Prawidłowy przebieg porodu
Prawidłowy przebieg porodu
Z dużym przybliżeniem przewidujemy termin porodu, znając datę pokrycia lub unasiennienia
Z dużym przybliżeniem przewidujemy termin porodu, znając datę pokrycia lub unasiennienia
samicy oraz czas trwania ciąży u tego gatunku. Jednak precyzyjne ustalenie jego terminu
samicy oraz czas trwania ciąży u tego gatunku. Jednak precyzyjne ustalenie jego terminu
okazuje się niemożliwe.
okazuje się niemożliwe.
Okres zwiastunowy
Okres zwiastunowy
Na 2-3 tygodnie przed zbliżającym się porodem następuje: obrzęk warg sromowych, a u świń
Na 2-3 tygodnie przed zbliżającym się porodem następuje: obrzęk warg sromowych, a u świń
ich zaczerwienie i powiększają się również gruczoły mlekowe,
ich zaczerwienie i powiększają się również gruczoły mlekowe,
u świń Ź% obserwuje się obrzęk i zaczerwienienie sutek,
u świń Ź% obserwuje się obrzęk i zaczerwienienie sutek,
u krów Ź% wycisnąć można kilka kropel lepkiej cieczy,
u krów Ź% wycisnąć można kilka kropel lepkiej cieczy,
u klaczy Ź% co jakiś czas wydobywa się siara.
u klaczy Ź% co jakiś czas wydobywa się siara.
w miarę zbliżającego się porodu z pochwy krów wycieka gęste pasmo ciążowego śluzu,
w miarę zbliżającego się porodu z pochwy krów wycieka gęste pasmo ciążowego śluzu,
podobne do zwisającego sopla lodu,
podobne do zwisającego sopla lodu,
na 2-3 dni przed porodem ten śluz staje się rzadszy,
na 2-3 dni przed porodem ten śluz staje się rzadszy,
na kilka dni przed rozwiązaniem u samic dużych zwierząt gospodarskich dochodzi do:
na kilka dni przed rozwiązaniem u samic dużych zwierząt gospodarskich dochodzi do:
zwiotczenia i zapadania się więzadeł krzyżowo-ogonowych, samice zaczynają niepokoić się,
zwiotczenia i zapadania się więzadeł krzyżowo-ogonowych, samice zaczynają niepokoić się,
często grzebią kończynami w ściółce, na przemian pokładają się i często powstają.
często grzebią kończynami w ściółce, na przemian pokładają się i często powstają.
Z chwilą zaobserwowania tych przejawów osoby obsługujące zwierzęta powinny być
Z chwilą zaobserwowania tych przejawów osoby obsługujące zwierzęta powinny być
przygotowane do udzielenia pomocy.
przygotowane do udzielenia pomocy.
Przygotować należy: dobre oświetlenie, dużo czystej i świeżej ściółki (może nią być dłużej
Przygotować należy: dobre oświetlenie, dużo czystej i świeżej ściółki (może nią być dłużej
pocięta słoma). Zwierzę najlepiej jest przeprowadzić do porodówki lub usunąć inne zwierzęta
pocięta słoma). Zwierzę najlepiej jest przeprowadzić do porodówki lub usunąć inne zwierzęta
oraz przewietrzyć pomieszczenie (~18oC).
oraz przewietrzyć pomieszczenie (~18oC).
Przed udzieleniem pomocy warto przygotować: zimną i gorącą wodę, czyste prześcieradło
Przed udzieleniem pomocy warto przygotować: zimną i gorącą wodę, czyste prześcieradło
i ręcznik, linki lub łańcuch porodowy, nożyczki i przewiązki do pępowiny, do jej odkażenia
i ręcznik, linki lub łańcuch porodowy, nożyczki i przewiązki do pępowiny, do jej odkażenia
jodynę lub fiolet gencjany, czopki lub pałeczki do-maciczne oraz roztwór nadmanganianu
jodynę lub fiolet gencjany, czopki lub pałeczki do-maciczne oraz roztwór nadmanganianu
potasu, a w przypadku macior kleszcze do łamania ostrych końców zębów u prosiąt.
potasu, a w przypadku macior kleszcze do łamania ostrych końców zębów u prosiąt.
