Skuteczne zarządzanie kapitałem obrotowym polega na:

• Optymalizacji wielkości i struktury aktywów bieżących z punktu widzenia minimalizacji utrzymania tych aktywów,

• Odpowiednim ukształtowaniu struktury źródeł jego finansowania, co z kolei prowadzi do minimalizowania kosztów finansowych,

• Utrzymaniu stałej płynności finansowej,

• Ustanowieniu administracyjnych oraz optymalizacyjnych podstaw zarządzania kapitałem obrotowym w ramach przyjętych ustaleń.

Ogólna zasada zarządzania kapitałem obrotowym to w istocie zasada kompromisu między koniecznością wywiązywania się z bieżących zobowiązań ( możliwe wysoki poziom kapitału obrotowego) i niechęcią do zamrożenia środków pieniężnych ( możliwie niski poziom kapitału obrotowego).

Pojęcie i podział kapitału obrotowego.

Termin kapitał obrotowy pochodzi od starego jankeskiego domokrążcy, który ładował swój wóz towarami i udawał się w swoją drogę, aby je rozprowadzać. Towary te były zwane kapitałem obrotowym, gdyż były tym, co sprzedawał, a raczej, czym obracał, dla zapewnienia sobie zysków. Wóz i koń były jego własnością, a więc były finansowane kapitałem własnym, natomiast towary były nabywane za pożyczane środki zwanymi pożyczkami na kapitał obrotowy.

Pojęcie kapitału obrotowego nie jest jednoznaczne, stąd też w literaturze używa się dwóch pojęć do określenia kapitału obrotowego, którymi są: kapitał obrotowy brutto i kapitał obrotowy netto.

Kapitał obrotowy brutto rozumiany jest jako aktywa bieżące firmy (nazywane także środkami obrotowymi bądź też majątkiem obrotowym), które są zaangażowane w bieżącą działalność przedsiębiorstwa.

Natomiast kapitał obrotowy netto (zwany też kapitałem pracującym, z ang. working capital) jest różnicą pomiędzy aktywami bieżącymi a zobowiązaniami bieżącymi (krótkoterminowymi). Jest to więc kapitał finansujący określoną część środków obrotowych, mianowicie tę, która nie zostaje pokryta zobowiązaniami bieżącymi, a więc stanowi nadwyżkę aktywów bieżących nad tymi zobowiązaniami. Ująć to można w formie następującego zapisu:

Kapitał obrotowy netto = Aktywa bieżące - Zobowiązania bieżące

Nadwyżka aktywów obrotowych nad zobowiązaniami krótkoterminowymi odgrywa w przedsiębiorstwie rolę płynnej rezerwy, która nadaje się do zaspokajania potrzeb nieprzewidzianych i jest w każdej chwili do dyspozycji przedsiębiorstwa.

W praktyce kapitał obrotowy netto częściej ustalany jest jako różnica między kapitałem stałym (tj. kapitał własny + zobowiązania długoterminowe) i majątkiem trwałym, a więc uwzględnia się źródła jego finansowania.

Zapisać to można jako:

Kapitał obrotowy netto = Kapitał stały - Majątek trwały

Oba ujęcia, aczkolwiek różnią się między sobą interpretacją, z rachunkowego punktu widzenia są tożsame.

Kapitał obrotowy = Zapotrzebowanie na kapitał + Saldo netto skarbowości

Uwzględniając zapotrzebowanie na kapitał obrotowy, definicja kapitału obrotowego przyjmuje postać:

Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy odpowiada tej części bieżących potrzeb firmy, które są związane z finansowaniem zapasów, należności i innych roszczeń, a które nie znajdują pokrycia w zobowiązaniach bieżących (bez kredytów krótkoterminowych).

Wysokość zapotrzebowania na kapitał obrotowy w przedsiębiorstwie może być znacznie zróżnicowana. Zależy ona od długości cyklu eksploatacyjnego oraz rotacji środków obrotowych uwalniającej płynne środki zamrożone w zapasach i w należnościach.

Do regulowania zobowiązań bieżących służą środki płynne, a więc gotówka w kasie i banku oraz krótkoterminowe papiery wartościowe, które mogą być szybko zamienione na gotówkę. Brak środków na bieżące regulowanie zobowiązań firmy powoduje powstanie zobowiązań przeterminowanych i prowadzi do zachwiania płynności finansowej firmy.

