MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Anita Bogdan
Zarządzanie przedsiębiorstwem 321[05].O1.02
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr in\
. Maria Majewska
mgr in\
. Barbara Sternal
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\
. Anita Bogdan
Konsultacja:
mgr Rafał Rzepkowski
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 321[05].O1.02,
 Zarządzanie przedsiębiorstwem , zawartego w programie nauczania dla zawodu technik
rolnik.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Przykładowe scenariusze zajęć 6
5. Ćwiczenia 16
5.1. Podejmowanie działalności gospodarczej 16
5.1.1. Ćwiczenia 16
5.2. Prowadzenie działalności gospodarczej 18
5.2.1. Ćwiczenia 18
5.3. Elementy rachunkowości 21
5.3.1. Ćwiczenia 21
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 25
7. Literatura 36
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik rolnik.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć ju\
ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania uczenia oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,
- wykaz literatury.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone ró\
nymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zró\
nicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
W tym rozdziale zamieszczono równie\
:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktacje zadań i uczenia się,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcję dla nauczyciela,
- instrukcję dla ucznia,
- kartę odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
Moduł 321[05].O1
Podstawy działalności
przedsiębiorstwa
w agrobiznesie
321[05].O1.01
Organizowanie działalności
przedsiębiorstwa
321[05].O1.03
321[05].O1.02
Prowadzenie działalności
Zarządzanie przedsiębiorstwem
marketingowej
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej uczeń powinien
umieć:
- posłu\
yć się podstawowymi kategoriami ekonomicznymi i rolniczymi,
- identyfikować przedsiębiorstwa funkcjonujące w systemie agrobiznesu,
- korzystać z usług instytucji i organizacji działających na rzecz wsi i rolnictwa,
- określać zadania instytucji wspomagających działalność gospodarczą,
- charakteryzować podstawowe czynniki produkcji,
- określać warunki i mo\
liwości uzyskania kredytów,
- korzystać z ró\
nych z
ródeł informacji,
- u\
ytkować komputer,
- współpracować w grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- określić cele i funkcje przedsiębiorstwa,
- scharakteryzować strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa,
- zastosować przepisy prawa cywilnego i handlowego,
- przygotować dokumentację związaną z podejmowaniem działalności gospodarczej,
- zaprojektować obsługę handlową przedsiębiorstwa,
- określić potrzeby zaopatrzeniowe przedsiębiorstwa,
- zaplanować gospodarkę zapasami,
- dokonać wyboru dostawców,
- określić strategie przedsiębiorstwa,
- opracować strategie przedsiębiorstwa dotyczące obsługi handlowej, wytwórczej
i zaopatrzeniowej,
- zastosować zasady komunikowania się ze współpracownikami,
- przeprowadzić negocjacje,
- określić funkcje kierownictwa przedsiębiorstwa,
- określić style pracy kierownictwa,
- określić strukturę zatrudnienia,
- przygotować dokumenty związane z zatrudnieniem pracowników,
- przeprowadzić rozmowę kwalifikacyjną,
- zastosować zasady rachunkowości,
- scharakteryzować majątek trwały i obrotowy,
- określić z
ródła majątku przedsiębiorstwa,
- scharakteryzować formy opodatkowania przedsiębiorstwa,
- zarejestrować przychody w ewidencji przychodów,
- dokonać ewidencji zakupów i sprzeda\
y w odpowiednich rejestrach,
- zaewidencjonować przychody i rozchody w ksią\
ce przychodów i rozchodów,
- wypełnić deklaracje podatkowe,
- sklasyfikować koszty,
- sporządzić rachunek kosztów stałych i zmiennych,
- obliczyć próg rentowności,
- sporządzić zestawienie przepływów pienię\
nych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Technik rolnik 321[05]
Moduł: Podstawy działalności przedsiębiorstwa w agrobiznesie
321[05].O1
Jednostka modułowa: Zarządzanie przedsiębiorstwem 321[05].O1.02
Temat: Formy organizacyjno-prawne  lekcja powtórzeniowa
Cel ogólny zajęć: rozró\
nianie form organizacyjno-prawnych przedsiębiorstw.
Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:
- rozpoznać i porównać ró\
ne przedsiębiorstwa funkcjonujące w gospodarce rynkowej,
- rozró\
niać rodzaje funduszy/kapitałów w przedsiębiorstwach.
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
- samoocena własnych mo\
liwości,
- umiejętność podejmowania decyzji,
- umiejętność oceniania kolegów,
- umiejętność dokonywania wyborów,
- osiąganie pozytywnych efektów w zespołach dobranych losowo.
Metody i techniki pracy:
- konkurs  6 pytań ,
- konkurs  Jeden z pięciu ,
- podsumowanie  ankieta dla uczniów.
Środki dydaktyczne:
- instrukcje do konkursów,
- rekwizyty do konkursów  numerki, napisy, kartki z zagadkami, kostka do gry,
- rzutnik/wizualizer.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna,
- praca w grupach 4 5 osobowych.
Czas trwania zajęć:
- 1 jedn. dydaktyczna
Uczestnicy: uczniowie technikum rolniczego.
Przebieg zajęć:
I. Cześć wstępna to wprowadzenie do tematu. Podanie celu ogólnego i celów operacyjnych.
II. Część właściwa:
1. Konkurs  6 pytań (zał. 1).
2. Konkurs  Jeden z pięciu (zał. 2).
III. Podsumowanie zajęć  ankieta (zał. 3).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
Załącznik nr 1
Konkurs  6 PYTAC

- klasa jest podzielona losowo na grupy 5-osobowe, uczniowie wchodząc do klasy losują
kartki z numerami,
- z grupy wybiera się jedną osobę, która wylosuje określenie firmy, np. spółka z o.o.,
indywidualna działalność gospodarcza, spółdzielnia itd.,
- pozostali członkowie grupy, nie wiedząc, co wylosował ich przedstawiciel, za pomocą
6 pytań mają za zadanie to ustalić,
- maksymalny czas zadawania pytań dla jednej grupy  4 minuty,
- wygrywa ten zespół, który ustali wylosowana formę organizacyjno-prawną firmy
- jeśli grupa nie odpowie, mo\
e zadać dwa dodatkowe pytania, za ka\
de dodatkowe
pytanie odejmuje się jeden punkt,
- pytania nale\
y tak formułować, aby mo\
liwa odpowiedz
była TAK lub NIE, np.  czy jest
to spółka ,  czy jest to spółka osobowa ,  czy wymagany jest akt notarialny ,
- w przypadku remisów, jeśli czas na to pozwala, stosuje się dogrywkę,
- nagrodą mogą być np. dodatkowe punkty za aktywność, jeśli przewiduje to
przedmiotowy system oceniania.
