Znormalizowane zarysy gwintów  rodzaje, zastosowania, wymiary znormalizowane.
Połączenia gwintowe są połączeniami kształtowymi, rozłącznymi najczęściej stosowanymi w
budowie maszyn. Zasadniczym elementem połączenia gwintowego jest łącznik, składający się
zazwyczaj ze śruby (z gwintem zewnętrznym) i nakrętki (z gwintem wewnętrznym).
Połączenia gwintowe dzieli się na: pośrednie i bezpośrednie. W pośrednich części maszyn
łączy się za pomocą łącznika, a w bezpośrednich gwint wykonany jest na łączonych
częściach.
Dodatkowo gwinty mo\
emy podzielić na:
- zwykłe, drobne (drobnozwojne) i grube (grubozwojne);
- jednokrotne (pojedyncze), wielokrotne (dwukrotne, trzykrotne itd.);
- prawe i lewe.
Parametry gwintu. Do podstawowych parametrów gwintu nale\
Ä…:
d  średnica gwintu śruby (średnica trzpienia, na którym nacięto gwint);
D  średnica dna wrębów nakrętki (dla gwintu trapezowego symetrycznego  D4),
d1  średnica rdzenia śruby (dla gwintu trapezowego symetrycznego  d3);
D1 średnia otworu nakrętki;
d2  średnica podziałowa śruby;
D2 średnica podziałowa nakrętki  D2=d2;
P  podziałka gwintu, odpowiadająca podziałce linii śrubowej (w gwintach jednokrotnych
P=Ph);
Ph - skok gwintu w gwintach wielokrotnych (Ph=n P, gdzie n krotność gwintu);
Ä…  kat gwintu, mierzony miedzy bokami zarysu;
ł  wznios gwintu równy wzniosowi linii śrubowej, obliczany na średnicy podziałowej wg
P
zale\
ności tgł =
Ä„d2
Gwint metryczny. Jest stosowany głównie
w połączeniach spoczynkowych. Jego zaletą
jest du\
a wytrzymałość ze względu na du\
y
kąt gwintu (ą = 60oC), samohamowność,
mała wra\
liwość na niedokładności
wykonania. Wady to: niedokładne osiowanie
oraz niska sprawność.
Gwint trapezowy. Dzieli siÄ™ na symetryczne
oraz niesymetryczne; drobnozwojne, zwykłe
i grubozwojne. Stosowane sÄ… przewa\
nie w
połączeniach ruchowych, charakteryzują się one wysoką wytrzymałością oraz wysoką
sprawnością. Stosuje się najczęściej do śrub podnośników, wrzecion zaworów, w prasach
śrubowych.
Gwint prostokątny. Rzadko stosowany, jego zadania lepiej spełnia gwint trapezowy.
Gwint rurowy walcowy. Jest to gwint trójkątny stosowany głównie do łączenia przewodów
rurowych. Jest to gwint calowy drobnozwojny (kÄ…t gwintu Ä… = 55o).
Gwint okrągły. Charakteryzuje się du\
ą wytrzymałością zmęczeniową, zwłaszcza przy
obciÄ…\
eniach udarowych. Jest stosowany w połączeniach spoczynkowych często rozłączanych
np. w złączach wagonowych, hakach dz
wigów, przewodach po\
arniczych.
Gwinty sto\
kowe. Są stosowane do łączenia przewodów rurowych wodnych, paliwowych,
smarowych. Zapewniają one szczelność połączenia bez stosowania dodatkowych materiałów
uszczelniajÄ…cych.
Gwinty toczne. Między śruby a nakrętkę są wprowadzane kulki przetaczające się po
powierzchniach roboczych gwintów.
Sprawność i samohamowność gwintów. Sprawność gwintu ·g wyznacza siÄ™ jako stosunek
pracy u\
ytecznej do pracy wło\
onej, przy czym prace odnosi się do jednego obrotu śruby
tgł
·g =
tg(Å‚ + Á')
W celu wyznaczenia sprawnoÅ›ci poÅ‚Ä…czenia gwintowego ·p nale\
y przyjąć do obliczeń
wartość momentu skręcającego Ms
QP
·p =
2Ä„M
s
Połączenie śrubowe będzie samohamowne w przypadku, gdy dowolnie du\
a siła Q,
obciÄ…\
ająca śrubę, nie spowoduje jej obrotu. Gwint jest samohamowny wówczas, gdy
Å‚ d" Á'
Gwinty samohamowne majÄ… niskÄ… sprawność · d" 0,5(50%) .