MSP wykład(21.10.05)
NATO(Sojusz Północnoatlantycki)
4.IV.1949 r. powstało NATO jako organizacja złożona z 12 państw(10 europejskich + USA i Kanada)-traktat północnoatlantycki-organizacja traktatu północnoatlantyckiego powstała celem powstrzymania ZSRR i bloku wschodniego przed atakiem na państwa zachodnie(cel jawny), włączenie RFN do NATO, demokratyzacja Niemiec(cel ukryty).
Cassus foederis nie jest jednoznaczne(po rozważeniu jakie środki są adekwatne w danej sytuacji do udzielenia pomocy).
Sojusznicy zachodni czuli się zależni od USA. Przewaga wojskowa, gospodarcza USA(wtedy 45%, obecnie ok. 20%)
1952r.- apogeum zimnej wojny, przyjęto do NATO Turcję i Grecję, które czuły się zagrożone ekspansją ZSRR
RFN w 1955r. przyjęto do NATO
Unia Zachodnia złożona z Francji, WB, krajów Benelux, następnie RFN i Włochy. Stworzono nową organizację i tylnymi drzwiami wprowadzono RFN do NATO(traktaty paryskie). To spowodowało powstanie Układu Warszawskiego w maju 1955r.
Raport Harmela, polityka niemieckiego-sformułował on tezę, że NATO będzie prowadzić dialog z Układem Warszawskim z jednej strony, a z drugiej będzie się zbroić.
Doprowadziło to do odprężenia między Wschodem a Zachodem, ale obie strony się zbroiły. Taka sytuacja była do połowy lat 80-tych
1958-62 kryzys berliński
1979r.- załamanie się odprężenia
NATO podjęło decyzję o zwiększeniu wydatków na cele wojskowe.
Sytuacja zmieniła się w marcu 1985r.- na szczytach władzy ZSRR pojawił się człowiek, który chciał zmodernizować ZSRR - Gorbaczow. Zaczął się rozpadać blok wschodni.
29-30 maja 1989r. Bruksela-spotkanie na szczycie przywódców NATO z okazji 20-lecia Sojuszu. Pojawia się całościowa koncepcja kontroli zbrojeń i rozbrojenia.
W lipcu 1990r. kolejny krok na szczycie londyńskim-deklaracja o przeobrażonym Sojuszu Północnoatlantyckim. Zapowiedź, że możliwe jest odejście od obrazu wroga, jaki widzieli na Wschodzie.
19.XI.1990r. szczyt KBWE w Paryżu(34 państwa)-wspólne oświadczenie NATO i Układu Warszawskiego, że obie organizacje nie traktują się już jak przeciwników.
ESDI(European Security Defence Identity)-Europa Zachodnia chce transformacji NATO, większego wpływu na tą organizację, a nawet autonomizacji obrony europejskiej.
Nowe demokracje na Wschodzie postulują przyłączenie ich do NATO. W USA pomysł, aby NATO przekształcić we wspólnotę innego typu-cywilną, lub nawet połączenia ze Wspólnotami Europejskimi. Autorem tej drugiej koncepcji był Kupchan(uważał, że jeśli nie dojdzie do połączenia NATO z WE, to dojdzie do sporów o autonomizację obrony europejskiej). Inni twierdzili, żeby rozwiązać NATO, bo nie ma już przeciwnika.
Te problemy na linii Europa Zachodnia-USA zrodziły pytanie, czy NATO ma istnieć, a jeśli tak to w jakiej formie. Te pytania rozstrzygnięto w Rzymie.
7-8.XI.1991r. szczyt NATO w Rzymie-znikło zagrożenie ze strony bloku wschodniego(przestał istnieć-1.VII.1991r. na posiedzeniu w Pradze rozwiązano Układ Warszawski).
Przyjęto dokument o nazwie „Nowa koncepcja strategiczna NATO”, zakładał 3 cele:
-dialog z krajami będącymi w okresie transformacji
-współpraca z nimi
-utrzymanie zdolności do obrony zbiorowej(najistotniejsza decyzja)-NATO utrzyma swoje wojska na obniżonym poziomie, likwidacja rakiet jądrowych stacjonowanych na Ziemi.
