Wsparcie







Jak możesz wspierać swoje serce?


Żyjemy znacznie krócej niż możliwości naszego organizmu.
Negatywna historia naszego życia.
Miażdżyca jako główna przyczyna przedwczesnej śmierci.
Co rozumiesz przez właściwą aktywność fizyczną i dlaczego należy ją propagować ?
Co znaczy właściwie dobrane, smaczne i racjonalne odżywianie ?
Dlaczego otyłość szkodzi twemu zdrowiu ?
Czy naprawdę musisz palić ?
Co to jest nadciśnienie tętnicze i dlaczego musisz kontrolować swój poziom ciśnienia ?
Dlaczego tyle mówimy o cholesterolu i zaburzeniach lipidowych ?
Czy można żyć ze stresem ?
Twoje serce jest w twoich rękach.


Żyjemy znacznie krócej niż możliwości naszego organizmu:
Najbardziej nowoczesna maszyna, zbudowana przy wykorzystaniu najlepszych surowców i najnowocześniejszych technologii, ma ograniczoną żywotność. w zależności od
prawidłowości jej użytkowania, częstości i jakości dokonywanych przeglądów i konserwacji, możemy przedłużyć bądź skrócić czas jej użytkowania. Podobnie jest i z organizmem ludzkim. Ulega on także fizjologicznemu wyczerpaniu nawet przy zachowaniu
pełni zdrowia. ale czy potrafimy w pełni wykorzystać właściwości fizjologiczne
naszego organizmu i dbając o nasze zdrowie oraz je wspierając wyzyskać cały
przewidywany okres trwania naszego życia? Naukowcy twierdzą, że organizm ludzki został
zaplanowany na 120 lat życia i że nie uzyskiwanie tego okresu przeżycia spowodowane
jest przez nas, tzn. że my sami poprzez niewłaściwy styl życia i niewłaściwe
środowisko, w którym żyjemy, skracamy swoje życie.
Przeciętna długość trwania życia japońskiej kobiety wynosi 82.5 lat, a japońskiego
mężczyzny 76.2 lat, a więc mimo, iż jest to największa przeciętna długość trwania
życia w świecie, jest ona krótsza o prawie 40 lat od powyższych 120 lat. a w Polsce
jest gorzej - przeciętna kobieta żyje 75.9 lat, a mężczyzna 66.7 lat.
Powiedzmy otwarcie - po prostu powoli się zabijamy.
Spróbujmy więc prześledzić całe nasze życie i przeanalizować wszystkie sytuacje,
króte mogą wpłynąć negatywnie na nasze życie.

Negatywna historia naszego życia:



Okres życia łonowego: niewłaściwy tryb życia matki w czasie ciąży, jak:
- palenie czynne lub bierne papierosów, spożywanie alkoholu czy niewłaściwe
odżywianie matki upośledzające rozwój dziecka,
- szkodliwe czynniki środowiska (np. promieniowanie, metale ciężkie itp.) sprzyjają
wystąpieniu wad wrodzonych.
Okres niemowlęcy i dziecięcy:
- zagęszczenie mieszkań sprzyja infekcjom,
- skracanie okresu karmienia piersią jest niekorzystne dla rozwoju dziecka,
- przekarmianie sprzyja rozwojowi komórek tłuszczowych i otyłości.
Okres szkolny:
- pierwsze stresy w szkole i w domu potęgowane przez wygórowane oczekiwania rodziców i rozdźwięki z rodzicami,
- nadmiar zajęć szkolnych i pozaszkolnych uniemożliwia relaks i zabawę,
- pierwszy papieros i pierwszy alkohol, a czasem i narkotyk,
- kształtowanie się niewłaściwego stylu życia odzwierciedlającego styl życia
rodziców lub środowiska.
Okres stabilizacji życiowej i zawodowej:
- pogłębianie się niekorzystnego stylu życia, przede wszystkim poprzez spadek
aktywności fizycznej, palenie papierosów, alkohol, nieracjonalną dietę (dodatni bilans
energetyczny, niezrównoważona odżywczo dieta),
- pojawienie się otyłości i nadciśnienia tętniczego, wymagającego stałej kontroli,
oraz pierwszych objawów choroby wieńcowej,
- stresy związane z pracą i życiem rodzinnym, brakiem mieszkania itp., nasilone brakiem
umiejętności ich rozładowywania.
Okres emerytury:
- zagubienie się po zaprzestaniu aktywnego zawodowo życia,
- brak celu dalszego życia, trudności ze znalezieniem swojego miejsca w rodzinie czy środowisku nasilające stres,
- brak wsparcia społecznego.



Przedstawiony zestaw negatywnych czynników wpływających na nasz organizm w każdym
okresie życia nakazuje nie lekceważenie żadnego z nich i konieczność podjęcia próby
ich eliminacji już od najwcześniejszych lat życia.
Pamiętaj, że dobre zdrowie winno stanowić najwyższą wartość naszego życia. a dobre
zdrowie powinniśmy wspierać w różny sposób w czasie całej drogi naszego życia,
między innymi poprzez: właściwą aktywność
fizyczną,
właściwie dobrane, smaczne i racjonalne
odżywianie,
utrzymanie właściwego ciężaru ciała,
unikanie palenia tytoniu (zarówno czynnego
i biernego),
regularną kontrolę ciśnienia i właściwe leczenie nadciśnienia,
regularną kontrolę poziomu cholesterolu i właściwe leczenie hiperlipoproteinemii,
umiejętność radzenia sobie ze stresem dnia
codziennego.

