MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Małgorzata Figurska
Wykonywanie koron protetycznych
322[09].Z3.02
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji-Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Małgorzata Grzywa
mgr Beata Marczak
Opracowanie redakcyjne:
dr n. med. Małgorzata Figurska
Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[09].Z3.02
Wykonywanie koron protetycznych, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu technik dentystyczny.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji-Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Budowa i rodzaje koron protetycznych 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 14
4.1.3. Ćwiczenia 14
4.1.4. Sprawdzian postępów 15
4.2. Etapy laboratoryjnego wykonania koron protetycznych 16
4.2.1. Materiał nauczania 16
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 25
4.2.3. Ćwiczenia 25
4.2.4. Sprawdzian postępów 27
5. Sprawdzian osiągnięć ucznia 28
6. Literatura 32
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o koronach protetycznych.
Wiadomości z tej dziedziny zostały zawarte w jednostce modułowej 322[09].Z3.02
Wykonywanie koron protetycznych. Jednostka ta zawarta jest w module: Protezy stałe.
Według reguł ustalonych w modułach, ka\
da jednostka zawiera wytyczne, dzięki którym
umo\
liwiona została realizacja programu.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne  wykaz umiejętności jakie powinieneś mieć ju\
ukształtowane abyś
bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia  wykaz umiejętności jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
- materiał nauczania  wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,
- pytania sprawdzajÄ…ce,
- zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić czy ju\
opanowałeś określone treści,
- ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości praktyczne,
- sprawdzian postępów,
- sprawdzian osiągnięć  przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,
- literatura uzupełniająca.
W programie tej jednostki modułowej zawarte są podstawowe wiadomości i zagadnienia
w zakresie koron protetycznych, budowa, dokumentacja technologiczna, etapy wykonywania
koron a tak\
e organizacja stanowiska pracy potrzebnego do wykonania koron protetycznych.
Jeśli będziesz stosował się do wytycznych z pewnością poradzisz sobie z zakresem materiału
przedstawionego w tym poradniku i bezproblemowo jÄ… przyswoisz.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
322[09].Z3
Protezy stałe
322[09].Z3.02
322[09].Z3.01
Wykonywanie
Wykonywanie wkładów
koron
koronowych i koronowo-
protetycznych
korzeniowych
322[09].Z3.03
Wykonywanie
mostów
protetycznych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
- modelować korony zębów stałych i planować przestrzeń do modelowania zębów,
- modelować zęby w układzie łuku zębowego,
- modelować korony zębów prawidłowo kontaktujących z zębami przeciwstawnymi,
- wykonywać modelowanie koron ró\
nymi rodzajami materiałów,
- dokonywać klasyfikacji oraz scharakteryzować materiały protetyczne (gipsy, stopy
metali, porcelanÄ™ i tworzywo kompozytowe),
- posługiwać się podstawowymi urządzeniami wykorzystywanymi na stanowisku którymi
sÄ… mikrosilnik i no\
yk elektryczny,
- posługiwać się urządzeniami i akcesoriami do zarabiania gipsu,
- odlewać modele,
- posługiwać się urządzeniami do obróbki modelu gipsowego,
- współpracować w grupie i pracować indywidualnie,
- analizować i wyciągać wnioski,
- oceniać swoje umiejętności,
- uczestniczyć w dyskusji,
- prezentować siebie i grupę, w której pracujesz,
- przestrzegać przepisów BHP.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- klasyfikować korony protetyczne oraz charakteryzować ich budowę,
- posłu\
yć się dokumentacją technologiczna korony protetycznej,
- dobrać metodę wykonania korony protetycznej,
- zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
- zaplanować przebieg procesu wykonania korony protetycznej,
- dobrać materiały i sprzęt do wykonywania modeli roboczych oraz koron protetycznych,
- posłu\
yć się narzędziami i urządzeniami stosowanymi podczas wykonywania koron
protetycznych,
- wykonać precyzyjny model roboczy,
- wykonać podbudowę metalową korony protetycznej,
- przygotować formę odlewnicza oraz sporządzić odlew korony,
- przeprowadzić modelowanie korony,
- wykonać koronę akrylową zgodnie z zaleceniem lekarza dentysty,
- wykonać koronę laną zgodnie z zaleceniem lekarza dentysty,
- wykonać koronę zło\
onÄ… zgodnie z zaleceniem lekarza dentysty,
- przeprowadzić obróbkę mechaniczną i strumieniową korony protetycznej,
- wykonać licowanie korony ró\
nymi materiałami,
- ocenić jakość wykonanej korony,
- dokonać kontroli zgodności wykonywania korony protetycznej z projektem klinicznym
- określić koszty wykonania koron protetycznych,
- udokumentować wykonanie koron protetycznych,
- sporządzić ewidencję zu\
ytego materiału,
- zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo\
arowej oraz
ochrony środowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Budowa i rodzaje koron protetycznych
4.1.1. Materiał nauczania
Protetyka w dzisiejszych czasach jest bardzo rozległą dziedziną nauki i wiedzy. Pojęcie
stomatologii estetycznej jest bardzo przestrzegane i wszystkie prace wykonywane dla
pacjenta muszą wiernie odwzorowywać warunki naturalne, polepszanie wykonywanych prac
jest mo\
liwe dzięki wdra\
aniu jak najbardziej nowoczesnych technologii, korzystaniu
z najwy\
szej jakości materiałów, podnoszenie kwalifikacji protetyków na kursach,
szkoleniach i wykładach autorskich.
Korony protetyczne są to uzupełnienia, które mo\
emy zaliczyć do grupy uzupełnień
protetycznych jednoczłonowych stałych, uzupełnienia trwale umocowane na zębach własnych
pacjenta, najczęściej za pomocą cementów. W momencie, kiedy naturalna korona zęba nie
mo\
e być odbudowana, wyleczona lub częściowo zrekonstruowana wypełnieniem
z materiałów kompozytowych, wykonuje się koronę protetyczną, trwale zamocowaną na
oszlifowanych i odpowiednio przygotowanych zębach \
ywych oraz martwych. Korony majÄ…
za zadanie słu\
yć poprawie estetyki, poprawie warunków zgryzowych, a tak\
e odpowiednio
dobremu utrzymaniu w jamie ustnej protez ruchomych. Korony protetyczne nale\
Ä… do bardzo
istotnych elementów, umo\
liwiających umocowanie mostów protetycznych, a tak\
e do
odbudowy zębów na takich konstrukcjach chirurgicznych jak implanty.
Rys. 1. Pacjent z oszlifowanym zębem filarowym oraz z zacementowaną koroną protetyczną [17]
Rys. 2. Oszlifowane filary zębów oraz zacementowane korony protetyczne [17]
W tym dziale przedstawione zostaną wiadomości na temat koron i ich rodzajów.
W technice dentystycznej istnieje podział koron protetycznych, zale\
y on od zasięgu korony.
Mo\
emy wyró\
nić kilka podziałów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Podział koron protetycznych ze względu na zasięg i objętość
- częściowe  uzupełnienie protetyczne, w którym zostaje pokryta tylko część korony
klinicznej zęba,
- osłaniające  uzupełnienie protetyczne, w którym zostaje pokryta lub osłonięta cała
korona kliniczna zęba,
- całkowite  są to tzw. korony pełniące rolę zęba ćwiekowego, mają za cel odbudowanie
całkowitej struktury zęba, a tak\
e części korzeniowej.
Podział koron protetycznych ze względu na materiał, z jakiego zostały wykonane
1. Jednolite  wykonane z jednego rodzaju materiału, mo\
emy tu wyró\
nić takie materiały jak:
- metal,
- akryl,
- porcelana,
- kompozyt.
2. ZÅ‚o\
one  część słu\
Ä…ca jako podbudowa wykonana jest z metalu, natomiast widoczna
część korony protetycznej licowany jest materiałem, który barwą odpowiada zębom
własnym. Są to takie materiały jak:
- akryl,
- kompozyt,
- porcelana.
Podział koron protetycznych ze względu na stosunek brzegu korony protetycznej do
przyzębia
- poddziąsłowe  korona, której brzeg wchodzi do kieszonki dziąsłowej (rys. 3a),
- dodziąsłowe  korona, której brzeg dolega do granicy kieszonki dziąsła, przy tego
rodzaju koronach mo\
emy dokonać podziału na korony dodziąsłowe, gdzie filar zęba
oszlifowany jest ze stopniem, oraz korony dodziąsłowe, gdzie filar zęba oszlifowany jest
bez stopnia (rys. 3b),
- naddziąsłowe  korona, której brzeg nie dochodzi do kieszonki zęba (rys. 3c),
a) b) c)
Rys. 3. Schemat budowy korony: a) poddziałowej, b) dodziąsłowe, c) nadziąsłowej [opracowanie własne]
Korony częściowe
Są to uzupełnienia protetyczne zaliczane do koron estetycznych, pomimo tego, i\
część
językowa w okolicy kieszonki zęba to element metalowy, strona wargowa bądz
te\