Saldo netto skarbowości (środków pieniężnych) stanowi różnicę między środkami własnymi ( gotówką, krótkoterminowymi papierami wartościowymi), a środkami obcymi ( kredytami krótkoterminowymi).

Majątek obrotowy można podzielić na cztery podstawowe grupy (wg. stopnia ich płynności):

• zapasy,

• należności i roszczenia,

• papiery wartościowe przeznaczone do obrotu,

• środki pieniężne,

Do zapasów zalicza się zazwyczaj:

• wartość surowców i materiałów w magazynach,

• wartość produkcji w toku, ustaloną w sposób wynikający z przyjętego w przedsiębiorstwie rachunku kosztów,

• wartość zapasów wyrobów gotowych,

• wartość zapasów towarów w magazynach,

• wartość zapłaconych zaliczek na poczet przyszłych dostaw materiałów i towarów nie rozliczonych do końca roku bilansowego.

Należności i roszczenia dotyczą należności z tytułu dostaw, robót i usług. Są to sumy pieniężne, które należą się firmie od innych przedsiębiorstw w wyniku sprzedaży tym przedsiębiorstwom wyrobów gotowych, usług lub towarów. Należności powstają też w przypadku, gdy firma płaci lub zadatkuje z góry na przyszłe dostawy materiałów i towarów. Należności mogą też powstawać z tytułu nie zapłaconego kapitału akcyjnego. Ponadto mogą wystąpić należności krótkoterminowe od pracowników, instytucji i organizacji. Do należności zalicza się również roszczenia sporne, które są dochodzone na drodze postępowania sądowego i stanowią należności z tytułu dostaw, robót i usług, roszczenia z tytułu odsetek oraz odszkodowań, zarówno od odbiorców, jak też od dostawców.

Kolejną pozycją majątku obrotowego firmy stanowią krótkoterminowe papiery wartościowe (zwane również papierami wartościowymi przeznaczonymi do obrotu) zakupione w celu odsprzedaży, które obejmują: obligacje, akcje obce, skupione akcje własne, krótkoterminowe bony skarbowe itp.

Środki pieniężne mogą występować w różnej formie i obejmują: gotówkę w kasie przedsiębiorstwa i na rachunku bankowym, wartość weksli i czeków obcych oraz środki pieniężne w drodze.

Po stronie pasywów kapitał obrotowy obejmuje źródła finansowania wyżej wymienionych aktywów bieżących, którymi mogą być zarówno kapitały własne, długoterminowe kredyty i pożyczki, krótkoterminowe kredyty i pożyczki oraz pozostałe zobowiązania krótkoterminowe.

Należy dodać, że tylko część kapitałów własnych, niezwiązanych z finansowaniem majątku trwałego, może być źródłem finansowania aktywów bieżących. Podobnie rzecz ma się z długoterminowymi kredytami i pożyczkami. Tylko część z nich może być zaangażowana w finansowanie majątku trwałego, a część w finansowanie majątku obrotowego.

Kapitał własny może przybierać różną postać, w zależności od formy prawnej przedsiębiorstwa. Kapitałem własnym jest więc fundusz założycielski i fundusz przedsiębiorstwa w przedsiębiorstwie państwowym; kapitał: udziałowy, zapasowy i rezerwowy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością; kapitał akcyjny, zapasowy i rezerwowy w spółce akcyjnej. Zysk jednostki gospodarczej również zwiększa kapitał własny. Kapitał własny tworzy się z wkładów właściciela podmiotu gospodarczego, wspólników, wpłat udziałowców lub akcjonariuszy za nabyte udziały i akcje. Kapitał własny zwiększa się lub maleje w wyniku działalności jednostki gospodarczej.

Drugą część kapitałów stałych stanowią długoterminowe kapitały obce tzn. takie, które zostały pożyczone na czas dłuższy niż jeden rok. Są to kredyty bankowe, różnego rodzaju pożyczki hipoteczne czy gwarantowane, udzielone przez inne podmioty gospodarcze funkcjonujące na rynku.

Natomiast zobowiązania krótkoterminowe należą do bieżących źródeł finansowania majątku obrotowego, czyli takich, których termin płatności jest krótszy niż jeden rok.

