Erich Fromm: UCIECZKA OD WOLNOŚCI 1941

GŁÓWNE TEZY I PYTANIA

Jakie jest znaczenie wolności dla współczesnego człowieka ?

• Wolność przynosiła niezależność i władzę rozumu, ale także samotność, lęk i bezsilność.

• Człowiek w tym przypadku może uciekać przed brzemieniem wolności ku nowym zależnościom i podporządkowaniu, albo dążyć do pełnej realizacji wolności pozytywnej, która opiera się na jedyności i niepowtarzalności człowieka.

• Obalenie dominacji zewnętrznej jako warunek konieczny i wystarczający do osiągnięcia wolności jednostki.

• Tak jak według Freuda istotne są specyficzne powiązania jednostki ze światem.

• Ze zmianą historycznych epok zawsze zachodzą określone zmiany w ludzkim charakterze. Historia urabia człowieka, a człowiek historię …

• Co skłania człowieka do przystosowania się do niemal każdych warunków życiowych i jakie są granice tego przystosowania się ?

• Ludzie nie mogą żyć bez jakiejkolwiek kooperacji z innymi ludźmi.

• Jednostka jest zmuszona do przyjęcia sposobu życia wynikłego z systemu produkcji i dystrybucji właściwego danemu społeczeństwu.

• Człowiek musi wybierać pomiędzy zespoleniem się ze światem w spontanicznym akcie miłości i twórczej pracy, albo będzie szukał bezpieczeństwa w takiej więzi ze światem, która oznacza utratę wolności i dezintegrację osobowości własnej.

• Wolność jest specyficzną cechą ludzkiej egzystencji jako takiej, a jej znaczenie zmienia się w zależności od stopnia świadomości człowieka i pojęcia o sobie samym jako bycie niezależnym i wyodrębnionym.

• „Więź pierwotna” - nie stanowi o niezależności jednostki ale daje poczucie bezpieczeństwa i spokoju.

• Biologiczna słabość człowieka warunkuje kulturę ludzką.

• Reformacja - początek silnego oddziaływania czynników psychologicznych, ekonomicznych i społecznych na człowieka.

• Kapitalizm - rozwinął jednostkę i uczynił ją bardziej bezradną; rozwinął jej swobodę i stworzył nowego rodzaju zależności.

• Mechanizmy ucieczki:

• Autorytaryzm

• Destruktywność (jako wynik niespełnionego życia)

• Konformizm mechaniczny (często nieświadomy)

• Hitleryzm

• Demokracja - złudzenie indywidualności

Erich Fromm (1900-1980); amerykański psycholog i filozof pochodzenia niemieckiego; jeden z twórców neopsychoanalizy. Stworzył własny system zwany psychoanalizą humanistyczną; odrzucał biologizm klasycznej doktryny S. Freuda; wprowadził do niej problematykę społeczną. W wadliwej organizacji życia społecznego widział główne źródło deformacji osobowości współczesnego człowieka, w celach i działaniach zastępczych poszukującego sposobów przezwyciężania poczucia samotności, zaspokojenia swoich najgłębszych potrzeb psychicznych: miłości, twórczości i poznania. Krytykował współczesną cywilizację przemysłową, przeciwstawiał jej wizję „zdrowego społeczeństwa” stwarzającego jednostce szansę autentycznego życia i rozwoju.

1

2

Druk i opracowanie: Michał Pyka

---