Definicja transportu
Transport to zespół czynności związanych z przemieszczaniem osób i dóbr materialnych przy
użyciu odpowiednich środków. Stąd obejmuje on nie tylko samo przemieszczanie z miejsca na
miejsce, ale także wszelkie czynności z tym związane, tj. czynności ładunkowe (za- i wyładunek
lub przeładunek) oraz czynności manipulacyjne, nie podające zmiany cech i właściwości
przemieszczanych ładunków.
PROCES TRANSPORTOWY - jest to pełny zakres działań związanych z przemieszczaniem
ładunku obejmujący: -przewóz (przy pomocy środków technicznych)
-Przemieszczanie (przesuwanie, przenoszenie, przerzucanie itp.) głównie przy użyciu siły ludzkiej lub umiejscowionych środków technicznych. -gromadzenie (ręczne lub przy pomocy narzędzi i maszyn)-ładowanie (załadunek)-wyładowywanie (rozładunek)
-przeładowywanie-magazynowanie-chwilowe (krótkotrwałe) przechowywanie ładunku np. na tzw. Międzyskładach w celu późniejszego dalszego transportu-czynności tzw. Manipulacyjne
PROCES PRZEWOZOWY (PRZEMIESZCZANIE) jest to pełny zakres działań (czynności)
zmierzający do przemieszczenia-przewiezienia ładunku w których zaangażowany jest
(uczestniczy) środek transportowy. Liczy się on od chwili wyjazdu z miejsca wydania dyspozycji
poprzez miejsce podjęcia i wykonania pracy do momentu powrotu po wykonaniu pracy do punktu dyspozycji lub postoju.
Cechy transportu rolniczego.
- technologiczny charakter transportu rolniczego (wg badań własnych około 75-80%
przewozów) wymuszający dostosowania środków przewozowych i organizacji ich pracy do
maszyn pracujących w polu.
- duże rozproszenie ładunków wynikające z przestrzenności produkcji, co wydłuża drogę i
powoduje liczne przestoje.
- znaczne zróżnicowanie nawierzchni po których wykonywany jest przewóz (ziemniaczysko,
ściernisko, drogi polne i utwardzone , asfalt)
- zmienność (różna wielkość) jednorazowo przewożonych partii ładunków i wielkości
przewozów w poszczególnych latach (wynik zmiennej struktury zasiewów i zmienności
plonów)
- różnorodność stosowanych w rolnictwie środków transportowych i związany z tym różny
poziom mechanizacji prac.
- konieczność przejazdów w ramach istniejących ciągów transportowych wynikających z
aktualnej infrastruktury oraz rozwiązań wewnątrz budynków.
- specyficzne cechy materiałów jak: różne masy objętościowe (20-1000kg/m3) o różnych
stanach skupienia i rozdrobnienia, - zmienność odległości przewozów
1.7. poziom mechanizacji prac ładunkowych: specjalne maszyny ładunkowe-około 20%
urządzenia środków transportowych-około 10% urządzenia maszyn rolniczych-około 8%
ręcznie-około 62%
TRANSPORT WEWNĘTRZNY oceniany na 65-75% masy ładunków przewożonych w
Gospodarstwie: czynności agro- i zootechniczne związane z procesami produkcji roślinnej i zwierzęcej. przewozy zewnętrzne-
TRANSPORT ZEWNĘTRZNY oceniany na 25-35% masy Ładunków w gospodarstwie rolnym: czynności handlowe związane ze sprzedażą płodów rolnych oraz z zakupem środków produkcji czynności związane z wiejskim budownictwem mieszkalnym, inwentarskim i produkcyjnym.
