FEDERALIZM
(łac. foedus -związek)
Polityczna zasada porządku i organizacji, która polega na zjednoczeniu wielu autonomicznych tworów społecznych w jedną całość. Może ona być utworzona z landów, kantonów (Niemcy, Szwajcaria), grup etnicznych, narodów (USA, b. ZSRR, Indie,Jugosławia) oraz państw (Wspólnota Europejska). Federalizm nie oznacza unitaryzmu, tj. dążności do utworzenia hegemonialnego państwa, ani też centralizmu, tj. dążności do podporządkowania jednemu ośrodkowi władzy.
Mniejsze twory społeczne, wchodzące w skład federacji, zachowują swoje kompetencje. Pewne dziedziny życia publicznego przysługują jednak społeczności "całościowej". Należy do nich w szczególności: polityka zewnętrzna, obrona militarna i kierowanie życiem gospodarczym. Inne dziedziny natomiast, jak np. kształcenie i wychowanie, należą do kompetencji mniejszych tworów społecznych. Szczególne problemy stwarza polityka finansowa, którą prowadzą zarówno mniejsze twory społeczne, jak i społeczność "całościowa". Chodzi tu zwłaszcza o nienaruszanie autonomii pierwszych, jak i o pomyślny rozwój drugiej, tym bardziej że prowadzi ona międzynarodową kooperację gospodarczą.
Idea federalizmu ma współcześnie duże znaczenie mimo wzrostu nacjonalizmów i dążności separatystycznych. Realizacja jej zależy od wzajemnego poszanowania interesów "częściowych" i "całościowych".
Nauczanie społeczne Kościoła wskazuje na potrzebę uwzględniania w kształtowaniu się federacji zasady pomocniczości, w myśl której społecznościom mniejszym przysługuje pierwszeństwo w wypełnianiu własnych zadań przed społeczną "całością".
(Słownik Katolickiej Nauki Społecznej, Ks. prof. dr hab. W.Piwowarski (red.), W-wa 1993, s.52-53)