Miażdżyca jako główna przyczyna przedwczesnej śmierci:
Główną przyczyną przedwczesnej umieralności z powodu chorób układu krążenia jest
miażdżyca, która dotyczyć może wszystkich tętnic, a przede wszystkim tętnic
wieńcowych serca, mózgu i kończyn dolnych. Choroba ta polega na odkładaniu się w ścianie tętnicy w jej błonie wewnętrznej cholesterolu, innych tłuszczów i substancji, np. soli wapnia, w świetle tętnicy, w miejscu zmienionej ściany, na
tworzeniu się zakrrzepów, co w efekcie prowadzi do stopniowego zwężania się światła
tętnicy aż do jego całkowitego zamknięcia i zatrzymania dopływu krwi do dalszych
odcinków ciała czy narządów, zaopatrywanych przez daną tętnicę. Powyższy proces
chorobowy jest powolny, utajony, a rozpoczyna się już w wieku dziecięcym w wyniku
niewłaściwego stylu życia. Pisze o tym szeroko doc. Barbara Woynarowska w broszurze
wydanej w ramach naszego cyklu pt. "Sposób na zdrowe serce i długie życie Twojego
dziecka". Stąd też w niniejszym opracowaniu omówiony zostanie styl życia
dorosłego człowieka i zalecenia dotyczące kształtowania prozdrowotnego stylu życia w tym wieku. Należy pamiętać, że poza przekazywaną przez rodziców swoim dzieciom
pewną predyspozycją genetyczną do rozwoju miażdżycy, styl życia rodziców
kształtuje przyszły styl życia ich dzieci. Wykazywano bowiem, że odsetek dzieci
palących jest wyższy w rodzinach osób palących, że dzieci osób mało aktywnych
fizycznie są w późniejszym życiu również mało aktywne, podobnie jak ich sposób
żywienia nie odbiega od żywienia się rodziców.
Nie lekceważmy tego, że dzieci nabywają styl życia od swoich rodziców lub swego
środowiska, co rzutuje w przyszłości także na ich życie. Jakże słuszne jest
powiedzenie ludowe: "czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość
trąci" albo "niedaleko pada jabłko od jabłoni".

Twój styl życia promuje nie tylko Twoje zdrowie, ale i zdrowie Twoich dzieci.

Co rozumiesz przez właściwą aktywność fizyczną
i dlaczego należy ją propagować ?
Rozwój techniki przyczynia się do zmniejszenia aktywności fizycznej współczesnych
społeczeństw. Coraz więcej korzystamy z automatyki nie tylko w zakładach pracy, ale również nasza praca domowa staje się zmechanizowana. Brak systematycznego wysiłku w ostatecznym efekcie prowadzi do rozwoju metabolicznych chorób cywilizacyjnych, do
których należy m.in. miażdżyca i choroba wieńcowa serca.
Częstość występowania choroby wieńcowej u osób aktywnych fizycznie jest mniejsza
niż u tych, które prowadzą siedzący tryb życia, przebieg choroby wieńcowej jest u nich łagodniejszy, a liczba zawałów, jak i nagłych zgonów wyraźnie rzadsza.
Mięsień serca trenowany przez codzienny wysiłek jest lepiej odżywiany, naczynia
wieńcowe są szersze, przepływa przez nie więcej krwi niż przez mięsień
nietrenowany. Siedzący tryb życia sprzyja nadmiernemu gromadzeniu się tłuszczów w ustroju (również w mięśniu serca). Poziom cholesterolu i trójglicerydów jest także
niższy u osób pracujących fizycznie lub uprawiających trening. Trening zmniejsza
skłonność do tworzenia się zakrzepów naczyniowych oraz wpływa na rozrost łożyska
wieńcowego, zwiększając liczbę tętniczek zaopatrujących serce w krew i poprawiając
ukrwienie serca. Tym samym trening zmniejsza zagrożenie występowaniem zawału serca.
Aktywność fizyczna zmienia również strukturę lipoproteidów, zmniejsza się ilość
lipoproteidów miażdżycorodnych, a zwiększa antymiażdżycowych.
Dlatego tak ważny jest, przez cały rok, a nie tylko w czasie urlopu, aktywny fizycznie
wypoczynek. Dla pracowników fizycznych konieczna jest zmiana form ruchowych, dla osób
pracujących umysłowo - niezbędne jest wykonywanie regularnego wysiłku. Każdy powinien
wybierać sobie najbardziej odpowiadającą formę wysiłku fizycznego, pozwalającego
utrzymywać dobrą kondycję fizyczną i psychiczną. Aktualnie szeroko propagowana jest
formuła dotycząca niezbędnego dla organizmu wysiłku fizycznego:
3 X 30 X 130
co oznacza: przynajmniej 3 razy w tygodniu wysiłek fizyczny trwający 30' o intensywności powodującej przyspieszenie tętna do liczby 130 uderzeń na minutę.
Bez względu na Twój wiek, aktywność fizyczna ma istotne znaczenie dla Twojego zdrowia
i utrzymania dobrego samopoczucia.

Korzyści:
regularna aktywność fizyczna sprzyja dobremu samopoczuciu,
pomaga Twojemu sercu pracować bardziej wydajnie, poprawia krążenie,
ułatwia obniżenie nadwagi i utrzymanie właściwego ciężaru ciała,
wzmacnia Twój kręgosłup, stawy i mięśnie, pozwalając na utrzymanie prawidłowej
postawy ciała nawet w starszym wieku,
pomaga ci w zrelaksowaniu się organizmu,
ułatwia Ci zwalczenie innych czynników ryzyka jak nadciśnienie czy zaburzenia lipidowe.

Wybierz aktywność, która:
sprawia Ci przyjemność,
poprawia Ci samopoczucie,
którą możesz wykonywać regularnie,
którą łatwo możesz dopasować do Twojego trybu życia.

Zwiększaj swoją aktywność stopniowo, a nie nagle.
Jeżeli jednak stwierdzono u Ciebie nadciśnienie tętnicze, chorobę serca czy płuc,
dolegliwości stawowe czy kręgosłupa, jeżeli przebyłeś niedawno operację, to skontaktuj się ze swoim lekarzem, a on doradzi Ci, jakie formy aktywności fizycznej i jaka ich intensywność są dla Ciebie najlepsze.
Jeżeli w czasie uprawiania ćwiczeń czy gimnastyki występują u Ciebie jakieś
dolegliwości, ból, nadmierne zmęczenie, uczucie duszności czy braku powietrza,
skontaktuj się ze swoim lekarzem, zanim będziesz dalej je uprawiać.