Obejmują one:

• krótkoterminowe kredyty zaciągnięte w bankach,

• pożyczki od innych podmiotów gospodarczych,

• zobowiązania wobec dostawców z tytułu dostaw, robót i usług,

• zobowiązania wobec budżetu,

• zobowiązania z tytułu wynagrodzeń,

• pozostałe zobowiązania,

• fundusze specjalne.

W ramach kredytu krótkoterminowego banki oferują: kredyt w rachunku bieżącym, kredyt w rachunku kredytowym, kredyt wekslowy, kredyt lombardowy i inne. Zobowiązania wobec dostawców można podzielić na dwie zasadnicze grupy, tj. na zobowiązania:

• wynikające z normalnego cyklu rozliczeń, które służą finansowaniu majątku obrotowego, ale nie powodują konieczności ponoszenia z tego tytułu kosztów,

• stanowiące kredyt handlowy, oznaczający odroczenie przez kontrahenta należnej mu płatności, co łączy się jednak z dodatkowym kosztem, który jest często wyodrębniony w formie skonta, uzyskanego w razie bieżącej płatności.

Zobowiązania wobec budżetu obejmują głównie nie zapłacone podatki i inne obowiązkowe obciążenia, które firmy winne są budżetowi.

Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń występują wówczas, gdy moment wypłaty wynagrodzeń występuje później niż moment ich naliczania. Zobowiązania z tego tytułu, jako źródło finansowania są szczególnie korzystne dla przedsiębiorstwa, ponieważ w odróżnieniu od większości innych źródeł są źródłem całkowicie darmowym.

Fundusze specjalne tworzone są przez przedsiębiorstwo na podstawie odrębnych przepisów (fundusz socjalny, mieszkaniowy) lub decyzji podmiotu gospodarczego o podziale zysku. Ze względu na to, że fundusze te nie finansują majątku trwałego, mogą powiększać kapitał obrotowy.

Ostatnią pozycję źródeł finansowania stanowią rozliczenia międzyokresowe bierne, które występują wówczas, gdy firma zalicza w bieżące koszty wydatki, które nastąpią później (np. koszty remontów, które będą wykonane i opłacone później). Są więc formą wewnętrznego zobowiązania, które będzie spłacone w momencie poniesienia realnego wydatku (np. wykonania i zapłaty za remont).

Spośród innych form finansowania majątku obrotowego można wymienić uzyskiwanie kredytów pod zastaw należności bądź zapasów oraz faktoring należności. Faktoring jest umową nienazwaną polegającą na krótkoterminowym finansowaniu towarów i usług przez podmiot, który pośredniczy w procesie rozliczeń finansowych pomiędzy dostawcą i odbiorcą. Najczęściej faktoring jest umową zawartą między bankiem (faktorem) a przedsiębiorstwem (dostawcą) o zakup przez bank wierzytelności powstałych w wyniku świadczonych przez nie dostaw.

Cykl kapitału obrotowego.

Ważną własnością kapitału obrotowego jest jego ustawiczny ruch, powodujący częstą zmianę jego postaci. Nadaje mu to charakter pewnego cyklicznego procesu, w którym można wyróżnić kilka etapów. Cykl kapitału obrotowego można zobrazować graficznie:

Gotówka

zakupy na

kredyt

zakupy za

Należności gotówkę Zobowiązania wobec dostawców

sprzedaż

sprzedaż za gotówkę

na kredyt

Wyroby gotowe Produkcja w toku Materiały

Źródło: opracowanie własne

Rysunek 1. Cykl kapitału obrotowego.

Początkiem cyklu jest gotówka, za którą przedsiębiorstwo kupuje surowce i materiały wykorzystywane następnie w procesie produkcyjnym. Następuje, więc przekształcenie jednej formy aktywów bieżących - gotówki - w inną - zapasy surowców i materiałów, bez zmiany ogólnego poziomu kapitału obrotowego. Przedsiębiorstwo może również nabyć materiały i surowce na warunkach kredytu. Powoduje to wzrost ogólnego poziomu kapitału obrotowego poprzez powstanie zobowiązania firmy wobec dostawców.

W etapie drugim procesu produkcyjnego następuje kolejne przekształcenie surowców i materiałów w wyroby gotowe. Zaangażowanie pracy żywej powoduje albo zmniejszenie gotówki ze względu na konieczność wypłaty zobowiązań za pracę, albo powstanie zobowiązań wobec pracowników, w przypadku, gdy wypłata wynagrodzeń następuje z pewnym opóźnieniem.