Demokratyzacja wschodniej Europy zaowocowała destabilizacją, konfliktami etnicznymi(np. na Bałkanach, wojna domowa w Jugosławii).
Konferencja pokojowa w Genewie nie przyniosła rezultatów. Pod koniec 1991r. wysłano do Jugosławii siły ochronne Narodów Zjednoczonych, co też nie przyniosło rezultatów. To kompromitowało ideę operacji peace-keaping.
1.IV.1992r. proklamowanie Bośni i Hercegowiny, rozgorzała tam wojna domowa.
Formalna decyzja ze strony NATO to była decyzja NACC(Rady NATO). 4.VI.1992r. na posiedzeniu w Oslo-decyzja, że NATO będzie wydzielać swoje siły na użytek misji rozjemczych, czyli peace-keaping. Ta data nie była przypadkowa-w tym samym czasie miała miejsce konferencja KBWE w Helsinkach-siły NATO mogą być używane przez KBWE w misjach pokojowych.
NATO poszerzyło swoje funkcje wojskowe. Te operacje nazwano operacjami „out of area”(?), były to operacje rozjemcze.
Decyzja o ustanowieniu NACC, czyli Rady Współpracy Północnoatlantyckiej zapadła na posiedzeniu w Rzymie, a powstała 20.XII.1991r.: Rada Północnoatlantycka + szefowie resortów obrony z krajów Europy Środkowej i Wschodniej(w tym ZSRR, a po rozpadzie wszystkich krajów). Wyznaczono datę przyjęcia państw.
Polityka wschodnia Sojuszu
Po utworzeniu NACC niezadowolenie krajów zdeterminowanych do wejścia do NATO.
W październiku 1993r. zapowiedziana sesja Rady Północnoatlantyckiej. Z inicjatywy Niemiec i USA powstaje projekt „Partnerstwo dla Pokoju”.
21-22.X.1993r. odbyła się sesja Rady Północnoatlantyckiej. Program dwustronnej współpracy między NATO a innymi państwami europejskimi.
Program „Partnerstwo dla Pokoju” przyjęty na szczycie w Brukseli 10-11.I. 1994r.
Otwartość Sojuszu, USA obawiały się sprzeciwu Rosji. Polska była pierwszym krajem, który nawiązał współpracę z NATO w ramach tego programu. 2 lutego Pawlak podpisał w Brukseli ramowy program „Partnerstwo dla Pokoju”.
W 1995r. wybory prezydenckie, jednym z kandydatów gen. Wilecki - krytykował polityków, że nie dbają o wojsko. Sam szef sztabu wypowiadał się krytycznie. O nieprzygotowaniu Polski do NATO świadczyły też inne rzeczy.
31.V.1995r. Rosja podpisała indywidualny program „Partnerstwo dla Pokoju”.
27.V. Paryż-układ stanowiący o współpracy między NATO a Federacja Rosyjską.
lipiec 1997r. po przekształceniu na wniosek Rosji NACC w Radę Partnerstwa Euroatlantyckiego- EAPC (31.V.1997r. w miejscowości Sintra w Portugalii). Chodziło o to, żeby nie było w tej nazwie NATO.
grudzień 1997r. Madryt- podpisanie traktatu o przyjęciu 3 państw
30.IV.1998r. ratyfikacja przez Kongres USA
12.III.1999r. państwa przystępujące do złożenia dokumentów ratyfikacyjnych w miejscowości Independence w stanie Missouri. Decyzja o dalszym rozszerzeniu.
20.XI.2002r. na szczycie w Pradze zaproszono do negocjacji akcesyjnych 7 kolejnych państw(m.in. Litwa, Łotwa, Estonia, Rumunia)
26.III.2003r. podpisanie dokumentów o przystąpieniu do NATO. Weszły w życie w 2004r.(rozszerzenie NATO do 26 państw). Drugie rozszerzenie NATO też odbywało się przy sprzeciwie ZSRR.
Wykład(18. 11.05r.)
