyz
nie
Trasowanie jest to wyznaczanie na powierzchni materiału (blachy, kształtownika powierzchni
odlewu) środków kół, linii pomocniczych, obrysów za pomocą rys traserskich (kresek kreślonych
na metalu). Rozróżniamy trasowanie płaskie (nanoszenie rys na płaszczyz
nie) oraz trasowanie
przestrzenne (na powierzchniach przedmiotów przestrzennych  brył).
Do trasowania używa się następujących narzędzi traserskich:
- rysików  służących do nanoszenia tras (trasowania linii),
- suwmiarek traserskich  służących do nanoszenia tras poziomych na ustawionej na noniuszu
wysokości,
- znaczników (ryśników traserskich)  służących do nanoszenia tras poziomych na
odpowiedniej wysokości,
- cyrkli traserskich  służących do trasowania kół,
- punktaków  służących do punktowania środków kół i wyznaczonych linii traserskich,
- liniałów traserskich z podstawą  służących do ustawiania znaczników traserskich i cyrkli
traserskich,
- kątowników  służących do nanoszenia tras poziomych i pionowych,
- środkowników  służących do nanoszenia środków na przedmiotach walcowych (np. prętach
okrągłych),
- pryzm traserskich  służących do ustawiania na nich przedmiotów walcowych,
- płyt traserskich  służących do układania na nich trasowanych przedmiotów.
Rys. 4. Narzędzia do trasowania: a) rysik, b) suwmiarka traserska, c) znacznik traserski, d, e) cyrkiel traserski,
f) punktak, g) liniał traserski z podstawką, h) kątownik ze stopką, i) środkownik, j) pryzma traserska, k, l) płyty
traserskie [3, s. 21]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Do trasowania używa się również liniałów traserskich, przymiarów kreskowych, młotków
ślusskich, kątomierzy. Ponadto do trasowania w przestrzeni używa się kątowników traserskich,
skrzynek traserskich, podstawek oraz innych specjalistycznych przyrządów.
Przed przystąpieniem do trasowania należy przygotować powierzchnie, tak aby naniesione
trasy były lepiej widoczne. Podstawowym materiałem jest farba traserska (np. mieszanina nafty
i kredy), którą pokrywa się powierzchnie. Środkiem pomocniczym może być zwykła kreda, którą
 zamazujemy powierzchnię. Przy trasowaniu przedmiotów, które są lekko skorodowane nie
zawsze trzeba stosować malowanie farbą traserską, gdyż wytrasowane linie będą widoczne.
Sposób trasowania linii prostych za pomocą liniału przedstawiono na rysunku 5a, natomiast
trasowanie linii pod kÄ…tem prostym za pomocÄ… kÄ…townika, na rysunku 5b.
Rys. 5. Technika trasowania linii prostych: a) za pomocą liniału, b) za pomocą kątownika [6]
Bardzo często należy dodatkowo zaznaczyć linie poprzez jej punktowanie, czyli naniesienie
punktów za pomocą punktaka i młotka. Technika punktowania przedstawiona jest na rysunku 6.
Rys 6. Technika punktowania: 1) przyłożenie punktaka, 2) dokładne ustawienie punktaka (punktak nachylony),
3) ustawienie pionowe punktaka, 4) nabicie punktu [3, s. 24]
Sposób trasowania według wzornika przedstawia rysunek 7. Wzornik powinien być
zamocowany na przedmiocie trasowanym tak, aby nie przesuwał się podczas pracy.
Rys. 7. Technika trasowania według wzornika [6]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Trasowanie rozpoczyna się na ogół od wyznaczenia najważniejszych osi symetrii. Będą to
osie symetrii całego przedmiotu oraz osie symetrii okręgów. Następnie punktuje się środki
okręgów, przecięcia linii oraz najważniejsze linie tak, aby podczas dalszej pracy nie zatarły się. Po
wytrasowaniu i napunktowaniu przecięć osi symetrii i linii głównych przystępujemy do trasowania
pozostałych linii.
Podczas trasowania należy uważać, aby nie popełnić błędów, które spowodują wykonanie
przedmiotów złych (braków). Do podstawowych błędów możemy zaliczyć:
 wytrasowana za pomocą kątownika linia nie jest prostopadła do linii bazowej. Przyczyną
takiego błędu może być niedokładne ustawienie kątownika lub niedokładne prowadzenie
rysika,
 napunktowania nie leżą dokładnie na trasie, na przecięciu tras lub w osi symetrii trasowanego
okręgu. Przyczyną jest najczęściej niedokładne przyłożenie i ustawienie punktaka,
 słabo widoczne trasy. Przyczyną może być złe przygotowanie powierzchni do trasowania, zły
stan techniczny rysika, słaby nacisk na rysik podczas trasowania,
 zbyt dużo tras określających jedna linię. Przyczyną jest kilkakrotne trasowanie tej samej linii.
4.2.1.1. Trasowanie w przestrzeni
Trasowanie w przestrzeni jest to nanoszenie rys traserskich w różnych płaszczyznach.
Trasowanie w przestrzeni różni się od trasowania na płaszczyz
nie tym, że rysy nanosi się na
przedmiotach o kształcie brył (odlewy, odkuwki, przedmioty obrobione w na obrabiarkach
skrawających). Przy trasowaniu na płaszczyz
nie wszystkie rysy nanosi się w jednej płaszczyz
nie,
natomiast przy trasowaniu w przestrzeni, w różnych płaszczyznach.
Proste przypadki trasowania w przestrzeni przedstawia rysunek 8.
a) b)
Rys. 8. Proste przypadki trasowania w przestrzeni: a) za pomocÄ… suwmiarki traserskiej, b) za pomocÄ… znacznika
[6]
Trasowanie w przestrzeni za pomocÄ… znacznika i kÄ…townika przedstawione jest na rysunku 9.
Na rysunku 9a przedstawione jest trasowanie linii poziomych, na rysunku 9b trasowanie
linii pionowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
a) Trasowanie linii poziomych AB, BC, CD, DA
następuje kolejno przez przesuwanie znacznika
lub przedmiotu po płycie traserskiej,
b) Trasowanie linii pionowych AB, BC, CD, DA
następuje kolejno przez obracanie przedmiotu.