PODZIAŁ ŁADUNKÓW TRANSPORTOWYCH:
1-Transport produktów rolniczych
-przewozy ziemiopłodów-przewozy zwierząt gospodarskich -przewozy produktów pochodzenia zwierzęcego
2-Transport środków produkcji i materiałów
-nawozy-paliwa i środki opałowe-materiały budowlane i remontowo-inwestycyjne-maszyny i narzędzia rolnicze-części zamienne i drobny sprzęt
3-Transport ludzi
PODZIAŁ URZĄDZEŃ TRANSPORTOWYCH:
A-urządzenia umiejscowione
B- urządzenia ruchome
ad: A-urządzenia o ograniczonym zasięgu do których zaliczamy:
1-przenośniki (urządzenia transportowe oraz środki za- i wyładunkowe o ograniczonym
konstrukcyjnie zasięgu, dzielimy je na 3 główne grupy:-cięgnowe-przenoszące materiał (nosiwo) za pośrednictwem cięgna (z elementami roboczymi) stanowiącego
podstawowy element przenośnika.-
bezcięgnowe charakterystyczny jest brak wydzielonego cięgna a siła napędowa
przekazywana jest bezpośrednio przez elementy robocze.-z czynnikiem-pośredniczącym, materiał przenoszony jest za pomocą tzw. Medium pośredniczącego, którym jest strumień powietrza lub cieczy-przemieszczający się w rurze lub korycie)) 2-urządzenia (kolejki) szynowe 3-umiejscowione środki i urządzenia za- i wyładunkowe (-zainstalowane na stale urządzenia jak: podnośniki (bramowe, żurawiowe, windy, obrotnice, zsypy, ślizgi, pochylnie) rurociągi do transportu: pasz, paliwa, gnojówki, mleka, itp. -rampy za- i wyładunkowe.
PRZENOŚNIKI (PODZIAŁ,WADY,ZALETY):
1)przenośniki TAŚMOWE-Zalety: uniwersalność stosowania do transportu materiałów sypkich i ładunków jednostkowych.-mała masa własna w stosunku do wydajności.
-niewielkie opory ruchu - stąd niskie zużycie energii.-niewielkie zużycie - stąd długi okres użytkowania.-prosta konstrukcja i łatwa obsługa.-niskie koszty eksploatacji.
-wysoka wydajność, dzięki możliwości stosowania wyższych prędkości w stosunku do innych
przenośników.-mała hałaśliwość pracy.-łatwość wykonywania napraw.-niepowodowanie zmian strukturalnych transportowanego materiału.Wady: -ograniczenie do transportu poziomego lub lekko pochyłego (do 300), ale tylko w przypadku taśmgładkich. Aktualnie zbrojenie taśm (poprzeczki, występy, itp.) pozwala realizować transport podkątem do 650 . Zaś zastosowanie tzw. przenośników taśmowych-rurowych (taśma zamykanazamkiem błyskawicznym) pozwala - przy wyższych kosztach na transport do 900 .-łatwość uszkodzeń taśmy-przy materiałach zdzierających.-wrażliwość taśmy na temperaturę.-łatwość zanieczyszczenia bębnów i krążników.-brak zabezpieczenia obsługi przed działaniem substancji szkodliwych (pylenie-z wyjątkiem przenośników rurowych).
2) PRZENOŚNIKI CZŁONOWE-ZALETY: -duża odporność członów stalowych na ścieranie - wyższa trwałość. -duża wytrzymałość łańcucha pozwalająca na znacznie dłuższe ciągi transportowe o wyższych wydajnościach. -znaczna wydajność osiągana dzięki dużemu przekrojowi poprzecznemu członów.-łatwość zmiany długości przenośnika dzięki możliwości wygodnego skracania i wydłużania łańcuchów. -spokojna praca dzięki stosunkowo niewielkiej prędkości. -możliwość przenoszenia materiałów o ostrych krawędziach.-możliwość przenoszenia materiałów po znacznych pochyłościach.WADY: -wysokie koszty wykonania.
-duże masy poruszających się elementów, stąd wysokie zużycie energii.-konieczność starannej konserwacji z uwagi na dużą ilość przegubów i połączeń - droższa eksploatacja.
3) przenośniki ZABIERAKOWE-Tworzą je nieruchome, otwarte lub zamknięte koryto w którym przesuwa się cięgno zaopatrzone wzabieraki (w postaci zgarniaków, talerzy, zgrzebeł, itp.) przesuwając materiał. Ze względu na zasadę działania dzielimy je na przenośniki zgarniakowe i zgrzebłowe (Redlera)
4) Przenośniki łopatkowe skrawające na bramie pionowej
5)PRZENOŚNIKI PŁYTOWE, PRĘTOWE i KIESZENIOWE-Elementami nośnymi przenośników płytowych i prętowych są płytki listwy lub pręty ułożone w poprzek do kierunku ruchu i przymocowane po obu stronach do dwóch cięgien - najczęściej łańcuchów, ewentualnie taśm.