Co znaczy właściwie dobrane, smaczne i 
racjonalne odżywianie ?:
Podwyższonemu poziomowi cholesterolu ew krwi, nadciśnieniu i nadwadze sprzyja
niewłaściwy sposób odżywiania się. Jakie błędy popełniamy najczęśniej?
Żywienie nasze jest monotonne, posiłki często niewłaściwie rozłożone w ciągu dnia,
są nadmiernie tłuste, słone i bogate w cholesterol. Zbyt mało spożywamy owoców i warzyw.
Znaczny odsetek osób spożywa zaledwie dwa posiłki w ciągu dnia i często rozpoczyna
pracę bez śniadania. Powoduje to, że posiłek jest nadmiernie energetyczny, wydziela
się duża ilość insuliny, co prowadzi do zmagazynowania nadmiernej ilości tłuszczu,
do otyłości i zwiększonego ryzyka zachorowania. Żywieniowcy twierdzą, że dzienną
rację pokarmową należy spożywać w postaci 4-5 posiłków z przerwami nie dłuższymi,
niż 4 godziny. Zaczynanie pracy bez spożytego wcześniej posiłku odbija się negatywnie
na naszej wydolności fizycznej i psychicznej ze względu na wyczerpywanie się w czasie
przerwy nocnej zgromadzonych zapasów energetycznych, nieuzupełnionych spożytym
posiłkiem.
Ilość spożywanego przez nas tłuszczu dostarcza ponad 38% kalorii, co znacznie
przekracza zalecaną przez światowych ekspertów ilość nie przekraczającą 30%.
Ponadto są to głównie tłuszcze nasycone, dostarczające ponad 15% energii, podczas gdy
zalecenia dotyczą maksymalnej ilości 10%, przy równoczesnym spożywaniu do 7% energii z tłuszczów wielonienasyconych i do 13% z tłuszczów jednonienasyconych, głównie
roślinnych, jak oliwa, oleje czy odpowiednie margaryny. Ilość spożywanego dziennie
cholesterolu przekracza 500mg wobec zalecanej nie większej niż 300mg.
Ponad 70% tłuszczów nasyconych naszej diety dostarczają masło, smalec, wieprzowina,
tłuste kiełbasy, ser żółty, tłuste mleko i śmietana, a ponad 60% cholesterolu te
same produkty oraz jaja i słodkie pieczywo. Niewielkie więc nawet ograniczenie spożycia
tych produktów spowoduje wyraźną korektę naszej codziennej diety.
Spożywamy nadmierną ilość soli, wynoszącą około 12-15g dziennie przy zalecanej
ilości 5-6g dziennie. Główne źródła soli to pieczywo, wędliny, konserwy oraz sól
dodawana do posiłków. Często nawet bez ich spróbowania, a przecież nadmiar soli
sprzyja między innymi nadciśnieniu.
Rozwój cywilizacji i techniki zmniejszy wydatek energetyczny niezbędny dla wykonywanej
pracy, a ilość spożywanej energii nie ulega zmniejszeniu. Prowadzi to do dodatniego
bilansu energetycznego i w następstwie do otyłości.

Dlaczegootyłość
szkodzi twemu zdrowiu ?
Otyłość to nie tylko problem estetycznego wyglądu, który niepokoi głównie kobiety.
Jest to jeden z ważnych problemów zdrowotnych, ponieważ nadwagę w Polsce stwierdza
się u ponad 20% mężczyzn i 30% kobiet. Tak bardzo częste występowanie otyłości
należy wiązać z powszechnie przyjętym modelem życia, charakteryzującym się
spożyciem wysokokalorycznego pożywienia i małą aktywnością fizyczną.
Dokładne dane dotyczące przeciętnego trwania życia osób otyłych wykazały, że już
10% nadwaga u osób powyżej 40 lat zwiększa ryzyko przedwczesnego zgonu o 30%.
Zwiększona umieralność otyłych związana jest przede wszystkim z częstszym
występowaniem w tej grupie nadciśnienia i choroby wieńcowej serca. Również liczna
nagłych zgonów jest znacznie wyższa u otyłych w porównaniu z grupą ludzi o prawidłowym lub niskim ciężarze ciała. u osób otyłych dochodzi do otłuszczenia
serca, osłabienia jego czynności, co w przypadku konieczności wykonywania większej
pracy serca, spowodowanej nadmierną nadwagą, prowadzi szybko do niewydolności
krążenia. Wykazano, że we krwi osób otyłych krąży więcej cholesterolu niż u szczupłych, a to, jak wiadomo, jest jedną z przyczyn występowania zawału serca. Poza
miażdżycą i jej powikłaniami, częściej też dochodzi do cukrzycy u otyłych. Często
cierpią oni także z powodu duszności, wynikającej ze zmniejszonej pojemności płuc w następstwie uniesienia przepony przez nadmierną ilość tłuszczu znajdującego się w jamie brzusznej. Wykazano także, że otyli częściej mają kamicę pęcherzyka
żółciowego, choroby stawów, gorzej znoszą zabiegi operacyjne w porównaniu ze
szczupłymi.
Przytoczone dane jasno wskazują, że otyłość jest wrogiem naszego zdrowia. Prawidłowy
ciężar ciała określa się w zależności od wysokości, płci i wieku. Dla celów
praktycznych wystarczy porównać ciężar ciałarzeczywisty z ciężarem ciała
należnym. Najprostszym wskaźnikiem pozwalającym ocenić stopień nadwagi jest tzw. wskaźnik Queteleta, który
wylicza się ze stosunku wagi w kilogramach do kwadratu wysokości w metrach. Jeżeli
wskaźnik ten przekracza 25 - to jest to nadwaga, a jeżeli 30 - to już otyłość.
Aby utrzymać prawidłowy ciężar ciała, należy dbać o zachowanie równowagi między
dostarczoną organizmowi a wydatkowaną ilością energii. Jeżeli więcej energii
dostarczymy, niż zużytkujemy, to spowodujemy nadmierne odkładanie się tłuszczu w ciele. Dostarczana energia to codzienne nasze pożywienie, a wydatkowana to głównie
wysiłek fizyczny.