Załącznik nr 2
Konkurs  Jeden z PI
CIU
- nale\
y losowo wybrać 5 uczestników, mogą być chętni uczniowie,
- następnie wybiera się komisję np. 3-osobową,
- pozostali uczniowie stanowią widownię,
- zadanie polega na tym, aby jak najszybciej rozwiązać poprawnie 5 zagadek,
- kolejność odpowiedzi ustala się poprzez rzut kostką, zaczyna ten, kto wyrzuci najwięcej,
- mo\
na wyznaczać do odpowiedzi siebie lub przeciwników,
- jeden z uczniów jest osobą prowadzącą, otrzymuje kartki z pytaniami i zadaje je
z dowolną, losowo ustaloną kolejnością,
- czas odpowiedzi na jedno pytanie 30 s,
- druga nieprawidłowa odpowiedz
dyskwalifikuje uczestnika,
- aby ułatwić pracę komisji, otrzymuje ona zestaw odpowiedzi, ale w przypadkowej
kolejności innej ni\
kolejność zadawanych pytań,
- nagrodą mo\
e być np. ocena bardzo dobra, jeśli przewiduje to przedmiotowy system
oceniania,
- sprawna praca komisji mo\
e być równie\
premiowana punktami za aktywność.
Propozycje zagadek:
1. Mogą mnie zakładać trzy osoby prawne lub 10 osób fizycznych. Moim nadrzędnym
celem nie jest osiąganie ekonomicznego zysku.
2. Mogą mnie utworzyć między innymi lekarze, pielęgniarki, notariusze.
3. Nale\
ę do spółek kapitałowych. Mój kapitał tworzy się poprzez emisję określonych
papierów wartościowych.
4. Występuję często jako forma prawna prowadzenia drobnych zakładów rzemieślniczych,
niewielkich przedsiębiorstw handlowych i usługowych, jestem specyficzną spółką, bez
osobowości prawnej.
5. Muszą mnie posiadać i na mnie opierają swoją działalność zarówno spółka akcyjna jak
i spółdzielnia.
6. Nale\
ę do spółek kapitałowych. Aby mnie zarejestrować konieczna jest umowa w postaci
aktu notarialnego, nie posiadam statutu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
7. Trzeba go zało\
yć, aby dokonywać rozliczeń finansowych z kontrahentami.
8. Nie posiadam osobowości prawnej, w związku z tym za wszystkie zobowiązania
odpowiada mój właściciel całym majątkiem osobistym.
9. Jestem zrzeszeniem osób lub kapitału, utworzonym dla prowadzenia działalności
gospodarczej.
10. Moim podstawowym funduszem jest fundusz zało\
ycielski.
11. Zwykle tam nale\
y się udać, ju\
z numerem REGON przed zgłoszeniem do urzędu
skarbowego.
12. Kwota, do której ograniczona jest odpowiedzialność komandytariusza.
13. Jestem jedyną formą prawną dla prywatnych banków, ubezpieczeń, funduszy
powierniczych.
14. Prowadzi przedsiębiorstwo i reprezentuje spółkę z o.o. na zewnątrz.
15. Zorganizowanie przez grupę osób wyprawy turystycznej celu odsprzeda\
y miejsc
uczestnictwa to przykład:.................
16. Jeśli pan Jan Nowak  architekt jest udziałowcem głównym w spółce partnerskiej
i oprócz niego tworzy ją jeszcze 5 innych architektów, to nazwa spółki mo\
e brzmieć
następująco: .........................
17. Jest nim pan Tadeusz, jeśli nazwa spółki komandytowej brzmi: Tadeusz Woz
niak i inni 
spółka komandytowa .
18. Nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia praw spółki komandytowej.
19. Nie odpowiada za zobowiązania S.A. wobec wierzycieli.
20. Ka\
dy z nich ma prawo reprezentować spółkę jawną.
Odpowiedzi:
Spółdzielnia, spółka partnerska, spółka akcyjna, spółka cywilna, statut, spółka jawna, spółka
z o.o., rachunek w banku, indywidualna działalność gospodarcza, spółka, komandytariusz,
przedsiębiorstwo państwowe, bank, suma komandytowa, spółka akcyjna, zarząd, spółka
cywilna, Nowak i partnerzy  biuro architektoniczne /Nowak i inni. Spółka partnerska 
Architekci, komplementariusz, komandytariusz, akcjonariusz, wspólnik.
Załącznik nr 3. Ankieta dla uczniów
Proszę o odpowiedz
na trzy pytania dotyczące przeprowadzonych zajęć. Ankieta jest
anonimowa. Prawidłową odpowiedz
proszę zaznaczyć obwódką.
1. Czy uwa\
asz, \
e w nauce treści ekonomicznych, przydatne są elementy zabawy
i rozgrywek?
a) TAK, bardzo b) TAK, ale nie w ka\
dym przypadku c) NIE
2. Czy zaproponowane gry przyczyniły się do lepszego zrozumienia tematyki związanej
z rejestracją i funkcjonowaniem ró\
nych form prawnych?
a) TAK, całkowicie b) NIE c) w pewnym stopniu
3. Czy uwa\
asz, \
e propozycje odnośnie gier, zabaw dydaktycznych powinny pochodzić
tylko od nauczyciela?
a) TAK b) NIE
Dziękuję za wypełnienie ankiety.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Technik rolnik 321[05]
Moduł: Podstawy działalności przedsiębiorstwa w agrobiznesie
321[05].O1
Jednostka modułowa: Zarządzanie przedsiębiorstwem 321[05].O1.02
Temat: Zakładanie firmy
Cel ogólny zajęć: określenie sposobu rejestracji ró\
nych form organizacyjno-prawnych
przedsiębiorstw.
Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:
- określić czynniki wpływające na podejmowanie decyzji o zakładaniu własnych
przedsięwzięć,
- rozpoznać i porównać ró\
ne przedsiębiorstwa funkcjonujące w gospodarce rynkowej,
- określić etapy zakładania firmy,
- dobrać sposób legalizacji działalności firmy w zale\
ności od jej formy prawnej.
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
- samooceny,
- dokonywania wyborów,
- podejmowania decyzji.
Metody i techniki pracy:
- pierwsza faza  pogadanka
- ćwiczenia  test  Czy powinienem pracować dla siebie, czy dla kogoś?
- elementy wykładu dotyczące klasyfikacji przedsiębiorstw i ich kapitałów.
Środki dydaktyczne:
- prezentacja  7 kroków zakładania własnej firmy ,
- foliogramy:  Klasyfikacja spółek ,  Fundusze/kapitały w przedsiębiorstwach ,
- testy  Czy powinienem pracować dla siebie, czy dla kogoś? i test samooceny,
- rzutnik/wizualizer.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna  testy,
- praca zespołowa.
Czas trwania zajęć:
- 2 jedn. dydaktyczne.