policzkowa licowana jest materiałem imitującym naturalny ząb pacjenta. Korony te mają
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
zastosowanie najczęściej jako filary w mostach. Istotą korony częściowej jest to, i\
nie
obejmuje całego zęba tylko jego część, np. część licowa jest własnym zębem pacjenta.
Wskazania do stosowania koron częściowych:
- mogą być wykonane na zębach przednich czyli siecznych i kłach, oraz na zębach
bocznych, czyli przedtrzonowych pierwszych i drugich,
- korony częściowe doskonale odgrywają swoją rolę jako zęby filarowe w przypadku
zastosowania mostu.
Przeciwwskazania do stosowania koron częściowych:
- krótkie zęby, w tym przypadku nie ma mo\
liwości stworzenia retencji dla korony i mostu,
- zęby zbyt płaskie, nie umo\
liwiajÄ…ce stworzenie odpowiedniej powierzchni retencyjnej,
- ząb zaatakowany rozległą próchnicą,
- pacjenci z tendencją do rozległej próchnicy.
Korony osłaniające (całkowite)
Rolą korony całkowitej jest odtworzenie kształtu i funkcji zęba. Do wykonania korony
całkowitej pacjent powinien mieć całkowicie wyleczone przyzębie. Korony osłaniające
obejmują całą powierzchnię korony klinicznej zęba, w całości odbudowuje kształt, czynność,
a tak\
e wielkość zęba klinicznego, na którym korona protetyczna jest zacementowana.
W przypadku tych koron istnieje podział na korony jednolite oraz korony zło\
one:
- korony jednolite majÄ… zastosowanie przewa\
nie na zębach przedtrzonowych oraz
trzonowych,
- korony zło\
one to korony, które mogą być zastosowane niezale\
nie od zęba i miejsca, na
którym są osadzone, to jest kwestia pacjenta i jego wymagań.
Biorąc pod uwagę wcześniejszy podział koron całkowitych, mo\
emy omówić teraz
następujące przykłady:
Korona całkowita jednolita wykonana z metalu
Korony metalowe znajdują zastosowanie w niewidocznych bocznych częściach łuku
zębowego, czyli na zębach przedtrzonowych i trzonowych. Są wykonane w całości z metalu.
Rys. 4. Korona metalowa [17] Rys. 5. Korona metalowa osadzona na modelu gipsowym [17]
Wskazaniami do zastosowania takiej korony sÄ…:
- odbudowanie korony zęba,
- element łączący przęsło mostu z filarem,
- zastosowanie korony jako wzmocnienie \
ywego zęba, z obecnością licznych wypełnień,
- odbudowa powierzchni zgryzowych,
- odbudowa punktów stycznych.
Do koron metalowych lanych całkowitych mo\
emy zaliczyć tak\
e koronÄ™ Ortona.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Jest to korona, która zakończona jest bezstopniowo. Nale\
y do rodzaju koron
dodziąsłowych, zaletą tych koron jest to, i\
mo\
na je stosować w ka\
dym odcinku Å‚uku
zębowego.
Korona całkowita pełnoceramiczna
Są to rodzaje koron, które pozwalają na uzyskanie doskonałego efektu końcowego,
poniewa\
ciÄ™\
ko odró\
nić je od naturalnych koron klinicznych zęba. Porcelana nale\
y do
materiałów protetycznych, które są doskonale tolerowane przez tkanki \
ywe organizmu
i dlatego znalazła tak szerokie zastosowanie w dzisiejszej protetyce stomatologicznej.
Dobrze wykonana korona z porcelany posiada tak gładkie powierzchnie, i\
mo\
na
stwierdzić o wiele mniejsze osadzanie się płytki nazębnej na jej powierzchni ni\
na
powierzchni zębów naturalnych. Mankamentem tego materiału jest jednak kruchość, dlatego
przez te wszystkie lata naukowcy doszli do zadowalających wyników, dzięki pracy nad tym
materiałem, która pozwoliła na to, aby udoskonalić i wzmocnić strukturę tego tworzywa.
Materiał ten stosowany jest na korony zarówno w odcinku przednim jak i bocznym i to nie
zawsze na podbudowie metalowej. Dzisiejsze osiągnięcia pozwoliły na stosowanie koron
pełnoceramicznych. Korony porcelanowe na podbudowie metalowej są, co prawda bardzo
trwałe i dosyć estetyczne, ale nie potrafią dokładnie oddać wygląd zęba jak korony
pełnoceramiczne, które poprzez tzw. transparencję światła idealnie imitują tkanki i wyglądają
jak ząb naturalny. Korony pełnoceramiczne w przeciwieństwie do porcelanowych na
podbudowie metalowej nie wykazujÄ…, tzw.  efektu szarzenia .
Rys. 5. Schemat korony pełnoceramicznej zacementowanej na zębie filarowym pacjenta [17]
Wskazania do stosowania koron protetycznych porcelanowych:
- odbudowanie zniszczonej naturalnej korony zęba w odcinku przednim jak i bocznym,
- przypadek, kiedy zęby naturalne pacjenta są przebarwione lub martwe  potrzebna jest
odbudowa zgryzu konstrukcyjnego.
Przeciwwskazania do stosowania koron protetycznych porcelanowych:
- zbyt krótkie zęby, poniewa\
brak jest wtedy odpowiedniej długości ściany, aby zapewnić
odpowiedniÄ… retencjÄ™,
- zbyt mały wymiar przedsionkowo-językowy, a tak\
e wada zgryzu typu zgryz głęboki,
poniewa\
brak jest wtedy miejsca na odpowiednią grubość ściany porcelanowej,
- leczone zęby z licznymi wypełnieniami, gdy\
jest wtedy zbyt mała wytrzymałość
mechaniczna takiego zęba (stosujemy wtedy np.: wkłady z włókna szklanego
i wzmacniamy zÄ…b),
- nie nale\
y stosować koron u dzieci i młodzie\
y, poniewa\
występuje ryzyko uszkodzenia
miazgi podczas szlifowania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Korona jednolita wykonana z akrylu
Jest to rodzaj koron protetycznych zaliczanych do uzupełnień stałych, ale tymczasowych,
kosmetycznych i pojedynczych. W wyjÄ…tkowych tylko przypadkach mo\
na ją zastosować
jako umocowanie przęsła w moście długoczasowym. Z racji tego, i\
akryl nie posiada du\
ej
odporności na ścieranie, stosuje się te korony protetyczne najczęściej w odcinku przednim
zębów górnych i dolnych, czyli na siekaczach centralnych oraz kłach.
Wskazania do stosowania koron akrylowych:
- liczne ubytki próchnicze na powierzchniach wargowych,
- brak szkliwa,
- niedorozwój szkliwa będący wadą wrodzoną lub wywołany chorobą (krzywica, choroby
zakaz
ne),
- niekompletna mineralizacja,
- zęby o nieprawidłowej budowie,
- zęby nieprawidłowo ustawione w łuku zębowym,
- zęby częściowo odłamanych koronach,
- zęby przebarwione w skutek leczenia,
- osłona oszlifowanego zęba przed wykończeniem docelowego uzupełnienia
- zęby wymagające wydłu\
enia koron w skutek nadmiernego ścierania, leczenia
nieprawidłowości zgryzu.
Przeciwwskazania do stosowania koron akrylowych:
- zęby o próchniczo zniszczonej koronie,
- zęby o znacznym braku korony,
- zęby ze zmianami około szczytowymi,
- zęby o małym wymiarze wargowo-językowym.
Korony zło\
one
Korona zło\
ona licowana akrylem
Postępowanie przy opracowaniu zęba pod koronę zło\
onÄ… jest bardzo podobne
w przypadku licowania porcelanÄ…, akrylem, czy kompozytem. PodstawowÄ… rzeczÄ… jest tu
oszlifowanie większej powierzchni przedsionkowej. W przypadku stosowania takich koron
bierze siÄ™ pod uwagÄ™ wskazania oraz przeciwwskazania zalecane przy koronach jednolitych
metalowych. Dodatkowym udogodnieniem przy koronach zło\
onych licowanych jest to, i\