II. Przebieg porodu (trójetapowy)
II. Przebieg porodu (trójetapowy)
Okres bólów przygotowawczych i rozwierania szyjki macicznej.
Okres bólów przygotowawczych i rozwierania szyjki macicznej.
Okres bólów partych i wydalania płodu.
Okres bólów partych i wydalania płodu.
Okres bólów poporodowych i wydalania łożyska.
Okres bólów poporodowych i wydalania łożyska.
W 1 okresie występują słabe bóle (trwają niekiedy po kilka sekund) stopniowo
W 1 okresie występują słabe bóle (trwają niekiedy po kilka sekund) stopniowo
nasilające się i trwające dłużej. W tym czasie płód przekręca się o 180o oraz ustawia
nasilające się i trwające dłużej. W tym czasie płód przekręca się o 180o oraz ustawia
własnym kręgosłupem równolegle do kręgosłupa matki. Błony płodowe wciskają się
własnym kręgosłupem równolegle do kręgosłupa matki. Błony płodowe wciskają się
do dróg rodnych i rozwierają szyjkę maciczną.
do dróg rodnych i rozwierają szyjkę maciczną.
Okres ten trwa: 12 godzin u klaczy, 6 godzin u krów, 2-6 godzin u świń.
Okres ten trwa: 12 godzin u klaczy, 6 godzin u krów, 2-6 godzin u świń.
W 2 okresie bóle porodowe przybierają na sile, trwają po kilkanaście minut, z
W 2 okresie bóle porodowe przybierają na sile, trwają po kilkanaście minut, z
bardzo krótkimi przerwami. Pod wpływem porodowych skurczów macicy i przy
bardzo krótkimi przerwami. Pod wpływem porodowych skurczów macicy i przy
współudziale płodu dochodzi do wyparcia płodu. Ciśnienie wywierane na płód
współudziale płodu dochodzi do wyparcia płodu. Ciśnienie wywierane na płód
(skurcze macicy, mięsni brzucha, napięcie przepony i wygięcie kręgosłupa = 80 daN 
(skurcze macicy, mięsni brzucha, napięcie przepony i wygięcie kręgosłupa = 80 daN 
kG). Przy prawidłowym rozwarciu szyjki macicznej pęcherz płodowy pęka w pochwie,
kG). Przy prawidłowym rozwarciu szyjki macicznej pęcherz płodowy pęka w pochwie,
po czym dochodzi do wydalenia płodu.
po czym dochodzi do wydalenia płodu.
Okres ten trwa: 15-30 minut u klaczy, 3 godziny u krowy, 2-6 godzin u świń.
Okres ten trwa: 15-30 minut u klaczy, 3 godziny u krowy, 2-6 godzin u świń.
W 3 okresie pojawiają się bóle porodowe i po kilkakrotnych skurczach macicy
W 3 okresie pojawiają się bóle porodowe i po kilkakrotnych skurczach macicy
dochodzi do wydalenia łożyska.
dochodzi do wydalenia łożyska.
Okres ten trwa: około godziny u klaczy i świń, a u krów od kilku do kilkunastu godzin.
Okres ten trwa: około godziny u klaczy i świń, a u krów od kilku do kilkunastu godzin.
Pomoc przy porodzie
Pomoc przy porodzie
Poród jest aktem fizjologicznym, stąd interwencja człowieka jest w zasadzie zbędna. Jednak
Poród jest aktem fizjologicznym, stąd interwencja człowieka jest w zasadzie zbędna. Jednak
niekiedy trzeba pomóc samicom, zwłaszcza tym, z niezbyt rozwiniętymi mięśniami tłoczni
niekiedy trzeba pomóc samicom, zwłaszcza tym, z niezbyt rozwiniętymi mięśniami tłoczni
brzusznej.
brzusznej.