Uczestnicy: uczniowie technikum rolniczego.
Przebieg zajęć:
I. Cześć wstępna  wprowadzenie do tematu. Podanie celu ogólnego i celów operacyjnych.
II. Część właściwa:
1. Wprowadzenie do  7 kroków zakładania własnej firmy (zał. 1).
2. Przeprowadzenie testów (zał. 2).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
3. Wstępne omówienie wyników.
4. Klasyfikacja przedsiębiorstw i ich kapitałów (zał. 3, 4, 5).
5. Legalizacja działalności firmy w zale\
ności od formy prawnej (zał. 6).
III. Podsumowanie zajęć. Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które elementy sprawiły
im trudności. Nauczyciel w podsumowaniu powinien wskazać, jak wa\
na jest ocena
własnych mo\
liwości i umiejętności przy podejmowaniu działalności gospodarczej.
Załączniki:
Załącznik nr 1. Prezentacja  Zakładanie własnej firmy  7 kroków
cz. 1
ZAKA
ADANIE WA
ASNEJ FIRMY
FORMY ORGANIZACYJNO- PRAWNE
Materiał dydaktyczny
Anita Bogdan
Zespół Szkół Rolniczych
w Chrobrzu
cz.2
Krok 3.
Zgłoszenie firmy w Wojewódzkim Urzędzie Statystycznym  otrzymanie numeru
identyfikacyjnego w systemie REGON. Aby uzyskać numer statystyczny REGON nale\
y
wypełnić  Wniosek o wpis do Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki
Narodowej lub o zmianę cech objętych wpisem . Jest to formularz RG-1. Jeśli ktoś chce
zaniechać działalności gospodarczej  wypełnia formularz RG-2  Wniosek o skreślenie
podmiotu z Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej .
Krok 4.
Otwarcie konta bankowego:
- wyrobienie pieczątki firmy,
- zało\
enie konta rachunkowego w banku,
- zło\
enie wzorów podpisów osób uprawnionych do dysponowania środkami pienię\
nymi
na rachunku.
Krok 5.
Rejestracja firmy w Urzędzie Skarbowym  zgłoszenie obowiązku podatkowego:
- przedło\
enie we właściwym terytorialnie Urzędzie Skarbowym niezbędnych
dokumentów (umowa spółki, odpis z rejestru handlowego, zaświadczenie o nadaniu
numeru REGON, informacja o rachunku bankowym),
- wybór formy opodatkowania i sposobu prowadzenia ewidencji podatkowej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
- rejestracja w zakresie podatku od towarów i usług VAT i podatku akcyzowego.
Krok 6.
Zgłoszenie do ZUS obowiązku ubezpieczenia  zgłoszenie osoby prowadzącej działalność
gospodarcza, osoby współpracującej z rodziny, osoby zatrudnionej w firmie do ubezpieczenia
we właściwym terytorialnie oddziale ZUS.
Krok 7.
Zawiadomienie innych instytucji w zale\
ności od potrzeb:
- Państwowa Inspekcja Sanitarno-Epidemiologiczna, gdy działalność jest związana
z produktem spo\
ywczym,
- Państwowa Inspekcja Pracy,
- Państwowa Inspekcja Handlowa,
- Komenda Stra\
y Po\
arnej,
- Inspektorat Ochrony Środowiska,
- Inspektor nadzoru Budowlanego /państwowy/,
- Zakład Gazowniczy, Energetyczny, Wodociągi i Kanalizacja, Telekomunikacja,
- Towarzystwo Ubezpieczeniowe.
Załącznik nr 2
TESTY
Powinienem pracować dla siebie czy dla kogoś?
Poni\
sza ankieta, pochodząca z Biura Administracji Małych przedsiębiorców USA,
umo\
liwi odpowiedzieć na pytanie, czy powinienem pracować dla siebie, czy dla kogoś. Czy
będę dobrym przedsiębiorcą, czy mo\
e wspaniałym pracownikiem? Nie ma złych ani dobrych
odpowiedzi  odpowiadasz zgodnie z własnymi odczuciami. Odpowiedz tak/T/ lub nie/N/.
Cechy osobiste:
1. Czy lubisz współzawodnictwo?
2. Czy potrzebujesz bodz
ców do działania?
3. Czy sam podejmujesz własne decyzje?
4. Czy planowałeś, co zamierzasz robić w przyszłym tygodniu?
5. Czy planowałeś, co zamierzasz robić w przyszłym roku?
6. Czy nie spóz
niasz się na umówione spotkania?
7. Czy potrafisz prosić innych o radę i korzystać z udzielonych wskazówek?
8. Je\
eli rzeczy nie dzieją się zgodnie z planem, czy potrafisz go wtedy odpowiednio
zmienić?
9. Czy potrafisz pracować 12 16 godzin dziennie, w weekendy i święta, aby promować
swoje przedsiębiorstwo?
10. Czy masz du\
o energii i wytrwałości w działaniu?
11. Czy byłbyś w stanie \
yć na niskim poziomie w czasie zakładania swego
przedsiębiorstwa?
12. Czy jesteś gotowy stracić pieniądze wło\
one w nowe przedsięwzięcie?
13. Czy wiesz, jakich zdolności będzie wymagać twoje przedsięwzięcie?
14. Czy posiadasz te umiejętności?
15. Czy twoje przedsięwzięcie da ci szansę wykorzystania twoich najlepszych umiejętności?
16. Czy twoje przedsięwzięcie pozwoli ci osiągnąć zamierzone cele?
17. Czy znasz ludzi posiadających zdolności, których ci brakuje?
18. Czy mo\
esz liczyć na ich pomoc?
19. Czy potrafisz stworzyć raport o mo\
liwości realizacji danego przedsięwzięcia?
20. Czy potrafisz zapłacić za wykonanie jakiejś pracy, jeśli sam nie masz na nią czasu?
Podsumuj wszystkie odpowiedzi na TAK /T/
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Jeśli uzyskałeś:
18 20 pkt  jesteś wybitnie przedsiębiorczy,
15 17 pkt  posiadasz cechy wystarczające do rozpoczęcia biznesu na własny rachunek,
12 14 pkt  wymagasz wsparcia, dodatkowych informacji, nie jesteś jeszcze przegrany,
10 11 pkt  jesteś osobą posiadającą cechy charakterystyczne dla przedsiębiorców, ale
wymagasz permanentnego szkolenia
< 10 pkt  powinieneś pracować dla kogoś innego
Test samooceny
Zaznacz, które odpowiedzi są prawdziwe (Tak), a które fałszywe (Nie).
1. Przedsiębiorcy podejmują wielkie ryzyko.
2. Planowanie to dobry sposób na zmniejszenie ryzyka.
3. Przedsiębiorcy posiadają cechy o wiele bardziej rozwinięte ni\
osoby niezajmujące się
biznesem.