mo\
na je stosować w odcinkach przednich jak i w odcinkach bocznych, gdy\
sÄ… to korony,
które zaliczają się do koron kosmetycznych, tak więc od strony policzkowej czy te\
wargowej
niewidoczna jest podbudowa metalowa w zwiÄ…zku z czym pacjent nie odczuwa dyskomfortu
psychicznego. Wykonanie podbudowy metalowej zostało dokładnie opisane w dziale: Etapy
laboratoryjnego wykonania koron protetycznych.
Rys. 6. Korona zło\
ona licowana akrylem [opracowanie własne]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Korona zło\
ona licowana porcelanÄ…
Korony porcelanowe na podbudowie metalowej zostały wprowadzone w roku 1956.
Pierwsze próby polegały na stosowaniu czystego złota, lecz w miarę upływu czasu zaczęto
stosować tak\
e stopy metali, w których skład wchodził chrom, nikiel i kobalt. Korony te są
bardzo dobrym rozwiÄ…zaniem, gdy\
podbudowa metalowa zapewnia jej bardzo dobrÄ…
wytrzymałość mechaniczną, natomiast porcelana bardzo estetyczny i wiernie oddający
wygląd zęba klinicznego. Przy wykonywaniu jednak korony licowanej porcelaną nale\
y
pamiętać, i\
porcelana posiada bardzo du\
ą przezierność, więc po opracowaniu
i przygotowaniu podbudowy metalowej nale\
y pamiętać o pokryciu jej specjalnym
materiałem kryjącym. Dopiero po nało\
eniu tej warstwy mo\
na przystąpić do napalania
warstw zębiny i szkliwa. Wskazania do zastosowania koron są takie same jak w przypadku
koron osłaniających metalowych, jednolicie lanych. W przypadku przeciwwskazań występują
dwa warunki: zęby o niskich koronach, brak jest wtedy odpowiednio dobrej retencji, płaskie
zęby, w momencie zbyt małego rozmiaru w odcinku przednio-tylnym zabraknie miejsca na
porcelanÄ™.
Rys. 7. Korona zło\
ona licowana porcelaną [opracowanie własne]
Rys. 8. Korony na podbudowie metalowej licowane porcelanÄ… [19]
Korony teleskopowe
Korona teleskopowa to zestawienie dwóch koron (wewnętrznej i zewnętrznej).
W przypadku korony wewnętrznej jest ona na trwałe osadzona na oszlifowanym zębie,
natomiast korona zewnętrzna na stałe połączona jest z uzupełnieniem protetycznym
występującym u danego pacjenta. Budowa korony wewnętrznej posiada ściany cylindryczne
lub skośne, w pełni metalowe. W przypadku korony zewnętrznej mo\
na zastosować koronę
całkowicie metalową bądz
licowaną, wymodelowaną na podobieństwo klinicznej korony
zęba. Część zewnętrzną łączy się z protezą, korona taka traktowana jest jako element
utrzymujący dla protezy lub podparcie. Korony teleskopowe zalecane są dla pacjentów,
u których wymagane jest umocowanie protezy częściowej, u pacjentów z rozszczepem
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Rys. 9. Korony teleskopowe [opracowanie własne]
Zalety galwanicznych koron teleskopowych:
- stabilizacja protezy podczas \
ucia, w przypadku protez których klamry obejmują zęby,
korony teleskopowe powstrzymujÄ… przed ruchami ciÄ…gnÄ…cymi, wyciÄ…gajÄ…cymi
i chwiejÄ…cymi.
- całkowite objęcie korony zęba filarowego, co sprzyja korzystnemu obcią\
eniu filarów
w kierunku osiowym,
- biokompatybilne, czyste złoto (99,99%),
- dokładność dopasowania,
- kontakt czystego złota z dziąsłem,
- cienki uksztaÅ‚towanie teleskopu (razem 0,4 0,5 µm) z doskonaÅ‚ymi mo\
liwościami
policowania,
- brak tarcia poprzez zjawisko przylegania,
- łatwość wprowadzania,
Rys. 10. Zacementowane korony wewnętrzne [18]
Rys. 11. Gotowa praca, w tym przypadku proteza szkieletowa osadzona na koronach teleskopowych [18]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Korony tymczasowe
Jest to rodzaj koron protetycznych stosowanych do tymczasowego u\
ytku, do momentu,
a\
nie zostaną zacementowane korony stałe  wykonane najczęściej z akrylu.
Korony te tak\
e niosą za sobą pewne korzyści:
- ochraniają miazgę zęba przed ingerencją nieprzyjaznych czynników zewnętrznych,
poniewa\
ząb po oszlifowaniu, pozbawiony jest szkliwa, który w normalnych warunkach
ochrania ząb przed, np.: wpływem czynników termicznych,
- korona zęba po oszlifowaniu nie posiada powierzchni stycznych z sąsiadującymi zębami
i jest ryzyko, i\
taki zÄ…b mo\
e się przemieszczać, tak więc kolejna zaleta, korona
tymczasowa pomaga w utrzymaniu oszlifowanego zęba na swoim miejscu,
- w przypadku oszlifowania kilku zębów pacjent mo\
e mieć problemy z warunkami
zgryzowymi, co mo\
e uniemo\
liwiać mu \
ucie pokarmu, tak więc zastosowanie koron
tymczasowych pozwala na odtworzenie tych warunków,
- zachowanie warunków estetycznych oraz poprawnej wymowy.
Rys. 12. Korony tymczasowe zało\
one na siekacze centralne [19]
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.
1. Do jakiego rodzaju uzupełnień protetycznych zaliczamy korony?
2. Jaka jest ró\
nica między koroną jednolitą a koroną zło\
onÄ…?
3. Jakie znasz rodzaje koron?
4. Jakie sÄ… przeciwwskazania do stosowania koron akrylowych?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sklasyfikuj i scharakteryzuj zademonstrowane przez nauczyciela korony protetyczne.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych kryteria klasyfikacji koron,
2) dokonać analizy koron zademonstrowanych przez nauczyciela,
3) rozpoznać rodzaj korony,
4) zapisać przy rodzaju koron krótką charakterystykę i wynikające z klasyfikacji.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- papier formatu A4, długopis,
- literatura zgodna z punktem 6 Poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Ćwiczenie 2
Zaprojektuj koronÄ™ o mo\
liwie najwy\
szych warunkach higienicznych, estetycznych
i technicznych na modelu otrzymanym od nauczyciela.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem dydaktycznym,
2) zapisać kolejno ka\
dÄ… z trzech wytycznych zawartych w zadaniu,
3) przyporządkować ka\
dej najlepsze rozwiÄ…zanie z jej zakresem,
4) skonfrontować ze sobą wszystkie rozwiązania,
5) zapisać rozwiązanie, które byłoby optymalne dla wszystkich trzech wytycznych.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- model otrzymany od nauczyciela,
- papier formatu A4, długopis i ołówek,
- literatura zgodna z punktem 6 Poradnika.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) zdefiniować pojęcie korony?
1
1