Jeżeli poród rozpoczął się, a nie postępuje on dalej, hodowca może oprowadzać samicę (przegonić
Jeżeli poród rozpoczął się, a nie postępuje on dalej, hodowca może oprowadzać samicę (przegonić
maciorę wzdłuż ganku) lub rozcierać powrósłami słabiznę oraz brzuch, wzmagając tym samym bóle
maciorę wzdłuż ganku) lub rozcierać powrósłami słabiznę oraz brzuch, wzmagając tym samym bóle
porodowe. Jednakże wydostającego się z dróg rodnych (ze szpary sromowej) pęcherza płodowego,
porodowe. Jednakże wydostającego się z dróg rodnych (ze szpary sromowej) pęcherza płodowego,
nie wolno przedwcześnie przerywać, ani wyciągać na siłę.
nie wolno przedwcześnie przerywać, ani wyciągać na siłę.
Jeżeli poród się przedłuża a samica jest zmęczona, to przy pomocy co najwyżej 2 ludzi, można
Jeżeli poród się przedłuża a samica jest zmęczona, to przy pomocy co najwyżej 2 ludzi, można
ułatwić wydalenie płodu, o ile jego położenie i ułożenie są prawidłowe.
ułatwić wydalenie płodu, o ile jego położenie i ułożenie są prawidłowe.
Wyjałowione linki porodowe zakłada się na widoczne w szparze sromowej nadgarstki i pociąga się
Wyjałowione linki porodowe zakłada się na widoczne w szparze sromowej nadgarstki i pociąga się
za nie (w czasie parcia) ku przodowi i nieco w dół.
za nie (w czasie parcia) ku przodowi i nieco w dół.
W czasie wydalania płodu chronić należy krocze przed pęknięciami, uciekając obydwoma rękoma na
W czasie wydalania płodu chronić należy krocze przed pęknięciami, uciekając obydwoma rękoma na
jego okolicę.
jego okolicę.
Ponieważ krowy i klacze rodzą często w pozycji stojącej, należy wydobywając podtrzymywać płód,
Ponieważ krowy i klacze rodzą często w pozycji stojącej, należy wydobywając podtrzymywać płód,
by wypychany nagłymi skurczami, nie przerwał pępowiny we wnętrzu macicy lub nie spowodował
by wypychany nagłymi skurczami, nie przerwał pępowiny we wnętrzu macicy lub nie spowodował
pęknięcia pochwy lub macicy.
pęknięcia pochwy lub macicy.
Obecnie najlepiej jest odbierać noworodki na prześcieradła z folii lub na czystą ściółkę.
Obecnie najlepiej jest odbierać noworodki na prześcieradła z folii lub na czystą ściółkę.
Przed opuszczeniem dróg rodnych przez noworodka, należy okolicę sromu dokładnie oczyścić (np. z
Przed opuszczeniem dróg rodnych przez noworodka, należy okolicę sromu dokładnie oczyścić (np. z
kału) i opłukać tę okolicę roztworem nadmanganianu potasu. Zadbać należy, by zewnętrzne części
kału) i opłukać tę okolicę roztworem nadmanganianu potasu. Zadbać należy, by zewnętrzne części
narządu rodnego nie były narażone na zabrudzenie. U prosiąt stępić należy ostre krawędzie zębów.
narządu rodnego nie były narażone na zabrudzenie. U prosiąt stępić należy ostre krawędzie zębów.
Zmęczoną oraz spoconą po porodzie krowę należy osuszyć, poprze rozcieranie jej skóry, najlepiej
Zmęczoną oraz spoconą po porodzie krowę należy osuszyć, poprze rozcieranie jej skóry, najlepiej
wiechciem ze słomy.
wiechciem ze słomy.
Usunąć łożysko!
Usunąć łożysko!
Samicom bezpośrednio po porodzie podaje się letnie póło z siemienia lnianego lub otrąb pszennych.