4. Wytrwałość nie jest cechą przedsiębiorcy.
5. Przedsiębiorcy są z natury pesymistami.
II. W poni\
szym teście wyboru zaznacz literę, która stanowi najlepszą odpowiedz
na zadane
pytanie.
1. Przedsiębiorca najprawdopodobniej
a) postawi na konia, którego szanse na wygraną wynoszą 10 do 1.
b) postawi na konia, którego szanse na wygraną wynoszą 3 do 1.
c) postawi na faworyta.
d) w ogóle nie wez
mie udziału w zakładach.
2. Przedsiębiorcy to zazwyczaj ludzie, którzy
a) lubią pracować w wyznaczonych godzinach.
b) lubią pracować dla kogoś.
c) są niezale\
ni i wierzą, \
e potrafią wykonać prace najlepiej.
d) lubią ryzykowne inwestycje.
3. Im dłu\
ej firma utrzyma się na rynku, tym większa jest
a) wielkość sprzeda\
y.
b) szansa na sprzeda\
.
c) szansa na kontynuowanie działalności.
d) zarządzanie finansami.
4. Większość przedsiębiorstw upada z powodu
a) nieodpowiedniego zarządzania.
b) silnej konkurencji.
c) cyklu koniunkturalnego.
d) nieściągalnych długów.
5. Największą korzyścią dla przedsiębiorcy z tytułu samozatrudnienia jest
a) dowolność w ustalaniu planu pracy.
b) mo\
liwość twórczego działania.
c) prawo do kierowania ludz
mi.
d) niezale\
ność od związków zawodowych.
Jeśli chcesz się sprawdzić, oto prawidłowe wyniki:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Numer Odpowiedz
Numer Odpowiedz

pytania pytania
1 N 6 d
2 T 7 c
3 T 8 c
4 N 9 a
5 N 10 b
Załącznik nr 3
Klasyfikacja podmiotów gospodarczych
I. Według formy prawnej:
1. Indywidualna działalność gospodarcza,
2. Spółki:
a) cywilna,
b) jawna,
c) partnerska,
d) komandytowa,
e) komandytowo-akcyjna,
f) z ograniczoną odpowiedzialnością,
g) akcyjna.
3. Spółdzielnie
4. Przedsiębiorstwa państwowe
Załącznik nr 4
Klasyfikacja spółek
1. Według uregulowań prawnych:
a) spółki cywilne  działające w oparciu o kodeks cywilny- spółka cywilna,
b) spółki handlowe  unormowane przepisami kodeksu handlowego  spółka jawna,
komandytowa, partnerska, z o.o., akcyjna,
2. Według substratu spółki ( podstawy jej istnienia):
a) spółki osobowe (oparte na osobach  wspólnikach)  spółka cywilna, jawna,
komandytowa, komandytowo-akcyjna, partnerska,
b) spółki kapitałowe (podstawą jest kapitał)  spółka z o.o., spółka akcyjna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Załącznik nr 5
Klasyfikacja funduszy własnych w zale\
ności od formy prawnej
Rodzaj Spółka jawna,
Przedsiębiorstwo
funduszu/ Spółdzielnia Spółka akcyjna Spółka z o.o. komandytowa,
państwowe
kapitału cywilna
Fundusze/ fundusz fundusz kapitał akcyjny kapitał kapitał
kapitały powierzone zało\
ycielski udziałowy udziałowy wspólników
(właściciela)
Fundusze/ fundusz fundusz kapitał zapasowy kapitał
kapitały przedsiębiorstwa zasobowy zapasowy
samofinansowania kapitał rezerwowy
kapitał
rezerwowy
Załącznik nr 6
Rejestracja działalności gospodarczej:
Proces rejestracji jest uzale\
niony od wybranej formy prawnej!
EWIDENCJONOWANA DZIAA
ALNOŚĆ GOSPODARCZA
1. Wpis do ewidencji działalności gospodarczej w Urzędzie Gminy.
2. Uzyskanie numeru statystycznego REGON w Urzędzie Statystycznym.
3. Zało\
enie rachunku bankowego.
4. Zgłoszenie faktu rozpoczęcia działalności w Urzędzie Skarbowym, wybór formy
opodatkowania podatkiem dochodowym, zadeklarowanie odnośnie bycia podatnikiem
podatku VAT.
5. Zgłoszenie się do ubezpieczenia społecznego w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
6. Zgłoszenie przedsiębiorstwa do Państwowej Inspekcji Pracy (nie póz
niej ni\
przed
zatrudnieniem pracowników).
SPÓA
KA CYWILNA
1. Podpisanie umowy spółki między wspólnikami.
2. Wniesienie opłaty skarbowej od umowy spółki w Urzędzie Skarbowym.
3. Wpis do ewidencji działalności gospodarczej w Urzędzie Gminy.
4. Uzyskanie numeru statystycznego REGON w Urzędzie Statystycznym.
5. Zało\
enie rachunku bankowego.
6. Zgłoszenie faktu rozpoczęcia działalności w Urzędzie Skarbowym, wybór formy
opodatkowania podatkiem dochodowym, zadeklarowanie odnośnie bycia podatnikiem
podatku VAT.
7. Zgłoszenie się do ubezpieczenia społecznego w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
8. Zgłoszenie przedsiębiorstwa do Państwowej Inspekcji Pracy (nie póz
niej ni\
przed
zatrudnieniem pracowników).
SPÓA
KA JAWNA
1. Podpisanie umowy spółki miedzy wspólnikami.
2. Wpis do rejestru handlowego w Sądzie Gospodarczym.
3. Uzyskanie numeru statystycznego REGON w Urzędzie Statystycznym.
4. Zało\
enie rachunku bankowego
5. Zgłoszenie faktu rozpoczęcia działalności w Urzędzie Skarbowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
6. Zgłoszenie się do ubezpieczenia społecznego w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
7. Zgłoszenie przedsiębiorstwa do Państwowej Inspekcji Pracy (nie póz
niej ni\
przed
zatrudnieniem pracowników).
SPÓA
KA KOMANDYTOWA
1. Podpisanie umowy spółki między wspólnikami (w formie aktu notarialnego).
2. Wpis do rejestru handlowego w Sądzie Gospodarczym.
3. Uzyskanie numeru statystycznego REGON w Urzędzie Statystycznym.
4. Zało\
enie rachunku bankowego.
5. Zgłoszenie faktu rozpoczęcia działalności w Urzędzie Skarbowym.
6. Zgłoszenie się do ubezpieczenia społecznego w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
7. Zgłoszenie przedsiębiorstwa do Państwowej Inspekcji Pracy (nie póz
niej ni\
przed
zatrudnieniem pracowników).