Następnie przedmiot jest przestawiany na bok
i trasowane sÄ… linie pionowe EF, FG, GH, HE.
Rys. 9. Trasowanie w przestrzeni: a) za pomocÄ… znacznika, b) za pomocÄ… kÄ…townika ze stopkÄ… [3, s. 28]
4.2.1.3. Zasady bezpiecznej pracy podczas trasowania
Podczas trasowania należy przestrzegać następujących zasad:
 utrzymywać czystość i porządek na stanowisku pracy,
 stosować odpowiednie oświetlenie stanowiska pracy,
 stosować właściwe środki ochrony indywidualnej,
 dbać o dobry stan techniczny narzędzi,
 zachować ostrożność podczas wykonywania pracy.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Do czego służy trasowanie?
2. Jakich narzędzi używa się do trasowania na płaszczyz
nie?
3. Jakich narzędzi używa się do trasowania w przestrzeni?
4. W jaki sposób przygotowuje się powierzchnie do trasowania?
5. Na czym polega punktowania?
6. W jaki sposób trasuje się linie proste?
7. W jaki sposób trasuje się linie prostopadłe?
8. Jakie sÄ… kolejne etapy trasowania?
9. Jak można wytrasować środek koła na powierzchni czołowej przedmiotu w kształcie walca?
10. Jakie sÄ… podstawowe zasady bezpiecznej pracy podczas trasowania?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wypisz do tabeli znajdujące się w pracowni narzędzia i przyrządy do trasowania, określ ich
zastosowanie oraz oceń stan techniczny.
Narzędzia do Zastosowanie narzędzi i przyrządów Stan techniczny
trasowania na (wpisać  dobry lub
płaszczyz
nie wpisać wady
i w przestrzeni i uszkodzenia)
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wpisać do tabeli najważniejsze narzędzia i przyrządy traserskie znajdujące się w pracowni,
2) opisać na podstawie poradnika dla ucznia, katalogów i literatury technicznej ich
przeznaczenie,
3) dokonać oceny stanu technicznego,
4) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- narzędzia i przyrządy do trasowania,
- katalogi narzędzi, literatura.
Ćwiczenie 2
Wytrasuj kątownik zgodnie z poniższym rysunkiem.
Uwaga: Trasy zaznaczone sÄ… linia punktowÄ…. Rysunek przedmiotu i wymiary zaznaczone sÄ…
linia ciągła i przerywaną cienką.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
20 20
Materiał: Kątownik
100
25x25x110
Rysunek do ćwiczenia 2
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wpisać do tabeli narzędzia traserskie konieczne do wykonania ćwiczenia (zestawienie
narzędzi),
2) opracować plan pracy,
3) wytrasować kątownik zgodnie z rysunkiem,
4) naszkicować wytrasowany kątownik i zwymiarować go (wpisać wymiary trasowane),
5) wypisać wszystkie błędy trasowania,
6) przedstawić pracę (kątownik i wypełnione tabele) do oceny.
Zestawienie narzędzi
Plan pracy 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Szkic
Błędy trasowania
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
20
20
Wyposażenie stanowiska pracy:
- kÄ…townik 25x25x110,
- zestaw narzędzi traserskich.
Ćwiczenie 3
Wytrasuj rozwiniecie skrzynki z blachy zgodnie z poniższym rysunkiem.
Rysunek do ćwiczenia 3. Rozwiniecie skrzynki z blachy
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wpisać do tabeli narzędzia traserskie konieczne do wykonania ćwiczenia (zestawienie
narzędzi),
2) przygotować arkusz blachy o grubości 0,5 mm i wymiarach 225 x 225 mm, którego
wszystkie cztery kÄ…ty sÄ… proste,
3) wytrasować osie symetrii  a ,
4) wytrasować pozostałe linie oznaczone  a ,
5) wytrasować linie oznaczone  b ,
6) wytrasować linie oznaczone  c ,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
7) wytrasować linie oznaczone  d ,
8) wypisać wszystkie błędy trasowania,
9) przedstawić pracę do oceny.
Zestawienie narzędzi
Błędy trasowania
Wyposażenie stanowiska pracy:
- arkusz blachy 225x225x0,5 mm,
- zestaw narzędzi traserskich.
Ćwiczenie 4
Wytrasuj prostokątny otwór zgodnie z poniższym rysunkiem (konieczne trasy oznaczono
linia kropkowanÄ…). Podczas trasowania skorzystaj z kÄ…townika traserskiego i suwmiarki
traserskiej.
120
Uwaga: Punkty konturu
prostokąta nabić co 6,5 mm
10
40
80
Rysunek do ćwiczenia 4
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przygotować płytę traserską, kątownik traserski, suwmiarkę traserską i materiał,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
100
140
10
50
2) wytrasować linie środkowe prostokąta,
3) wytrasować linie boczne prostokąta,
4) wytrasować osie symetrii promieni zaokrągleń narożnych,
5) wytrasować promienie zaokrągleń (pamiętając o nabiciu punktu pod nóżkę cyrkla),
6) napunktować kontur prostokąta.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- blacha 140x120x5 mm,
- zestaw narzędzi traserskich (płyta traserska, kątownik traserski, suwmiarka traserska, cyrkiel,
rysik, punktak, młotek).
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) dobrać narzędzia do trasowania na płaszczyz
nie?
2) przygotować stanowisko do trasowania?
3) podać podstawowe zasady bezpiecznej pracy podczas trasowania?
4) przygotować powierzchnię materiału do trasowania?
5) wytrasować linie równoległe i prostopadłe?
6) wytrasować koła i łuki?
7) nanieść punkty poprawiające widoczność trasowanych linii?
8) wykonać trasowania przy wykorzystaniu suwmiarki traserskiej, znacznika,
kÄ…townika traserskiego?
9) ocenić jakość trasowania?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
4.3. Åšcinanie, przecinanie i wycinanie metali
4.3.1. Materiał nauczania
Przecinanie, ścinanie i wycinanie wykonuje się za pomocą narzędzi zwanych przecinakami
i wycinakami.