Samicom bezpośrednio po porodzie podaje się letnie póło z siemienia lnianego lub otrąb pszennych.
Prawidłowy przebieg porodu
Prawidłowy przebieg porodu
Krowy po wycieleniu żywimy ostrożnie, bo mogą z
le przyswajać paszę:
Krowy po wycieleniu żywimy ostrożnie, bo mogą z
le przyswajać paszę:
w pierwszym dniu po porodzie dawka powinna być zbliżona do bytowej,
w pierwszym dniu po porodzie dawka powinna być zbliżona do bytowej,
w 2-3 dni po porodzie podajemy paszę treściwą o rozwalniających cechach (np.
w 2-3 dni po porodzie podajemy paszę treściwą o rozwalniających cechach (np.
otręby pszenne).
otręby pszenne).
Lochie (poporodowa wydzielina macicy) to normalne zjawisko, gdy zanikają:
Lochie (poporodowa wydzielina macicy) to normalne zjawisko, gdy zanikają:
u klaczy Ź% pomiędzy 8 a 10 dniem po porodzie,
u klaczy Ź% pomiędzy 8 a 10 dniem po porodzie,
u krowy Ź% do 17 dni po porodzie,
u krowy Ź% do 17 dni po porodzie,
u owcy i kozy Ź% do 10 dnia po porodzie,
u owcy i kozy Ź% do 10 dnia po porodzie,
u świni Ź% do 8 dnia po porodzie.
u świni Ź% do 8 dnia po porodzie.
Najobfitsze są one przez 2 dni po porodzie oraz mają ciemno-czerwoną barwę
Najobfitsze są one przez 2 dni po porodzie oraz mają ciemno-czerwoną barwę
(brązowy odcień). Z każdym dniem stają się jaśniejsze: czerwonawe, różowe, żółte,
(brązowy odcień). Z każdym dniem stają się jaśniejsze: czerwonawe, różowe, żółte,
beżowe do przez
roczystych. Interwencji wymaga na pewno wydłużony czas
beżowe do przez
roczystych. Interwencji wymaga na pewno wydłużony czas
wydalania lochii lub dłużej utrzymująca się krwista ich barwa.
wydalania lochii lub dłużej utrzymująca się krwista ich barwa.
Zwijanie się macicy po porodzie (inwolucja) trwa:
Zwijanie się macicy po porodzie (inwolucja) trwa:
u klaczy Ź% 28-30 dni po porodzie,
u klaczy Ź% 28-30 dni po porodzie,
u krowy Ź% 17-24 dni po porodzie,
u krowy Ź% 17-24 dni po porodzie,
u owcy i kozy Ź% do 24 dni po porodzie,
u owcy i kozy Ź% do 24 dni po porodzie,
u świni Ź% 6-8 dni po porodzie.
u świni Ź% 6-8 dni po porodzie.
Pełna inwolucja macicy powinna nastąpić w 2 tygodnie po porodzie, a klacze można
Pełna inwolucja macicy powinna nastąpić w 2 tygodnie po porodzie, a klacze można
już wtedy użyć do lżejszych prac.
już wtedy użyć do lżejszych prac.
Higiena noworodka
Higiena noworodka
Pomieszczenia dla noworodków muszą być ciepłe, suche oraz bez przeciągów. Prosiętom zapewnić należy
Pomieszczenia dla noworodków muszą być ciepłe, suche oraz bez przeciągów. Prosiętom zapewnić należy
promienniki podczerwieni lub termo-klatki. Zbyt niska temperatura powietrza może obniżyć w tym czasie
promienniki podczerwieni lub termo-klatki. Zbyt niska temperatura powietrza może obniżyć w tym czasie
ich wewnętrzną ciepłotę ciała nawet o 3oC. Osłabionym prosiętom, które nie mogą ssać należy podać
ich wewnętrzną ciepłotę ciała nawet o 3oC. Osłabionym prosiętom, które nie mogą ssać należy podać
wodę z glukozą lub miodem (2 łyżeczki/l). Brak ssania prowadzi u macior do zapalenia macicy.
wodę z glukozą lub miodem (2 łyżeczki/l). Brak ssania prowadzi u macior do zapalenia macicy.
