1. Teoria emocji: talamiczna,

• Teoria Cannona-Barda

⇒ Zaliczana do centralnej teorii emocji, która jako podstawę emocji traktuje zmiany w mózgu.

⇒ Cannon sformułował koncepcję, zgodnie z którą emocje są procesami zachodzącymi w jądrach wzgórza. Stąd określa się ją jako talamiczną teorię uczuć.

⇒ Wg niego siedliskiem emocji są ośrodki podkorowe. Ich pobudzenie nadaje poznawczym czynnościom kory emocjonalny komponent, gdyż we wzgórzu organizują się reakcje emocjonalne.

⇒ Punktem wyjścia dla teorii były wyniki badań eksperymentalnych, w których kotom usuwano korę mózgową. Koty te żyły przez długi czas po operacji, ale bardzo często pojawiały się u nich nieskoordynowane ataki.

• Hipoteza: ośrodkiem emocji jest wzgórze, kora zaś działa jako struktura hamująca emocje powstające we wzgórzu.

• Uszkodzenie kory mózgowej powoduje uwolnienie się wzgórza spod jej funkcji kontrolnej, stąd też zachowanie sterowane jest w znacznym stopniu przez afekty. Aktywność na obwodzie ma znaczenie drugoplanowe.

• Pobudzenie emocjonalne ma charakter rozlany i niespecyficzny, dlatego też nie może być źródłem generowania różnorodnych stanów emocjonalnych.

⇒ Decyzja o tym, czy dany S zostanie skierowany do wzgórza (by uruchomić cały proces emocjonalny), musi być podejmowane stosunkowo wcześnie. Gdyby tak nie było, każdy S człowieka reagowałby w sposób emocjonalny, co nie byłoby przystosowawcze.

⇒ Zmiany cielesne zachodzą zbyt wolno, aby mogły poprzedzać reakcję emocjonalną.

⇒ Spowodowanie samych zmian fizjologicznych w organizmie nie skutkuje reakcjami emocjonalnymi.Dopiero uświadomienie zmian w mięśniach i narządach wewnętrznych skutkuje emocją.

⇒ Homeostaza - równowaga chwiejna, zachowanie równowagi nie jest celem organizmu, ale środkiem do osiągnięcia innych celów.

⇒ Przejawy emocji dają się zintegrować i rozumieć, gdy przyjmiemy, że przygotowują organizm na wysiłek - sens adaptacyjny. Stąd teorię nazywa się także teorią mobilizacyjną Philip Bard

⇒ Zmiany fizjologiczne oraz świadome odczuwanie emocji są niezależne i jedynie występują niemal w tym samym czasie.

Emocje są wyłącznie poznawczymi zdarzeniami: „Boję się, ponieważ wiem, że wilki są niebezpieczne”

WYDARZENIE ⇒ INFORMACJA DO WZGÓRZA, KORY, CIAŁA ­⇒ REAKCJA INSTRUMENTALNA I OCENA WYDARZENIA PRZEZ KORĘ ⇒ EMOCJA

2. Schachtera-Singera

• Dwuczynnikowa teoria emocji Schachtera-Singera

⇒ Weryfikacja hipotezy Jamesa: Nie każde pobudzenie fizjologiczne traktowane jest jako emocja.

⇒ Warunkiem powstania emocji było pobudzenie fizjologiczne, którego pojawienie się można wyjaśnić odwołaniem się do czynników sytuacyjnych.

⇒ Emocje były wynikiem interakcji pewnych procesów występujących wewnątrz organizmu z informacjami docierającymi ze środowiska oraz informacjami zarejestrowanymi w doświadczeniu jednostki.

⇒ Emocje powstają w wyniku dwóch powiązanych, lecz niezależnych operacji poznawczych - oceny zdarzenia i oceny reakcji fizjologicznych. Intensywność emocji uwarunkowana jest przez indywidualną ocenę reakcji fizjologicznych. Nieinterpretowane reakcje fizjologiczne powodują wzrost intensywności reakcji emocjonalnej.

3. Eksperyment Schachtera-Singera

⇒ Eksperyment:

• Podawanie adrenaliny osobom badanym:

• I gr. poinformowana o wynikach;

• II gr. wprowadzona w błąd (pieczenie, swędzenie skóry);

• III gr. nie poinformowana;

• Osoby te następnie oczekiwały 20 min. Z pomocnikiem eksperymentatora w dwóch kontekstach sytuacyjnych:

• Sytuacja rozbawienia - wskaźnik aktywności (im wyższy tym wyższa aktywność, a więc silniejsze zaangażowanie w sytuację);

• Sytuacja rozłoszczenia - wskaźnik gniewu (ujemny biegun skali odpowiada reakcjom gniewu, dodatni reakcjom pozytywnym);

• Wyniki: Nieswoiste objawy są interpretowane w zależności od kontekstu sytuacyjnego.

4. Opisz tradycję intelektualną wywodzącą się od Schachtera-Singera

⇒ Emocje były wynikiem interakcji pewnych procesów występujących wewnątrz organizmu z informacjami docierającymi ze środowiska oraz informacjami zarejestrowanymi w doświadczeniu jednostki.

5. Współzależność emocji i poznania

⇒ Emocje powstają w wyniku dwóch powiązanych, lecz niezależnych operacji poznawczych - oceny zdarzenia i oceny reakcji fizjologicznych. Intensywność emocji uwarunkowana jest przez indywidualną ocenę reakcji fizjologicznych. Nieinterpretowane reakcje fizjologiczne powodują wzrost intensywności reakcji emocjonalnej.

⇒ Emocje były wynikiem interakcji pewnych procesów występujących wewnątrz organizmu z informacjami docierającymi ze środowiska oraz informacjami zarejestrowanymi w doświadczeniu jednostki.

6. Wyjaśnij mechanizm paniki

⇒ Napady paniki - podobne do reakcji przy fobiach we wstrząsie pourazowym. Silne pobudzenie emocjonalne, aktywizacja sympatycznej części autonomicznego układu nerwowego.