2) rozró\
nić i scharakteryzować rodzaje koron?
1
1

3) zdefiniować pojęcia korona zło\
ona, korona lana, korona
teleskopowa? 1
1

4) opisać budowę korony teleskopowej?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
4.2. Etapy laboratoryjnego wykonania koron protetycznych
4.2.1. Materiał nauczania
Model roboczy jest podstawową rzeczą przy wykonywaniu koron protetycznych, jakość
tego modelu ma ogromny wpływ na dokładność i efekt końcowy pracy.
Cała praca nad koroną protetyczną powinna się odbywać na modelu dzielonym. Co to
jest model dzielony? Mo\
na odpowiedzieć na to pytanie w ten sposób, i\
model dzielony to
konstrukcja, w której ka\
dy oszlifowany zÄ…b, czyli filar mo\
e pełnić funkcje samodzielnego
mikromodelu, poniewa\
osadzony jest na pinie. Mo\
na je podzielić na trzy grupy. Podział ten
uwzględnia rodzaje materiałów, z jakich zostały wykonane modele.
Wyró\
niamy następujące rodzaje modeli:
- model, którego łuk zębowy osadzony jest na pinach w podstawie z gipsu,
- model, którego łuk zębowy osadzony jest na pinach w podstawie z tworzywa sztucznego,
- model, którego łuk zębowy osadzony jest w foremce posiadającej prowadnice (nacięcia,
ró\
nokształtne wypustki lub kołeczki metalowe, itp.). Prowadnice zapewniają niezmienne
poło\
enie mikromodeli po rozcięciu łuku zębowego.
Odlewanie modeli dzielonych
Ka\
dy wycisk, z którym zaczyna się pracę, powinien być najpierw oczyszczony
z wszelkich zanieczyszczeń pod bie\
Ä…cÄ… wodÄ… przy u\
yciu pędzla (czynność tą nale\
y
wykonywać w rękawiczkach ochronnych). Kolejną czynnością jest dezynfekcja wycisku,
która odbywa się poprzez umieszczenie jej w specjalnej wannie ze środkiem dezynfekującym.
Następnie redukujemy, przy pomocy ostrego skalpela, skrzydełka podjęzykowe i partie
przedsionkowe w wycisku \
uchwy oraz części podniebiennej i przedsionkowej w wycisku
szczęki.
Rys.13. Opracowanie wycisku \
uchwy [9, s. 3]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Rys. 14. Opracowanie wycisku szczęki [9, s. 4]
Następnie w miarce nale\
y odmierzyć dokładną ilość wody destylowanej, zalecaną przez
producenta gipsu. Wlać zawartość miarki do naczynia (które jest częścią składową mieszadła
pró\
niowego) ustawionego na wadze, a następnie luz
no wsypać do niego odpowiednią ilość
gipsu klasy IV (z zachowaniem odpowiednich proporcji gipsu do wody) i zostawić do
nasączenia (10 15 sekund). Następnie mieszamy ręcznie nasączony gips i umieszczamy
w mieszadle pró\
niowym (mieszanie trwa około 60 sekund).
Wycisk nale\
y oprzeć na krawędzi urządzenia wibrującego. Następnie zalać go
przygotowanym gipsem.
Po stwardnieniu gipsu uwalniamy model, uwa\
ając, aby go nie uszkodzić.
Rys. 15. Uwalnianie modelu gipsowego [9, s. 7]
Po uwolnieniu model gipsowy jest opracowywany na obcinarce, a\
do wymaganej
wysokości.
Rys. 16. Poprawnie opracowany model gipsowy [9, s. 9]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Etapy wykonania modelu dzielonego:
- gotowy model opracowujemy frezami na mikrosilniku pod skosem, aby umo\
liwić
póz
niejsze uwolnienie go z podstawy,
- przygotowujemy urządzenie zwane pinarką,które umo\
liwia nam zrobienie
w mikromodelu otworów, w którym pó\
niej montowane sÄ… piny,czyki mini konstrukcje,
umo\
liwiajÄ…ce nam stabilne osadzenie mikromodelu w podstawie,
- nawiercamy i wklejamy piny  umieszcza się je w otworach, które zostały nawiercone
wcześniej w modelu w gipsowym na pinarce. Części pinów, które wystają ze spodniej
strony modelu łuku otoczone są nakładkami, wykonanymi z metalu lub tworzywa
sztucznego. Model gipsowy, w którym osadzone są piny zostaje umieszczony
w podstawie gipsowej.
- model gipsowy z zainstalowanymi pinami nale\
y poizolować specjalnym preparatem,
zapewniajÄ…cym nam izolacjÄ™ gipsu klasy IV od gipsu klasy III,
- zalanie foremki podstawy oraz umieszczenie w niej modelu gipsowego.
Rys. 17. Model dzielony z umieszczonym w środku pinem [opracowanie własne]
Model z podstawą z tworzywa sztucznego nieznacznie ró\
ni siÄ™ od wy\
ej omówionego
modelu z gipsowÄ… podstawÄ…. W tym przypadku piny osadzone sÄ… w otworach wywierconych
z tworzywa (dokładne dobranie rozmiaru wiertła do rozmiaru pinów zapewnia łatwy
demonta\
mikromodeli, a jednocześnie stabilne ich ustawienie), a części wystające otoczone
są na stałe gipsem, który stanowi część modelu łuku zębowego.
Model, którego podstawę stanowi foremka z prowadnicami sporządzony jest w całości
z jednego rodzaju gipsu klasy IV. Mikromodele kikutów zębów filarowych opracowane są
jedynie do wysokości foremki. Gips znajdujący się w foremce nie powinien być obrabiany.
JedynÄ… ingerencjÄ… w tym rejonie modelu jest rozcinanie.
Opracowanie modeli
Formy gipsowe oszlifowanych zębów filarowych są odcięte od reszty modelu łuku
zębowego oraz odpowiednio opracowane. Wycięty filar gipsowy doszlifowuje się dookoła
poni\
ej szyjki zęba. Po przygotowaniu powierzchni brze\
nych filaru zęba, nale\
y pomalować
go specjalnym lakierem, zwanym lakierem dystansowym, malowany jest tylko i wyłącznie
kikut zęba gipsowego, w celu zrobienia miejsca na cement potrzebny do zamocowania
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
korony. Kolejnym etapem jest izolowanie gipsowego filaru. Polega ono na tym, i\
smaruje siÄ™
specjalną izolacją (gips wosk) po to, aby nie przykleił się do niego wosk w momencie
modelowania czapeczki.
Rys. 18. Opracowanie mikromodelu filaru gipsowego [9, s. 23]
Modelowanie czapeczki woskowej
Na odpowiednio przygotowanym mikromodelu rozpocząć nale\
y wykonanie podbudowy
metalowej. Czynność tą trzeba rozpocząć od wnikliwej analizy modelu. Korzystając
z wcześniej przygotowanego modelu dzielonego nale\
y rozwa\
yć warunki, jakie są dane
w konkretnym przypadku i skonfrontować je z zaleceniami lekarza stomatologa oraz
z ogólnie przyjętymi zasadami.
RozpoczynajÄ…c modelowanie nale\
y wyjąć mikromodel kikuta zęba filarowego z łuku
zębowego, a następnie zaznaczyć granicę preparacji ołówkiem.
Rys. 19. Zaznaczenie granicy preparacji [10, s. 4]
Wykonanie podbudowy metalowej korony zaczyna siÄ™ od wykonania czapeczki
woskowej. Po jednym namoczeniu kikuta w wosku, jest to metoda tzw. maczanki, powstaje
czapeczka o mniej więcej 0,5 mm grubości wosku i to jest minimalna grubość, do jakiej
mo\
emy zejść, kiedy obrabiamy metal pod podbudowę, w momencie, kiedy chcemy napalić
na tÄ… czapeczkÄ™ porcelanÄ™.
CzapeczkÄ™ koron mo\
na wykonać na dwa sposoby. Pierwszym jest tzw. metoda
maczanki woskowej. Polega ona na tym, \
e poizolowany mikromodel kikuta macza siÄ™
w tyglu (kociołku) z roztopionym woskiem (powinien to być wosk  z pamięcią ). Metoda ta
wymaga praktyki, gdy\
poczÄ…tkowo ciÄ™\
ko jest uzyskać równomierną grubość czapeczki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Rys. 20. Formowanie czapeczki metodÄ… maczanki woskowej [10, s. 9]
DrugÄ… metodÄ… jest tzw. metoda adapty. Polega ona na wykonaniu czapeczki
z termoplastycznych krÄ…\
ków z tworzywa sztucznego. Jeden z dwóch krą\
ków, jakie trzeba
u\
yć do wykonania czapeczki ma grubość 0,1 mm i jest odpowiednikiem warstwy lakieru
poło\
onej na kikucie, a krÄ…\
ek o grubości 0,5 mm jest odpowiednikiem wosku w metodzie
maczanki woskowej. Metoda ta polega na tym, i\
krÄ…\
ek podgrzewa się, następnie formuje na
kikucie. Kolejnym etapem jest obcięcie nadmiarów i uszczelnienie pobrze\
y woskiem
przyszyjkowym.
Rys. 21. Wymodelowana czapeczka woskowa: 1  Oszlifowany filar zęba, 2  Czapeczka woskowa
[opracowanie własne]
Obydwie metody mo\
emy z powodzeniem wykonywać w codziennej pracy, chocia\