Czy naprawdę musisz palić
?:
Na temat palenia papierosów i ich wpływu na zdrowie wiemy już dużo. z punktu widzenia
lekarskiego są one pod każdym względem szkodliwe dla zdrowia, a na szkodliwość tę
składa się wiele czynników.

Dlaczego papierosy szkodzą ?
Dym papierosowy zawiera co najmniej cztery zasadnicze grupy składników, działających
niekorzystnie na organizm ludzki:


Substancje rakotwórcze - mogące powodować rozrost tkanki nowotworowej lub sprzyjające rozwojowi nowotworów płuc, krtani, przełyku i innych narządów. Smoła z papierosa wtarta w skórę zwierzęcia powoduje szybki rozwój raka skóry.
Substancje drażniące - sprzyjające powstawaniu przewlekłego, nieswoistego nieżytu
oskrzeli, tzw. astmy palaczy. Substancje te mogą również sprzyjać rozwojowi
nowotworów.
Nikotynę (zawartość nikotyny w jednym papierosie wynosi około 3 mg, a w jednej
paczce papierosów około 60 mg) - jest to alkaloid tak trujący, że 1 kropla czystej
nikotyny (60 mg) powoduje w ciągu 10 min. zgon człowieka, który nie stykał się
uprzednio z nikotyną z sposób przewlekły. Działa ona bezpośrednio na układ nerwowy,
a pośrednio na serce, naczynia krwionośne, krew i nerki. Działając na układ nerwowy
powoduje zwiększenie produkcji specjalnych hormonów zwanych adrenaliną i noradrenaliną, które przyspieszają czynność serca, zwiększają ilość
przepompowywanej przez nie krwi oraz podnoszą przejściowo ciśnienie krwi, zwiększając
pracę serca. Ponieważ jednak powodują zwężenie naczyń krwionośnych, w tym również
wieńcowych, serce musi wykonać tę większą pracę w warunkach znacznie gorszego
ukrwienia. Ma to szczególnie niekorzystne znaczenie zwłaszcza u osób z powstałymi już
zmianami w tętnicach wieńcowych, u których zwiększenie pracy serca przy równoczesnym
zwężeniu tętnic prowadzi do przemijającego niedokrwienia mięśnia sercowego.
Dlatego też u osób z jawną chorobą wieńcową lub z bezobjawowymi zmianami w układzie
wieńcowym, palących papierosy, dochodzi do spadku ilości krwi wyrzucanej przez serce i powstawania zaburzeń rytmu, co z kolei pogarsza ukrwienie serca i pogłębia istniejące
zmiany oraz może doprowadzić do nagłego zgonu, zwłaszcza u osób młodych. Powstaje
wówczas tzw. błędne koło, które może być przerwane tylko w przypadku zaprzestania
palenia i rozpoczęcia właściwego leczenia. Nikotyna powodować może ponadto zaburzenia
w gospodarce tłuszczowej, sprzyjając powstaniu zmian patologicznych w ścianie tętnicy,
prowadzących do zwężenia jej światła.
Tlenek węgla oraz inne lotne substancje. Dym papierosa zawiera około 4,5% tlenku
węgla (gaz świetlny zawiera 4-12%). Przebywanie przez 20 min. w atmosferze o tym
stężeniu tlenku węgla powoduje zgon z powodu zablokowania około 73% hemoglobiny i uduszenia tkankowego. Palacz nie ginie od uduszenia, ponieważ po każdym zaciągnięciu
się papierosem następuje parę wdechów czystym powietrzem, ale ilość hemoglobiny
zdolnej do przenoszenia tlenu do tkanek wyraźnie się zmniejsza. Tlenek węgla uszkadza
śródbłonek tętnicy, czyni go bardziej przepuszczalnym dla cholesterolu, zmniejsza w ustroju poziom witaminy C, jak i inaktywuje prostacyklinę, podstawową substancję
zapobiegającą powstawaniu zakrzepu w świetle tętnicy.


Długotrwałe działanie tych składników prowadzi u palaczy do licznych zmian
chorobowych. Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia, choroba wieńcowa występuje
prawie 2-krotnie częściej u palaczy, niż u osób niepalących, choroba wrzodowa
(żołądka i dwunastnicy) prawie 3-krotnie, rak wargi - 4-krotnie, przewlekłe zapalenie
oskrzeli i rozedma płuc - 6-krotnie, a rak płuc prawie 11-krotnie częściej.
Palenie tytoniu obok podwyższonego poziomu cholesterolu we krwi i nadciśnienia
tętniczego oraz otyłości jest głównym czynnikiem ryzyka choroby wieńcowej i zawału
serca. to właśnie wytwarzany w czasie palenia tlenek węgla zmniejsza utlenianie serca i mózgu oraz śródbłonka naczyń tętniczych - tych tkanek i narządów, które
potrzebują tlenu. Sama nikotyna wpływa również niekorzystnie na mięsień serca,
zwłaszcza u osób z już istniejącą chorobą wieńcową, gdyż przyspiesza jego
czynność i zwiększa zużycie tlenu, a z drugiej strony zmniejsza dostarczanie tlenu
poprzez obkurczanie naczyń wieńcowych, którymi jest on zaopatrywany w tlen. Nikotyna
jest również bardzo niebezpieczną trucizną dla osób z zaburzeniami obwodowymi
krążenia krwi, gdyż jako środek o silnym działaniu kurczącym naczynia, upośledza w znacznym stopniu dopływ krwi do mięśni kończyn, powodując niedożywienie tych
mięśni i ich ból.
Pomimo tak szkodliwego działania tego nałogu dla zdrowia, liczba wypalanych papierosów
w Polsce stale wzrasta, zwłaszcza w okresie ostatnich 30-tu lat.
Obecnie palenie tytoniu rozpoczyna się znacznie wcześniej niż dawniej i coraz
częściej nałogowi temu ulegają kobiety oraz młodzież, z oczywistą szkodą dla
siebie, jak też dla zdrowia przyszłego potomstwa. Wykazano bowiem, że dzieci kobiet
palących rodzą się z mniejszą wagą urodzeniową. Wyższy jest ponadto procent dzieci
urodzonych z wadami wrodzonymi przez kobiety palące niż niepalące.
Trudno nie wspomnieć tu również o tzw. paleniu biernym. Nietolerancja osób palących i nieliczenie się z innymi zmusza osoby niepalące do przebywania w zadymionej atmosferze,
a przez to do wdychania wszystkich składników dymu papierosowego, czyli tzw. palenia
biernego. Palenie bierne niesie ze sobą zwiększone ryzyko wystąpienia choroby
wieńcowej o 10-30%.
Zaprzestanie palenia zmniejsza ryzyko zachorowania i zgonu, a po 10-15 latach od
zaprzestania palenia prawdopodobieństwo wystąpienia omówionych następstw palenia jest
prawie takie samo, jak u osób nigdy nie palących.
Istnieje szereg różnych sposobów odzwyczajania się od palenia. Najważniejsza jest
jednak ochrona własnego serca i życia. Warto więc podjąć ten trud i wyzbyć się
nałogu, póki jeszcze jest czas.

