JĘZYK POLSKI:
Średniowiecze- uznawano w renesansie za okres przestoju, zacofania, ciemnoty. Później ten lekceważący i negatywny sąd o średniowieczu uległ zmianie. Średniowiecze rozumiano jako okres między starożytnością ,a czasami nowożytnymi. Łac.- medium aevum- wieki średnie stąd mediewista- znawca dziejów średniowiecza. Mediewistyka- dział historii ogólnej zajmująca się średniowieczem. Średniowiecze w Europie trwało 10 stuleci. Początek epoki 476r. Koniec średniowiecza 1450r. Światopogląd średniowiecza- uniwersalizm jednolitość epoki polegał na tym, że państwa Europy były podporządkowane jednej władzy kościelnej i świeckiej. Była to kultura powszechna, ponad narodowa tzn. że zasadnicze elementy były takie same na obszarze całej Europy. Teocentryzm- to ogólnie panująca filozofia, które w centrum świata umieszcza Boga. Anonimowość- polegała na tym, że autorzy dzieł nie ujawniali swojego nazwiska. Pismo dla chwały Boga (ad glorian Dei). Ważna była wartość dzieła, a nie autor, który je tworzył. Scholastyka- łac. Szkoła Rozwijała się w 12 wieku wkożystując dorobek filozoficzny Arystotelesa:(logika). Augustynizm- twórcą był św. Augustyn, który uważał, że życie człowieka na ziemi jest dramatyczne, w jego duszy toczy się ciągła walka pomiędzy cielesnością, a duchowością. Tomizm- twórcą był św. Tomasz z Akwinu. Jest to filozofia harmonijna bowiem zakłada, że wszystko na ziemi ma swoje miejsce. Franciszkanizm- Franciszek z Asyżu pochodził z zamożnej rodziny. Postanowił poświęcić się zakonowi. Głosił wiarę w Boga oraz ideał ubustwa. Moralitety- to sztuki oparte na tematyce świeckiej przedstawiające walkę dobra ze złem. Intermedia- sztuki komiczne służące do zabawienia widzów podczas zmiany dekoracji, ich tematyka odbiegała od przedstawianej sztuki. Geograf Bawarski- jest to geograficzno-historyczny opis anonimowego autora spożądzony w 9 wieku. Dagoma index- to dokumęt w którym Mieszko 1 oddawał swe państwo pod opiekę Papieża. Kronika Thietmana- opisująca walki polsko-niemieckie. Bulla Gnieźnięska- z XII wieku inaczej nazwana Złotą Bullą Języka Polskiego. Legenda o św. Aleksym pochodzi z XV wieku. Jest wzorowany na tekstach z Syrii. Historiografia jest to żywotopisarstwo świętych inaczej tgz. Żywoty świętych. Są to historie świętego. Historiografia- to dział piśmiennictwa obejmujący gatunki o treści historycznej czyli między innymi kroniki. Przykłady polskich kronik- Kronika Polska Galla Anonima, Wincenty Kadłubek, Jana Długosza, Kroniki Królestwa Polskiego. Dance macabre- oznacza taniec śmierci.
Starożytność, Średniowiecze, Renesans, Barok, Oświecenie, Romantyzm, Klasycyzm, Młoda Polska, Dwudziestolecie Międzywojenne, Literatura wojenna, Literatura współczesna. Dance macabre- taniec śmierci. Jest to popularny w średniowieczu temat, który ukazuje iż śmierć jest wszechobecna i dotyczy każdego człowieka. Stoicyzm- człowiek powinien zachować wewnętrzny spokój i równowagę wobec tego co zsyła mu los. Nie powinien poddawać się zbytniej radości w chwilach szczęścia ani nie poddawać się rozpaczy gdy spotyka go nieszczęście. Stoicyzm zakłada kierowanie się w życiu mądrością i rozumem oraz czerpania nadziei ze zmienności losu. Epikureizm- druga obok stoicyzmu filozofia starożytna przyjęta w renesansie, pochwalająca radość z życia, korzystanie z przyjemności. Typowe motywy epikurejskie: carpe diem- chwytaj dzień, wykorzystuj każdą chwile. Ponadczasowy- uniwersalny, nieprzemijalny, wieczny, zawsze aktualny. „Odprawa posłów greckich”- dramat renesansowy (napisany w 16 wieku, utwór naśladuje dramat okresu Antycznego). Dramat polityczny (przedstawione zostały dwie przeciwstawne racje polityczne, jedna broni państwa, druga dobra osobistego).Osobowość renesansowa- człowiek wszechstronny, dążący do doskonałości, dążący dobrowolnie do wzbogacenia swej wiedzy o świecie, pełen odwagi i samodyscypliny, służący społeczeństwu. Rafael- właściwie Raffaello Santi (1483-1520) włoski malarz i architekt. Czołowy przedstawiciel renesansu zarówno w malarstwie jak i w architekturze. Urodzony w Urbino. Michał Anioł- właściwie Michelangelo Buonarotti (1475-1564) jeden z najwybitniejszych artystów włoskich i europejskich epoki renesansu. Klasyczny- uporządkowany, logiczny, przejrzysty, piękny, doskonały, wzorcowy. Nowela- gatunek epiki, krótki utwór pisany prozą, w którym zdarzenia są skoncentrowane wokół jednej postaci lub jednego motywu. Misteria- historie o męce Pańskiej. Moralitety- przedstawienia pouczające, prezentujące walk dobra ze złem. Mirakle- opowieści o życiu świętych.