HISTORIA POLITYCZNEJ INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
-podejście federalistyczne(wspólnotowe)-idea stworzenia Stanów Zjednoczonych Europy. Federaliści ujawnili się w końcu lat 40-tych. Ta idea miała zły odbiór w Europie Środk.-Wsch., gdyż zbiegła się z apogeum zimnej wojny
-koncepcja „Europy Ojczyzn”
Początek integracji europejskiej 9.V.1950r. Zgłoszony został plan Schumannaministra spraw zagranicznych Francji. W tym planie zawarty został pomysł stworzenia EWWiS(Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali)-pomysł francuski, zmierzał do zdominowania Niemiec. Plan ten zakładał utworzenie struktury ponadnarodowej(EWWiS)-Francja, Benelux, RFN i Włochy. Zakładano utworzenie ciała parlamentarnego. Plan ten przewidywał tez współpracę na innych płaszczyznach niż gospodarcza-obronnej i polityki zagranicznej. Układ podpisano 18.IV.1951, wszedł w życie 23.VII.1952.
Pojawił się plan Plevena-Rene Pleven, premier Francji zaproponował utworzenie Europejskiej Wspólnoty Obronnej.
27.V.1952r.- traktat o utworzeniu EWO
Dyskusje między federalistami popierającymi plan a jego przeciwnikami. Traktat o EWO przewidywał utworzenie jednej armii przez 6 państw założycielskich z ponadnarodowym dowództwem. Kres EWO położony został 29.VIII.1954r., kiedy Zgromadzenie Narodowe Francji odrzuciło traktat. Upadła też idea powstania Europejskiej Wspólnoty Politycznej.
10.III.1953r. projekt poszerzenia na płaszczyznę polityki zagranicznej. Wielka Brytania sprzyjała idei współpracy międzyrządowej, zaczęto organizować konferencje w Londynie.
23.X.1954r. traktaty paryskie, najważniejszy dotyczył modyfikacji traktatu brukselskiego z 1948r.-włączenie Niemiec oraz Włoch do Unii Zachodniej-w ten sposób powstała UZE(Unia Zachodnio-Europejska). UZE była furtką, przez którą wpuszczono RFN do NATO. UZE nie miała dublować NATO, była organizacją niesamodzielną, traktowana jako europejski filar NATO.
25.X.1957r. traktaty rzymskie, w Rzymie podpisano dwa traktaty:
EWG
EUROATOM
Oba weszły w życie 1.I.1958r.(data powstania EWG). Utworzone w myśl koncepcji funkcjonalnej integracji. Traktat o EWG przewidywał tworzenie wspólnych rynków. Najtrudniejsza sprawa była z rynkiem rolnym.
1967r-tzw. układ fuzyjny
Początek lat 60-tych- odprężenie między Wschodem a Zachodem.
19.X.1961r. pojawił się I plan Foucheta, który zakładał utworzenie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Francuzi domagali się utworzenia wspólnego Sekretariatu. Plan ten został odrzucony.
18.I.1962r. pojawił się II plan Foucheta- „Europa Ojczyzn”-likwidacja elementów federalistycznych. Też nie został przyjęty.
27.X.1970r. Rada Ministrów przyjęła tzw. raport luksemburski, proklamowano utworzenie EWP(Europejska Wspólnota Polityczna).
23.VII.1973r Rada Ministrów przyjęła tzw. raport kopenhaski-raport d'Avignona. Postanowiono ustanowić współpracę ambasadorów państw tworzących Wspólnotę(wtedy 9 państw). Perspektywą unia polityczna. Pojawił się postulat stworzenia Unii Europejskiej.
7.I.1976r. raport Tindemansa(belgijski). Zmierzał w kierunku stworzenia Unii Europejskiej lansowanej przez Francuzów.
Pojawił się tzw. raport londyński, który zawierał nowe wytyczne dla EWP. Włączenie kwestii bezpieczeństwa przy sprzeciwie Irlandii.
Lata 80-te- plan Genscher-Colombo(WB-Włochy-od nazwisk)-projekt Aktu Europejskiego
19.VI.1983r. raport przyjęty przez Radę Europejską
Czołowy federalista Włoch-A.Spinelli-raport Spinellego, znowu pojawia się groźba veta Irlandii.
Irlandia-raport Dooge'a marzec 1985r.-zakładał wzmocnienie konsultacji w sprawach bezpieczeństwa. Propozycja stałego sekretariatu-przełamanie oporu brytyjskiego.