Co to jest nadciśnienie tętnicze
i dlaczego musisz kontrolować swój poziom ciśnienia ?:
Każde stworzenie pozostaje pod wpływem ciśnienia atmosferycznego, jakie wywiera słup
powietrza znajdującego się nad danym miejscem.
Ustrój ludzki w wyniku ewolucji zaadaptowany został do ciśnienia atmosferycznego
wynoszącego około 760 mmHg, którego praktycznie nie odczuwamy. Jednak zmiany
ciśnienia, zwłaszcza następujące szybko pod postacią wyżu lub niżu atmosferycznego,
wiele osób odczuwa jako złe samopoczucie, bóle głowy, nasilenie się objawów choroby
serca.
Zjawiska te zależą od różnicy między ciśnieniem panującym w naczyniach tętniczych
a światem zewnętrznym. Gdyby ciśnienie panujące w tętnicy było niższe od ciśnienia
atmosferycznego, ustałoby krążenie krwi, a światło tętnicy zapadło się. Gdyby
natomiast ciśnienie wewnątrz tętnicy znacznie przewyższało ciśnienie zewnętrzne, to mielibyśmy do czynienia ze zjawiskiem rozerwania ściany tętnicy i powstania wylewu krwi
np. udaru mózgu.
Serce w czasie każdego skurczu wtłacza do światła układu tętniczego, którego
początkowy odcinek stanowi aorta, około 100 ml krwi. Szybkie wtłaczanie tej ilości
krwi odbywa się pod ciśnieniem przewyższającym wartość ciśnienia atmosferycznego.
Dzięki znacznej elastyczności aorta rozciąga się, a następnie kurczy, powodując
stopniowe przesuwanie się tej fali krwi do coraz mniejszych naczyń tętniczych.
Właśnie dzięki warstwie włókien elastycznych ściana tętnicy może rozciągać się
i następnie powrócić do pierwotnego stanu bez niebezpieczeństwa pęknięcia.
Ciśnienie panujące w układzie tętniczym bezpośrednio po skurczu serca tzn. w chwili
przechodzenia fali krwi przez tętnicę, nazywamy skurczowym ciśnieniem tętniczym.
Ciśnienie tętnicze skurczowe jest więc wartością, o jaką ciśnienie panujące w tętnicy bezpośrednio po skurczu przewyższa ciśnienie atmosferyczne. Jest ono zależne
od objętości krwi wyrzucanej przez serce w czasie skurczu oraz od elastyczności dużych
tętnic.
Stopniowe zwężanie się rozgałęziających się tętnic stwarza coraz większy opór
dla napływającej krwi. Opór ten jeszcze bardziej wzrasta, jeżeli część z tych
tętniczek jest dodatkowo obkurczona wskutek wzmożonego napięcia znajdujących się w jej ścianie włókien mięśniowych. Opór ten powoduje, że nawet w chwili, kiedy serce
znajduje się w okresie rozkurczu, tzn. nie wtłacza krwi do tętnic, w tętnicach panuje
ciśnienie przewyższające wartość ciśnienia atmosferycznego. i tę wartość nazywamy
ciśnieniem rozkurczowym, będącym wyrazem oporu panującego w układzie małych tętnic.
Podsumowując powyższe należy stwierdzić, że im większa jest pojemność krwi
wyrzucanej w czasie skurczu przez serce oraz im mniejsza jest elastyczność dużych
naczyń tętniczych, tym wyższy jest ciśnienie skurczowe. Natomiast im wyższy jest
opór stworzony przez małe tętniczki i im bardziej są one obkurczone, tym wyższe jest
ciśnienie rozkurczowe.

Co to jest nadciśnienie tętnicze i jaką wartość ciśnienia nazywamy
prawidłową, a jaką podwyższoną?
Według zaleceń Komitetu Ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia za ciśnienie
prawidłowe uznaje się ciśnienie skurczowe o wartości poniżej 140 mmHg oraz ciśnienie
rozkurczowe o wartości poniżej 90 mmHg, a za nadciśnienie - ciśnienie skurczowe
wyższe lub równe 160 mmHg i rozkurczowe - równe lub wyższe od 95 mmHg. Wartości
ciśnienia skurczowego między 140 mmHg a 160 mmHg lub rozkurczowego między 90 mmHg a 95
mmHg stanowią strefę pośrednią, która zwłaszcza u osób do 40-go roku życia
uważana jest za strefę zagrożenia ewentualnym wytworzeniem się nadciśnienia
tętniczego i zwana jest nadciśnieniem granicznym.
Co powoduje, że jedni ludzie mają przez całe życie niskie ciśnienie tętnicze, inni
natomiast już w młodym wieku informowani są przez lekarzy, że mają podwyższone, a wreszcie jeszcze inni, którzy stale mieli niskie wartości ciśnienia, zwłaszcza
skurczowego, nagle w późniejszym wieku dowiadują się, że mają nadciśnienie ?

