2013-11-13
Ogólna charakterystyka zapaleo macicy
" Zapalenia macicy są przede
wszystkim związane z
okresem poporodowym
" Jest to związane z faktem,
Zapalenia macicy u bydła
że  otwarte w czasie
wycielenia i wczesnego
puerperium drogi rodne
dają drobnoustrojom
możliwośd do wnikania i
Katedra Rozrodu Zwierząt z Kliniką Zwierząt Gospodarskich
zakażania macicy
13.11.2013 Wrocław 2013
Ogólna charakterystyka zapaleo macicy cd Okres poporodowy (puerperium)
" W rzadszych
" W trakcie puerperium w narządzie płciowym u
przypadkach zapalenia
bydła zachodzą 4 procesy:
macicy występują po
 Zwijanie się, czyli inwolucja macicy
inseminacji lub kryciu
 Wznowienie cyklicznej aktywności jajników
" W takich sytuacjach do
 Wydalanie odchodów czyli lochii poporodowych
zakażenia macicy
dochodzi poprzez  Eliminacja zakażenia bakteryjnego, któremu ulega
otwartą w czasie rui jama macicy tuż po porodzie
szyjkę
Eliminacja bakterii z macicy  przy prawidłowym
Zmiany wielkości macicy po porodzie
przebiegu puerperium
" Około 10 dnia po wycieleniu
ponad 90% krów wykazuje
obecnośd drobnoustrojów
w macicy w macicy
" Około 60 dnia po porodzie
natomiast tylko niewielki
odsetek samic (kilka %)
wykazuje obecnośd bakterii
w jamie macicy
1
2013-11-13
Odpornośd lokalna macicy Odpornośd lokalna macicy cd.
" Główną rolę w odporności lokalnej macicy odgrywają
" Chemokiny powodują napływ granulocytów i
obojętnochłonne granulocyty i makrofagi
makrofagów, jednak w okresie poporodowym
" Receptory TLRs (tzw. toll-like receptors) na błonie
aktywnośd fagocytarna tych komórek jest osłabiona
śluzowej macicy rozpoznają związki wchodzące w
ze względu na niedobory energetyczne i wysoki
skład patogenów, tj. bakteryjne DNA, lipidy, LPS
poziom glikokortykoidów.
" Związanie receptorów z tymi związkami powoduje
" Aktywnośd ta, może byd również modulowana przez
wydzielanie: cytokin, chemokin i antybakteryjnych
składniki lochii oraz hormony, takie jak estrogeny i
peptydów.
progesteron.
Czynniki wpływające na występowanie zapaleo Wpływ żywienia krów na występowanie
macicy zaburzeo płodności wg Lotthammera (1981)
Zmiany w okresie Zaopatrywanie w substancje odżywcze w okresie
" Złe żywienie (niedobory
poporodowym zasuszenia
energetyczne !!)
Niskie (bytowe + 2 kg Wysokie ( bytowe + 18
" Występowanie schorzeo
mleka) kg mleka)
metabolicznych
Opóz
niająca się
17 % 54 %
 Przy kwasicy czy ketozie słaba
inwolucja macicy
sprawnośd komórek żernych
Ropne zapalenia macicy
27 % 71 %
" Przebieg porodu
Cysty jajnikowe
19 % 45 %
" Środowisko
Zalegania i porażenia
" Słaba motoryka macicy po 6 % 26 %
porodzie
Zapładnialność
52 % 36 %
" Zatrzymanie łożyska
Wybrakowania z
14 % 25 %
powodu jałowości
Poporodowa atonia lub hipotonia macicy są Drobnoustroje najczęściej wywołujące infekcje i
niekorzystne ponieważ: zapalenia macicy
" Sprzyjają zaleganiu w jamie
W pierwszych kilkudziesięciu
macicy lochii czyli
godzinach po porodzie w
odchodów poporodowych,
macicy dominują pałeczki
które są dobrą pożywką do
E. coli i to one są
namnażania się
odpowiedzialne za
drobnoustrojów
posokowate zapalenia
" Sprzyjają rozwojowi zapaleo
macicy występujące w
macicy o różnym stopniu
pierwszych dobach po
nasilenia
wycieleniu
2
2013-11-13
 Współdziałanie Arcanobacter (Actinomyces)
Arcanobacter (Actinomyces) pyogenes