7. Zróżnicowanie półkul mózgowych

⇒ Konsekwencje utajonego afektu:

- niespójność ocen związana z funkcjonowaniem prawej i lewej półkuli;

(prawa półkula - emocjonalna - ściśle związana ze strukturami podkorowymi, a emocje to proces adaptacji do środowiska. Najważniejsze do przetrwania są afekty (-), dlatego PP zawsze „widzi gorszą” stronę medalu.

Lewa półkula - językowa - analityczne przetwarzanie danych - funkcjonowanie językowe - nadzieja, że wszystko będzie dobrze - „widzi dobrą” stronę medalu).

8. Natura ciała migdałowatego; rola - dysfunkcje emocji

• Dysfunkcjonalność emocji - przyczyny:

⇒ Nasilona częstość, natężenie i czas trwania emocji (-) - ważne: lęk, złość; zmniejszona częstość, słabsze natężenie i krótki czas trwania emocji (+).

⇒ Wstrząs pourazowy - wyuczony sposób reagowania strachem, lękiem. U podstaw powstawania wstrząsu leżą SS niezwykłe, silne, uraz daleko wykraczający ponad to, czego doświadczamy w życiu codziennym. Takie wydarzenia utrwala pamięć błyskowa. Zapamiętywanie w sposób bardziej trwały na skutek wzrostu poziomu adrenaliny.

⇒ Warunkowanie kontekstowe (Le Doux) - wystarczy przywołać fragment kontekstu, aby przywołać pamięć o przeżytym zdarzeniu i (-), związaną z nim emocją.

⇒ Napady paniki - podobne do reakcji przy fobiach w wstrząsie pourazowym. Silne pobudzenie emocjonalne, aktywizacja sympatycznej części autonomicznego układu nerwowego.

9. Teoria Lazarusa: za i przeciw

10. Dlaczego ludzie wg teorii Lazarusa reagują różnie w tych samych sytuacjach inaczej interpretują sutyację (inaczej oceniają).

11. Osobowość „lękowa” - neurotyzm

⇒ skłonność do przeżywania afektu negatywnego:

• Neurotyczność, wrażliwość emocjonalna:

• Chroniczny lęk,

• Głęboko (-) obraz świata,

• Strach przed życiem,

• Widzi życie w czarnych barwach,

• Przyszłość jest beznadziejna,

• Depresja, wrogość, pesymizm,

• Ciągłe napięcie, zagrożenie, niezadowolenie,

• Koncentracja na rzeczach (-),

• Niska samoocena,

• Wysoki poziom stresu psychologicznego,

• Drażliwość, niechęć, zazdrość, nieśmiałość,

• Podatność na emocje (-),

• Zdrowie somatyczne (spadek odporności, bóle głowy, mięśni, sprzyja alergiom),

• Aktywność prawej półkuli,

• Nadmierna aktywność ciała migdałowatego.

⇒ Dziedziczność cechy - 60-80% (nawet do 90%); skrajne poziomy cech są bardziej dziedziczne, geny odpowiadają za 40% wskaźników cechy reszta to środowisko.

⇒ Geny odpowiedzialne za poziom serotoniny; wysoki wzmaga lęk, niepokój, depresję - tzw. model klasyczny.

⇒ Za wzrost poziomu serotoniny odpowiada krótsza wersja odcinka DNA (1/3 ludzi ma krótszą wersje DNA).

12. Nieintencjonalne stany afektywne

• Nastroje

⇒ długotrwałe, nieintencjonalne stany afektywne:

- nieintencjonalne ⇒ nie są zawsze skierowane na konkretny obiekt; „jestem zły, smutny”;

Nastrój może być odpowiedzą na coś, ale znacznie bardziej może być efektem stanu fizycznego naszego organizmu.

- Nastrój może być efektem przynależności do określonej grupy społecznej.

- Nastroje mają rozlany charakter - wykraczają poza ramy jednego kontekstu.

- Są konsekwencją wydarzeń, długotrwałe.

- Zmieniają się, np. pod wpływem pogody (emocje nie).

- Mogą się kumulować.

- czas trwania - emocje trwają krótko, nastrój może trwać nawet wiele dni.

- Nastrój odnosi się do egzystencjalnego tła naszego życia. Jeżeli coś zdarzyło się nagle, reagujemy emocją.

- Nastrój jest przemożny - trudno go pokonać, zmienić.

- Emocje mają wyraźniejszą ekspresję.

- Emocje związane są przede wszystkim z działaniem, nastroje są związane bardziej z procesami poznawczymi (odpowiadają za selekcję informacji).

Lazarus: „Doświadczamy emocji, nastrój jest ich tłem, sprzyja znakom emocji” emocje to figury na tle nastroju.

⇒ Nastrój pozytywny podwyższa plastyczność, proces twórczego myślenia, zwiększa próg akceptacji, sprzyja pomysłowości.

⇒ Nastrój dla osoby jest źródłem informacji.

⇒ Nastrój depresyjny - rozlany afekt negatywny, o treści smutku, niepokoju i przygnębienia, któremu towarzyszy zgeneralizowany brak celów życiowych i uogólniony brak skłonności do podejmowania działań lub realizowania (nawiązywania) kontaktów z otoczeniem

• Sentymenty:

⇒ intencjonalne zjawiska afektywne, względnie stałe afektywne dyspozycje do emocjonalnego reagowania na poszczególne obiekty lub ich klasy (miłość, nienawiść, fobie itd.).

• Fobia - silny, nieuzasadniony, nieracjonalny, obsesyjny (bezustannie zaprzątający świadomość) nie dający się opanować standardowymi mechanizmami samokontroli emocjonalnej lęk, odczuwany wobec pewnych przedmiotów lub w pewnych sytuacjach. Najczęściej - przestrzeni (agorafobia), zwierząt (zoofobia) lub sytuacji społecznych (fobia szkolna), hepatogobia. Wg behawiorystów fobie są zachowaniami nabytymi wskutek niekorzystnych doświadczeń o oddźwięku zwielokrotnionym nieodpowiednimi reakcjami otoczenia lub brakiem poczucia bezpieczeństwa. Konkurencyjne wyjaśnienia przyjmują, że niektóre fobie są gatunkowo ułatwione.