Nadciśnienie tętnicze dzielimy na nadciśnienie samoistne lub pierwotne, które jest
najczęściej spotykane (u około 90% chorych) oraz nadciśnienie objawowe lub wtórne.
- Przyczyna nadciśnienia samoistnego nie jest w pełni poznana. Przypuszcza się, że istotną rolę odgrywają tu czynniki genetyczne (wrodzone), powodujące, że rodzice
przekazują dziecku pewne zaburzenia enzymatyczne, stwarzające predyspozycję do
powstania nadciśnienia w wieku późniejszym. Niekorzystne czynniki środowiskowe
zarówno wieku dziecięcego, jak i okresu dojrzałego, zwłaszcza częste, znaczne
napięcie psychiczne czy niewłaściwy tryb życia oraz nieprawidłowe zachowania
zdrowotne, wpływają na ujawnienie się nadciśnienia. w procesie powstawania
nadciśnienia dominującą rolę odgrywa styl życia oraz czynniki nerwowe i hormonalne.
Czynniki nerwowe wpływają na zmianę ciśnienia tętniczego przez obkurczanie małych
tętniczek, przyspieszanie akcji serca i zwiększenie siły jego skurczu; czynniki
hormonalne i substancje produkowane przez różne tkanki ustroju wpływają głównie na
zwężenie światła tętniczek. Obniżone ciśnienie tętnicze pogarsza ukrwienie
narządów wewnętrznych, które na ogół są bardzo wrażliwe na zmiany przepływu krwi.
Niedokrwiona np. nerka produkuje specjalny hormon - reninę, powodujący zwyżkę
ciśnienia tętniczego krwi.
- Nadciśnienie wtórne lub objawowe występuje najwyżej u 10% chorych, jest zależne od
innej konkretnej jednostki chorobowej, np. choroby nerek, nadnerczy, tarczycy, a więc nie
stanowi odrębnej jednostki chorobowej, lecz jest objawem innej choroby.

Występujące okresowo zwyżki ciśnienia tętniczego, niezależne od przyczyn
powodujących je, mają tendencję do utrwalania się. a podwyższone ciśnienie tętnicze
powoduje szereg niekorzystnych zmian w organizmie. Przede wszystkim wywiera nadmierny
ucisk mechaniczny na ścianę tętnic, co uszkadza ich śródbłonek, a tym samym staje
się on bardziej przepuszczalny dla krążących we krwi miażdżycorodnych lipoprotein,
jak i wtłacza cholesterol znajdujący się we krwi do ściany tętnicy, a tym samy
przyspiesza rozwój miażdżycy. w następstwie tego dochodzi do upośledzenie przede
wszystkim funkcji nerek i mózgu. Wtłaczanie krwi przez serce do aorty, w której panuje
podwyższone ciśnienie tętnicze, wymaga większej pracy serca, w wyniku czego dochodzi
do jego przerostu, a następnie niewydolności. Rozwija się szybciej miażdżyca tętnic
wieńcowych, w następstwie czego u chorych z nadciśnieniem szybciej dochodzi do zawału
serca. Zbyt wysokie ciśnienie doprowadzić może wreszcie do pęknięcia tętniczek,
zwłaszcza mózgu i do jego udaru lub nagłego zgonu.

Co więc należy robić, aby uchronić się od nadciśnienia i jego następstw?
o profilaktyce nadciśnienia należy myśleć już od dzieciństwa, dostosowując swój
styl życia do zaleceń zdrowotnych. Dotyczy to szczególnie osób, u których w rodzinie
występuje nadciśnienie, gdyż osoby te są szczególnie predysponowane do wystąpienia
choroby. Wszyscy powinni okresowo kontrolować ciśnienie (nie rzadziej niż raz w roku, a osoby predysponowane - częściej), a wprzypadku stwierdzenia podwyższonego ciśnienia i decyzji lekarza o konieczności podjęcia farmakoterapii, poddawać się jej i przestrzegać systematyczności w zażywaniu leków.
Podstawowym elementem profilaktyki jest odpowiednia dieta, zawierająca ograniczoną
ilość tłuszczu, niskokaloryczna i niskosolna, zapobiegająca powstawaniu nadwagi lub przyczyniająca się do jej redukcji.
Właściwy sposób wypoczynku i spędzania wolnego czasu, który winien być fizycznie
aktywny, i wreszcie właściwe leczenie wszelkich, nawet banalnych infekcji dróg
moczowych, może zapobiegać lub złagodzić przebieg nadciśnienia tętniczego. Dlatego
też nie należy nigdy lekceważyć stwierdzonych okresowo zwyżek ciśnienia czy infekcji
dróg moczowych, lecz jak najwcześniej podjąć, według wskazówek lekarza, odpowiednie
postępowanie profilaktyczne lub terapeutyczne.
Wielu chorych nie zdaje sobie sprawy z występowania u nich podwyższonego ciśnienia
tętniczego. Dlatego też każdy przynajmniej raz w roku powinien mieć dokonany pomiar
ciśnienia, a osoby, których członkowie rodziny chorują na nadciśnienie tętnicze
jeszcze częściej. Częste bóle głowy, łatwe męczenie się o niejasnej przyczynie,
powinny skłonić do udania się po poradę lekarską.
w przypadku stwierdzenia podwyższonego ciśnienia lekarz podejmuje decyzję o konieczności i rodzaju postępowania terapeutycznego. Każdy pacjent musi jednak
wiedzieć, że z wyjątkiem nadciśnienia objawowego, współczesna medycyna nie potrafi
trwale wyleczyć nadciśnienia, potrafi jedynie poprzez odpowiednią terapię obniżyć
ciśnienie. Dlatego też leczenie wymaga cierpliwości i systematyczności ze strony
pacjenta i lekarza, zarówno dla ustalenia najbardziej skutecznego leku i właściwej jego
dawki, jak i systematyczności jego zażywania i okresowej kontroli ciśnienia. Przerwanie
zażywania leku powoduje ponowny wzrost ciśnienia i utratę uzyskanych korzyści z jego
obniżenia. Tylko systematyczne leczenie może zapobiec następstwom podwyższonego
ciśnienia.
Systematyczna kontrola i niedopuszczanie do utrzymywania się podwyższonego ciśnienia
zmnijesza prawdopodobieństwo przedwczesnego zgonu, zwłaszcza nagłego, udaru mózgu,
choroby niedokrwiennej czy zawału serca, oraz powikłań narządowych będących
następstwem nadciśnienia.

