Zmiany w myśleniu [ 211 - 219 ]
Poglądy Piageta na okres przedoperacyjny
dziecko zaczyna używać SYMBOLI [ obrazów, słów, działań, które zastępują coś innego ] - około drugiego roku życia z klocków dziecko buduje wieżę, w tym samym czasie zaczynają się zabawy „ na niby” - czeszą się zabawkowymi grzebieniami, piją z zabawkowych kubeczków. W wieku 4 lat dzieci zaczynają bawić się w zabawy tematyczne: w mamę i tatę, kowbojów i Indian itp.
Dziecko jest EGOCENTRYCZNE - sądzi, że wszyscy patrzą na świat z tej samej perspektywy co ono. Nie wie, że można widzieć coś inaczej niż ono. [ eksperyment z 3 górami. Dziecko ma pokazać swoją i lalki perspektywę tego co widzi na makiecie z górami. Przedszkolaki właściwie pokazują to co widzą one, ale nie właściwie to, co widzi lalka.
Dziecko do 5 roku życia nieczęsto uwzględnia jakikolwiek rodzaj stałości. STAŁOŚĆ PRZEDMIOTU - dziecku wydaje się, że np. monet jest więcej, gdy je rozsypiemy niż jak są ułożone w stosiku.
Nowsze poglądy na rozwój dziecka w okresie przedoperacyjnym.
Nowsze badania stwierdzają, że przedszkolaki są mniej egocentryczne niż przypuszczał Piaget tylko borykają się z problemem rozróżnienia tego, co pozorne, od tego, co rzeczywiste. [ stałość przedmiotu, egocentryzm ]
Przyjmowanie cudzej perspektywy.
Dwa rodzaje zdolności do przyjmowanie cudzej perspektywy wg J. Flavell'a
na poziomie pierwszym - dziecko wie, że inne osoby odczuwają inaczej niż ono samo.
Na poziomie drugim - dziecko wykształca serie złożonych zasad, dzięki którym jest w stanie dokładnie wykryć, co druga osoba widzi i odczuwa.
Dwu- i trzylatki pozostają tylko na poziomie pierwszym. Początki poziomu drugiego widzimy u cztero- i pięciolatków.
Pozorność a rzeczywistość.
Dwu- i trzylatki oceniają obiekty na podstawie ich obecnego wyglądu. Dopiero około 5 roku życia dziecko zaczyna odróżniać wrażenie od cech rzeczywistych i wie, że określony przedmiot „ w rzeczywistości” kot jest nadal kotem, choć ma maskę psa.
Eksperyment gąbką. Gąbka pomalowana na szaro, aby przypominała skałę. Trzylatki mówią, że to wygląda na gąbkę i jest gąbka / to wygląda na skałę i jest skałą. Pięciolatki mówią, wygląda jak skała lecz jest gąbką.
Zasada BŁĘDNEGO PRZEKONANIA [ korzystając z tych samych rekwizytów co wcześniej ]. Np. dziecko trzymając w ręku gąbkę / skałę odpowiedziało na pytanie : John [ jakiś towarzysz zabawy dziecka ] nie dotykał tego przedmiotu, nie ściskał go. Jeśli go zobaczy tak jak teraz, to pomyśli, że co to jest? Pomyśli, że to gąbka, czy że to skała? Trzylatki twierdzą, że John pomyśli, że to gąbka, a cztero- pięciolatki zdają sobie sprawę z tego, że John zabawki nie dotykał więc są przekonane, że dla niego będzie to skala. Starsze dzieci rozumiejąc więc, że ten sam obiekt może być odbierany inaczej, w zależności od punktu widzenia.
Teorie umysłu.
Cztero- i pięciolatki stworzyły nową i wyrafinowaną TEORIĘ UMYSŁU. Rozumieją, że nie sposób przewidzieć, jak zachowają się inni, jedynie obserwując sytuację, ważne są również pragnienia i przekonania tych osób. Zatem powstają w ich umysłach rozmaite teorie idei, przekonań i pragnień innych ludzi oraz tego, jak mogą one wpływać na ich zachowania.
Dziecko rozumie, że inni ludzie myślą, ale jeszcze nie rozumie, że ci sami ludzie myślą też o nim. Czterolatek rozumie: Ja wiem, że Ty wiesz. Ale nie do końca rozumie, że ten proces jest obustronny, mianowicie: Ty wiesz, że ja wiem.
Taki rodzaj myślenia jest niezwykle ważny, gdyż może okazać się niezbędny podczas nawiązywania w pełni wzajemnych przyjaźni.
Metapoznanie i metapamięć.
aby coś zapamiętać, lub o czymś zapomnieć najpierw trzeba to poznać - pierwsze oznaki METAPAMIĘCI
wiedza o procesie pamiętania i procesie myślenia - METAPOZNANIE
Czynniki sprzyjające rozwinięciu się rozumienia punktu widzenia innych ludzi:
- praktyczne zabawy „na niby”
- pewne aspekty umiejętności językowych, zwłaszcza uczenie się słów określających uczucia, pragnienia i myśli [ chcieć, potrzebować…]
Rozumienie i regulowanie stanów emocjonalnych.
Około 10/12 miesiąca życia niemowlęta potrafią odróżniać pozytywny i negatywny wyraz twarzy
Około 4 roku życia słownictwo dotyczące emocji jest na tyle rozwinięte, że dzieci są w stanie rozpoznać wyraz twarzy i sytuacje, które ilustrują emocje: szczęście, smutek, wściekłość, miłość i strach
Modulowanie i regulowanie wyrażania swoich emocji. Dwulatki potrafią to robić w niewielkim jeszcze stopniu, ale pięcio- i sześciolatki są już dużo bardziej wyspecjalizowane w kontrolowaniu intensywności wyrażania silnych emocji.
Kilka badań amerykańskich wykazało, że maskowanie uczuć negatywnych np. rozczarowanie, skuteczniej udaje się dziewczynkom niż chłopcom.
Już trzylatki zaczynają pojmować kiedy powinny się uśmiechać - nawet jeśli nie są do końca szczęśliwe. W ten sposób pojawia się zjawisko „uśmiechu społecznego” czyli wyraz twarzy, który jest odmienny od naturalnego uśmiechu zadowolenia.
Dziecko w wieku przedszkolnym uczy się używać własnych sposobów wyrażania emocji w celu uzyskania tego czego pragnie. Gdy potrzeba płacze, śmieje się - źródłem tego jest zwiększenie się świadomości, że inni będą oceniać stan jego nastroju na podstawie tego, co im zaprezentuje.
Stałość przedmiotu.
W tej kwestii niemalże wszystkie badania potwierdziły spostrzeżenia Piageta. Przy prostych zadaniach umiejętność ta przejawi się u pięcio-sześciolatków. Lecz gdy zadania są trudne już nie.
Ten stosunkowo późny rozwój pojmowania przez dziecko problemu stałości przedmiotu łatwiej będzie zrozumieć, jeśli uznamy, że zdania z nim związane są szczególnie rozbudowaną formą problemu relacji pomiędzy wrażeniem a rzeczywistością. Zatem rozumienie stałości nie jest możliwe bez ogromnego postępu w odróżnianiu wyrażania od rzeczywistości, który dokonuje się w wieku pięciu lub nawet później lat.