⇒ Większość sentymentów to efekt uczenia się i doświadczenia osoby, niektóre mogą mieć podstawy biologiczne i wrodzone, mogą być powszechne wśród ludzi.

⇒ Sentyment jest podstawą przeżywania emocji (często o tej samej nazwie) w momencie, gdy wydarzy się coś z wiązanego z obiektem.

⇒ Emocje i sentymenty oddziałują na siebie.

⇒ Z sentymentami związana jest tendencja do działania.

⇒ Sentymenty można opisać jako pragnienia.

⇒ Emocje i nastroje traktujemy jako procesy, sentyment jest pewną trwałą własnością osoby.

⇒ Sentyment może stanowić rdzeń postawy, gdzie postawa jest też zjawiskiem afektywnym.

⇒ Postawa - złożona organizacja procesów regulacyjnych, o charakterze względnie trwałej dyspozycji do spostrzegania, oceniania i reagowania wobec obiektu. Oprócz komponentu afektywnego zawiera komponent poznawczy i behawioralny.

13. Regulacyjna funkcja nastroju

• Kierowanie nastrojem (element samoregulacji)

⇒ Thayer, Newman: „Nastrój to centralny element zachowania i kierowanie nastrojem stanowi podstawę wielu codziennych czynności”.

⇒ Model dwuskładnikowy nastroju:

- Centralnie sterowany stan uogólnionego pobudzenia cielesnego, któremu towarzyszy jako świadoma komponenta uczucie energii / zmęczenia oraz uczucie napięcia / spokoju i rozluźnienia.

Stan układu krążenia i napięcia mięśni szkieletowych.

- Komponenta aktywna (+/-)

⇒ Regulacja nastroju - modulowanie poziomem energii / napięcia, i utrzymanie ich na optymalnym poziomie.

- dobry nastrój - zmniejsza się napięcie, wzrasta poczucie energii.

- zły nastrój - zwiększony poziom napięcia, niska energia.

14. Koncepcja nazw emocji

Zależność kulturowa

15. Pięciofazowa ocena bodźca wg Sherera; teoria

⇒ Ocena S - złożony proces; podlegają jej różne aspekty S.

⇒ Pięciofazowa sekwencja oceny S:

- identyfikacja (nowość S);

- (+) lub (-) S;

- sprzyjanie lub niesprzyjanie celom podmiotu;

- stopień kontroli S przez podmiot;

- stosunek S do własnego „JA” podmiotu

16. Koncepcja emocji pierwotnych

• Emocje pierwotne (podstawowe)

⇒ emocje poprzedzające wartościowanie pojęciowe (świadomą analizę wartości obiektów poprzez wykorzystanie pojęć);

⇒ są skutkiem zakłóceń homeostazy lub równowagi w obrębie struktur poznawczych

⇒ Plutchik - koncepcja emocji pierwotnych:

- są to procesy mające znaczenie adaptacyjne;

- dają się zaobserwować na różnych poziomach ewolucji.

- istnieje osiem emocji pierwotnych:

oczekiwanie ⇒ zdziwienie

radość ⇒ smutek

pociąg ⇒ wstręt

strach ⇒ gniew

- czynniki poznawcze ograniczają rozlewanie się afektu przez dołączenie uzasadnienia.

⇒ Zajonc - eksponował SS poprzedzające afekt w czasie optymalnym (twarze przed ideogramami były widziane przez badanego). Bardziej lubiane były ideogramy występujące po twarzach wyrażających negatywne emocje (badani traktowali to jako próbę manipulowania sobą).

17. Wyjaśnij zjawisko ekspozycji

⇒ Efekt samej ekspozycji - efekt wzrostu atrakcyjności obiektów po kilku powtarzających się ekspozycjach.

⇒ Zajonc, Moreland - eksperyment, chińśkie ideogramy - eksponowano je różną ilość razy. Ideogramy widziane wcześniej były bardziej lubiane.

⇒ Wilson - eksperyment dotyczący SS słuchowych. Technika dwuusznego słuchania.

⇒ Wzrost sympatii dla widzianego już wcześniej obiektu jest mimowolny.

⇒ Oswojenie się z obiektem sprzyja jego lubieniu ⇒ afekt pozytywny.

⇒ Najpierw są przetwarzane właściwości afektywne, a potem poznawcze.

⇒ W niekontrolowany sposób (podczas kontaktu z S) utrwalają się związki między właściwościami S, a naszą reakcją na niego. Nabywane są trwałe preferencje i awersje.

⇒ Leventhal - ekspozycja z adrenaliną; słabe różnice emocji doznawanych przez grupę poinformowaną o adrenalinie i tej której podano placebo; uszkodzenie rdzenia kręgowego powoduje redukcje odczuwania agresji, lęku i namiętności; dawne emocje powracają w marzeniach sennych; kontrola ekspresji hamuje przeżywanie emocji

18. Jak wytłumaczyć na wybranej teorii emocji hasło reklamowe: „Multiemocje za niewiarygodnie niską cenę”

⇒ Trening socjalizacyjny - uczy wybiórczego, powierzchownego doświadczania emocji;

19. Emocje pochodne

- ich kombinacje tworzą pozostałe emocje:

radość + strach = poczucie winy

strach + zdziwienie = panika

zdziwienie + smutek = rozczarowanie

zaskoczenie + złość = obraza

wstręt + złość = nienawiść

strach + wstręt = wstyd

strach + akceptacja = pokora * słabsza forma radości

20. Relacja między emocjami a nastrojami / uczuciami

21. Teoria aktywacyjna emocji

• Aktywacyjne teorie emocji

⇒ Emocje są stanem podwyższonego pobudzenia oznakowanego afektywnie (+ lub -).