Noworodkowi zaraz po urodzeniu należy usunąć śluz z nozdrzy i jamy ustnej. Pozwoli mu to na pierwsze
Noworodkowi zaraz po urodzeniu należy usunąć śluz z nozdrzy i jamy ustnej. Pozwoli mu to na pierwsze
pełne wdechy i ma duży wpływ na rozwój płuc i całego organizmu. Prosiętom należy łamać kiełki !
pełne wdechy i ma duży wpływ na rozwój płuc i całego organizmu. Prosiętom należy łamać kiełki !
Następnie jego ciało uwalnia się z pozostałości po błonach płodowych.
Następnie jego ciało uwalnia się z pozostałości po błonach płodowych.
Po czym przystępujemy do podwiązania, obcięcia i odkażenia pępowiny.
Po czym przystępujemy do podwiązania, obcięcia i odkażenia pępowiny.
Ź% u dużych zwierząt podwiązujemy ją na szerokość dłoni, a
Ź% u dużych zwierząt podwiązujemy ją na szerokość dłoni, a
Ź% u małych w odległości dwóch palców. Odkażamy ją roztworem jodyny lub fiolety gencjany.
Ź% u małych w odległości dwóch palców. Odkażamy ją roztworem jodyny lub fiolety gencjany.
Kolejną z ważnych czynności jest osuszenie powierzchni ciała noworodka przez energiczne jej rozcieranie
Kolejną z ważnych czynności jest osuszenie powierzchni ciała noworodka przez energiczne jej rozcieranie
wiechciem słomy lub papierem do jednorazowego użytku. To energiczne nacieranie skóry wzmaga
wiechciem słomy lub papierem do jednorazowego użytku. To energiczne nacieranie skóry wzmaga
zarówno krążenie krwi, jak i pobudza oddychanie oraz ruchy robaczkowe jelit.
zarówno krążenie krwi, jak i pobudza oddychanie oraz ruchy robaczkowe jelit.
Najpóz
niej w godzinę po urodzeniu noworodek powinien być nakarmiony siarą własnej matki. Wymię i
Najpóz
niej w godzinę po urodzeniu noworodek powinien być nakarmiony siarą własnej matki. Wymię i
strzyki, przed dopuszczeniem cielęcia, należy umyć ciepłą wodą i mydłem. Pojąc je zdojoną siarą należy
strzyki, przed dopuszczeniem cielęcia, należy umyć ciepłą wodą i mydłem. Pojąc je zdojoną siarą należy
używać czystych wiader i wyparzonych wrzątkiem. Prosięta, nie czekając na ukończenie porodu, dosadza
używać czystych wiader i wyparzonych wrzątkiem. Prosięta, nie czekając na ukończenie porodu, dosadza
się do sutka najpóz
niej po godzinie. Siara ma właściwości przeczyszczające, co sprzyja oddaniu smółki, a
się do sutka najpóz
niej po godzinie. Siara ma właściwości przeczyszczające, co sprzyja oddaniu smółki, a
z upływem czasu przewód pokarmowy noworodków coraz trudniej przyswaja zawarte w niej przeciwciała.
z upływem czasu przewód pokarmowy noworodków coraz trudniej przyswaja zawarte w niej przeciwciała.
U słabych z
rebiąt nierzadko dochodzi do zatrzymania smółki. Tracą one chęć do ssania oraz często
U słabych z
rebiąt nierzadko dochodzi do zatrzymania smółki. Tracą one chęć do ssania oraz często
napinają się do oddania kału, którego nie mogą wydalić. Bóle kolkowe pojawiają się u nich na drugi
napinają się do oddania kału, którego nie mogą wydalić. Bóle kolkowe pojawiają się u nich na drugi
dzień. Zrobić należy im wtedy lewatywę z letniej wody, bądz
podać wywar z siemienia lnianego lub
dzień. Zrobić należy im wtedy lewatywę z letniej wody, bądz
podać wywar z siemienia lnianego lub
pszennych otrąb. W przypadku braku poprawy konieczna jest interwencja weterynaryjna.
pszennych otrąb. W przypadku braku poprawy konieczna jest interwencja weterynaryjna.