6) PRZENOŚNIKI BEZCIĘGNOWE-W tej grupie przenośników element przekazujący siłę jest jednocześnie - poprzez dodanie elementów wykonawczych całością powodującą przemieszczanie.
7) PRZENOŚNIKI ŚRUBOWE-ŚLIMAKOWE Przemieszczają materiał w otwartych lub zamkniętych korytach za pośrednictwem stalowej taśmy tworzącej powierzchnię śrubową nawiniętą na obracający się wał
8) PRZENOŚNIKI WSTRZĄSOWE
Są to urządzenia przemieszczające materiał przy pomocy powtarzających się drgań,
przekazywanych przez koryto lub rurę - wprawiane w drgania za pomocą specjalnego napędu.
Działają z wykorzystaniem sił bezwładności przemieszczanego materiału. Otwarta lub zamknięta
rynna, podwieszona lub wsparta na sprężynach wykonuje drgania harmoniczne o kierunku ruchu nachylonym pod pewnym kątem do jej powierzchni i o symetrycznej zmianie prędkości i
przyśpieszeń
9) PRZENOŚNIKI GRAWITACYJNE i MIOTAJĄCE - WYRZUTNIKI
Przenośniki grawitacyjne służą do przemieszczania materiałów sypkich i opakowanych na krótkich odległościach od miejsca załadunku położonego wyżej do miejsca rozładunku znajdującego się niżej. W/w przenośniki nie posiadają napędu a ruch odbywa się dzięki działaniu sił ciężkości(grawitacji)
10) PRZENOŚNIKI Z CZYNNIKIEM POŚREDNICZĄCYM-
10A)PRZENOŚNIKI HYDRAULICZNE Do koryta lub rzadziej rury od strony czołowej wzdłuż osi wprowadza się strumień wody. Energia ciśnienia wody przy wylocie z rurociągu zamienia się w energię kinetyczną. Z kolei do strumienia wody wprowadza się w odpowiedniej proporcji materiał transportowany. Transport zapewnia energia zawarta w wodzie jak i spadek koryta.
10B)PRZENOŚNIKI PNEUMATYCZNE - WIEWNE Są to urządzenia służące do transportu ciągłego materiału w zamkniętych przewodach w atmosferze czynnika gazowego - powietrze. Cząstki przemieszczanego materiału tworzą zawiesinę o pewnej koncentracji, wykazującą inne właściwości aniżeli sam materiał i czyste powietrze. Służą do transportu przede wszystkim materiałów sypkich, ładunków jednostkowych i materiałów łodygowych.
PODSUMOWANIE PRZENOŚNIKOW: W rolnictwie najczęściej stosowane są przenośniki nisko- i średniociśnieniowe. Składają się one z czterech podstawowych grup urządzeń: a) - urządzenia prowadzące powietrze i materiał b) - urządzenia zasilające c) - urządzenia oddzielające materiał d) - urządzenia wprawiające powietrze w ruch
ŚRODKI TRANSPORTOWE O RUCHU OKRESOWYM - URZĄDZENIA ZA- I
WYŁADUNKOWE:Do grupy tej zaliczamy różnego typu urządzenia za- i wyładunkowe, ładowarki czołowe I chwytakowe, urządzenia gromadzące i przemieszczające, dźwigi, wywrotnice i urządzenia własne środków transportowych.
KOŁOWE ŚRODKI TRANSPORTOWE: Cechy: przemieszczanie w dowolnym kierunku, a zatem możliwość dostarczenia ładunku do każdego miejsca. - Wyposażenie w koła ogumione umożliwia przejazd również w terenie nieutwardzonym (pole) - Możliwość dostosowania nadwozia, pod względem wymiarów i konstrukcji (obudowy) do rodzaju przewożonego ładunku.
PODZIAL PRZYCZEP ROLNICZYCH: Przyczepy skrzyniowe i przyczepy
specjalne (samozaładowcze - zbierające, objętościowe, wozy paszowe, przyczepy asenizacyjne).Pod względem ładowności rozróżnia się przyczepy lekkie (do 1,5 t), średnie (1,5-5 t) i ciężkie (ponad 5 t). Natomiast ze względu na sposób rozładunku można dokonać podziału na: przyczepy bez urządzeń wyładunkowych, wywrotki, przyczepy samowyładowcze - z przenośnikiem podłogowym. Skrzynie ładunkowe przyczep mogą być przystosowane do przewozu materiałów ciężkich (sypkie, ciecze) objętościowych i dłużycowych.