⇒ Za intensywność emocji odpowiedzialny jest poziom pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego, czyli poziom aktywacji.

⇒ Aktywacja to pobudzenie lub zwiększenie pobudzenia CUN pod wpływem SS pochodzenia peryferyjnego lub korowego (wspomnienia, wyobrażenia).

⇒ Proces emocjonalny można opisać na kontinuum aktywacji:

NISKI POZIOM AKTYWACJI EMOCJE (+) SKRAJNE POBUDZENIE AKTYWACJI

(SEN) EMOCJE (-) (PANIKA, WŚCIEKŁOŚĆ) EMOCJE (-)

⇒ Pojęcie poziomu aktywacji dotyczy tylko CUN.

⇒ Aktywacja opisywana jest jako wysoka lub niska - można ją zarejestrować za pomocą EEG.

⇒ Ma swój obserwowalny przejaw w postaci pobudzenia emocjonalnego.

⇒ Aktywacja jest niespecyficznym komponentem procesów motywacyjno-emocjonalnych.

⇒ Jest procesem jednolitym.

⇒ Napięcie emocjonalne - stan wewnętrzny - podniesienie aktywacji i pobudzenia emocjonalnego, które zostało zablokowane w fazie ekspresyjno-wykonawczej (wszystko przygotowane a nie można uciec).

⇒ W sytuacji wymuszonej aktywności umysłowej - przyspieszenie pracy serca przy jednoczesnym spadku przewodnictwa elektrycznego skóry.

22. Utajone wpływy afektu

• Utajony afekt

⇒ może wywierać wpływ na świadome przetwarzanie informacji ⇒ hipoteza Z. Freuda:

- źródłem utajonego afektu są treści oraz związane z nim właściwości afektywne, wchodzące w skład obrazu własnej osoby;

- są to treści niespójne z przyswojonymi w procesie socjalizacji kryteriami wartościowania;

- są także zasadniczo dostępne świadomości, ale ze względu na niespójność z kryteriami wartościowania, w sposób konieczny łączą się z negatywnym afektem, który jest przypisywany własnej osobie;

- są aktywnie utrzymywane poniżej progu świadomego rozpoznania;

- biorą udział w świadomym przetwarzaniu informacji, wpływając na przebieg i wyniki tego przetwarzania;

⇒ Nieświadome wpływy reakcji afektywnych na świadome funkcjonowanie podmiotu mogą zachodzić bez ukrywania przed podmiotem źródła stymulacji.

⇒ Uruchamiany jest proces kontroli, trzeba je utrzymywać poniżej progu rozpoznania.

⇒ Ogromny psychologiczny koszt tego procesu.

⇒ Wszelkie wątpliwości na temat swojej osoby (niska, negatywna samoocena) wpływają na proces podejmowania decyzji.

⇒ Tendencja do spostrzegania siebie w pozytywnym świetle i świadome wartościowanie, wtórnie wzmacnia (powoduje) pozytywną samoocenę.

⇒ Utajone poznanie społeczne - niezidentyfikowany lub zidentyfikowany nieprawidłowo ślad uprzedniego doświadczenia lub współwystępujące z daną reakcją doświadczenie, np. wielkość źrenic.

- Dominika Maison badała utajony afekt związany z wielkością źrenic (reklama).

23. Jaka emocja jest odwrotnością smutku (Solomon) zjawisko przeciwstawnego odbicia

24. Klasyfikacja osiągnięć wg Weinera

Atrybucyjny model motywacji osiągnięć - ludzie czerpią więcej satysfakcji z sukcesu będącego wynikiem szczęśliwego zbiegu okoliczności lub działań innych ludzi. Silna motywacja osiągnięć - zadania dające im poczucie wiedzy o własnych umiejętnościach i możliwościach, czyli zadania o średnim stopniu trudności. Zadania łatwe - prawie zawsze sukces, trudne porażka.

25. Model OCC

• Koncepcja OCC - poznawcza - Ortony, Clore i Collins

⇒ Ani sama fizjologia, ani same odczucie subiektywne nie prowadzi do powstania emocji.

⇒ Aby uczucie wewnętrzne stało się emocją musi zajść proces oceny.

⇒ Emocje są odczuciem, które się pojawia z bardzo określonych powodów. Stan wewnętrzny wywołany przez ściśle określony stan zewnętrzny.

⇒ Dzieli emocje na trzy klasy, w zależności od tego na czym są one zogniskowane:

1. Na zdarzeniach i ich wynikach;

• Reakcją afektywną jest przyjemność / przykrość (nadzieja, strach, lęk, ulga, szczęście, smutek);

2. Na działaniach i ich sprawstwie;

• Reakcją afektywną jest pochwała / nagana (podziw, szacunek do kogoś, poczucie krzywdy, pogarda, obwinianie siebie / innych);

3. Na obiektach i ich cechach;

• Reakcją afektywną jest lubienie / nielubienie (wstręt, przyjaźń, obrzydzenie, podobanie się czegoś);

⇒ Sformułowanie oceny wymaga kryterium oceny, standardu. Trzy typy standardów, w odniesieniu do których formułowane są emocje:

• Cele podmiotu - nagana / pochwała, bądź przyjemność / przykrość się pojawia.

• Standardy, normy postępowania - pochwała / nagana.

• Postawy (trwałe preferencje) - lubienie / nielubienie.

⇒ Na czym jest skoncentrowana uwaga podmiotu? (przy ocenie wydarzenia)

• Na JA - poczucie dobrostanu psychicznego;

• Na innych - zawiść / radość;

• Czasami wystarczy zmienić punkt widzenia, aby zmienić emocję.

⇒ Ile poznania potrzeba, aby sformułować emocję?

• Dla różnych emocji i różnych kontekstów sytuacyjnych potrzebna „ilość poznania” jest różna.