17.II.1986r.-Jednolity Akt Europejski, wszedł w życie 1.VIII.1987r.-stwarza podstawę prawną dla EWP. EWP stało się dyplomacją Wspólnot Europejskich.
Traktat z Maastricht wszedł w życie w 1993r. traktat o UE:3-filarowa konstrukcja. Filar 2 i 3 międzyrządowe, filar 1-głosowanie ważone, czyli wspólnotowe.
Konflikty etniczne w poradzieckiej Europie(m.in. Jugosławia)-trzeba było interweniować.
Niemcy nie mogły wysyłać wojsk Bundeswehry za granicę. Problem, jak zmodyfikować politykę 2 filaru.
29.III.1997r. konferencja w Turynie, zakończona w czerwcu w Amsterdamie
2.X.1997r. przyjęto traktat amsterdamski-wprowadzenie misji petersberskich(operacje pokojowe)do kompetencji UE.
Kosowo-powstanie zbrojne w 1998r, pojawił się problem kto ma interweniować, bo traktat amsterdamski jeszcze nie wszedł w życie(dopiero w 1999r.). Przemiana w myśleniu polityków-decyduja się wprowadzić politykę obronną ESDP(Europ. Polityka Bezpieczeństwa i Obrony). Pomysł tej polityki był pomysłem niemieckim.
UE, nie UZE-transfer od 1999r. do czerwca 2001r.
11.XII.2001r. koniec konferencji w Paryżu
traktat nicejski podpisany 26.II.2001r., wszedł w życie 1.II.2003r. Komitet Polityczny przekształcony w Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa-przeniesienie możliwości misji petersberskich na UE(UZE nadal istnieje, ale uśpione).
Traktat ustanawiający konstytucję dla Europy. Konwent zaproponował inna procedurę głosowania-zwykłą większość.
1.V.2004r. Polska w UE
29.X.2004r.- 25 państw członkowskich w UE podpisuje traktat konstytucyjny. Rozpoczyna się procedura ratyfikacyjna, tzw. klauzula solidarności-cassus foederis-UE staje się tez sojuszem wojskowym.
Wykład(25.11.05)
Europejska współpraca polityczna 1970r.
1990r.- 2 konferencje międzyrządowe, w wyniku drugiej konferencji wypracowano nową formułę politycznej współpracy: CFSP(Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa) włączona jako II filar UE
7.II.1992r. podpisano traktat z Maastricht, zaczął obowiązywać 3.XI.1993r., wtedy, gdy powstała UE.
2.X.1997r. podpisano traktat amsterdamski, wszedł w życie 1.V.1999r.
traktat z Nicei podpisany w grudniu 2000r, wszedł w życie 1.II.2003r.
zastrzeżenia Duńczyków
Nicea-obawy Irlandii, że CFSP obejmie kwestie obronne, co zmieni status neutralności Irlandii.
Ogólne cele UE-jednym z celów jest potwierdzenie przez UE swojej tożsamości na arenie międzynarodowej. Ten cel UE zaakcentowany i wzmocniony w traktacie amsterdamskim.
Polityka obejmująca wszystkie kwestie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Część państw nie zgodziła się, aby do traktatu o UE włączyć kwestie obronne, gdyż należałoby włączyć UZE(7 państw) do UE(wtedy 15 państw). Na konferencji międzyrządowej w 1990r. nie udało się przekonać zwolenników linii transatlantyckiej(WB, Dania, Portugalia). Niemcy, Francja, Hiszpania, Włochy, Benelux-chciały włączyć też kwestie bezpieczeństwa i obrony.
10.XII.1991 państwa tworzące UZE zgłosiły 2 deklaracje:
UZE będzie europejskim filarem NATO i instrumentem polityki bezpieczeństwa i obrony UE jednocześnie-dlatego nie było zgody na włączenie UZE do UE
W drugiej deklaracji państwa członkowskie UE zaprosiły do wstępowania do UZE
Francja chce włączenia UZE do UE, ale nie chce uwspólnotawiania II-go filaru, gdyż straci możliwość kierownictwa.
Niemcy lansują koncepcje federalistyczne.
Nie było możliwe włączenie UZE do UE.
1994r. zaangażowanie NATO w Jugosławii(wojna domowa)
tzw. europejskie siły szybkiego reagowania wysłane do Bośni i Hercegowiny, otwarta wojna przeciwko Serbom bośniackim. Eur.siły szybkiego reagowania wycofane.