pyogenes i Fusobacterium necrophorum
" Jest to podstawowy patogen, z którym
walczymy
" Występuje w macicy od 3-4 dnia pp
" Wiele zapaleo w 3  6 tygodniu pp jest
wywołanych właśnie przez tą bakterię
" Fusobacterium necrophorum produkuje egzotoksynę, która
obniżając fagocytozę, ułatwia rozwój Arcanobacter
(Actinomyces) pyogenes
" Z kolei Arcanobacter (Actinomyces) pyogenes produkuje
czynnik wzrostowy dla Fusobacterium necrophorum
Inne bakterie wywołujące chorobę
Inne drobnoustroje
" Czasami (obecnie
rzadziej niż kiedyś)
Gram  dodatnie
zapalenia macicy
ziarniaki (paciorkowce i
(ropomacicza) mogą byd
gronkowce ) też mogą
wywołane przez
wywoływad zapalenia
rzęsistek bydlęcy
macicy
" Wystąpieniu choroby
sprzyja niekontrolowany
rozród
Jeszcze inne czynniki zakaz
ne Lokalizacja zapaleo
W rzadkich przypadkach
zapalenia macicy
wywołane byd mogą
przez mętwika
płodowego
(Campylobacter foetus),
czy też drożdżaki
(Candida)
3
2013-11-13
 Stary podział zapaleo macicy Aktualny podział zapaleo macicy
" Metritis " Od kilku lat upowszechnia się na całym świecie
nowy, bardziej przejrzysty i logiczny podział
 Metritis icchorosa
zapaleo macicy zaproponowanych przez
 Pyometritis
autorów anglosaskich
" Endometritis
" Ostateczną formę przyjął on w publikacji z
 E1- endometritis catharralis
maja 2006 autorstwa Sheldona, Gilberta,
 E 2  endometritis muco-purulenta
LeBlanca i Lewisa
 E 3  endometritis purulenta
 E 4 - pyometra
Endometritis
Zapalenia
macicy
" Endometritis ma zazwyczaj przebieg przewlekly
(endometritis chronica) lub rzadziej podostry
(endometritis subacuta)
Metrtis Endometritis Endometritis
Pyometra
subclinica
acuta clinica
Występowanie zapaleo macicy wg Sheldona Występowanie zapaleo macicy wg Sheldona
" Sheldon i wsp. zaproponowali precyzyjną
metodę oceniania macicy z endometritis
" Jest to 10-punktowa skala, która uwzględnia
charakter wydzieliny (0-3 punkty), zapach (0-3
punkty), wielkośd rogu (1-2 punkty) oraz
wielkośd szyjki macicy (1-2 punkty)
4
2013-11-13
Występowanie zapaleo macicy wg Sheldona
" Interpretacja wyników:
 8-10 pkt.  ciężkie endometritis
 4-7 pkt.  umiarkowane endometritis
METRITIS
 1-3 pkt.  łagodne endometritis
 0 pkt.  stan fizjologiczny
Czynniki predysponujące do metritis Obecnośd cuchnącego wypływu przy
puerperalis metritis puerperalis
Niejednokrotnie metritis towarzyszy zatrzymaniu
U W A G A !!!!
łożyska
Brak wydzieliny (szczególnie
we wczesnym puerperium)
nie zawsze jest zjawiskiem
fizjologicznym, ponieważ
niektórym przypadkom
metritis towarzyszy silna
atonia macicy, kiedy
wypełniony płynami narząd
zwisa w głąb jamy brzusznej
przy napiętej (niedrożnej)
szyjce
5
2013-11-13
Metritis  objawy ogólne Metritis puerperalis
" Przede wszystkim wzrost
temperatury wewnętrznej
" Może byd osowienie, brak
apetytu
" Objawy ogólne nie dotyczą
każdego przypadku metritis
W macicy obecny jest brązowy, cuchnący wysięk
zawierający elementy nekrotycznych tkanek
Niektóre antybiotyki iniekcyjne mogące mied
Leczenie metritis puerperalis
zastosowanie przy metritis acuta
" Obecne metody leczenia
opierają się przede
wszystkim na
parenteralnym podawaniu
antybiotyków o szerokim
spektrum
" Ten sposób terapii jest
powszechnie uznany za
najbardziej skuteczny
Najpowszechniej stosowany antybiotyk w
U W A G A !!!