Dlaczego tyle mówimy o cholesterolu
i zaburzeniach lipidowych ?:
Cholesterol i trójglicerydy to dwa podstawowe lipidy, które w połączeniu z białkiem
krążą we krwi jako lipoproteiny. Spośród pięciu różnych lipoprotein najważniejsze
są trzy: lipoproteiny o niskiej gęstości zwane z terminologii angielskiej LDL (low
density lipoprotein), będące głównym nośnikiem cholesterolu, których nadmierne
stężenie we krwi powoduje rozwój miażdżycy, lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości
zwane VLDL (very low density lipoprotein), będące głównym nośnikiem trójglicerydów,
i lipoproteiny o wysokiej gęstości zwane HDL (high density lipoprotein), sprzyjające
usuwaniu cholesterolu z tętnicy, a tym samym będące czynnikiem zapobiegającym
rozwojowi miażdżycy.
Cholesterol jest syntetyzowany w wątrobie jak i dostarczany w postaci gotowej wraz z pożywieniem. Na wielkość syntezy wewnątrzkomórkowej cholesterolu wpływa wartość
energetyczna dziennej racji pokarmowej, ilość tłuszczu i cholesterolu w pożywieniu,
jak i czynniki zwiększające wydalanie steroli z kałem. Jest on substancją niezbędną
w ustroju zarówno dla wytwarzania szeregu hormonów, jak i syntezy błony komórkowej,
ale jego nadmiar jest niekorzystny gdyż sprzyja rozwojowi miażdżycy.
Na zmniejszenie ilości asorbowanego w jelitach cholesterolu mogą wpływać różne
składniki pożywienia.
Szczególnie ważny jest błonnik, ze względu na jego hipocholesterolemiczne działanie.
Niektóre frakcje błonnika, jak pektyny i żywice, obniżają poziom cholesterolu w surowicy krwi. Podobne działanie wywierają też niektóre produkty nasion strączkowych
jak fasola, groch, bób. Mechanizm ten nie jest jeszcze całkowicie poznany.
Prawdopodobnie odbywa się to poprzez wiązanie kwasów zółciowych w jelicie cienkim i zwiększenie ich wydalania z kałem.
w krajach o niskim standardzie ekonomicznym ludzie spożywają więcej produktów
roślinnych, a mniej zwierzęcych, niż w krajach zamożnych. i to jest prawdopodobnie
przyczyną, że poziom cholesterolu w surowicy, jak i częstość występowania choroby
wieńcowej i zawału serca, są wyższe w krajach uprzemysłowionych niż rozwijających
się. Zaobserwowano przy tym, że wraz ze wzrostem dochodu w rodzinie zwiększa się
spożycie tłuszczów zwierzęcych i wzrasta poziom cholesterolu w surowicy krwi. w miarę
wzrostu stopy życiowej u tych ludzi i zmieniających się ich warunków życia oraz zmiany sposobu żywienia zwiększa się także zachorowalność na zawał serca.
Przykładem powyższego wpływu żywienia na występowanie choroby wieńcowej są dane
epidemiologiczne wskazujące, że liczba zgonów wyraźnie zależy od ilości spożywanego
tłuszczu. w Japonii i Włoszech, gdzie odsetek kalorii pochodzących z tłuszczów nie
przekracza 20% liczba zgonów mężczyzn w wieku 50-59 lat z powodu choroby wieńcowej nie
przekracza 2 osób na 1000 mieszkańców rocznie, a w USA,, Kanadzie, Anglii i Walii
natomiast, gdzie tłuszcze dostarczają ponad 30% kalorii, liczba zgonów z tej przyczyny
jest ponad dwukrotnie wyższa.
z badań we Framingham (USA) wynika, że ryzyko zachorowania na zawał serca wzrasta wraz
ze wzrostem poziomu cholesterolu we krwi. u osób z poziomem cholesterolu powyżej 200 mg%
ryzyko to jest 2-krotnie wyższe, niż u osób z poziomem cholesterolu poniżej 200 mg%.
Zauważono również, że w latach II Wojny Światowej, gdy spadło spożycie mleka
tłustego, jaj, tłuszczów zwierzęcych, stanowiących bogate źródło cholesterolu,
nastąpił spadek liczny chorych na zawał serca i chorobę wieńcową. w latach
powojennych natomiast, wraz ze wzrostem w wielu społeczeństwach Europy i Ameryki
Północnej spożycia tych produktów, zwiększyła się również zapadalność na te
choroby.
Wykazano, że obniżenie poziomu cholesterolu w populacji o 1% zmniejsza zachorowalność
i umieralność na chorobę wieńcową o 2%. Dalsze badania wykazały, że obniżenie
poziomu cholesterolu powoduje zahamowanie, a nawet cofanie się zmian miażdżycowych w tętnicach wieńcowych osób już chorych. Stąd też tak istotna jest kontrola stężenia
cholesterolu zarówno u osób zdrowych, by nie dopuścić do jego podwyższenia i rozwoju
miażdżycy, jak i u osób już chorych na chorobę niedokrwienna serca, czy po przebytym
zawale serca, by zahamować dalszy rozwój miażdżycy, a nawet spowodować chociażby
niewielkie cofnięcie się już wytworzonych zmian miażdżycowych.
Zalecenia światowych ekspertów, jak i uzgodnienia polskich specjalistów, określają stężenie cholestrolu poniżej 200 mg% jako wartości pożądane,
niosące za sobą minimalne już tylko ryzyko zachorowania, wartości
między 200 mg% (5,2 mmol/l) a 250 mg% (6,7 mmol/l) za podwyższone, wymagające
odpowiedniej racjonalizacji żywienia i zwalczenia innych czynników ryzyka jak palenie,
nadciśnienie czy nadwaga oraz wartości 250 mg% i wyżej jako
wartości wysokie, wymagające poza bardziej rygorystycznym przestrzeganiem diety i zwalczaniem innych czynników ryzyka również nierzadko i odpowiedniego leczenia
farmakologicznego.
Jeżeli u danej osoby nie współistnieją inne czynniki ryzyka, to wartości poniżej 230
mg% cholesterolu można już uznać za pożądane. Podstawę więc profilaktyki, jak
i leczenia podwyższonego stężenia cholesterolu, stanowić winno przede wszystkim
leczenie dietetyczne oraz usuwanie czy zwlaczanie innych czynników ryzyka.
Trójglicerydy są podstawowym źródłem energetycznym w ustroju. Nadmierna ilość
spożywanej energii, picie alkoholu i spożywanie tłuszczów oraz mała aktywność
fizyczna sprzyjają podwyższonemu poziomowi trójglicerydów, niezależnie od tego, że ich podwyższony poziom obserwuje się w szeregu jednostkach chorobowych prowadzących do
zaburzenia ich metabolizmu. Rola hipertrójglicerydemii jako czynnika choroby
niedokrwiennej nadal nie jest wyjaśniona, ale szereg ekspertów uznaje
hipertrójglicerydemię jako czynnik ryzyka tej choroby. Wysoki poziom trójglicerydów
może stanowić też ryzyko ostrego zapalenia trzustki. w opracowanych przez Europejslie
Towarzystwo Miażdżycowe uznaje się poziom trójglicerydów poniżej
200 mg% (2,3 mmol/l) za wartości pożądane, między 200 a 400 mg% (2,3-4,6) mmol/l) za podwyższone, a przynajmniej 400 mg%
(4,6 mmol/l) za wysokie. Zasady postępowania profilaktycznego i terapeutycznego
odnośnie hipertrójglicerydemii są w zasadzie identyczne, jak odnośnie
hipercholesterolemii, jedynie dobór leków stosowanych w obu tych zaburzeniach może się
nieznacznie różnić.
Zaburzenia lipidowe występują u ponad 70% populacji Polski w średnim wieku, stąd też
tak istotne znaczenie ma zapobieganie tym zaburzeniom przede wszystkim poprzez
odpowiednią dietę, ograniczenie picia alkoholu i zwiększenie aktywności fizycznej.