SPÓA
KA Z OGRANICZON
ODPOWIEDZIALNOŚCI

1. Podpisanie umowy spółki między wspólnikami (w formie aktu notarialnego).
2. Ustanowienie władz spółki.
3. Wniesienie kapitału.
4. Wpis do rejestru handlowego w Sądzie Gospodarczym.
5. Uzyskanie numeru statystycznego REGON w Urzędzie Statystycznym.
6. Zało\
enie rachunku bankowego.
7. Zgłoszenie faktu rozpoczęcia działalności w Urzędzie Skarbowym.
8. Zgłoszenie się do ubezpieczenia społecznego w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
9. Zgłoszenie przedsiębiorstwa do Państwowej Inspekcji Pracy ( nie póz
niej ni\
przed
zatrudnieniem pracowników).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5. ĆWICZENIA
5.1. Podejmowanie działalności gospodarczej
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Chcesz zało\
yć własną firmę. Dokonaj analizy mocnych i słabych stron prowadzenia
działalności gospodarczej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na wyszukanie
najwa\
niejszych czynników decydujących o podejmowaniu działalności gospodarczej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić mocne strony prowadzenia działalności gospodarczej,
2) określić ograniczenia wynikające z prowadzenia własnej firmy,
3) wymienić cechy, jakie powinien posiadać przedsiębiorca,
4) ocenić siebie jako potencjalnego przedsiębiorcę.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia przedmiotowe.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru formatu A4, flamastry,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Przygotuj dokumentację potrzebną do zało\
enia własnej firmy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na wprowadzane
ułatwienia dla osób zakładających własne firmy (mo\
liwość korzystania z oprogramowania
komputerowego, przesyłania informacji pocztą elektroniczną).
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać informacje na temat procedury rejestracji firmy,
2) podjąć decyzję o rodzaju działalności,
3) dobrać odpowiednią dokumentację,
4) wypełnić wnioski:
- wpis do ewidencji producentów,
- nadanie numeru REGON  RG-1,
- zgłoszenie do ZUS,
- wnioski do urzędu skarbowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru formatu A4,
- przykładowe dokumenty( wniosek o wpis do ewidencji producentów, wniosek o nadanie
- numeru REGON  RG-1, zgłoszenie do ubezpieczeń ZUS ZUA, zgłoszenie płatnika
składek ZUS ZFA, NIP-1 zgłoszenie o nadanie numeru NIP, przykładowy wniosek
o zało\
enie rachunku bankowego),
- komputer z dostępem do Internetu,
- Polska Klasyfikacja Działalności (PKD),
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Chcesz razem z kolegą prowadzić działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej.
Sporządz
umowę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Mogą skorzystać z dostępnych
formularzy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać informacje na temat spółki cywilnej,
2) podjąć decyzję o rodzaju działalności,
3) określić przedmiot działania i cel gospodarczy, wysokość wkładów i inne warunki
(lokalizacja, podział zysków, sposób reprezentowania spółki),
4) spisać umowę ze wspólnikiem (wspólnikami).
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie przedmiotowe.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru formatu A4, flamastry,
- przykładowe wzory umów,
- poradnik dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.2. Prowadzenie działalności gospodarczej
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sporządz
kontrakt na dostawę warzyw (pomidorów) do zakładu przetwórstwa
owocowo-warzywnego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na najwa\
niejsze
elementy, które muszą się znalez
ć w kontrakcie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić dostawców i odbiorców,
2) określić cenę i ilość kontraktowanych warzyw,
3) określić termin i warunki dostaw,
4) określić wymagania zakładu odnośnie jakości, sposobu uprawy,
5) określić kary z tytułu nie wywiązania się z umowy,
6) sporządzić umowę.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie przedmiotowe.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru formatu A4, flamastry,
- wzory umów kontraktacyjnych,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Wykonaj analizę SWOT określonego przedsiębiorstwa.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na wyszukanie
najwa\
niejszych czynników decydujących o efektywności działalności gospodarczej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać wyboru analizowanego przedsiębiorstwa,
2) wyszukać mocne i słabe strony przedsiębiorstwa,
3) ocenić szanse i zagro\
enia dla analizowanego przedsiębiorstwa,
4) sformułować wnioski.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- burza mózgów,
- ćwiczenia przedmiotowe.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru formatu A4, flamastry,
- przykłady analizy SWOT,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Jesteś właścicielem małej firmy. Przeprowadz
rozmowę kwalifikacyjną z kandydatami do
pracy. Sporządz
umowę o pracę z wybranym kandydatem.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na celowość
przygotowania się do rozmowy zarówno kandydata jak i potencjalnego pracodawcy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić stanowisko pracy, na które poszukujesz pracownika,
2) określić wymagania, jakie musi spełnić kandydat na stanowisko,
3) zaplanować przebieg rozmowy,
4) zaplanować pytania, jakie zadasz kandydatowi,
5) przemyśleć, jakie pytania mo\
e on tobie zadać jako przyszłemu pracodawcy,
6) zainscenizować z kolegą lub kole\
anką rozmowę kwalifikacyjną,
7) sporządzić umowę o pracę z wybranym kandydatem.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- biurko, krzesło dla właściciela firmy i kandydata,
- przykładowe wzory umów o pracę,
- ćwiczenie przedmiotowe,
- inscenizacja.
Środki dydaktyczne:
- biurko, krzesło dla właściciela firmy i kandydata,
- arkusze papieru formatu A4, flamastry,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 4
Jesteś właścicielem małej firmy. Pracownicy \
ądają podwy\
ek płac o 15%. W obecnej
sytuacji nie jesteś w stanie spełnić ich \
ądań. Mo\
esz z zaoferować im najwy\
ej 5%. Rozwią\

konflikt prowadząc negocjacje.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Nale\
y uświadomić uczniom
nieodłączność konfliktów w firmie i znaczenie umiejętnego ich rozwiązywania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) ustalić zespół negocjacyjny,
2) ustalić miejsce negocjacji,
3) ocenić swoje mo\
liwości w zakresie spełnienia roszczeń pracowników,
4) zaplanować przebieg negocjacji,
5) opracować scenariusz negocjacji,
6) zainscenizować negocjacje.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie przedmiotowe,
- inscenizacja.
Środki dydaktyczne:
- biurko, krzesła dla właściciela firmy i pracowników,
- arkusze papieru formatu A4, flamastry,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 5
W lokalnej gazecie znalazłeś ogłoszenie o pracę, które cię zainteresowało. Przygotuj
niezbędne dokumenty aplikacyjne.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się szczegółowo z wymaganiami na dane stanowisko,
2) określić własne zasoby (umiejętności, wykształcenie, doświadczenie),
3) przygotować CV,
4) przygotować list motywacyjny.