Przecinaniem nazywamy rozdzielanie materiału na dwie części za pomocą przecinaków.
Ścinaniem nazywamy usuwaniem warstwy materiału za pomocą przecinaków.
Wycinaniem nazywamy wykonywanie rowków, rys, wgłębień w materiale za pomocą
wycinaków.
Przecinaki przedstawione są na rysunku 10. Przecinaków z prostą krawędzią tnącą używa się
do przecinania po linii prostej i do ścinania. Przecinaków z wypukłą krawędzią tnąca używa się do
przecinania po Å‚uku.
a) b)
Rys. 10. Przecinaki: a) z prosta krawędzią tnąca, b) z wypukła krawędzią tnącą [6]
Wycinaki przedstawione sÄ… na rysunku 11.
a) b) c)
Rys. 11. Wycinaki: a) wycinak do rowków prostych, b) wycinak do rowków smarnych, c) wycinak do
 owierconych otworów [6]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Przecinanie wykonuje się na kowadle lub grubej płycie ze stali miękkiej. Jest to konieczne, gdyż
kowadło lub gruba płyta pochłania energię uderzenia i drgania nie przenoszą się na dłoń. Podczas
przecinania stosujemy podkładki ze stali miękkiej, lub nie docinamy do końca, tak aby nie uszkodzić
powierzchni kowadła. Sposób przecinania płaskownika pokazany jest na rysunku 12.
Rys. 12. Przecinanie płaskownika na kowadle: 1  przecinany płaskownik, 2  kowadło, 3  przecinak [3, s. 33]
Ścinanie wykonuje się w imadle. Należy zamocować materiał (materiał musi być
zamocowany bardzo mocno) i następnie przykładając przecinak wykonujemy ścinanie warstwy
materiału. Sposób ścinania pokazany jest na rysunku 13.
Å‚
²
Ä…
Ä…  kÄ…t przyÅ‚ożenia, ²  kÄ…t ostrza, Å‚  kÄ…t natarcia
Kąty ostrza wynosić powinny: 700  dla żeliwa i brązu, 600  dla
stali, 450  dla mosiÄ…dzu i miedzi, 350  dla cynku i aluminium.
Kąty przyłożenia wynosić powinny: 8  100  dla cienkiej warstwy
ścinanej, 3  80  dla średniej warstwy ścinanej, do 30  dla grubej
warstwy ścinanej.
KÄ…t natarcia Å‚ = 90  Ä…  ²
Rys. 13. Ścinanie powierzchni: a) ścinanie powierzchni na wysokości szczęk imadła, b) ścinanie powierzchni
powyżej szczęk imadła [3, s. 31 i 32]
Sposób wycinania zależy od tego co wycinamy. Do wycinania rowków stosuje się wycinaki
o kształcie odpowiadającym kształtowi rowka. Na rysunku 14a przedstawiono wycinanie rowka
wycinakiem o kształcie prostym, a na rysunku 14b wycinakiem do rowków smarowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
a)
b)
Rys. 14. Wycinanie rowków: a) wycinakiem prostym, b) wycinakiem do rowków smarnych [3, s. 33]
Wycinanie  owierconych otworów wykonuje się w sposób przedstawiony na rysunku 15.
Rys. 15. Wycinanie  owierconych otworów [6]
Podczas ścinania, przecinania i wycinania należy zachować szczególną ostrożność. Przed
przystąpieniem do pracy należy dokładnie sprawdzić stan techniczny narzędzi. Młotki powinny
być dobrze osadzone aby podczas pracy nie spadały z trzonka. Przecinaki i wycinaki nie mogą
mieć wyszczerbionych ostrzy, a główka powinna być lekko zwężona i nie posiadać zadziorów
i rozklepań. Pamiętać również należy o poprawnym sposobie uderzania młotkiem. W zależności
od ciężaru młotka poprawne uderzenia wykonujemy:
 przy młotku lekkim ruch wykonujemy tylko w nadgarstku,
 przy młotku średniociężkim ruch wykonujemy tylko w łokciu,
 przy młotku ciężkim ruch wykonujemy tylko w ramieniu.
Podczas wykonywania pracy jednym z zagrożeń jest uderzenie młotkiem w dłoń.
Zapobieganie w tym przypadku polega na dokładnym i uważnym wykonywaniu pracy oraz
stosowaniu dodatkowych osłon na dłonie. Podczas pracy należy ciągle obserwować miejsce
cięcia, a katem oka miejsce uderzania młotka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie narzędzia stosowane są do przecinania i ścinania?
2. Jakie narzędzia stosowane są do wycinania?
3. Jaką czynność nazywamy przecinaniem?
4. Jaką czynność nazywamy ścinaniem?
5. Jaką czynność nazywamy wycinaniem?
6. Jakie są kolejne czynności podczas przecinania płaskownika?
7. Jakie są kolejne czynności podczas ścinania nadmiaru materiału?
8. Jakie są kolejne czynności podczas wycinania rowka?
9. Jakie są kolejne czynności podczas wycinania  owierconego otworu?
10. Jakie są wymagania dotyczące bezpieczeństwa pracy podczas przecinania, ścinania
i wycinania?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj przecinanie pręta okrągłego o średnicy 10 mm, płaskownika 20x5 mm oraz pasa
blachy 200x50x2 mm na dwie części, tak aby otrzymać 2 części o wymiarach 100x50x2 mm.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wpisać do tabeli narzędzia konieczne do wykonania ćwiczenia (zestawienie narzędzi),
2) opracować plan pracy,
3) wykonać przecinanie,
4) przedstawić pracę do oceny.
Zestawienie narzędzi
Plan pracy 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wyposażenie stanowiska pracy:
- kowadło lub płyta stalowa,
- młotek, przecinak,
- pręt Ś10, płaskownik 20x5, pas blachy 200x50x2.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Ćwiczenie 2
Wykonaj ścinanie pasa blachy 100x50x2 mm, tak aby otrzymać pas o wymiarach
100x45x2 mm.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wpisać do tabeli narzędzia konieczne do wykonania ćwiczenia (zestawienie narzędzi),
2) opracować plan pracy,
3) wykonać ścinanie,
4) przedstawić pracę do oceny.