26. Teorie umysłu (emocjonalny teatr umysłu)

⇒ Zdolności ważne dla rozwoju emocjonalnego:

• Znacząca rola - emocjonalny teatr umysłu - wyobrażenie sobie różnych ról, osoby w różnych sytuacjach, rozwiązywania sytuacji.

• Postawienie siebie w sytuacji kogoś innego.

• Doświadczanie siebie, swoich uczuć, spontanicznych emocji.

27. Strategie poprawienia i podtrzymania nastroju

• Strategie zmiany nastroju

⇒ Aktywne zarządzanie nastrojem, zwiększające energię, zmniejszające napięcie, najbardziej skuteczne:

- techniki relaksacyjne,

- aktywne sposoby radzenia sobie ze stresem,

- zachowanie dystansu wobec uczuć,

- ocena i analiza sytuacji,

- ćwiczenia fizyczne,

- kontrolowanie własnych myśli,

- prysznic / kąpiel,

- seks,

- zachowanie poczucia humoru

- udzielanie sobie pozytywnych wzmocnień.

⇒ Poszukiwanie aktywności dostarczającej przyjemności i odwracających uwagę:

- angażowanie się w przyjemne zadania,

- hobby,

- słuchanie muzyki,

- zmiana miejsca,

- unikanie osób / przedmiotów,

- kontrola myśli,

- żartowanie.

⇒ Strategie biernego zarządzania nastrojem, częściej stosowany przez kobiety:

- jedzenie / picie,

- zakupy,

- sen,

- TV.

⇒ Wsparcie - strategie ujawniania emocji, np. rozmowa telefoniczna; czasami skuteczne, częściej przez kobiety, ujemnie skorelowane z poziomem wykształcenia i wiekiem.

⇒ Bezpośrednia redukcja napięcia, najmniej skuteczne, strategie stosowania używek.

⇒ Strategie unikania - skuteczne, rzadko stosowane:

- wycofywanie się, osamotnienie, płacz (stosowane przez osoby młode)

⇒ Strategie stosowane, aby nastąpił wzrost energii:

- aktywność fizyczna, społeczna, poznawcza ⇒ powoduje wzrost energii, jest skutecznym sposobem radzenia sobie z nastrojem,

- odpoczynek, kino, sen,

- używanie stymulujących substancji, najmniej skuteczne

- oglądanie TV

⇒ Strategie obniżające napięcie:

- używki,

- strategie emocjonalno-ekspresyjne (płacz, awantura),

- obniżanie napięcia mięśni - techniki relaksacyjne,

- przyjemne dystraktory - zachowania odwracające uwagę, dostarczające nagród, np. aktywność religijna:

modlitwa,

medytacja, skuteczne, rzadko stosowane

studiowanie Biblii

⇒ Najbardziej skuteczne pojedyncze strategie zarządzania nastrojem:

- ćwiczenia fizyczne,

- słuchanie muzyki,

- interakcje społeczne

28. Zastosowanie warunkowania kontekstowego

⇒ Warunkowanie kontekstowe (Le Doux) - wystarczy przywołać fragment kontekstu, aby przywołać pamięć o przeżytym zdarzeniu i (-), związaną z nim emocją.

29. Nieporozumienia wokół hipnozy

Z hipnozą wiąże się wiele nieporozumień. Najważniejsze nieporozumienie dotyczy rzekomej utraty kontroli nad własnym zachowaniem. Nikomu nie udało się wykazać, że możliwe jest skłonienie osoby zahipnotyzowanej do wykonania czynu, który byłby niezgodny z jej zasadami etycznymi czy przekonaniami. Osoba zahipnotyzowana zachowuje znaczny stopień kontroli nad swoim zachowaniem, dlatego nie jest również możliwe uzyskanie od niej informacji, których nie chce ujawnić. Drugie nieporozumienie dotyczy „odświeżania” pamięci. Rzeczywiście, zdarza się czasem odpamiętanie jakiegoś szczegółu, jednak nie do końca wiadomo, czy spowodowane jest to hipnozą, czy np. relaksacja lub przekonanie osoby, że hipnoza jest pomocna w przypominaniu.

30. Natura hipnozy

„Hipnoza”, gr. Sen (hypnos). Początek naukowych badań przypada na lata 30-te XX w., a ich podsumowania dokonał Clark Hull: Hipnoza jest stanem zwiększonej podatności na sugestie, różnica między stanem czuwania i stanem hipnozy ma charakter raczej ilościowy niż jakościowy. Wynikało z tego, że istnieje ciągłość zachowań pomiędzy tymi obydwoma stanami. Współcześnie dają się wyodrębnić dwa stanowiska: TRANSOWE (Bowers, Fromm, Hilgard, Orne), uważają, że hipnoza jest zmienionym stanem świadomości, różnym od stanu czuwania i snu. Może on wystąpić spontanicznie, jednak najczęściej jest sztucznie wywołany przez indukcje hipnotyczną (procedurę) obejmująca sugestie rozluźnienia, odprężenia i senności. Będąc w hipnozie osoba reaguje pozytywnie na sugestie dotyczące występowania takich zjawisk jak:

- regresja wieku („cofanie się” do wcześniejszych okresów życia),

- halucynacje pozytywne (spostrzeganie zjawisk, które realnie w danej chwili nie istnieją, np. słyszenie głosu z wyłączonego radia),

- halucynacje negatywne (niespostrzeganie zjawisk znajdujących się w zasięgu percepcji osoby zahipnotyzowanej),

- niepamięć hipnotyczna (niepamiętanie tego, co się wydarzyło w czasie hipnozy),

- analgezja hipnotyczna (brak wrażliwości na „SS” bólowe w wyniku specjalnych sugestii).

Uważają również, że hipnoza może mieć różną głębokość i że do wystąpienia niektórych zjawisk, np. halucynacji, potrzebny jest głęboki poziom hipnozy.