praca metodÄ… Adapta jest bardziej precyzyjna.
Kolejnym etapem naszej pracy przy koronach jest wykonywanie metodÄ… modelowania
elementów znajdujących się na stronie językowej czapeczki. Jeśli lekarz zaleci mo\
emy
wykonach tzw. girlandÄ™, czyli cieniutki paseczek przyszyjkowo, w momencie, kiedy na
koronę zostanie napalona porcelana, natomiast jeśli licowane będzie innym materiałem,
wtedy mo\
emy wymodelować większą powierzchnie z metalu, tak dzieję się równie\

w przypadku niekorzystnych warunków zgryzowych u pacjenta.
Wykonanie czapeczki korony lanej
Postępowanie jest takie samo jak w wy\
ej opisana metoda, ró\
nica polega jednak na tym,
i\
po opracowaniu kikuta, przygotowaniu i wykonaniu czapeczki woskowej z odpowiedniego
wosku, zaczynamy na tej czapeczce modelować woskiem odlewowym koronę zęba,
z uwzględnieniem wszelkich warunków zgryzowych, dopasowania w łuku. Poniewa\
ta
korona jest jednolita, po wymodelowaniu, zostanie zatopiona i odlana, po zacementowaniu
będzie to korona pełnometalowa.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Rys. 22. Czapeczki korony lanej 1  oszlifowany filar zÄ…b, 2  wymodelowana korona z wosku [opracowanie
własne]
Wykonanie czapeczki korony zło\
onej
Jeśli zało\
ymy, \
e korona ta licowana będzie porcelaną to powinniśmy pamiętać o jednej
bardzo wa\
nej rzeczy. Czapeczka nie mo\
e być cieńsza ni\
0,3 mm a najlepiej jeśli jest
wymodelowana na kształt zęba, poniewa\
zostawianie zbyt wiele miejsca na porcelanÄ™, to te\

