Kalkulacja kosztorysowa- procedura określania przewidywanych kosztów realizacji robót, zysku oraz ceny robót na obiekcie.
Kosztorys- to dokument , w którym określa się wg określonych zasad koszty realizacji robót budowlano montażowych na obiekcie, oraz cenę wykonania robót lub szacunkową wartość robót zalecanych przez inwestora.
Wartość kosztorysowa robót- to kwota obliczona wg ustalonych zasad w kosztorysie inwestora określająca przewidywaną wartość robót (przewidywany koszt inwestora).
Cena kosztorysowa- to kwota obliczona wg ustalonych zasad w kosztorysie wykonawcy, określająca za jaką cenę wykonawca jest skłonny wykonać roboty.
Cena robót budowlanych- jest ustalona w transakcji kupna sprzedaży zapisana w umowie jest w zasadzie ceną ostateczną i stanowi wynagrodzenie wykonawcy.
Cenę kosztorysową można obliczyć z zależności: Ck=R+S+M+Kz+Kp+(D)+z+vat gdzie Ck- cena kosztorysowa, R- koszty bezpośrednie robocizny, S- koszty bezpośrednie pracy maszyn, sprzętu, transportu technologicznego. M- koszty bezpośrednie materiałów, Kz- koszty zakupu materiału, Kp- koszty pośrednie, D- koszty dodatkowe, Z- zysk kalkulacyjny, vat- podatek od towarów.
Koszty bezpośrednie robocizny- R= ΣI*Nr*Cr [zł] gdzie: ΣI- ilość robót. Nr- jednostkowe nakłady rzeczowe robocizny, Cr- godzinowa cena robocizny kosztorysowej.
Koszty bezpośrednie pracy maszyn, sprzętu i transportu: S= ΣI*Ns*Cs [zł] gdzie: ΣI- ilość robót, Ns- jednostkowe nakłady rzeczowe pracy maszyn, Cs- cena jednostkowa pracy jednostki sprzętowej lub transportowej.
Koszty bezpośrednie materiałów: M= ΣI*Nm*Cm [zł] gdzie: ΣI- ilość robót, Nm- jednostkowe nakłady materiałów, Cm- ceny jednostkowe materiałów.
Koszty zakupu: ustala się indywidualnie dla każdej dostawy materiałowej, wskaźnikowo w relacji do wartości kosztorysowej materiałów, metodą mieszaną. Kz= Wkz*M/100% gdzie: Wkz- wskaźnik narzutu kosztów zakupu, M- koszty bezpośrednie materiałów.
Koszty pośrednie- obejmują koszty ogólne budowy i koszty zarządu. Kp= Wkp*(R+S)/100% gdzie: Wkp- wskaźnik kosztów pośrednich, R- koszty bezpośrednie robocizny, S- koszty bezpośrednie pracy maszyn i sprzętu. Zysk kalkulacyjny: może być ustalony kwotowo lub wskaźnikowo, jako iloczyn stawki zysku i podstawy jej naliczania. Z= Wz*(R+S+Kp)/100% gdzie: Wz- wskaźnik zysku, R- koszty bezpośrednie robocizny, S- koszty bezpośrednie pracy maszyn i sprzętu, Kp- koszty pośrednie.
Koszty dodatkowe- obejmują skutki wykonywania robót w warunkach odbiegających od przeciętnych nie ujętych w jednostkowych nakładach rzeczowych. Koszty te wchodzą w skład kosztów bezpośrednich.
Rodzaje kosztorysów: inwestorski- jest przygotowany przez zamawiającego w celu ustalenia najbardziej prawdopodobnego, średniego kosztu robót z jakim musie się liczyć zamawiający. Nie jest dokumentem przedkładanym drugiej stronie. Zadania: w trybie bez przetargowym-ułatwia prowadzenie negocjacji ceny, w trybie przetargowym- ułatwia ocenę propozycji cenowych oferentów uczestniczących w przetargu. Kosztorys ten stanowi dla inwestora podstawę wystąpienia do banku o kredyt lub dotację na wykonanie robót. Kosztorys ofertowy: jest dokumentem służącym do ustalenia propozycji ceny. Cena wyliczona przez wykonawcę w kosztorysie ofertowym jest ceną za jaką jest skłonny zrealizować zlecane roboty. Jest on przygotowany przez wykonawcę. Stanowi podstawę do planowania ilości zasobów ludzkich, materiałowych i sprzętowych, niezbędnych do realizacji zamówienia. Określenia przewidywanych wpływów i wydatków w trakcie realizacji zamówienia. Rozliczania robót po ich zakończeniu.