Środki dydaktyczne:
- przykładowe ogłoszenia o pracę,
- schematy CV (np. foliogramy),
- arkusze papieru formatu A4,
- poradnik dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5.3. Elementy rachunkowości
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj ewidencji przychodów na podstawie posiadanych dokumentów (faktury,
dowody wpłat, inne).
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania i zapoznać się z zasadami wypełniania
ewidencji przychodów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) uporządkować posiadane dokumenty wg dat wystawienia,
2) wypełnić ewidencję przychodów z uwzględnieniem daty wystawienia, numeru dowodu,
ró\
nych stawek opodatkowania (8,5%, 5,5%, 3%),
3) zsumować przychody.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie przedmiotowe.
Środki dydaktyczne:
- dokumenty (faktury, dowody wpłat),
- wzór ewidencji przychodów podatku zryczałtowanego,
- kalkulator,
- stanowisko komputerowe z dostępnym oprogramowaniem podatkowym,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Dokonaj zapisów w Rejestrze zakupów oraz w Rejestrze sprzeda\
y.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania i zapoznać się z zasadami wypełniania
ewidencji zakupów i sprzeda\
y VAT.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) uporządkować posiadane dokumenty wg dat wystawienia, z podziałem na dokumenty
dotyczące zakupu i dotyczące sprzeda\
y wyrobów i usług,
2) dokonać zapisów w Rejestrze zakupów VAT,
3) dokonać zapisów w Rejestrze sprzeda\
y VAT.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie przedmiotowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Środki dydaktyczne:
- Rejestry zakupów i sprzeda\
y VAT,
- dokumenty (faktury, dowody wpłat, umowy kupna  sprzeda\
y),
- kalkulator,
lub
- stanowisko komputerowe z dostępnym oprogramowaniem podatkowym,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Oblicz nale\
ny podatek VAT.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania i zapoznać się z zasadami wypełniania
ewidencji zakupów i sprzeda\
y dla potrzeb podatku VAT.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) uporządkować posiadane dokumenty wg dat wystawienia, z podziałem na dokumenty
dotyczące zakupu i dotyczące sprzeda\
y wyrobów i usług,
2) dokonać zapisów w Rejestrze zakupów VAT i obliczyć na ich podstawie podatek VAT
naliczony,
3) dokonać zapisów w Rejestrze sprzeda\
y VAT i obliczyć na ich podstawie podatek VAT
nale\
ny.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie przedmiotowe.
Środki dydaktyczne:
- Rejestry zakupów i sprzeda\
y VAT,
- dokumenty (faktury, dowody wpłat, umowy kupna  sprzeda\
y),
- kalkulator,
lub
- stanowisko komputerowe z dostępnym oprogramowaniem podatkowym,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 4
Oblicz przychody, koszty i dochody na podstawie zapisów w księdze przychodów
i rozchodów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania i zapoznać się z zasadami dokonywania
zapisów w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) posegregować posiadane dokumenty według dat wystawienia,
2) dokonać zapisów w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, zgodnie z zasadami
jej wypełniania, z podziałem na przychody z działalności operacyjnej, pozostałe
przychody, koszty materiałów, wydatki,
3) zsumować wszystkie przychody i koszty,
4) obliczyć dochody odejmując od wszystkich przychodów wszystkie koszty.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie przedmiotowe.
Środki dydaktyczne:
- podatkowa księga przychodów i rozchodów,
- dokumenty (faktury VAT, dowody wpłat, listy płac, inne),
- kalkulator,
lub
- stanowisko komputerowe z dostępnym oprogramowaniem,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 5
Wypełnij zeznanie roczne dla podatników opodatkowanych na zasadach ogólnych
PIT-36.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na konsekwencje
niewłaściwego wypełnienia deklaracji podatkowej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zebrać informacje: NIP, nazwa, adres, nazwa i rodzaj działalności,
2) wpisać z podatkowej księgi przychodów i rozchodów informacje o przychodach
i kosztach,
3) wpisać sumę wpłaconych zaliczek na podatek dochodowy,
4) wpisać sumę zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne (mo\
liwość odliczenia
od dochodu),
5) wpisać sumę zapłaconych składek na powszechne ubezpieczenie zdrowotne (mo\
liwość
odliczenia od podatku),
6) dokonać obliczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie przedmiotowe.
Środki dydaktyczne:
- niezbędne dane identyfikacyjne (NIP, adres, nazwa, dane osobowe),
- podatkowa księga przychodów i rozchodów,
- informacje o zapłaconych składkach ZUS,
- informacje o zapłaconych zaliczkach na podatek dochodowy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
- formularz PIT-36,
- instrukcja wypełniania PIT-36,
- kalkulator,
lub
- stanowisko komputerowe z dostępnym oprogramowaniem podatkowym (np. Druki IPS),
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 6
Sporządz
bilans majątkowy firmy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na celowość
i terminy sporządzania bilansu aktywów i pasywów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać podziału na aktywa (majątek) i pasywa (z
ródła kapitału) firmy,
2) dokonać zestawienia aktywów wg kolejności aktywa trwałe, aktywa obrotowe,
3) dokonać zestawienia pasywów wg kolejności kapitały własne, kapitały obce
długoterminowe, kapitały obce krótkoterminowe.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie przedmiotowe.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru formatu A4, flamastry,
- przykładowe dane firmy  posiadany majątek, z
ródła finansowania,
- poradnik dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Zarządzanie
przedsiębiorstwem
Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 6, 11, 12, 13, 14, 20 są poziomu ponadpodstawowego,
- pozostałe zadania są poziomu podstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b 3. c, 4. d, 5. c, 6. a, 7. a, 8. a, 9. d, 10. c, 11. d,
12. c, 13. a, 14. d, 15. b, 16. b, 17. b, 18. a, 19. c, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Zdefiniować zasady rachunkowości A P a
2 Scharakteryzować specyfikę poszczególnych form
C P b
organizacyjno-prawnych
3 Określić składniki majątku trwałego C P c
4 Określić style pracy kierownictwa C P d
5 Rozró\
nić dokumentację związaną
B P c
z podejmowaniem działalności gospodarczej
6 Sporządzić dokumentację związaną
C PP a
z podejmowaniem działalności
7 Scharakteryzować składniki majątku obrotowego C P a
8 Scharakteryzować zapasy C P a
9 Rozró\
nić podatki B P d
10 Scharakteryzować struktury organizacyjne C P c
11 Zastosować zasady przeprowadzania rozmowy
C PP d
kwalifikacyjnej
12 Zastosować zasady prowadzeni ewidencji
C PP c
podatkowej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
13 Zastosować zasady sporządzania bilansu
C PP a
majątkowego
14 Obliczyć podatek VAT odprowadzany do urzędu
C PP d
skarbowego
15 Rozró\
nić składniki majątku trwałego B P b
16 Scharakteryzować uproszczone formy
C P b
opodatkowania
17 Scharakteryzować koszty stałe i zmienne C P b
18 Rozró\
nić etapy zatrudniania pracowników B P a
19 Rozró\
nić podmioty uczestniczące w procesie
B P c
rejestracji firmy
20 Obliczyć próg rentowności D PP b
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbli\
ającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Niektóre zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed
wskazaniem poprawnego wyniku. Wskazanie odpowiedzi nawet poprawnej bez
uzasadnienia, nie będzie uznane.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
-
-
-
- zestaw zadań testowych,
-
-
-
- karta odpowiedzi.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Zasada memoriałowa to zasada, która polega na
a) dokonywaniu zapisów na podstawie daty zaistnienia zdarzenia gospodarczego
niezale\
nie od terminu zapłaty.