W zależności od sposobu łączenia - sprzęgania z ciągnikiem przyczepy dzielimy na: zawieszane, półzawieszane i przyczepiane. Osobną grupę stanowią naczepy współpracujące z ciągnikami siodłowymi.
SAMOBIEŻNE ŚRODKI TRANSPORTOWE: Są to urządzenia czerpiące energię do przemieszczania z własnego źródła, którym są silniki elektryczne i spalinowe. W zależności od parametrów konstrukcyjnych dzielimy je na: wózki -lekkie, zwrotne pojazdy o niewielkiej ładowności i zasięgu, stosowane w transporcie wewnątrz budynków i zakładów - tzw. wózki jezdniowe, oraz cięższe, mniej zwrotne o większej ładowności,przeznaczone do transportu na większe odległości, napędzane zwykle silnikami spalinowymi -samochody dostawcze I ciężarowe. W zależności od przeznaczenia i rodzaju wyposażenia wózki dzielimy na:
- wózki z nieruchomą platformą- wózki z uchylną skrzynią- wózki z nisko podnoszonym organem roboczym (skrzynia, uchwyt)- wózki z uchwytem widłowym podnoszącym. w zależności od wysokości podnoszenia rozróżniamy: średniego (do 3,2 m) i wysokiego podnoszenia (pow. 4 m, np układarki do 16 m). W zależności od udźwigu dzielą się na lekkie (0,8-1,0 t), średnie (1-2,5 t) i ciężkie (2,5-5,0 t).
W transporcie samochodowym na świecie (w celu polepszenia jego efektywności)
przeplatają się trzy tendencje:
- zwiększenie prędkości przemieszczania- zwiększenie ładowności pojazdu - zwiększenie zakresu zastosowania pojazdu
TRANSPORTOCHŁONNOŚĆ ROLNICTWA.
Transportochłonność produkcji rolniczej, rolnictwa i gospodarki żywnościowej można mierzyć
kilkoma wskaźnikami np:-czasem pracy ludzi i siły pociągowej wydatkowanymi na prace transportowe-nakładami energii ponoszonymi na transport -kosztem transportu przypadającym na wytworzenie danego produktu -wskaźnikiem wielkości masy przewozowej przypadającej na 1 ha użytków rolnych,
Na transportochłonność wpływa: -struktura zasiewów (% udział zbóż, buraków cukrowych i pastewnych, kukurydzy na zielonkę,oraz warzyw). Przy czym wzrost udziału zbóż daje spadek przewozów a rośnie on w miarę wzrostu powierzchni gospodarstwa.
-odległość przewozów - położenie obiektu w stosunku do rynków zbytu i zaopatrzenia oraz jego
rozłóg- odległości pole-obiekt. -obsada zwierząt -wyposażenie w siłę pociągową-intensywność produkcji -specjalizacja, ilość gałęzi produkcji
OBNIŻENIE TRANSPORTOCHŁONNOŚCI-obniżenia transportochłonności) upatruje się w następującychdziałaniach:
1.Zwiększenie wyspecjalizowanych usług transportowych na rzecz rolnictwa.
2.Rozwój nowoczesnych technologii transportu ładunków, szczególnie płodów i produktów
rolnych.
3.Wprowadzenie do rolnictwa nowoczesnej techniki przewozów - samochody, wymienne
nadwozia środków transportowych.
4.Zmechanizowanie prac za- i wyładunkowych.
5.Zmiany w strukturze agrarnej gospodarstw, umożliwiające koncentrację produkcji i zmiany w
wyposażeniu technicznym gospodarstw rolnych.
6.Rozmieszczenie bazy surowcowej i rynków zbytu w powiązaniu z lokalizacją zakładów przemysłu przetwórczego.
7.Zmiany w zasięgu i strukturze przetwórstwa w powiązaniu z jego koncentracją i specjalizacją.
8.Rozbudowę pośrednictwa handlowego i przyśpieszenie rozwoju drobnego przetwórstwa