TEORIA NEODYSOCJACYJNA (Hilgard), naszym codziennym świadomym procesom psychicznym towarzyszy doznanie ciągłości dzięki stałej obecności procesów asocjacyjnych funkcjonujących w obrębie systemów poznawczych. Zaburzenie lub zahamowanie tych procesów to dysocjacja i właśnie z nią mamy do czynienia w większości zjawiska hipnotycznych. Założenia neodysocjacji:

- w obrębie systemu poznawczego kierującego doznaniami i zachowaniem człowieka istnieją podrzędne systemy poznawcze (spójność, trwałość, autonomia funkcji). Ściśle współpracują ze sobą, dzięki sprężeniu zwrotnemu, czasem jednak (w wypadku hipnozy) mogą one działać we względnej izolacji.

- w obrębie systemu poznawczego istnieje rodzaj hierarchicznej kontroli, który przesądza o kooperacji lub rywalizacji między strukturami wchodzącymi w skład owego systemu. Bez owej kontroli, w każdym momencie jednostka doświadczałaby zbyt wielu, często sprzecznych, tendencji do działania.

- przyjmuje się istnienie nadrzędnej struktury monitorującej i kontrolującej („centralna struktura kontrolująca” lub „wykonawcze ego”).

- przyjmuje się istnienie ogniwa - „ograniczenia nałożone na autonomie ego”; związane z sugestiami podawanymi przez hipnotyzera, ograniczają one kontrolę osoby nad jej relacjami; sugestie te mogą zmieniać hierarchiczną organizację podstruktur poznawczych.

NIETRANSOWE (Barber, Coe, Lynn, Rhue, Sarbin, Spanos, Weekes) Barber: badania nad hipnozą należy prowadzić wg schematu obowiązującego w naukach społecznych. Zatem trzeba:

- określić zbiór zmiennych zależnych, i znaleźć dla nich takie pojęcia, które mają ścisły związek ze zdarzeniami mogącymi być przedmiotem obserwacji (zd. obserwowalne w hipnozie to: akty behawioralne - opadanie ręki; zeznania słowne - zeznania o niezwykłych doznaniach);

- określić zbiór zmiennych niezależnych, które mogą mieć związek ze zmiennymi zależnymi (indukcja hipnotyczna lub sugestie dotyczące określonych zachowań);

- badanie eksperymentalne, w celu wykrycia relacji pomiędzy zmiennymi, co ma posłużyć sformułowaniu pewnej liczby „uogólnień empirycznych”, tworzących teorię dotyczącą badanych zjawisk.

Zwolennicy uważają, że zachowania hipnotyczne mają charakter „działań”, czyli aktywnych zachowań przejawianych przez osoby znajdujące się w hipnozie, a nie „zdarzeń”, czyli czegoś, co zdarza się osobom, które pozbawione są kontroli nad własnym zachowaniem. Dotyczy to również tych osób, które charakteryzują się najwyższą podatnością hipnotyczną (względnie stała cecha jednostki, wyznaczająca, wraz ze zmiennymi o charakterze sytuacyjnym, poziom jej reaktywności na sugestie podawane po indukcji hipnotycznej).

Sarbin: hipnozę ujmował w kategoriach ról społecznych. Stopień, w jakim określona osoba wejdzie w rolę osoby zahipnotyzowanej zależy od:

- posiadanej wiedzy o tym, jak wyglądają zachowania przejawiane w hipnozie,

- sposobu, w jakim interpretuje ona sugestie hipnotyzera, dotyczące doznań i zachowań, które występują podczas hipnozy,

- jej motywacji i zdolności do wyobrażenia sobie tego, co stanowi treść sugestii,

- tego, czy zachowania, których się od tej osoby w hipnozie oczekuje, są zgodne z jej obrazem Ja,

- stopnia, w jakim osoba zahipnotyzowana jest zdolna, sprawić hipnotyzerowi zawód.

Zwolennicy podkreślają, że chociaż udawanie zachowań hipnotycznych jest możliwe, to jednak istnieje pewna grupa osób, która jest w stanie doświadczyć rzeczy będących przedmiotem sugestii jako realnych. Zawdzięcza to odpowiedniej interpretacji swoich reakcji. Np. przekonanie osób o tym, że reakcje „wykonują się same”, można tłumaczyć wykorzystując koncepcję atrybucji Bema. Spór nie został zakończony.

31. Wstrząs pourazowy

⇒ Wstrząs pourazowy - wyuczony sposób reagowania strachem, lękiem. U podstaw powstawania wstrząsu leżą SS niezwykłe, silne, uraz daleko wykraczający ponad to, czego doświadczamy w życiu codziennym. Takie wydarzenia utrwala pamięć błyskowa. Zapamiętywanie w sposób bardziej trwały na skutek wzrostu poziomu adrenaliny.

32. Teoria obwodowa. Różnica między teorią Jamesa a Langego

• Teoria Jamesa-Langego

⇒ Zaliczana jest do obwodowych teorii emocji, gdyż za źródło emocji uznaje działania, zmiany napięcia mięśni i zmiany w narządach wewnętrznych.

⇒ Powstanie uczuć, przedstawia się następująco:

• Spostrzeżenie jakiegoś S wywołuje zmiany fizjologiczne.

• Zmiany fizjologiczne, jakie pojawiały się pod wpływem danego zdarzenia, są następnie spostrzegane przez jednostkę.

• Spostrzeżenie tych zmian jest przekształcane w uczucie, które jest emocją.

⇒ James proces oceny, czy też proces nadawania znaczenia ewaluatywnego pewnym informacjom, przenosi w głąb organizmu.

⇒ Jakie to są zmiany? Pod wpływem Langego, James skoncentrował się na zmianach sterowanych przez autonomiczny układ nerwowy.

⇒ Lange - najważniejsze zmiany cielesne to zmiany naczyniowo-ruchowe. Powodują zmiany ukrwienia różnych narządów. Jeżeli z emocji gniewu usuniemy zmiany fizyczne, to z gniewu nie pozostanie nic.