kiepski pomysł, gdy\
wytrzymałość takiej korony jest słaba, cienki metal na podbudowie nie
wykazuje du\
ej odporności na nacisk okluzyjny. Modelując czapeczkę woskową, która
póz
niej zamieniona zostanie na podbudowę metalową, musimy pamiętać o tym, aby
krawędzie nie były ostre i cienkie, poniewa\
takie miejsca sprzyjajÄ… powstawaniu naprÄ™\
eń
ceramice.
Rys. 23. Czapeczka korony zło\
onej: 1  wymodelowana czapeczka z wosku z girlandą od strony językowej,
2  wymodelowana czapeczka woskowa z większą powierzchnią językową, 3  Oszlifowany filar zęba
[opracowanie własne]
Przygotowanie do odlewnictwa
Po wykonaniu czapeczki nale\
y dołączyć kanał odlewowy, a następnie zdjąć
wymodelowany element woskowy z modelu i umocować na leju podstawy pierścienia
odlewowego. Przy montowaniu całego elementu w pierścieniu nale\
y pamiętać o kilku
wa\
nych zasadach. Odległość najwy\
ej usytuowanych części podbudowy metalowej mostu
powinny być poło\
one, co najmniej 5 mm od dna pierścienia. Nale\
y zwrócić uwagę, aby
korony były uło\
one nieco pod kątem w stosunku do światła pierścienia. Koronę nale\
y
pokryć preparatem zmniejszającym napięcie powierzchniowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Rys. 24. Zasada umiejscowienia woskowej podbudowy w pierścieniu [opracowanie własne]
Zalewając pierścień masą osłaniającą nale\
y zastosować się do zaleceń producenta masy
podanych na opakowaniu. MasÄ™ nale\
y zarabiać w przeznaczonym do tego celu pojemniku
mieszadła pró\
niowego. Rozrobioną masę trzeba wlewać do pierścienia cienkim
jednostajnym strumieniem, jednocześnie zalewając wnętrza koron masą. Po związaniu masy,
pierścień nale\
y wygrzać w piecu specjalnie do tego celu przeznaczonym. Na ogół wystarcza
przetrzymanie pierścienia w określonej najwy\
szej temperaturze przez około 20 minut.
Kolejnym etapem jest odlewanie. Proces ten powinien być wykonany bezzwłocznie. Po
wystudzeniu pierścienia nale\
y uwolnić znajdujący się w nim odlew, oraz wypiaskować
z resztek masy w piaskarce. Wypiaskowany odlew trzeba dopasować do modelu. W tym celu
nale\
y przymierzyć i dopasować czapeczki metalowe na gipsowych kikutach zębów
filarowych. Do wykonania tej czynności potrzebny będzie: mikrosilnik lub prostnica, frezy do
metalu oraz grubościomierz do zmierzenia grubości ściany czapeczki metalowej. Po
upewnieniu siÄ™, \
e korona prawidłowo wchodzi i le\
y na modelu nale\
y odciąć kanały
odlewowe i obrobić czapeczkę metalową.
Obrobiona praca powinna zostać wypiaskowana, a następnie przekazana lekarzowi
stomatologowi w celu dokonania przymiarki w ustach pacjenta.
Etapy przygotowania metalowej struktury do licowania ceramikÄ…
1. Dokładne oczyszczenie metalu parą  metal taki powinien być po wypiaskowaniu
jednolitej szarej barwy z lekkim połyskiem, nie powinien posiadać \
adnych smug ani
przebarwień.
2. Uzyskanie szczelności brze\
nej  polega to na jak najlepszym dopasowaniu czapeczki
metalowej do gipsowego kikuta, zapewni to trwałość i bardzo dobrą jakość wykonanej
przez nas pracy.
3. Piaskowanie czapeczki metalowej  polega na całkowitym oczyszczeniu podbudowy
metalowej z tłuszczu i innych zanieczyszczeń, które mogą spowodować
zanieczyszczenie.
4. Po dokładnym wypiaskowaniu podbudowy nale\
y koronę poddać oksydacji.
Licowanie
Po dokładnym wypiaskowaniu podbudowy metalowej korony nale\
y ją oczyścić
z resztek pyłu i piasku przy pomocy ciepłej wody lub pary. Następnie nale\
y przystąpić do
licowania korony wybranym tworzywem.
Licowanie ceramikÄ…
W momencie, kiedy mamy przygotowanÄ… podbudowÄ™ metalowÄ… mo\
emy przystąpić do
licowania korony ceramiką. Pierwszą czynnością jest nało\
enie pierwszej warstwy opakera.
Warstwa ta powinna być bardzo cienka, stanowić jedynie tło, przez które przebija siność
metalu. Po wypaleniu tej warstwy nale\
y nało\
yć drugą, kryjącą warstwę opakera. Powinna
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
ona mieć w miarę jednakową grubość i dokładnie pokrywać siność metalu, gdy\
porcelana
ma na tyle dobrą przezierność, \
e w ustach pacjenta byłoby widać przebijający metal spod
warstw porcelany.
Porcelana występuje w formie proszku i specjalnego płynu, którym nale\
y ją rozrobić.
Na szklanej płytce po dodaniu płynu do proszku, nale\
y dokładnie wymieszać, poniewa\