Europie
Spośród cefalosporyn w
" W wielu przypadkach
wielu krajach, swoistą
metritis acuta pożądane
furorę zrobił ostatnio
jest nawodnienie
cetiofur (m.in. preparat
Excenel), który okazał się chorego zwierzęcia
bardzo skutecznym
" Wskazane jest również
środkiem w leczeniu
podawanie leków
metritis acuta, dzięki
uzyskiwaniu wysokich
wzmacniających
koncentracji
terapeutycznych w błonie
śluzowej macicy i płynach
macicznych
6
2013-11-13
Możliwości pobudzania motoryki macicy Płukanie i lewarowanie macicy
Kwestia stosowania pałeczek domacicznych
Kwestia stosowania pałeczek domacicznych
cd
" Można przyjąd, że obecnie
" Przez wiele lat pałeczki
jednak pałeczki są
domaciczne były
stosowane bardziej w
próbowane jako lek
aspekcie profilaktycznym, a
przy metritis puerperalis
więc:
" Ich postad ogranicza  po odklejeniu łożyska
 po manualnej interwencji
jednak stosowanie do 2-
położniczej
4 dni po wycieleniu
 Przy okazji cięcia cesarskiego
Uzupełnienie
" Jeżeli przy metritis jest
Retentio secundinarum
to zalegające łożysko
ENDOMETRITIS
powinno byd odklejone
" Nie powinno się jednak
odkładad łożyska u krów
gorączkujących
7
2013-11-13
Czynniki sprzyjające wystąpieniu
Objawy endometritis clinica
endometritis
" Wcześniejsze wystąpienie metritis puerperalis
" Podstawowym
" Zaburzenia w poporodowej eliminacji bakteryjnego objawem jest obecnośd
zakażenia macicy co wynika z:
śluzowo  ropnego lub
 Uszkodzenia tkanek
ropnego wypływu ze
 Zatrzymania łożyska
szpary sromowej
 Słabej inwolucji macicy
" Jest on dostrzegalny
 Uszkodzenia mechanizmów obronnych
wtedy, gdy jest go
 Opóz
nionego a czasem nawet przedwczesnego powrotu
wystarczająco duża ilośd
aktywności jajników
 Zasiedlenie niekorzystną florą bakteryjną
Objawy kliniczne endometritis cd
UWAGA !
Oprócz samego wypływu
" U około polowy krów
wydobywającego się ze
dotkniętych
szpary sromowej można
niejednokrotnie stwierdzid
endometritis nie notuje
obecnośd wydzieliny na
się obecności wypływy
ogonie, kroczu i pośladkach,
a czasami nawet większą
ze szpary sromowej
ilośd wysięku zapalnego
skupionego w postaci kałuży
 widocznej kiedy krowa
leży
Kwestia średnicy szyjki macicy
Badanie per rectum
" Ok. 10 lat temu w Ameryce
Płn. przyjęto, że jednym z
objawów istniejącego
zapalenia jest duża średnica
(powyżej 7,5 cm) szyjki
macicy w 4-tym tygodniu po
porodzie (tzn. po 21 dniu)
8
2013-11-13
W diagnozie różnicowej uwzględnid
Wziernikowanie pochwy
urowaginę
Interpretacja wydzieliny pochwowej wg
Badanie palpacyjne pochwy  ocena wydzieliny
obecnej w pochwie Sheldona i wsp. wygląd
" 0 = czysty, przejrzysty śluz
" 1 = śluz j.w. ale zawierający płatki (kłaczki) zmętnieo ropnych
" 2 = wysięk w ilości poniżej 50 ml zawierający mniej niż połowę białego lub
kremowego materiału ropnego
" 3 = wysięk w ilości powyżej 50 ml, w którym ponad połowę stanowi
materiał ropny koloru białego bądz
kremowego, przy czym czasami może
on podbarwiony krwią
Interpretacja wydzieliny pochwowej wg
Użycie przyrządu Metricheck "!