⇒ Jeśli spostrzeżenie zmian fizjologicznych wywołuje różne uczucia, to te zmiany fizjologiczne muszą być odmienne dla różnych uczuć. - Dopiero w latach 80-tych uzyskano wyniki, które potwierdzały tą hipotezę.

⇒ Dla Jamesa znaczenie 1-szoplanowe miały uczucia, a nie emocje.

⇒ Emocje i poznanie rzadko występują bez uczuć, a gdy już ich nie zawierają, są pozbawione pierwiastka ludzkiego.

⇒ Uczucia stanowią dla Jamesa istotę myśli i świadomości, a także dostarczają poczucia tożsamości osobistej i nadają znaczenie pojęciu samego siebie.

⇒ Pobudzenie fizjologiczne towarzyszące oglądaniu obrazów czy słuchaniu muzyki jest znacznie słabsze aniżeli wtedy, gdy człowiek spotyka się z silnym zagrożeniem lub zablokowaniem dążenia do celu.

⇒ Im bardziej złożone są emocje, tym wcześniej w spostrzeganiu następuje przejście od rejestracji treści do reakcji emocjonalnej.

⇒ Kto lub co spostrzega pobudzenie? Spostrzega to self. Uczucia są podstawą tworzenia indywidualności i osobowości.

⇒ Uczucia dają poczucie naoczności i bezpośredniości poznania:

• Działania podejmowane pod ich wpływem są realizowane w dynamiczny, bezdyskusyjny sposób.

• Uczucia są siłą dynamizującą zachowanie i najważniejszą częścią osobowości.

Emocje występują wtedy, gdy podmiot interpretuje swoje reakcje cielesne: „Jest mi smutno, ponieważ lecą mi łzy”

BODZIEC ⇒ SPOSTRZEŻENIE ⇒ ZMIANY FIZJOLOGICZNE ⇒ FORMUŁOWANIE EMOCJI

33. Fobie

• Sentymenty:

⇒ intencjonalne zjawiska afektywne, względnie stałe afektywne dyspozycje do emocjonalnego reagowania na poszczególne obiekty lub ich klasy (miłość, nienawiść, fobie itd.).

• Fobia - silny, nieuzasadniony, nieracjonalny, obsesyjny (bezustannie zaprzątający świadomość) nie dający się opanować standardowymi mechanizmami samokontroli emocjonalnej lęk, odczuwany wobec pewnych przedmiotów lub w pewnych sytuacjach. Najczęściej - przestrzeni, zwierząt lub sytuacji społecznych (fobia szkolna). Wg behawiorystów fobie są zachowaniami nabytymi wskutek niekorzystnych doświadczeń o oddźwięku zwielokrotnionym nieodpowiednimi reakcjami otoczenia lub brakiem poczucia bezpieczeństwa. Konkurencyjne wyjaśnienia przyjmują, że niektóre fobie są gatunkowo ułatwione.

34. Cechy emocjonalne jako ... afektywna

• Cechy emocjonalne:

⇒ skłonność do przeżywania afektu negatywnego:

• Neurotyczność, wrażliwość emocjonalna:

⇒ Skłonność do doświadczania afektu (+):

• Ekstrawertywność:

35. Pamięć błyskowa

Zapamiętywanie w sposób bardziej trwały na skutek wzrostu poziomu adrenaliny.

36. Na podstawie jakiej teorii emocji wyjaśnisz pojęcie „biofeedback”

Teoria Homeostazy (Barda) - zasada ujemnego sprzężenia zwrotnego; aby utrzymać efekt homeostazy należy dysponować urządzeniami pomiarowymi (komórki wrażliwe na temperaturę krwi) i przeciwnie do siebie działającymi urządzeniami efektorowymi (układ wegetatywny (gruczoły potowe) + adrenalina).

37. Dlaczego osoby po zakończeniu kuracji odchudzającej natychmiast tyją, a potem chudną mniej niż by chciały. Efekt jo-jo (Mietzel 266) Jeśli fazy powściągliwego jedzenia są często przerywane mówi się o efekcie jo-jo. W wypadku odchudzania się organizm odbiera sygnały braku pożywienia. Gdy posiłki ponownie stają się obfitsze, organizm odkłada zapasy na przyszłość (tkanka tłuszczowa). Jednocześnie tak oszczędnie gospodaruje rezerwami (obniża produkcje energii), by dłużej były one do dyspozycji. Dietę niskokaloryczną może charakteryzować działanie sprzeczne z wyznaczonymi celami.

38. Pierwszy etap w modelu procesów emocjonalnych Frijdy (bodźce sensoryczne)

39. Ciało migdałowate (Le Doux - niezbędne do powstania emocji)

40. Czym różni się teoria Jamesa-Langego i Schachtera (Schachter uwzględnia aspekt poznawczy)

41. Ludziom z uszkodzonym rdzeniem kręgowym potrzebna jest pamięć do przeżywania emocji (emocje te były kiedyś wzbudzone)

42. Atrybucyjna teoria emocji

43. Dlaczego trening relaksacyjny Schultza kończy się słowami: „Twoje ciało jest zimne”

44. Funkcje kory mózgowej w procesach emocjonalnych

45. Co wpływa na niemożliwość wymazania z pamięci wspomnień emocjonalnych

46. Wewnętrzne wskazówki a powstawanie emocji - koncepcje

47. Współzależność motywu afiliacji i zależności

48. Asymetria w przeżywaniu (z) stanów afektywnych

49. Wszystko dąży do równowagi. Wyjaśnij teorie Salomona. Dlaczego, jak coś się odchyla w jedną stronę to też się odchyla w drugą tak samo