29.III.1996r. konferencja w Turynie, zakończona w 1997r. w Amsterdamie, uzgodnienie o rewizji traktatu o UE.
W Wielkiej Brytanii wybory, wygrywa Partia Pracy-zwolennicy integracji. W traktacie amsterdamskim potwierdzenie odrębności UZE, ale może być włączone do UE za zgodą państw członkowskich.
UE i UZE-prawo przeprowadzania operacji petersberskich.
Wysoki Przedstawiciel ds. WPZiB-Javier Solana(wcześniej szef dyplomacji Hiszpanii i Sekretarz Generalny NATO).
Zasada konstruktywnego wstrzymania się od głosu. Traktat amsterdamski osłabił zasadę jednomyślności.
„brukselizacja” II-go filaru- władza przechodzi do Brukseli. Zwrot w polityce brytyjskiej w 1998r.-spotkanie w Saint-Malo(WB i Francja)
3 i 4.VI.1999r. Rada Europejska na sesji w Kolonii proklamuje ESDP(Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony)jako instrument wojskowy WPZiB.
Nicea grudzień 2000r.-przyjęcie traktatu o UE-traktat nicejski
Komitet Polityczny przekształcony w Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa(PSC lub COPS z franc.), ma za zadanie kierowanie misjami petersberskimi.
Traktat ustanawiający konstytucję dla Europy-wprowadzenie funkcji ministra spraw zagranicznych UE.
CELE UE(art.11 traktatu o UE):
-ochrona wspólnych wartości
-umacnianie bezpieczeństwa UE we wszystkich formach
-zachowanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, w tym granic zewnętrznych Unii(Akt Końcowy KBWE)
-wspieranie współpracy międzynarodowej
-rozwijanie i konsolidacja demokracji oraz rządów prawa, poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności
INSTRUMENTY WPZiB:
1)zasady i ogólne wytyczne
ustalane przez Radę Europejską
2)wspólne strategie(common strategies), wspólne stanowiska(common positions)
dokumenty wypracowywane przez Radę Europejską w odniesieniu do jakiegoś państwa czy regionu(1999r.wobec Rosji, wobec Ukrainy, wobec nieczłonkowskich państw śródziemnomorskich w 2000r.)
3)wspólne działania(joint actions)
Kongo, misja szkoleniowa w Iraku
4)systematyczna współpraca między państwami członkowskimi(państwa członkowskie zobowiązane do współdziałania ze sobą)
5)(pozatraktatowe)oświadczenia, deklaracje polityczne
oświadczenia-mogą być w formie pisemnej lub tzw. obiegowej-korespondenci-COREU(sieć korespondentów), rozsyła się do MSZ i czeka na oświadczenie, jeśli brak obiekcji-zwykłe oświadczenie
77 państw stowarzyszonych z UE (tzw. AKP, czyli Afryka Subsaharyjska, Karaiby, region Pacyfiku)
GŁÓWNE ORGANY UNIJNE:
1)Rada Europejska (od 1974r.-starsz niż UE)
2)Rada Unii Europejskiej (ds. ogólnych i stosunków zewnętrznych od 2002r.)
Na jej czele Sekretarz Generalny-obecnie Javier Solana
W ramach Rady:
-COPS
-korespondenci europejscy
-COREPER( w II filarze COREPER II)
-od 2001r. organy wojskowe w łonie Rady- Komitet Wojskowy
3)Sekretariat Generalny (Wysoki Przedstawiciel UE ds. WPZiB)
Reprezentowanie UE na zewnątrz-przewodniczący-kraj, który w danym półroczu przewodniczy UE(4 osoby reprezentują UE m.in. na konferencjach-obecnie szef dyplomacji WB Tony Blair, szef dyplomacji unijnej, przewodniczący Komisji Europejskiej)
4)Parlament Europejski
5)Europejski Trybunał Sprawiedliwości - bada zgodność z prawem unijnym I filaru(II filar międzyrządowy, więc do MTSM w Hadze)
Kwestia finansowania działalności II-go filaru-zasada, że misje w terenie finansuje państwo, które bierze udział w misji, ale coraz więcej wydatków na misje ponosi Komisja.