Zestawienie narzędzi
Plan pracy 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stół ślusarki z imadłem,
- młotek, przecinak,
- pas blachy 100x50x2.
Ćwiczenie 3
Wykonaj rowek smarny w tulejce wykonanej z brÄ…zu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) wykonać rowek smarny,
3) przedstawić pracę do oceny.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- imadło, młotek, wycinak do rowków smarnych,
- tulejka z brązu przecięta wzdłuż (półpanewka).
Ćwiczenie 4
Wykonaj wycinanie wierconego otworu. Wykorzystaj blachÄ™ 140x120x5 mm, wytrasowanÄ…
w ćwiczeniu 4  rozdział 4.2.3.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) poprosić nauczyciela o przeszkolenie w zakresie obsługi wiertarki.
3) wywiercić otwory Ś6, zgodnie z napunktowanym konturem,
4) wykonać wycinanie,
5) przedstawić pracę do oceny.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- młotek, wycinak do owierconych otworów,
- wiertarka stołowa, wiertło Ś6,
- wytrasowana w ćwiczeniu 4  rozdział 4.2.3 blacha o wymiarach 140x120x5mm.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) dobrać narzędzia do przecinania, wycinania, ścinania?
2) przygotować stanowisko do przecinania, wycinania, ścinania?
3) określić podstawowe zasady bezpiecznej pracy podczas przecinania,
wycinania, ścinania?
4) przeciąć pręty, płaskowniki, blachy?
5) ściąć powierzchnie materiału zamocowanego w imadle?
6) wyciąć rowki?
7) wyciąć wiercone otwory?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
4.4. Cięcie piłką do metalu
4.4.1. Materiał nauczania
Przecinanie piłką do metalu (zwane również przerzynaniem) nazywamy operację polegającą
na przecięciu lub nacięciu metalu za pomocą narzędzia wieloostrzowego (brzeszczotu)
osadzonego w ramce.
Na rysunku 16 przedstawiono budowę piłki do metalu.
Rys. 16. Piłka do metalu: 1  oprawka, 2  oprawka rozstawna, 3  brzeszczot, 4  rękojeść, 5  uchwyt stały,
6  uchwyt przesuwny, 7  kołeczki mocujące [3, s. 34]
Do przecinania różnych materiałów stosuje się różne brzeszczoty. Brzeszczoty wykonane są
z cienkiej, zahartowanej taśmy stalowej. Brzeszczot i jego kilka odmian przedstawiono na
rysunku 17.
a) rysunek brzeszczotu dwustronnego. Wytwarza siÄ™
również brzeszczoty jednostronne, posiadające
ostrza tylko z jednej strony,
b) różne rodzaje rozwarć ostrzy. Ostrza brzeszczotu
muszą być rozwarte, gdyż inaczej brzeszczot
zakleszczałby się w przecinanym materiale,
c) przykłady brzeszczotów o różnej liczbie zębów
(ostrzy) przypadających na długości 25 mm.
Ostrza 18 zębów  do przecinania miękkich stali
(mosiÄ…dz, brÄ…z).
Ostrza 22 żeby  do przecinania stali miękkiej.
Ostrza 32 zęby  do przecinania stali twardej.
Rys. 17. Brzeszczoty i ich rodzaje [3, s. 34 i 35]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Proces przecinania piłką do metalu przedstawiony jest na rysunku 18. Podczas przecinania
konieczne jest stosowanie kilku zasad, które usprawnią proces oraz zapobiegną zbyt szybkiemu
stępieniu się lub wykruszeniu ostrzy. Są one następujące:
 przyjęcie właściwej postawy podczas pracy (rysunek 18a),
 wykonywanie poprawnych ruchów piłką (rysunek 18b),
 rozpoczynanie przecinania pochylona piłką z lekkim naciskiem (rysunek 18c).
a) postawa podczas przecinania
b) poprawny sposób wykonywania ruchów piłka
podczas przecinania,
c) sposób rozpoczynania przecinania.
Rys. 18. Technika przecinania piłką [3, s. 35 i 36]
Podczas przecinania należy właściwie mocować materiał obrabiany. Kilka przykładów
mocowania przedstawiono na poniższych rysunkach.
a) mocowanie i przecinanie pręta
w imadle,
b) mocowanie i przecinanie grubej blachy
w imadle.
Rys. 19. Mocowanie i przecinanie grubych przedmiotów [3, s. 36]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
prawidłowo nieprawidłowo
a) mocowanie rury cienkościennej i poprawny
sposób przecinania, polegający na kolejnym
obracaniu rury podczas przecinania
b) przygotowanie rury do przecinania wzdłuż.
Rys. 20. Mocowanie i przecinanie rur [3, s. 36], [6]
Rys. 21. Mocowanie i przecinanie piłką blachy cienkiej [6]
Rys. 22. Mocowanie i przecinanie kształtowników [6]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Podczas przecinania może następować szybkie ścieranie się boków brzeszczotu. Zapobiega
temu odpowiednie smarowanie brzeszczotu. Do smarowanie stosuje się następujące środki:
 olej lub emulsja  do przecinania stali,
 łój lub mieszanina łoju i grafitu  do przecinania żeliwa,
Do przecinania cienkich materiałów oraz mosiądzu i innych miękkich materiałów nie jest
konieczne smarowanie.
Przed przystąpieniem do pracy należy dokładnie sprawdzić stan techniczny narzędzi. Materiał
powinien być poprawnie zamocowany. Podczas pracy stosować poprawne techniki przecinania.
Utrzymywać ład i porządek na stanowisku pracy. Pracować uważnie i spokojnie.
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Z jakich części składa się piłka do metalu?