b) wycenie składników majątkowych i kapitałów tak, aby nie został zniekształcony
wynik finansowy.
c) podziale składników gospodarczych na okresy i ujmowaniu wyników działalności za
te okresy.
d) stosowaniu w kolejnych latach przyjętych zasad rachunkowości.
2. Osobowość prawną ma
a) spółka cywilna.
b) spółdzielnia.
c) spółka komandytowa.
d) spółka jawna.
3. W skład majątku trwałego wchodzą
a) towary.
b) kapitały obce.
c) budynki.
d) inwestycje krótkoterminowe.
4. Określenia  oni zrobili, oni zadecydowali są charakterystyczne dla stylu kierowania
a) autokraty.
b) demokraty.
c) wydziału.
d) nie ingerującego.
5. Po dokonaniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej przedsiębiorca otrzymuje
a) potwierdzenie o zało\
eniu firmy.
b) potwierdzenie z urzędu skarbowego.
c) zaświadczenie o wpisie do ewidencji.
d) zaświadczenie z urzędu statystycznego.
6. Rozpoczynając działalność gospodarczą, nale\
y zło\
yć w banku wniosek dotyczący
a) zało\
enia rachunku bankowego.
b) wpłacania zaliczek na podatek dochodowy.
c) uzyskania numeru NIP.
d) opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.
7. W skład aktywów obrotowych wchodzą
a) wyroby gotowe.
b) zobowiązania wobec dostawców.
c) inwestycje długoterminowe.
d) urządzenia transportowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
8. Materiały zu\
ywane w produkcji między kolejnymi dostawami, to zapas
a) produkcyjny.
b) maksymalny.
c) rezerwowy.
d) nieprawidłowy.
9. Do podatków pośrednich zalicza się podatek
a) od nieruchomości.
b) dochodowy od osób fizycznych.
c) rolny.
d) VAT.
10. Struktura, stosowana w małych firmach, w której ka\
dy podwładny ma jednego
bezpośredniego przeło\
onego to struktura
a) funkcjonalna.
b) sztabowo-liniowa.
c) liniowa.
d) macierzowa.
11. Aby dobrze przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej nale\
y zebrać informacje o
a) sytuacji finansowej firmy.
b) dostawcach firmy.
c) wysokości wynagrodzenia.
d) zakładzie pracy i stanowisku.
12. Ewidencja do celów podatkowych powinna być prowadzona
a) według numeracji dokumentów.
b) w zale\
ności od wysokości kwot.
c) systematycznie i chronologicznie.
d) w miarę potrzeb.
13. Równowaga bilansowa polega na zrównowa\
eniu się
a) kapitałów własnych i obcych.
b) aktywów i pasywów.
c) majątku trwałego i obrotowego.
d) zobowiązań długoterminowych i krótkoterminowych.
14. Jeśli firma sprzedała wyroby za kwotę netto 10000 zł, przy stawce VAT 22%, a według
zapisów w rejestrze zakupów, podatek VAT naliczony wyniósł 2000 zł, oznacza to \
e
a) otrzyma zwrot podatku w wysokości 2000 zł.
b) zapłaci podatek w wysokości 2000 zł.
c) otrzyma zwrot podatku w wysokości 200 zł.
d) zapłaci podatek w wysokości 200 zł.
15. Do środków trwałych zalicza się
a) kredyty bankowe.
b) stado podstawowe.
c) nale\
ności od odbiorców.
d) zobowiązania wobec pracowników.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
16. Stałą, miesięczną kwotę, uzale\
nioną m.in. od rodzaju działalności i lokalizacji firmy
płaci się przy opodatkowaniu
a) na zasadach ogólnych.
b) na tzw. kartę podatkową.
c) ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
d) przy pełnej księgowości.
17. Koszty środków ochrony roślin zaliczamy do kosztów
a) stałych.
b) zmiennych proporcjonalnie.
c) zmiennych progresywnie.
d) zmiennych regresywnie.
18. Działania mające na celu zebranie dostatecznie du\
ej liczby kandydatów do pracy to
a) rekrutacja.
b) selekcja.
c) motywowanie.
d) organizowanie.
19. Aby uzyskać numer REGON nale\
y zło\
yć wniosek do
a) urzędu skarbowego.
b) urzędu gminy.
c) urzędu statystycznego.
d) banku.
20. Jeśli koszty stałe wynoszą 2000 zł, koszty jednostkowe zmienne 20 zł/szt., cena
sprzeda\
y 25 zł/szt., to próg rentowności ilościowy wyniesie:
a) 250 szt.
b) 400 szt.
c) 1000 szt.
d) 2000 szt.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ...............................................................................
Zarządzanie przedsiębiorstwem
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Zarządzanie
przedsiębiorstwem
Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 8, 11, 13, 15, 17, 18 są poziomu ponadpodstawowego,
- pozostałe zadania są poziomu podstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym 5 z poziomu ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. a 3. a, 4. a, 5. c, 6. c, 7. b, 8. a, 9. d, 10. d, 11. c,
12. a, 13. b, 14. b, 15. c, 16. c, 17. a, 18. c, 19. b, 20. c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Scharakteryzować struktury organizacyjne C P c
2 Scharakteryzować podstawowe i pomocnicze
C P a
funkcje przedsiębiorstwa
3 Rozró\
nić formy prawne przedsiębiorstw B P a
4 Rozró\
nić dokumentację związaną
B P a
z podejmowaniem działalności gospodarczej
5 Rozró\
nić dokumentację związaną
B P c
z podejmowaniem działalności gospodarczej
6 Scharakteryzować style pracy kierownictwa C P c
7 Rozró\
nić zasady rachunkowości B P b
8 Obliczyć wartość majątku trwałego C PP a
9 Rozró\
nić spółki B P d
10 Określić cele przedsiębiorstwa B P d
11 Zakwalifikować cele przedsiębiorstwa C PP c
12 Rozró\
nić elementy analizy SWOT B P a
13 Dobrać składniki majątku obrotowego D PP b
14 Rozró\
nić dowody księgowe B P b
15 Scharakteryzować sposoby rozliczeń podatku VAT D PP c
16 Scharakteryzować etapy zatrudniania pracowników C P c
17 Zastosować formy opodatkowania D PP a
18 Dobrać dokumenty do ewidencjonowania podatku
D PP c
VAT
19 Zdefiniować analizę SWOT A P b
20 Obliczyć cenę netto C PP c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbli\
ającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Niektóre zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed
wskazaniem poprawnego wyniku. Wskazanie odpowiedzi nawet poprawnej bez
uzasadnienia, nie będzie uznane.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
-
-
-
- zestaw zadań testowych,
-
-
-
- karta odpowiedzi.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Strukturą organizacyjną, która mo\
e powodować sytuacje konfliktowe z powodu
sprzecznych poleceń wydawanych podwładnym jest struktura
a) liniowa.
b) sztabowo-liniowa.
c) funkcjonalna.
d) dywizjonalna.