wówczas pozbywamy się powietrza z masy porcelanowej. Do nakładania porcelany na
czapeczkę słu\
y nam specjalny pędzelek. Musimy pamiętać, i\
nakładanie porcelany wią\
e
siÄ™ z nieustannym odsÄ…czaniem nadmiaru wody z modelowanej korony. U\
ywamy do tego
bibułki lub specjalnej chusteczki. Bardzo istotnym elementem jest to, i\
musimy pamiętać,
aby materiał do odsączania wody był czysty. Bardzo łatwo wtedy zanieczyścić masę
porcelanową, co po wypaleniu utwierdzi się w strukturze takiej korony. Efektem mogą być
miejscowe przebarwienia.
W kolejnej fazie licowania ceramiką nakłada się opakdentynę. Warstwa ta musi
dokładnie pokrywać powierzchnię opakera, a ponad to wstępnie odbudowywać kształt zęba.
Na opakdentynę nakłada się dentynę. Przy szyjce jest to dentyna przyszyjkowa, jeśli chcemy
uzyskać ciemniejszy kolor w strefie przyszyjkowej. W wy\
szej części nakłada się dentynę
właściwą, która powinna odbudowywać kształt zęba. Kolejnym etapem jest nało\
enie
warstwy brzegu siecznego. Miejsce na tÄ… masÄ™ nale\
y przewidzieć podczas nakładania
dentyny lub stworzyć je ścinając w miejscu brzegu siecznego odpowiednią ilość dentyny.
Istnieje kilka metod nakładania porcelany.
Technika nabudowywania
Polega na ugniataniu porcelany z pomocą szpatułki, ze specjalnych płynem lub wodą,
w celu wyeliminowania czÄ…steczek powietrza ze struktury porcelany przed wypaleniem.
Narzędzia potrzebne do ugniatania porcelany to:
- płytka szklana  do ugniatania na niej porcelany,
- ręcznik  zwil\
ony pomaga chłodzić płytkę i powstrzymuje wysychanie porcelany na
płytce,
- strzykawka z wodÄ…,
- szpatułka do ugniatania.
Technika gorÄ…cego powietrza, dzieli siÄ™ na dwa etapy: nabudowywanie oraz kondensacja
porcelany. W tej technice istotnym elementem jest absorbowanie wilgoci z korony za pomocÄ…
suszenia z
ródłem gorącego powietrza.
Narzędzia potrzebne do nabudowywania porcelany:
- pędzelek  najlepiej z sobolowego włosia,
- no\
yk do rzez
bienia,
- no\
yk do ścinania porcelany,
- pean  tzw. pęseta zaciskowa do utrzymania czapeczki metalowej, którą nakładamy
porcelanÄ™,
- bibułka  potrzebna do odciągania nadmiernej ilości wody,
- mały młotek  potrzebny do delikatnego uderzania w model, w celu kondensacji.
Po napaleniu porcelany do odpowiednich rozmiarów i kształtów następnie jej
nieznacznym mechanicznym obrobieniu nale\
y poło\
yć warstwę zapewniającą gładkość
i połysk, zwaną glazurą. Ostatnim etapem jest wypolerowanie ewentualnych elementów
metalowych, które są widoczne na powierzchniach korony np. girlanda.
Licowanie kompozytem
Po przygotowaniu modelu roboczego oraz podbudowy metalowej, gdzie na powierzchni
przeznaczonej do licowania znajdują się perełki retencyjne, za pomocą, których kompozyt
będzie trzymał się podbudowy metalowej, mo\
emy rozpocząć pokrywanie czapeczki
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
opakerem. Następnie zaczynamy nakładać kolejne warstwy kompozytu. Materiał
przyszyjkowy słu\
y nam do uzyskania odpowiedniego koloru w warstwie przyszyjkowej,
kolejną masą jest dentyna, w celu uzyskania imitacji zębiny oraz na koniec warstwa szkliwa
i materiały zapewniające dobrą przezierność.
W przypadku porcelany potrzebny jest piec, aby móc wypalić poszczególne warstwy,
w przypadku kompozytu u\
ywamy lampy światłoutrwardzalnej.
Wykonanie korony teleskopowej
Modele orientacyjne umieszcza się w paralelometrze, aby wyznaczyć tor wprowadzenia
protezy oraz przebieg ścian bocznych zębów filarowych. Zadaniem lekarza jest
zlikwidowanie tych ró\
nic poprzez odpowiednie szlifowanie.
Część wewnętrzną technik wykonuje za pomocą metody odlewniczej, czynności takie
same jak przy metodzie wykonywania korony całkowitej lanej. Filar zęba mo\
e być
oszlifowany ze stopniem lub bez stopnia.
Etapy wykonania części wewnętrznej:
- wstępne wymodelowanie czapeczki,
- umieszczenie modelu w paralelometrze,
- przy pomocy no\
yka zamontowanego w paralelometrze ścina się wosk, w celu uzyskania
równoległego przebiegu ścian bocznych koron,
- przygotowujemy czapeczkÄ™ woskowÄ… do etapu zamiany na metal,
- po zamianie na metal elementu woskowego, czapeczka zostaje dopasowana do modelu,
a ściany boczne wygładzone (najlepszym sposobem jest wygładzanie ścian za pomocą
paralelometru z zamontowanÄ… w nim prostnicÄ… technicznÄ… w miejsce grafitu),
- po wygładzeniu ściany zostają wypolerowane.
Po wykonaniu części wewnętrznej mo\
emy przystąpić do modelowania części
zewnętrznej.
W zale\
ności od tego, jakie uzupełnienie protetyczne, w tym przypadku proteza, będzie
zaprojektowana, wytycza nam sposób modelowania części zewnętrznej.
W przypadku zastosowania protezy nieosiadajÄ…cej:
- część metalowa korony wewnętrznej zostaje pokryta warstwą tłuszczu,
- następnie zostaje nało\
ona warstwa wosku, metodÄ… nakapywania,
- modeluje się koronę zachowując kształt anatomiczny zęba, kontrolując przy tym
w artykulatorze warunki zgryzowe z zębami przeciwstawnymi,
- po wymodelowaniu korony montuje się zaczep, który będzie pełnił funkcję łącznika
z protezÄ….
Zastosowania protezy częściowo osiadającej
Przy takiej protezie powstają ruchy pionowe względem podło\
a, aby ograniczyć
nadmierne obciÄ…\
enie zęba filarowego, nale\
y pomiędzy powierzchnią \
ującą części
wewnętrznej a taką samą powierzchną części zewnętrznej pozostawić wolną przestrzeń.
W tym celu na powierzchniÄ™ \
ującą zębów bocznych oraz powierzchnię językową i brzeg
sieczny zębów przednich nakłada się folię cynową. Koronę zewnętrzną modeluje się tak jak
w przypadku zastosowania protezy nieosiadającej, z tą jednak ró\
nicÄ…, i\
brzeg dodziąsłowe
nie dochodzi do girlandy dziąsłowej na taką wysokość, jaką stanowi grubość folii. Po
wymodelowaniu i dołączeniu do niej metalowych drutów, zdejmuje się koronę z modelu,
usuwa folię a następnie zatapia wymodelowany element w masie odlewowej. Po zamianie
wosku na metal, koronÄ™ oczyszcza siÄ™ z masy, piaskuje, obrabia i dopasowuje do korony
wewnętrznej tkwiącej na modelu gipsowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Bez względu na to czy korona jest wykonana z porcelany, metalu, kompozytu czy akrylu
musimy kierować się pewnymi zasadami, które muszą być spełnione, aby praca mogła być
u\
ytkowana przez pacjenta jak najdłu\
ej. Nale\
Ä… do nich:
- właściwy zasięg korony,
- szczelność brzegu korony
- gładkie przejście korony w ścianę zęba,
- wolna przestrzeń nad brodawką dziąsłową,
- takie wymodelowanie powierzchni stycznej, aby mo\
liwe było utrzymanie higieny, etap
samooczyszczenia,
Dokładniejsze informacje na temat modelowania korony opisane zostały w jednostce
o modelowaniu zębów.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.
1. Jakimi metodami mo\
na wykonać precyzyjne modele dzielone?
2. Jakie są zasadnicze ró\
nice pomiędzy modelami precyzyjnymi a podstawą z gipsu
a modelami precyzyjnymi w foremkach?
3. Jakie są rodzaje materiałów do licowania koron?
4. Jakie jest optymalne ustawienie czapeczek woskowych koron w pierścieniu
odlewniczym?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj precyzyjny model roboczy z zastosowaniem podstawy z gipsu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych opis dotyczący danego zagadnienia,
2) przygotować wycisk (formę fantomowi) i płytkę z tworzywa sztucznego zgodnie
z instrukcjami systemu w jakim model ma zostać wykonany,
3) nawiercić otwory w płytce i osadzić w niej piny,
4) wykonać odlew modelu łuku zębowego oraz osadzić w jego podstawie piny wraz z płytką
z tworzywa,
5) rozciąć model łuku zębowego tak aby uwolnić mikromodel kikuta zęba filarowego,
6) opracować mikromodel.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- literatura zgodna z punktem 6 Poradnika,
- pinarka, piny i płytka tworzywa z jednego systemu,
- gips IV klasy twardości,
- mieszadło pró\
niowe lub miska i Å‚opatka,
- mikrosilnik lub prostownica z tarczą do rozcinania modeli gipsowych (lub piła) oraz
frezy do gipsu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Ćwiczenie 2
Wykonaj koronę protetyczną na siekaczu centralnym przyśrodkowym licowanym
ceramikÄ….
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych opis dotyczący danego zagadnienia,
2) wykonać precyzyjny model dzielony,
3) wykonać czapeczkę na mikromodelu kikuta zęba filarowego,
4) wymodelować girlandę na stronie językowej czapeczki,
5) przygotować element woskowy do odlewu,
6) umieścić element woskowy w pierścieniu i zatopić go w masie osłaniającej,
7) wygrzać pierścień i wykonać odlew,
8) wybić, dopasować i wypiaskować podbudowę metalową,
9) policować podbudowę metalową korony ceramiką.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- materiały: gips, piny, masa osłaniająca, wosk odlewowy, stal, ceramika,
- narzędzia i urządzenia: pinarka, mieszadło pró\
niowe, no\
yk do wosku, palnik,
mikrosilnik lub prostnica, końcówki do pracy w gipsie, metalu i ceramice, pędzelki do
nakładania porcelany, piec do wygrzewania pierścieni, odlewnia, szczypce, piaskarka,
piec do wypalania porcelany,
- literatura zgodna z punktem 6 Poradnika.
Ćwiczenie 3
Wykonaj koronę protetyczną na siekacz przyśrodkowy prawy licowany tworzywem
kompozytowym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych opis dotyczący danego zagadnienia,
2) wykonać precyzyjny model dzielony,
3) wymodelować czapeczkę na mikromodelu kikuta zęba filarowego,
4) wymodelować girlandę na powierzchni językowej czapeczki, nanieść perełki retencyjne,
5) przygotować element woskowy do odlewu,
6) umieścić element woskowy w pierścieniu i zatopić go w masie osłaniającej,
7) wygrzać pierścień i wykonać odlew,
8) wybić obrobić i wypiaskować podbudowę metalową mostu,
9) policować podbudowę metalową korony tworzywem kompozytowym.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- materiały: gips, piny, wosk odlewowy, perełki retencyjne, masa osłaniająca, stal,
tworzywo kompozytowe,
- narzędzia i urządzenia: pinarka, mieszadło pró\
niowe, no\
yk do wosku, palnik,
mikrosilnik lub prostnica, końcówki do pracy w gipsie, metalu i kompozycie, piec do
wygrzewania pierścieni, odlewnia, szczypce, piaskarka, urządzenia do utwardzania
kompozytu,
- literatura zgodna z punktem 6 Poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wyjaśnić pojęcie model precyzyjny?
1
1