Poród a oś przysadkowo-nadnerczowa
Poród a oś przysadkowo-nadnerczowa
Zbliżający się poród (dojrzałość i pobudzenie osi przysadkowo-nadnerczowej u płodu)
Zbliżający się poród (dojrzałość i pobudzenie osi przysadkowo-nadnerczowej u płodu)
uwrażliwia rozwijającą się intensywnie korę nadnerczy na działanie ACH. Wprost
uwrażliwia rozwijającą się intensywnie korę nadnerczy na działanie ACH. Wprost
proporcjonalnie do rozwoju płodu podnoszą się w jego krwi koncentracja ACH oraz
proporcjonalnie do rozwoju płodu podnoszą się w jego krwi koncentracja ACH oraz
kortykosterydów, których poziomy wynoszą:
kortykosterydów, których poziomy wynoszą:
na 3 tygodnie przed porodem Ź% 5 ng/ml,
na 3 tygodnie przed porodem Ź% 5 ng/ml,
w 4 dniu przed porodem Ź% 25 ng/ml, a
w 4 dniu przed porodem Ź% 25 ng/ml, a
podczas porodu Ź% 70 ng/ml (samego tylko hydrokortyzonu).
podczas porodu Ź% 70 ng/ml (samego tylko hydrokortyzonu).
W odpowiedzi na wzrost poziomu płodowych kortykosterydów enzymatyczna aktywność
W odpowiedzi na wzrost poziomu płodowych kortykosterydów enzymatyczna aktywność
łożyska (17ą-hydroksylazy, C-17,20- hydroksylazy i aromatazy) zwiększa się. Umożliwia to
łożyska (17ą-hydroksylazy, C-17,20- hydroksylazy i aromatazy) zwiększa się. Umożliwia to
przekształcanie z C-21 (progesteron, pregnolon) do C-19 (prekursory estrogenów) w chwili
przekształcanie z C-21 (progesteron, pregnolon) do C-19 (prekursory estrogenów) w chwili
porodu.
porodu.
Obniżenie poziomu progesteronu uwrażliwia macicę na oksytocynę i pozwala na wytwarzanie
Obniżenie poziomu progesteronu uwrażliwia macicę na oksytocynę i pozwala na wytwarzanie
PGF2 ą. Dlatego w chwili porodu intensywniejsze oraz bardziej skoordynowane są skurcze
PGF2 ą. Dlatego w chwili porodu intensywniejsze oraz bardziej skoordynowane są skurcze
macicy. Wzmożonym skurczom macicy towarzyszy wiotczenie jej szyjki i rozluz
nienie
macicy. Wzmożonym skurczom macicy towarzyszy wiotczenie jej szyjki i rozluz
nienie
więzadeł miednicy pod wpływem relaksyny.
więzadeł miednicy pod wpływem relaksyny.
W miarę wypierania płodu wyraz
nie podnosi się koncentracja kortykosterydów w krwi matki,
W miarę wypierania płodu wyraz
nie podnosi się koncentracja kortykosterydów w krwi matki,
ponieważ właśnie kortykosterydy i prolaktyna pobudzają gruczoł mlekowy do rozwoju.
ponieważ właśnie kortykosterydy i prolaktyna pobudzają gruczoł mlekowy do rozwoju.
Poród i wydalenie łożyska inicjują proces inwolucji macicy, który cechuje się wzmożoną
Poród i wydalenie łożyska inicjują proces inwolucji macicy, który cechuje się wzmożoną
produkcją PGF2 ą przez następne 4 dni.
produkcją PGF2 ą przez następne 4 dni.