Sheldona i wsp. zapach
" Jest to przyrząd - rodzaj
gumowej półkuli na
metalowym
nierdzewnym pręcie
służący do
wydobywania
wydzieliny z pochwy
" 0 = brak nieprzyjemnego zapachu
" 3 = cuchnący odór
9
2013-11-13
Ultrasonograficzne rozpoznawanie klinicznych
Leczenie endometritis
zapaleo macicy
" badanie ultrasonograficzne daje
" Ma charakter
niejednokrotnie szybką diagnozę
endometritis  poprzez
miejscowy (domaciczny)
zobrazowanie rozmiarów macicy i
zawartości płynnej treści w
lub parenteralny
świetle narządu
" ultrasonograf jest przydatny od " Stosowane są tu
10-15 dnia po wycieleniu bo
głownie antybiotyki i
wcześniejsze badania USG (w
pierwszych 10 dniach pp)  ze
/lub hormony
względu na rozmiary macicy - nie
przynoszą wymiernych korzyści w
aspekcie diagnostycznym
Obecność Podanie
ciałka żółtego prostaglandyny
Brak
Ocena macicy
ciałka żółtego
i jajników
72 godziny
Ocena macicy potem
i jajników wlew
Domaciczne
domaciczny
podanie leku
Domaciczne preparaty stosowane przy
endometritis
Obecność Podanie
ciałka żółtego prostaglandyny
Ruja
Inseminacja
Po 10
Ruja dniach
znowu
Pg F2 alfa
10
2013-11-13
Domaciczne preparaty w postaci aerozoli
Preparat Metricure
" Jest to bodaj najbardziej
powszechnie stosowany
specyfik w Europie
" Swą popularnośd
zawdzięcza 2 cechom:
 Zawarta a preparacie
cefapiryna wykazuje dużą
skutecznośd w stosunku do A.
pyogenes
 Przy stosowaniu tego
domacicznego leku nie
obowiązuje karencja na mleko
Niektóre preparaty prostaglandynowe
Ropomacicze (pyometra)
Diagnoza różnicowa 3-go miesiąca ciąży i
Rozpoznanie ropomacicza
ropomacicza
Głównie badanie rektalne, którym się stwierdza powiększenie
macicy i wypełnienie jej światła płynną (ropną) treścią, przy
obecności na jednym z jajników ciałka żółtego, potrzebna
diagnoza różnicowa z ciążą
11
2013-11-13
Ropomacicze potrafi osiągnąd olbrzymie
Ropomacicze u krowy
rozmiary
Wewnątrz macicy obecna jest spora ilośd ropy koloru
żółtawo - zielonkawego
Rozpoznawanie endometritis subclinica
Leczenie ropomacicza
" Polega głownie na Jedynymi, pewnymi
metodami diagnostycznymi
podawaniu PgF2 alfa
w rozpoznawaniu
lub jej syntetycznego
podklinicznego endometritis
analogu
są: badania histologiczne
" Ciałko żółte przetrwałe
bioptatów z błony śluzowej
zostanie zlikwidowane
macicy oraz badania
dzięki lizie  krowa
cytologiczne wydzieliny
wejdzie w ruje
macicznej
eliminując zakażenie
Co robid przy podejrzeniu endometritis
Kiedy podejrzewad endometritis subclinica ?
subclinica ?
" Można podejrzewad istnienie
omawianej przypadłości jeżeli
krowa  powtarza w regularnych
interwalach  pomimo
wcześniejszej inseminacji (lub
Metodą z wyboru jest
krycia)
zastosowanie
poinseminacyjnych
" Pamiętajmy:  regularne
powtórki  mogą wynikad z
wlewow
innych przyczyn  np. błędów
inseminacyjnych czy opóz
nionej antybiotykowych wg
owulacji  konieczna diagnoza
metody Astroma
różnicowa
12
2013-11-13
Dziękuję Paostwu
13