Czy można żyć ze stresem
?:
Stres to angielskie słowo odpowiadające czynnikowi zewnętrznemu odziaływującemu na
nasz organizm, kojarzące się często z agresją, przykrością, siłą, napięciem czy natarczywością. Hans Selye, twórca tego pojęcia uważał, że stres "jest solą
życia" i że bez stresu trudno byłoby żyć, gdyż jest on czynnikiem stymulującym
nasze działanie, naszą aktywność życiową. Problem polega tylko na ilości stresu,
częstości jego powtarzania się jak i długotrwałości napięcia. Pod wpływem nagłej
emocji czy nieoczekiwanego przeżycia serce przyspiesza swój rytm, podnosi się
ciśnienie, osoba ożywia się, mówi szybko, czasem głośno. Jest to następstwem
nagłego i gwałtownego wydzielania adrenaliny i hormonów kory nadnercza w wyniku
działania czynnika stresowego. w ten sposób ustrój wchodzi w stan alarmu i przyjmuje
postawę obronną. Im częstsze są stresy, tym bardziej jest przeciążony układ
krążenia ze wszystkimi tego konsekwencjami dla serca i naczyń.
Co należy więc zrobić, aby unikać sytuacji stresowych i je rozładowywać ? Osoby
poddawane ustawicznemu stresowi zależnemu od sytuacji zawodowej czy życiowej powinny
przede wszystkim rozpoznać, co powoduje dla nich stres, a następnie zorganizować swój
czas tak, aby podejmować zadania w kolejności ich ważności i nie podejmować się
zadań, których nie można już wykonać, należy nauczyć się patrzeć na swoje
niepowiedzenia z dystansem oraz polubić siebie, jak i uprawiać ćwiczenia czy zajęcia
sportowe, które dla Ciebie stanowią najlepszy i najprzyjemniejszy sposób zrelaksowania
się jak np. pływanie, spacery, bieganie itp., unikać rozładowywania stresu przez
palenie papierosów, picie alkoholu czy nadmierne jedzenie, gdyż mimo, iż w danej chwili
mogą wydawać się korzystne, to ich efekt odległy jest jednak niekorzystny i wreszcie
nauczyć się różnych form relaksu, jak np. joga czy tym podobne.

Twoje serce jest w twoich rękach:
Przeprowadzone badania wykazały, że nie jeden wybrany czynnik powoduje choroby serca,
ale szereg ich współdziałając oddziaływuje niekorzystnie na Twój organizm. Na
niektóre z nich nie masz wpływu, jak np. na wiek (osoby starsze chorują częściej),
płeć (mężczyźni mają wyższe zagrożenie) czy uwarunkowania genetyczno-rodzinne
(choroba serca częściej występuje w rodzinach predysponowanych do ich rozwoju). ale na
szereg z nich możesz mieć wpływ i unikanie ich to Twoje świadome oddziaływanie na
zdrowie Twojego serca.

Pamiętaj:
nie pal
jedz zdrowo
uprawiaj ćwiczenia
ogranicz alkohol kontroluj swoje ciśnienie
i cholesterol
naucz się żyć ze stresem.

Twoja szansa na zdrowe życie ulegnie zwiększeniu.



Stefan Rywik, Tomasz Rywik