Etap następny to sprzedaż wyrobów gotowych. Jeżeli odbywa się za gotówkę, to powiększa się jej stan w przedsiębiorstwie. Jeżeli natomiast sprzedaż odbywa się na kredyt, to powstają należności od odbiorców. W tym etapie zwiększa się wartość majątku obrotowego o zrealizowany na sprzedaży zysk, ponieważ wartość wyrobów gotowych ewidencjonowana jest według kosztu ich wytworzenia, a gotówka lub należności wynikające z ich sprzedaży liczone są według cen zbytu, które mają wkalkulowany zysk.

W systemie kredytu ze względu na przesunięcie w czasie wpływu gotówki, powstaje niejednokrotnie konieczność znalezienia źródeł finansowania krótkoterminowych zobowiązań. Są to zobowiązania wobec pracowników, budżetu lub dostawców, których terminy regulacji przypadają przed momentem wpływu gotówki z tytułu posiadanych należności za sprzedane wyroby gotowe. Ponieważ jednym z możliwych źródeł finansowania tych zobowiązań jest kredyt bankowy, dlatego następuje transformacja zobowiązań wobec pracowników, budżetu czy dostawców na zobowiązania wobec banku. Oczywiście część tych zobowiązań jest regulowana ze środków będących aktualnie w dyspozycji przedsiębiorstwa, co zmniejsza wielkość całkowitych zobowiązań.

W ostatnim etapie cyklu kapitału obrotowego firma uzyskuje wpływy ze sprzedaży na skutek regulacji powstałych wcześniej należności. Umożliwia to spłatę zaciągniętego kredytu, a także innych zobowiązań. Cechą charakterystyczną zakończenia cyklu powinien być przyrost gotówki ponad stan początkowy. Nastąpi to jednak tylko wtedy, jeśli przedsiębiorstwo prowadzi działalność, która przynosi zysk, lub też nie wydało otrzymanych środków na powiększenie stanu posiadania innych czynników produkcji. Cykl kapitału obrotowego nazywany jest również cyklem gotówkowym (z ang. cash to cash cycle). Wyraża on przeciętny okres, jaki występuje między wydatkami gotówkowymi poniesionymi na nabycie składników majątku obrotowego, niezbędnych do prowadzenia działalności oraz wpływami pieniężnymi ze sprzedaży wyrobów gotowych lub usług.

Analiza tego cyklu stanowi jeden z najważniejszych elementów oceny efektywności gospodarowania kapitałem obrotowym.

Długość cyklu kapitału obrotowego uwarunkowana jest przez następujące czynniki:

• długość cyklu konwersji zapasów, czyli przeciętnego okresu potrzebnego na wytworzenie dóbr finalnych z materiałów wyjściowych i sprzedaży tych dóbr,

• długość cyklu konwersji należności (zwanego również okresem spływu należności), czyli przeciętnego czasu potrzebnego na zmianę należności na środki pieniężne, tj. na uzyskanie środków pieniężnych ze sprzedaży,

• długość okresu odroczenia płatności zobowiązań przedsiębiorstwa, czyli przeciętnego okresu między nabyciem materiałów i siły roboczej, a pieniężną zapłatą za nie.

Długość cyklu konwersji zapasów i cyklu konwersji należności określana jest mianem cyklu brutto kapitału obrotowego. Natomiast cykl netto kapitału obrotowego stanowi różnicę pomiędzy cyklem brutto kapitału obrotowego a okresem odroczenia płatności zobowiązań (zwanym także cyklem regulacji zobowiązań).

Cykl netto kapitału obrotowego = cykl konwersji zapasów + cykl konwersji należności - cykl odroczenia płatności zobowiązań

Cykl netto kapitału obrotowego nazywany jest również cyklem kasowym lub cyklem konwersji gotówki i oblicza się go następująco:

Z interpretacji cyklu kapitału obrotowego wynika, że im dłuższy cykl, tym wolniej następuje konwersja zapasów materiałów w wyroby gotowe oraz w gotówkę potrzebną do rozpoczęcia następnego cyklu. Dłuższy cykl oznacza mniejszą ilość obrotów w roku obrachunkowym, co z kolei powoduje zmniejszenie globalnej kwoty zysku.