2. Jakie są rodzaje brzeszczotów?
3. Od czego zależy dobór brzeszczotu?
4. Jakie środki są stosowane do smarowania brzeszczotów?
5. Jakie są podstawowe zasady dotyczące poprawnej techniki przecinania metalu piłką?
6. W jaki sposób mocuje się przecinane rury cienkościenne?
7. W jaki sposób należy zamocować blachę cienką, która będzie przecinana piłką?
8. Jakie są podstawowe zasady bezpieczeństwa podczas przecinania piłką?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dobierz brzeszczot i środki smarujące do ciecia materiałów zamieszczonych w tabeli.
Skorzystaj z katalogu narzędzi lub z Internetu.
Materiał przecinany Brzeszczot (liczba zębów i Środki smarujące
rodzaj)
Cienka blacha ze stali miękkiej
Pręt ze stali twardej
Pręt z mosiądzu
Tuleja z brÄ…zu
Rura cienkościenna z
aluminium
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) dobrać rodzaj brzeszczotu do ciętego materiału (wpisać jego oznaczenie na podstawie
katalogu),
2) wpisać liczbę zębów brzeszczota,
3) porównać tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- katalog narzędzi (internet),
- literatura techniczna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Ćwiczenie 2
Wykonaj przecinanie piłką do metalu pręta o średnicy 20 mm, płaskownika 20x5mm, rury
cienkościennej, kątownika stalowego 50x50x6 oraz pasa blachy 100x50x2mm, tak aby otrzymać
2 części o wymiarach 50x50x2 mm.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wpisać do tabeli narzędzia konieczne do wykonania ćwiczenia (zestawienie narzędzi
i materiałów),
2) dobrać sposób mocowania poszczególnych materiałów,
3) wykonać przecinanie,
4) przedstawić pracę do oceny.
Zestawienie narzędzi i
materiałów
Sposoby mocowania: 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Pręt okrągły Ś20.
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. PÅ‚askownik 20x5.
3. Pas blachy 100x50x2. 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Rura cienkościenna.
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. KÄ…townik stalowy 50x50x6
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wyposażenie stanowiska pracy:
- piłka do metalu, przyrządy do mocowania,
- pręt Ś20, płaskownik 20x5, pas blachy 100x50x2, rura cienkościenna, kątownik 50x50x6.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) dobrać brzeszczot do przecinania różnych materiałów?
2) dobrać środek do smarowania brzeszczotu?
3) zastosować bezpieczne metody pracy podczas przecinania piłką do metalu?
4) przeciąć piłką do metalu pręty i kształtowniki?
5) przeciąć piłką do metalu blachy grube i cienkie?
6) zamocować materiały przecinane piłką do metalu?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
4.5. Cięcie blach nożycami ręcznymi
4.5.1. Materiał nauczania
Do przecinania blach cienkich używa się nożyc. Stosuje się trzy podstawowe rodzaje nożyc
ręcznych (rysunek 23), są to:
 nożyce proste lewe,
 nożyce proste prawe,
 nożyce do wycinania otworów.
a) b) c)
Rys. 23. Nożyce ręczne do blach: a) proste prawe, b) proste lewe, do wycinania otworów [3, s. 38]
Sposób cięcia blach cienkich nożycami przedstawia rysunek 23.
a) b)
poprawnie niepoprawnie
Rys. 24. Cięcie nożycami ręcznymi: a) cięcie po linii prostej, b) cięcie po linii krzywej [3, s. 38]
Cięcie blachy po wytrasowanych liniach przedstawia rysunek 25.
Rys. 25. Cięcie blachy cienkiej po wytrasowanych liniach [6]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Podczas cięcia blach istnieje zagrożenie skaleczeniami. Aby uniknąć wypadków przy pracy
należy:
 używać rękawic, gdyż blachy maja ostre krawędzie,
 stosować prawidłowe metody pracy,
 używać nożyc sprawnych technicznie oraz naostrzonych,
 zachować ostrożność podczas pracy.
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są rodzaje nożyc ręcznych do cięcia blach?
2. Jaki jest prawidłowy sposób trzymania nożyc i materiału podczas cięcia blachy po linii
krzywej (wycinanie krążka z blachy)?
3. Jakie są podstawowe zasady bezpieczeństwa podczas cięcia blach nożycami ręcznymi?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj cięcie proste (przetnij na dwie części arkusz blachy 100x50x0,5) oraz wytnij
2 krążki Ś 40.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) dobrać odpowiednie nożyce,
2) wytrasować linię konieczną do przecięcia blachy na dwie części,
3) wytrasować okrąg Ś 40,
4) przeciąć blachę na dwie części,
5) wyciąć krążki Ś 40.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- nożyce prawe proste,
- arkusz blachy 100x50x05.
Ćwiczenie 2
Wytnij rozwiniecie skrzynki z blachy wytrasowanej w ćwiczeniu 3  rozdział 4.2.3. Skorzystaj
z rysunku 24.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przygotować materiał i nożyce,
2) wyciąć rozwiniecie zgodnie z rysunkiem przedstawionym w ćwiczeniu 3  rozdział 4.2.3.
3) przedstawić rozwinięcie skrzynki do sprawdzenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- nożyce prawe proste i lewe proste,
- arkusz blachy z ćwiczenia 3  rozdział 4.2.3.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) dobrać właściwe nożyce ręczne do cięcia blach?
2) dobrać środki ochrony indywidualnej niezbędne przy cięciu blach nożycami
ręcznymi?
3) zastosować bezpieczne metody pracy podczas cięcia blach nożycami
ręcznymi?
4) przeciąć blachy nożycami ręcznymi?
5) wyciąć nożycami ręcznymi elementy o rożnych kształtach?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
4.6. Cięcie mechaniczne
4.5.1. Materiał nauczania
Wykonując różne prace ślusarskie bardzo często wykorzystuje się narzędzia ręczne z napędem
oraz maszyny i urządzenia, gdyż ich stosowanie znacznie przyspiesza pracę oraz poprawia jakość
wykonania.
Podstawowymi rodzajami elektronarzędzi do cięcia i przecinania są nożyce elektryczne do
cięcia blach oraz szlifierki kątowe. Przedstawiono je na rysunkach 26 i 27.
Rys. 26. Nożyce elektryczne do blach [3, s. 39] Rys. 27. Szlifierka kątowa [6]
Nożyce elektryczne stosuje się do cięcia blach o grubości do 3 mm. Ciąć można po linii
krzywej i prostej.