2) wykonać model precyzyjny?
1
1

3) wymodelować czapeczkę z wosku?
1
1

4) przygotować pierścień z koronami do odlewu?
1
1

5) obrobić metalowy odlew podbudowy korony?
1
1

6) policować podbudowę metalową korony ceramiką?
1
1

7) policować podbudowę metalową korony tworzywem kompozytowym?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcjÄ™.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Mo\
esz uzyskać maksymalnie 20 punktów.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 30 minut.
10. Po zakończeniu testu podnieś rękę i zaczekaj a\
nauczyciel odbierze od Ciebie pracÄ™.
Powodzenia!
ZESTAW ZADC
TESTOWYCH
1. Korony zalicza się do grupy uzupełnień
a) jednoczłonowych ruchomych.
b) jednoczłonowych osiadających.
c) jednoczłonowych stałych.
d) obustronnych ruchomych.
2. Korony mo\
na osadzać na
a) zębach martwych.
b) zębach martwych i \
ywych.
c) zębach \
ywych.
d) \
adna poprawna.
3. Korony pełnią wa\
ny element filarowy dla
a) tylko protez szkieletowych.
b) tylko protez częściowych.
c) implantów i mostów.
d) aparatów ortodontycznych.
4. Korony częściowe to
a) uzupełnienie protetyczne, w którym zostaje pokryta tylko część korony klinicznej
zęba.
b) uzupełnienie protetyczne, w którym zostaje pokryta lub osłonięta cała korona
kliniczna zęba.
c) korony pełniące rolę zęba ćwiekowego.
d) wykonane z jednego rodzaju materiału.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
5. Podział koron protetycznych ze względu na materiał to
a) tylko metal, kompozyt.
b) tylko akryl.
c) tylko kompozyt.
d) sam metal, akryl, porcelana, kompozyt.
6. Akryl, kompozyt, porcelana to materiały u\
ywane przy wykonaniu koron
a) ciÄ…gnionych.
b) zło\
onych.
c) tymczasowych.
d) metalowych.
7. Korona poddziąsłowa to korona
a) której brzeg wchodzi w kieszonkę dziąsłową.
b) której brzeg dochodzi do granicy kieszonki dziąsła.
c) osadzona na zębach oszlifowanych bez stopnia.
d) której brzeg nie dochodzi do kieszonki zęba.
8. Efektu tzw. szarzenia się metalu w efekcie końcowym pracy nie uzyskuje się na
koronach
a) pełnoceramicznych.
b) zło\
onych licowanych porcelanÄ….
c) metalowych.
d) tymczasowych.
9. Do koron zło\
onych nie nale\
y korona
a) licowana akrylem.
b) licowana porcelanÄ….
c) licowana kompozytem.
d) metalowa.
10. Korony porcelanowe zostały wprowadzone w roku
a) 1954.
b) 1945.
c) 1956.
d) 1958.
11. W przypadku koron teleskopowych, korona wewnętrzna jest
a) zdejmowana z kikuta zęba.
b) na trwałe osadzona na kikucie zęba.
c) zazwyczaj licowana porcelanÄ….
d) zazwyczaj licowana kompozytem.
12. Korony tymczasowe to korony
a) z akrylu cementowane na stałe.
b) teleskopowe z wymienną koroną zewnętrzną.
c) stosowane do tymczasowego u\
ytku, do momentu a\
nie zostanÄ… zacementowane
korony stałe.
d) na podbudowie metalowej licowane porcelanÄ….
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
13. Korony porcelanowe mo\
na zastosować
a) tylko w odcinku przednim.
b) tylko w odcinku bocznym.
c) tylko jako pojedyncze korony w odcinku bocznym.
d) w odcinku przednim i bocznym.
14. Korona to uzupełnienie protetyczne
a) stałe wiernie odtwarzające kształt i funkcję zęba klinicznego.
b) stosowane tylko jako filar mostu.
c) osiadajÄ…ce.
d) wykonane z amalgamatu.
15. Podczas pracy z koronami wyró\
nia się następującą liczbę rodzajów modeli
a) 4.
b) 2.
c) 1.
d) 3.
16. Model roboczy, na którym wykonuje się korony to model
a) całkowity.
b) dzielony.
c) z zatopionymi w środku wzmocnieniami.
d) z gipsu białego.
17. Piny osadzone sÄ… w
a) modelu gipsowym podstawy.
b) tylko w miejscu gdzie nie występują zęby filarowe.
c) modelu gipsowym łuku zębowego.
d) tylko w miejscu gdzie występują zęby filarowe.
18. Czapeczka woskowa to element
a) modelowany w celu zamiany na metal.
b) modelowany w celu przymiarki u pacjenta w ustach.
c) stosowany jako retencja dla korony całkowitej.
d) modelowany w celu osłony kikuta gipsowego.
19. Kruchość jest mankamentem
a) porcelany.
b) kompozytu.
c) metalu.
d) akrylu.
20. Cienki metal jako podbudowa podczas napalania ceramiki w piecu nie wykazuje
a) ciepła.
b) pracy pod porcelanÄ….
c) du\
ej odporności na nacisk okluzyjny.
d) dobrej przyczepności do opakera.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ...............................................................................
Wykonywanie koron protetycznych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
6. LITERATURA
1. Hohmann A. Hielscher W.: Korony. Kompendium techniki dentystycznej. Wydawnictwo
Kwintesencja. Warszawa 1998
2. Hohmann A. Hielscher W.: Mosty. Kompendium techniki dentystycznej. Wydawnictwo
Kwintesencja. Warszawa 1999
3. Hohmann A. Hielscher W.: Wprowadzenie do anatomii. Funkcja narzÄ…du \
ucia.
Kompendium techniki dentystycznej. Wydawnictwo Kwintesencja. Warszawa 1998
4. Kock i In.: Protetyka. Korony i mosty. Wydawnictwo Urban&Partner. Wrocław 20007
5. Majewski S.: Podstawy protetyki stomatologicznej. Wydawnictwo Stomatologiczne
SZS-W. Kraków 2000
6. Makato Yamamoto: Podstawa technik budowania warstwa porcelany na metalu,
Wydawnictwo Kwintesencja. Warszawa 1999
7. Shillinburg H., Hobo S., Whtsett C.D.: Protezy stałe. Wydawnictwo Kwintesencja.
Warszawa 1994
8. Spiechowicz i In.: Współczesne postępowanie laboratoryjne w protetyce
stomatologicznej. Wydawnictwo PZWL. Warszawa 1980
9. Frank Beck, Christian Pilz: Mistrzowski Model (Funkcjonalne wykonanie modeli)
Broszura firmy Renfert
10. Friedrich Jetter, Christian Pilz: Modelowanie (Technika K + B). Broszura firmy Renfert
11. Porcelana stomatologiczna; Porcelana Carmen właściwości, zalety, instrukcja stosowania
12. Broszura firmy Esprident
13. CERAMAGE, Mikroceramiczny system kompozycyjny do wykonywania uzupełnień
w zębach przednich i tylnych; Broszura firmy Shofu
Czasopisma
14. Nowoczesny technik dentystyczny
15. Labor Detal
16. Quintessence techniki dentystycznej
Strony internetowe
17. www.vivadent.com.pl
18. www.rokodent.pl
19. www.elamed.com.pl
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32