Mechanizm ten działa także w drugą stronę, tzn. krótszy cykl kapitału obrotowego oznacza większą ilość jego obrotów w roku i wzrost zysku co, przy niezmienionym poziomie zaangażowanego kapitału obrotowego, podwyższa stopę zysku z kapitału.

Zarządzanie zasobami pieniężnymi.

Zasoby pieniężne, są jednym z podstawowych aktywów każdej firmy. Składają się na nie środki pieniężne na rachunkach w banku, w kasie oraz należą do nich także krótkoterminowe papiery wartościowe, do których zalicza się czeki, weksle, bony skarbowe itp. Stanowią one substytut pieniądza, ponieważ mogą być w stosunkowo krótkim czasie zamienione na gotówkę lub też mogą być wykorzystywane w sposób bezpośredni do regulowania zobowiązań.

Zapewnienie płynności finansowej w przedsiębiorstwie narzuca konieczność utrzymania pewnego poziomu środków pieniężnych. Umożliwiają mu one bowiem nie tylko korzystanie z rabatów proponowanych przez dostawców dóbr zaopatrzeniowych czy też zachowania dobrej oceny zdolności kredytowej w bankach i u dostawców, ale przede wszystkim stwarzają warunki elastycznego reagowania w przypadku zagrożenia utratą płynności finansowej bądź skorzystania z nadarzającej się okazji zakupu produktów po atrakcyjnych cenach lub długów innych firm po cenach znacznie niższych niż ich wartości nominalne.

W literaturze wymienia się dwa aspekty zarządzania środkami pieniężnymi:

• minimalizację bieżących środków pieniężnych w przedsiębiorstwie i maksymalizację korzyści płynących z ich posiadania,

• umożliwienie jak najszybszego przepływu środków pieniężnych przez przedsiębiorstwa.

Minimalizacja posiadanych środków pieniężnych wymaga przede wszystkim zapewnienia synchronizacji wpływów i wydatków. Zharmonizowanie tych dwóch elementów zależy w dużym stopniu od przeznaczenia środków pieniężnych oraz prognozy ich przepływu. Minimalizacja stanu gotówki oznacza możliwość zaangażowania pozostałej wolnej kwoty w takim kierunku, aby zmaksymalizować dochody z jej posiadania. Wzrost zysku z całości zasobów gotówkowych może być osiągnięty przez inwestycje w papiery wartościowe o większej rentowności lub poprzez zmniejszenie udziału gotówki nie oprocentowanej bądź poprzez połączenie tych dwóch możliwości.

Przyśpieszenie napływu środków pieniężnych do firmy oparte jest na dwóch założeniach:

• przyśpieszaniu poboru należności,

• opóźnianiu regulowania zobowiązań wobec dostawców.

Przyśpieszanie terminów inkasowania należności od odbiorców można osiągnąć poprzez staranny dobór form płatności (przelewy, czeki, weksle itp.). Jest to ważne, zwłaszcza przy mało sprawnym systemie bankowym.

Natomiast opóźnienie regulowania zobowiązań wobec dostawców w oczywisty sposób poprawia stan gotówki, ale może się ono odbywać w terminach wynegocjowanych z dostawcami. W innym przypadku pociąga za sobą pewne koszty i ryzyko.

Instrumentami, które służą zarządzaniu środkami pieniężnymi są:

• rezerwa gotówkowa,

• preliminarz środków pieniężnych.

Rezerwa gotówkowa stanowi zasób wolnych środków służących na pokrycie nieprzewidzianych wydatków. Jest więc swoistym amortyzatorem chroniącym przed utratą płynności finansowej, zarazem pozwalającym na swobodne gospodarowanie dodatnimi saldami przepływów pieniężnych pojawiającymi się ponad tą rezerwą.

Preliminarz środków pieniężnych to harmonogram pokazujący prognozowane wpływy i wydatki środków pieniężnych w pewnym okresie. Preliminarz środków pieniężnych jest stosowany do prognozowania nadwyżek i niedoborów środków pieniężnych, a więc jest, dzięki temu, podstawowym narzędziem planistycznym w zarządzaniu środkami pieniężnymi.

Kapitał obrotowy a płynność finansowa.