Szlifierka kątowa (obok prac szlifierskich) służyć może do cięcia i przecinania. Szlifierką
kątową można przecinać kształtowniki, pręty, blachy.
Do podstawowych urządzeń służących do cięcia i przecinania zaliczyć możemy: przecinarkę
tarczową cierną, nożyce dz
wigniowe do blach oraz obcinak rur. Nożyce dz
wigniowe przedstawiono
na rysunku 28, obcinak do rur na rysunku 29, a przecinarkÄ™ tarczowÄ… na rysunku 30.
Ponadto stosuje się takie urządzenia jak nożyce krążkowe do blach, nożyce gilotynowe ręczne
do blach.
Rys. 28. Nożyce dz
wigniowe: 1. nóż górny, Rys. 29. Obcinanie rury obcinakiem do rur [3, s. 41]
2) nóż dolny, 3) przytrzymywacz,
4) zderzak [3, s. 39]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Rys. 30. Przecinarka tarczowa [6]
Nożyce dz
wigniowe służą do przecinania blach i płaskowników. Grubość przecinanych blach
zależy od konstrukcji nożyc i wynosi do około 5mm.
Obcinaki do rur służą do obcinania rur grubościennych o różnych średnicach (zależy to od
rodzaju i wielkości obcinaka).
Przecinarki tarczowe służą do przecinania rur, kształtowników, prętów. Narzędziem
roboczym jest tarcza ścierna.
Do podstawowych maszyn stosowanych w robotach ślusarskich zaliczyć możemy nożyce
gilotynowe oraz piły ramowe, tarczowe i taśmowe. Nożyce gilotynowe do blach przedstawiono
na rysunku 31.
Rys. 31. Nożyce gilotynowe do blach [6]
Nożyce gilotynowe służą do cięcia blach po liniach prostych. Grubości ciętych blach wynoszą
do około 30 mm (w zależności od wielkości nożyc).
Piły ramowe i tarczowe służą do cięcia prętów, rur i kształtowników o różnych wielkościach.
Piły taśmowe służą do wycinania z blach różnych kształtów oraz do cięcia prętów, rur
i kształtowników.
Podczas pracy elektronarzędziami, maszynami i urządzeniami należy zachowywać szczególną
ostrożność. Przede wszystkim należy postępować zgodnie z instrukcją obsługi. Ponadto należy
stosować odpowiednie środki ochrony indywidualnej (rękawice ochronne, okulary i przyłbice
ochronne, odpowiednie buty i nakrycia głowy), sprawdzać jakość techniczną narzędzi, maszyn i
urządzeń przed przystąpieniem do pracy, nie zdejmować osłon.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie rodzaje prac można wykonywać nożycami elektrycznymi?
2. Jakie rodzaje prac można wykonywać szlifierkami kątowymi?
3. Do czego służą nożyce dz
wigniowe?
4. Jakie rodzaje prac można wykonywać obcinakami do rur?
5. Jakie materiały można przecinać przecinarkami tarczowymi?
6. Do czego służą nożyce gilotynowe?
7. Jakie są podstawowe zasady bezpieczeństwa podczas pracy na maszynach i urządzeniach do
cięcia metali?
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wpisz do tabeli parametry techniczne narzędzi i urządzeń, środki ochrony indywidualnej,
czynności do wykonania przed rozpoczęciem pracy, zasady i metody bezpiecznego wykonywania
pracy oraz czynności po zakończeniu pracy.
Narzędzie, Parametry Środki ochrony Czynności przed rozpoczęciem pracy, zasady
urzÄ…dzenie, techniczne indywidualnej i metody bezpiecznego wykonywania pracy,
maszyna czynności po zakończeniu pracy
Szlifierka
kÄ…towa
Nożyce
elektryczne
do blach
Nożyce
dz
wigniowe
do blach
Przecinarka
tarczowa
Nożyce
gilotynowe
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przygotować dokumentacje techniczne wyszczególnionych narzędzi i urządzeń,
2) wypisać do tabeli ich parametry techniczne,
3) dobrać środki ochrony indywidualnej i wpisać do tabeli,
4) określić i wpisać do tabeli czynności przed rozpoczęciem pracy, zasady i metody
bezpiecznego wykonywania pracy, czynności po zakończeniu pracy. Należy skorzystać
również z instrukcji obsługi,
5) porównać swoja tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- dokumentacje techniczne,
- instrukcje obsługi,
- katalog środków ochrony indywidualnej.
Ćwiczenie 2
Wykonaj cięcie różnych materiałów z wykorzystaniem znajdujących się w pracowni
elektronarzędzi oraz maszyn i urządzeń.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) opracować zestawienie elektronarzędzi, maszyn i urządzeń znajdujących się w pracowni,
2) określić wymiary i postać materiałów jakie mogą być na nich cięte,
3) zapoznać się z instrukcjami obsługi,
4) przygotować sprzęt ochrony indywidualnej,
5) dobrać próbki różnych materiałów i przygotować do cięcia (blachy, rury, pręty
i kształtowniki),
6) przedstawić nauczycielowi opracowaną tabelę oraz dobrane i przygotowane próbki,
7) przygotować narzędzia, maszyny i urządzenia do cięcia,
8) wykonać cięcie przygotowanych materiałów (po uzyskaniu zgody nauczyciela).
Narzędzie, maszyna, Wymiary i postać materiałów Dobrana próbka materiału do
urządzenie jakie mogą być cięte cięcia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Wyposażenie stanowiska pracy:
- instrukcje obsługi maszyn i urządzeń,
- dokumentacje techniczne maszyn i urządzeń,
- środki ochrony indywidualnej,
- narzędzia, maszyny i urządzenia do cięcia,
- próbki materiałów do cięcia.
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) posłużyć się dokumentacją techniczną i instrukcją obsługi elektronarzędzi,
maszyn i urządzeń do cięcia i przecinania?
2) dobrać środki ochrony indywidualnej niezbędne przy cięciu mechanicznym?