2. Podstawową funkcją przedsiębiorstwa  Zakład piekarsko-cukierniczy jest działalność
a) wytwórcza.
b) usługowa.
c) handlowa.
d) budowlana.
3. W oparciu o prawo cywilne funkcjonuje
a) spółka cywilna.
b) spółka jawna.
c) spółka akcyjna.
d) spółdzielnia.
4. Zgłoszenie działalności gospodarczej odbywa się w
a) urzędzie gminy.
b) urzędzie statystycznym.
c) urzędzie skarbowym.
d) banku.
5. Aby uzyskać REGON, nale\
y zło\
yć wniosek do
a) urzędu skarbowego.
b) ZUS.
c) urzędu statystycznego.
d) banku.
6. Kierownik, który  zawsze ma rację i wszystko wie najlepiej , to kierownik
a) demokrata.
b) nie ingerujący.
c) autokrata.
d) liberał.
7. Zasadą, zgodnie z którą w kolejnych okresach przyjmuje się takie same sposoby
dokonywania zapisów jest zasada
a) memoriałowa.
b) ciągłości działania.
c) periodyzacji.
d) kontynuacji działalności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
8. Składniki majątkowe przedsiębiorstwa w zł to: grunty  25000, budynki  125000,
zapasy wyrobów  10000, nale\
ności  2500, samochód dostawczy  15000, maszyny
i urządzenia  75000. Wartość majątku trwałego wynosi:
a) 230000 zł.
b) 232500 zł.
c) 250000 zł.
d) 252500 zł.
9. Komplementariusz odpowiadający za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem
występuje w spółce
a) z o.o.
b) partnerskiej.
c) jawnej.
d) komandytowej.
10. Zdobywanie nowych rynków to cel przedsiębiorstwa
a) społeczny.
b) indywidualny.
c) strategiczny.
d) własny cel przedsiębiorstwa.
11. Zwiększenie sprzeda\
y o 10% w drugim półroczu to przykład celu
a) strategicznego.
b) taktycznego.
c) operacyjnego.
d) nadrzędnego.
12. Dobre relacje z dostawcami i odbiorcami mogą być przykładem
a) mocnych stron.
b) słabych stron.
c) szans.
d) zagro\
eń.
13. Środki pienię\
ne w kasie ujmuje się w
a) środkach trwałych.
b) majątku obrotowym.
c) kapitale własnym.
d) kapitale obcym.
14. Przekazane w oryginale kontrahentom, np. faktury wystawione odbiorcom zalicza się do
dowodów
a) własnych wewnętrznych.
b) własnych zewnętrznych.
c) obcych zewnętrznych.
d) wtórnych korygujących.
15. Deklarację VAT-7 składa się do
a) 20 dnia ka\
dego miesiąca za miesiąc poprzedni.
b) 20 dnia ka\
dego miesiąca za miesiąc bie\
ący.
c) 25 dnia ka\
dego miesiąca za miesiąc poprzedni.
d) 25 dnia ka\
dego miesiąca za miesiąc bie\
ący.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
16. Do etapów zatrudniania pracowników zalicza się
a) rozmowy biznesowe.
b) kursy doskonalące umiejętności.
c) sprawdzanie umiejętności kandydata.
d) analizy dokumentów zło\
onych przez kontrahentów.
17. Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w postaci karty podatkowej opłacają
podatek
a) wg stawek ustalonych przez urząd skarbowy.
b) wg stawek obowiązującej skali podatkowej.
c) od uzyskanych dochodów.
d) procentowo od przychodów.
18. Płatnik podatku VAT obowiązany jest prowadzić
a) wyłącznie rejestr zakupów.
b) wyłącznie rejestr sprzeda\
y.
c) rejestr zakupów i sprzeda\
y.
d) ewidencję przychodów.
19. Analiza SWOT to analiza
a) mocnych i słabych stron oraz wpływów i wydatków przedsiębiorstwa.
b) mocnych i słabych stron oraz szans i zagro\
eń.
c) słabych i mocnych stron oraz przychodów i kosztów.
d) szans i zagro\
eń oraz wpływów i wydatków.
20. Cena sprzeda\
y brutto wynosi 305 zł. Produkt objęty jest podstawową stawką VAT. Cena
netto wyniesie
a) 305 zł.
b) 283 zł.
c) 250 zł.
d) 237 zł.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
7. LITERATURA
1. Agrobiznes. Wybrane zagadnienia prawne. WSiP, Warszawa 1999
2. Bryś J., Bryś R.: Zarządzanie firmą. Format AB, Warszawa 2002
3. Klepacki B. (red.): Przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej. Format AB, Warszawa 1999
4. Komosa A.: Szkolny słownik ekonomiczny. Ekonomik, Warszawa 2002
5. Mikina A., Sepkowska Z., Sienna M.: Funkcjonowanie przedsiębiorstwa w warunkach
gospodarki rynkowej. Część 1. Rea, Warszawa 2003
6. Niedzielski E., A
apińska A.: Zarządzanie firmą. WSiP, Warszawa 1999
7. Stoner J.A.F., Freeman R., Gilbert D.R.: Kierowanie. PWE, Warszawa 2001
8. Strategia rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa na lata 2007 2013 (z elementami
prognozy do roku 2020). MRiRW, Warszawa 2005, www.minrol.gov.pl/
9. Czasopisma: Gazeta Prawna (równie\
www.gazetaprawna.pl)
Akty prawne:
1. Ustawa z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku
akcyzowym (Dz. U. nr 11 poz. 50)
2. Ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 roku (Dz. U. nr 54 poz. 535
z póz
n, zmianami)
3. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. (Dz. U. nr 80
poz. 350) wraz z póz
niejszymi zmianami
Literatura metodyczna
1. Drętkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele
kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994
2. Niemierko B.: Między oceną szkolną a dydaktyką. WSiP, Warszawa 1997
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36