W literaturze ekonomicznej pojęcie płynność używane jest w różnym znaczeniu. Do najważniejszych określeń zaliczyć można:

• płynność jako pozytywny stan środków płatniczych,

• płynność w rozumieniu właściwości składników majątku do powrotnej przemiany w pieniądz,

• płynność jako stosunek pokrycia zobowiązań składnikami majątku,

• płynność jako możliwość pokrycia w każdym momencie zobowiązań przedsiębiorstwa.

W praktyce płynność finansowa rozumiana jest w czwartym z przedstawionych określeń, a więc jako zdolność firmy do wywiązywania się z krótkoterminowych zobowiązań, tzn. tych, których terminy płatności nie przekraczają jednego roku (inaczej mówiąc jest to zdolność do uzyskiwania środków pieniężnych w reakcji do zapotrzebowania na nie). Podstawowym źródłem środków służących do ich zaspokojenia są aktywa bieżące, czyli te składniki majątku, które muszą być szybko zamienione na gotówkę. Odpowiedni stopień płynności jest szczególnie ważny w okresie dużej inflacji oraz rozruchu działalności firmy.

Jednym z głównych czynników wpływających na płynność, a tym samym i zdolność płatniczą przedsiębiorstwa jest zysk. Odzwierciedla on dynamikę rozwoju firmy i stanowi najważniejszą podstawę pomiaru i oceny efektywności gospodarowania - rentowność.

Zysk i płynność są wzajemnie powiązane, jednakże często nie występują one równolegle. Wzrostowi zysku nie zawsze towarzyszy zwiększenie dopływu środków, a poprawa rentowności nie jest równoznaczna z polepszeniem się sytuacji finansowej przedsiębiorstwa i zwiększeniem stanu środków pieniężnych.

Wiele przedsiębiorstw legitymujących się wysoką rentownością posiada kłopoty z opłaceniem swoich bieżących zobowiązań. W praktyce firma o wysokich nawet zyskach może być zmuszona do ogłoszenia upadłości z powodu braku środków pieniężnych, gdyż są one zamrożone np. w nieosiągalnych lub wątpliwych należnościach, gdy natomiast przedsiębiorstwo wykazujące stosunkowo niskie zyski może przetrwać, jeśli zachowuje niezbędny stan środków pieniężnych zapewniających utrzymanie płynności.

Płynność sama przez się nie jest celem. Ale w czasach burzliwych staje się ogranicznikiem. Staje się potrzebą warunkującą przetrwanie.

Dlatego też, ważnym aspektem jest, aby przedsiębiorstwa znały minimum swej płynności, konieczne dla utrzymania się w interesach.

Płynność finansowa przedsiębiorstwa jest na tyle istotna w gospodarce rynkowej, że konieczna jest jej wielokierunkowa analiza. Wymaga ona zatem bardzo dokładnej analizy cyklu kapitału obrotowego, zwłaszcza jego długości. Często wykorzystuje się również analizę przepływów strumieni pieniężnych (cash flow), ponieważ płynność firmy jest uzależniona od poziomu kapitału obrotowego.

Kapitał obrotowy jako miernik informuje, w jakim stopniu krótkoterminowe zobowiązania znajdują pokrycie w tych składnikach majątku, które w porównywalnie krótkim czasie umożliwiają przedsiębiorstwu dostęp do środków pieniężnych.

Dodatnia wartość tego miernika informuje o dostosowaniu źródeł zasileń kapitałowych do struktury majątku przedsiębiorstwa. Pozwala ona oczekiwać, że uwolnienie kapitału związanego z tą częścią majątku nastąpi w czasie nie dłuższym niż wymagany dla wywiązania się z ciążącego na przedsiębiorstwie obowiązku płatności.

W procesie zarządzania krótkoterminową płynnością, miernik kapitał obrotowy wspomagany jest, mając na uwadze jego walory informacyjne, przez wskaźniki płynności finansowej (opisane w części praktycznej). Umożliwiają one obserwację zmian zachodzących w strukturze składników majątku przedsiębiorstwa, które znajdują się poza polem percepcji kapitału obrotowego.

Wskaźniki płynności finansowej sporządzone dla oceny przedsiębiorstwa mogą dotyczyć długiego horyzontu czasowego, jak i okresów krótszych, często jednorocznych. Analiza porównawcza w długich okresach jest elementem składowym dynamicznego rachunku ekonomicznej efektywności inwestycji. Natomiast bieżąca ocena sytuacji finansowej uwzględnia stan płynności w danym okresie sprawozdawczym.

---