3) zastosować bezpieczne metody pracy podczas cięcia mechanicznego?
4) przeciąć materiał nożycami elektrycznymi i szlifierką kątową?
5) przeciąć blachy, pręty i płaskowniki na nożycach dz
wigniowych?
6) przeciąć rury obcinakiem?
7) przeciąć rury, pręty i kształtowniki na przecinarce tarczowej?
8) przeciąć blachy na nożycach gilotynowych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
5. W przypadku odpowiedzi zbliżonych wybierz tę, która wydaje ci się najlepsza.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie na
póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 60 min.
Powodzenia.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Zasada grupowania narzędzi polega na następującym ich ułożeniu na stanowisku ślusarskim
a) narzędzia największe w jednej grupie, średnie w drugiej grupie, małe w trzeciej grupie.
b) narzędzia obróbcze w jednej grupie, przyrządy pomiarowe w drugiej grupie, narzędzia
traserskie w trzeciej grupie.
c) pilniki w jednej grupie, piłki w drugiej grupie, pozostałe narzędzia w trzeciej grupie.
d) narzędzia najczęściej używane w pierwszej grupie, narzędzia najrzadziej używane
w drugiej grupie.
2. Które zasady bhp wpływają na zmniejszenie zagrożeń urazami lub wypadkami podczas
wykonywania prac ślusarskich
A) zachowania ostrożności podczas wykonywania pracy,
B) powszechnego stosowania rękawic ochronnych,
C) spokojnego wykonywania pracy,
D) stosowania narzędzi zgodnie z ich przeznaczeniem,
E) stosowania okularów ochronnych podczas wykonywania prac ślusarskich.
a) A), B), C).
b) B), C), D).
c) C), D), E).
d) A), C), D).
3. Odpady powstające podczas prac ślusarskich powinny być składowane w następujący sposób
a) osobne pojemniki na metale, papier, zaoliwione szmaty i pozostałe śmieci.
b) wystarczy pojemnik na metale i pozostałe śmieci.
c) osobne pojemniki na każdy metal, papier, zaoliwione szmaty, czyste szmaty i pozostałe
śmieci.
d) wystarczy jeden pojemnik, który na końcu zostaje opróżniony, a śmieci posegregowane.
4. Celem trasowania jest
a) oznaczenie trasy przejścia narzędzia skrawającego.
b) wyznaczenie na powierzchni półwyrobu granicy, do której należy wykonać piłowanie.
c) wyznaczenie na powierzchni półwyrobu środków i okręgów kół, osi, obrysów warstw
przewidzianych do usunięcia.
d) naniesienie kresek i wgłębień na powierzchni półwyrobu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
5. Przyporządkuj narzędzia, przyrządy pomiarowe i materiały pomocnicze do wykonywania
czynności traserskich
Odpowiedzi
a) b) c) d)
Trasowanie kół Wzornik Cyrkiel Wzornik Cyrkiel
Å‚uku traserski Å‚uku traserski
Punktowanie Punktak Punktak MÅ‚otek Punktak
Trasowanie osi Åšrodkownik Osiownik Rysik Rysik
traserski
Wyznaczanie tras prostopadłych do Kątomierz Kątomierz Kątomierz Kątownik ze
powierzchni bocznej półwyrobu stopką
Przygotowanie powierzchni do Kreda Farba Farba Farba
trasowania traserska traserska traserska
6. Prawidłowa kolejność czynności podczas trasowania sześciokąta przedstawionego na rysunku
to
a) trasowanie osi, punktowanie środka sześciokąta,
trasowanie koła o średnicy Ś30, trasowanie
cyrklem wierzchołków sześciokąta, trasowanie
boków sześciokąta.
b) punktowanie środka sześciokąta, trasowanie koła
o średnicy Ś30, trasowanie cyrklem wierzchołków
sześciokąta, trasowanie boków sześciokąta.
c) trasowanie osi, trasowanie koła o średnicy Ś30,
trasowanie cyrklem wierzchołków sześciokąta,
trasowanie boków sześciokąta.
d) trasowanie osi, trasowanie koła o średnicy Ś30,
trasowanie boków sześciokąta
7. Ścinaniem nazywamy obróbkę polegającą na
a) usunięciu przecinakiem ścinków blach.
b) odcięciu przecinakiem paska blachy.
c) odcięciu ścinakiem nierównych brzegów blachy.
d) usunięciu wycinakiem wybrzuszeń w rowku smarnym.
8. Przecinaniem nazywamy obróbkę polegającą na
a) usunięciu przecinakiem zbędnych spawów.
b) odcięciu przecinakiem paska blachy.
c) odcięciu przecinakiem kawałka pręta.
d) wycinaniu wycinakiem otworów w blasze.
9. Wycinaniem nazywamy obróbkę polegającą na
a) usunięciu wycinakiem zbędnych spawów.
b) odcięciu przecinakiem paska blachy.
c) odcięciu przecinakiem kawałka pręta.
d) wykonywaniu wycinakiem rowków smarnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
10. Dobierz narzędzia do prac podanych w kolumnie pierwszej
Poprawny dobór narzędzi zaproponowany jest w odpowiedzi:
a) b) c) d)
Przecinanie pręta Ś10 przecinak przecinak wycinak ścinak
Wycinanie owierconego otworu przecinak wycinak wycinak przecinak
Wycięcia rowka smarnego wycinak wycinak przecinak przecinak
11. Poprawną kolejność czynności koniecznych do przecięcia przecinakiem pręta płaskiego 5x20
to
a) przygotowanie narzędzi, ułożenie pręta na kowadle, przecięcie pręta za pomocą młotka
i przecinaka aż do całkowitego oddzielenia.
b) przygotowanie narzędzi, ułożenie pręta na kowadle, nadcięcie pręta za pomocą młotka
i przecinaka, przełamanie nie dociętego przekroju.
c) przygotowanie narzędzi, ułożenie pręta na kowadle, nacięcie z jednej strony pręta za
pomocą młotka i przecinaka, przekręcenie pręta i docięcie drugiej strony aż do
całkowitego oddzielenia.
d) przygotowanie narzędzi, ułożenie pręta na kowadle, ponacinanie pręta z każdej strony za
pomocą młotka i przecinaka.