50. Porównanie emocji z afektem

51. Co to są acendenty

52. Dlaczego emocje są nazywane systemem szybkiego reagowania

53. Reprezentatywność inteligencji emocjonalnej; co umożliwia

54. Koncepcja różnic indywidualnych wg Lazarusa

55. Jak afekt pośredniczy miedzy „wejściem” a „wyjściem” (emocje)

56. Jakie badania prowadził Bowman

57. Różnice między afektem a emocjami

58. Jak wyjaśnisz wg wybranej teorii motywacji chodzenie po sklepach

59. Podmiotowy aspekt motywacji

60. Badania Niedenthala

61. Hierarchiczny schemat motywacji

62. Motywacja wg Younga

63. Jak ludzie o motywacji telicznej i paratelicznej reagują na niepowodzenia

64. „Pilnuj sam siebie” - wyjaśnij na podstawie teorii motywacji

65. W której teorii motywacji człowiek nie kieruje się homeostazą, ale subiektywnym doświadczeniem (hedoistycznej)

66. Co sprawia, że ludzie tracą motywację do działania zaniechanie.

67. Czego to dotyczy: Układ nerwowy, jeśli z jakąś mocą podąża w jedną stronę to z taką samą mocą powraca

68. Jaki model homeostazy wyjaśnia zachowanie spontaniczne i niecelowe

69. Doświadczenie Hamiltona (Badanym kazano wchodzić przez jedne z kilku drzwi, jednak powiedziano im, że za każdym razem, w każdej próbie drzwi przez które wchodzili będą zamknięte. Badani z łatwością nauczyli się tej zasady i spokojnie, bez pomyłek wchodzili przez drzwi. Nagle po któreś próbie na głowy badanych wylano wiadro zimnej wody. Badani rozbiegli się w popłochu. Dlaczego

70. Omów kierunkowy aspekt procesu motywacyjnego

71. Na podstawie wybranej teorii motywacji wyjaśnić: „Zanim obierzesz jakiś cel, dokładnie to przemyśl, ale jak już wybierzesz to się go trzymaj”

72. Wytłumacz zachowanie: „Nie boje się błyskawicy” - mówi czterolatek - „lubię kwiatki a kwiatki lubią deszcz, bo muszą pić. Ja też lubię deszcz”

73. Dlaczego ludzie przerywają podjęte działanie

74. Wytłumacz metaforę (popadanie z jednej skrajności w drugą)

75. Jaka teoria motywacyjna głosi, że celem człowieka nie jest uzyskanie dóbr, tylko przekonania o słuszności podjętej decyzji

76. Teoria motywacji wg McClellanda

77. Teoria Magdy Arnold

78. Motywacja kompetencji

79. Jaką teorie motywacji można zinterpretować słowa Sokratesa: „Statku nie trzeba cumować na jednej kotwicy a życia na jednej nici”

80. Jakie badania prowadził Parkinson, co badał

81. Co jest przeciwieństwem radości (szczęścia)

82. Co mają wspólnego z emocjami zdolności matematyczne zdolności matematyczne w lewej półkuli, która odpowiada w największym stopniu za emocje pozytywne (?).

83. Podmiotowy aspekt afektu, emocji

84. Automatyzm emocji

85. Zasada podwójnej kwantyfikacji

86. Nieintegralność emocji

87. Teoria równowagi Stangera

88. Teorie rozwojowe motywacji

89. Mężczyzna siedzący w poczekalni myśli sobie: „Co za wstyd” patrząc na chłopca, mówiącego „mój wujek nigdy nie płakał przed zastrzykiem, był wychowany po wojskowemu”. Co tu się działo

90. Zależność: afiliacja - współzależność, zażyłości (psych. społ.)

91. Czego dotyczyło badanie Eibenfaldta

92. Wyniki z badania Rosbart

93. Różnice indywidualne w przezywaniu stanów afektywnych wg M. Rosberga

94. Teoria Wundta i Webera

95. Opisać trzy wybrane prawa N. Fridy

96. Jak na motywację wpłynął atak na W. T. C. W Nowym Jorku

97. Funkcjonalność i dysfunkcjonalność afektu

98. Motywacja wg Maslowa

99. Funkcje emocji wg Levensona; interpersonalne

100. Efekty ironicznej kontroli (Wegnera) pojawiają się gdy (przeciążenie informacyjne)

101. Jak najlepiej mierzyć antecendenty (bezpośrednia obserwacja)

102. Badania nad antecendentami uniwersalnymi wykazały (emocje pierwotne nie różnią się kulturowo, a wtórne tak. Uniwersalne są tylko afekty)

103. Leventhal stwierdził że kontrola ekspresji (hamuje doświadczenia emocji)

104. Pytanie o badanie Isena (jak się ma nastrój do rodzaju zapamiętywania i odtwarzania uczonego materiału)

105. Teoria optymalnej stymulacji

106. Emocje jako zjawisko intencjonalne (Brentano)

107. Co się dzieje jeśli błędnie rozpoznamy źródło emocji

Nazwiska i zagadnienia:

108. Frijda - informacyjna teoria emocji; oceny są skutkiem emocji: emocje ocena.

109. Izard, Zajonc, Lazarus, Epstein, Scherer - oceny mogą pozostać poza introspekcją

110. Lazarus - ocena pierwotna i wtórna; oceny są skutecznymi wyzwalaczami emocji /niż „zimne atrybucje”

111. Ellsworth - uniwersalne są tylko ancedenty afektu: (+) i (-) - reszta podlega kulturowemu rozróżnieniu

112. James-lange - emocje skutkiem zmian zachodzących w organizmie w związku z sytuacją

113. Cannon-Barda - pobudzenie wzgórza (reakcja alarmowa); miejsce uświadomienia to kora mózgowa

114. Schachter - uświadomienie emocji jest skutkiem przypisania pobudzenia czynnikom sytuacji (brak specyficznych wzorców pobudzenia)

115. Leventhal - ekspozycja z adrenaliną; słabe różnice emocji doznawanych przez grupę poinformowaną o adrenalinie i tej której podano placebo; uszkodzenie rdzenia kręgowego powoduje redukcje odczuwania agresji, lęku i namiętności; dawne emocje powracają w marzeniach sennych; kontrola ekspresji hamuje przeżywanie emocji

---