12. Poprawną kolejność czynności koniecznych do wycięcia otworu prostokątnego 200 x 200
w blasze o grubości 5 mm to
a) wytrasowanie osi otworu, nacięcie przecinakiem zarysu otworu z jednej strony, nacięcie
przecinakiem zarysu otworu z drugiej strony aż do całkowitego oddzielenia wnętrza
otworu.
b) wytrasowanie zarysu otworu, owiercenie zarysu otworu, nacięcie przecinakiem zarysu
otworu z jednej strony, nacięcie przecinakiem zarysu otworu z drugiej strony aż do
całkowitego oddzielenia wnętrza otworu.
c) wytrasowanie zarysu otworu, napunktowanie miejsc, w których będą wiercone otwory,
owiercenie zarysu otworu, nacięcie wycinakiem z jednej strony, nacięcie wycinakiem
z drugiej strony aż do całkowitego oddzielenia wnętrza otworu.
d) wytrasowanie zarysu otworu, napunktowanie miejsc, w których będą wiercone otwory,
owiercenie zarysu otworu, nacięcie wycinakiem z jednej strony, nacięcie wycinakiem
z drugiej strony, ponowne nawiercenie zarysu aż do całkowitego oddzielenia wnętrza
otworu.
13. Kąt przyłożenia przy ścinaniu średniej wielkości warstwy ścinanej powinien wynosić ok.
a) ok. 30.
b) ok. 80.
c) ok. 130.
d) ok. 180.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
14. Podaj sposób korygowania błędów i usuwania problemów występujących podczas przecinania
piłką do metalu
Poprawne sposoby korygowania problemów wymienionych w kolumnie pierwszej
podane sÄ… w odpowiedzi:
a) b) c) d)
Stępienie Wymienić Wymienić Wymienić Wymienić
brzeszczotu brzeszczot na brzeszczot na brzeszczot na brzeszczot na
podczas nowy i dalej nowy i dalej nowy, obrócić nowy, obrócić
przecinania przecinać przecinać materiał i zacząć materiał i zacząć
grubego pręta przecinać z drugiej przecinać z drugiej
strony strony
Linia cięcia Naciskiem starać Przerwać Naciskiem starać Przerwać
zaczyna się wyprostować przecinanie się wyprostować przecinanie i
krzywić się linię cięcia i zacząć z drugiej linie cięcia zacząć z drugiej
strony strony
Wykruszenie Wymienić Starać się Starać się Wymienić
zębów brzeszczot na zakończyć zakończyć brzeszczot na
brzeszczotu nowy przecinanie przecinanie nowy
uszkodzonym uszkodzonym
brzeszczotem brzeszczotem
15. Podczas przecinania piłką do metalu rur cienkościennych należy przestrzegać zasad
określonych w odpowiedzi
a) używać brzeszczotów o drobnych zębach, do mocowania używać drewnianych
podkładek, obracać rurę po przecięciu na grubość ścianki.
b) używać brzeszczotów o drobnych zębach, do mocowania używać drewnianych
podkładek, starać się nie zmieniać mocowania rury.
c) używać brzeszczotów o grubszych i mocniejszych zębach, do środka włożyć klocek
drewniany, obracać rurę po przecięciu na grubość ścianki.
d) używać brzeszczotów o grubszych i mocniejszych zębach, do środka włożyć klocek
drewniany, starać się nie zmieniać mocowania rury.
16. Luz pomiędzy nożami przy cięciu nożycami blachy o grubości 2 mm powinien być (luz = 0,1
do 0,2 grubości blachy)
a) od 1 do 2 mm.
b) od 0,1 do 0,2 mm.
c) od 0,2 do 0,4 mm.
d) od 2 do 4 mm.
17. Do odcięcia pasków blachy zgodnie z rysunkiem należy użyć nożyc
a) prawych i lewych.
b) prawych.
c) lewych.
d) nie ma można wykonać cięcia blachy
zgodnie z rysunkiem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
18. Kąt ostrza przecinaka do wycięcia rowka w mosiądzu powinien być
(skorzystaj z informacji w ramce).
Kat ostrza przecinaków i wycinaków zależny jest od twardości metalu i przy przecinaniu stali
wynosi  700, żeliwa  600, miedzi i mosiądzu  450, aluminium i cynku  350.
a) 700.
b) 600.
c) 450.
d) 350.
19. Podczas przecinania blach cienkich za pomocą nożyc ręcznych najczęściej występuje
zagrożenie
a) porażenia prądem.
b) obcięcia palca nożycami.
c) skaleczenia dłoni ostrzem nożyc.
d) skaleczenia ostrymi kawałkami blachy.
20. Środki ochrony jakie należy zastosować podczas przecinania pręta przecinarką tarczową to
a) rękawice ochronne i przyłbicę ochronną.
b) rękawice ochronne.
c) rękawicę ochronne i okulary ochronne.
d) przyłbicę ochronną.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Wykonywanie półwyrobów metalowych za pomocą przecinania i wycinania
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1.
a b c d
2.
a b c d
3.
a b c d
4.
a b c d
5.
a b c d
6.
a b c d
7.
a b c d
8.
a b c d
9.
a b c d
10.
a b c d
11.
a b c d
12.
a b c d
13.
a b c d
14.
a b c d
15.
a b c d
16.
a b c d
17.
a b c d
18.
a b c d
19.
a b c d
20.
a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
6. LITERATURA
1. Czerwiński W., Czerwiński J.: Poradnik ślusarza. WNT, Warszawa 1989
2. Górecki A., Grzegórski Z.: Ślusarstwo przemysłowe i usługowe. Technologia. WSiP,
Warszawa 2003
3. Górecki A.: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych. WSiP, Warszawa
2006
4. Kowerski A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładach ślusarskich i budowy maszyn.
CIOP, Warszawa 1998
5. Mały poradnik mechanika. Praca zbiorowa: WNT, Warszawa 1999
6. strony www producentów szlifierek kątowych, przecinarek tarczowych, nożyc gilotynowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46