Kosztorys dodatkowy- jest dokumentem służącym do ustalania zmiany ceny wyliczonej w kosztorysie ofertowym i zapisanej w umowie. Jest przygotowany przez wykonawcę po wykonaniu robót z uwagi na zmianę przewidywanych ich ilości.
Kosztorys powykonawczy- jest dokumentem służącym do ustalenia wynagrodzenia wykonawcy za wykonane roboty. Jest sporządzany przez wykonawcę po wykonaniu robót. Podstawą obliczenia jest obmiar robót oraz zapisane w umowie podstawy i zasady kalkulacji ceny kosztorysowej. Podstawy sporządzania kosztorysu ofertowego: dokumentacja projektowa, przedmiar robót, specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót, dane wyjściowe do kosztorysowania, ceny jednostkowe dla kalkulacji uproszczonej, jednostkowe nakłady rzeczowe, jednostkowe ceny czynników produkcji (Cr, Cm, Cs) , przepisy obliczania podatku VAT.
Podstawy s k zamiennego (dodatkowego)- dokumentacja budowy (księga obmiaru i dziennik budowy), kosztorys ofertowy w zakresie cen jednostkowych lub jednostkowych nakładów rzeczowych oraz cen czynników produkcji i wskaźników.
Podstawy s k powykonawczego- dokumentacja budowy, protokół danych wyjściowych do kosztorysowania, ceny jednostkowe ustalone zgodnie z protokołem danych wyjściowych do kosztorysowania w metodzie uproszczonej, jednostkowe nakłady rzeczowe i jednostkowe ceny czynników produkcji, wskaźników kosztów pośrednich i zysku ustalone zgodnie z protokołem danych wyjściowych do kosztorysowania w metodzie szczegółowej, przepisy obliczania podatku VAT.
Skład dokumentacji kosztorysowej- Strona tytułowa- rodzaj kosztorysu, nazwa przedmiotu kosztorysowania, lokalizacja budowy, nazwa adres, cena kosztorysowa, data opracowania kosztorysu, nazwa jednostki która wykonuje roboty, ogólna charakterystyka obiektu (opis techniczny), Przedmiar, kalkulacja kosztów, Załączniki do kosztorysu: protokół z danych wyjściowych do kosztorysowania, analizy dotyczące indywidualnego ustalania jednostkowych nakładów rzeczowych.
Metody wykonywania robót-
metoda kolejnego wykonania robót: stosowana do realizacji niewielkich robót, robót prostych oraz w przypadku niedostatecznej liczby maszyn. Wydłuża czas realizacji budowy, który jest równy sumie czasów realizacji poszczególnych odcinków.
Metoda równoległego wykonywania robót: w tej metodzie roboty rozpoczynamy i kontynuujemy na wszystkich odcinkach równocześnie, przez wszystkie brygady. Wymaga koncentracji, dużej liczby robotników, maszyn, personelu inżynieryjno- technicznego, materiałów budowlanych. Znacznie skraca czas robót w porównaniu z innymi metodami. Utrudnienia w nadzorze i kierowaniu robotami.
Metoda pracy równomiernej (rytmicznej): polega na podzieleniu obiektu na pewną ilość działek o jednakowych ilościach robót powierzanym do wykonania stałym brygadom roboczym, które przechodzą z jednej działki do drugiej wykonując tą samą pracę. Zasadniczą cechą jest RYTM czyli czas jaki upływa między wejściem na działkę roboczą jednej brygady a wejściem na tę samą działkę następnej brygady.
Podział harmonogramów budowlanych- ze względu na zakres planowania budowy: harmonogram zespołu obiektów, poszczególnych obiektów, fragmentów poszczególnych rodzajów robót.
Ze względu na etap opracowania projektu organizacji budowy: dyrektywne (ZTE), ogólne, szczegółowe.
W zależności od treści planowania: ogólny harmonogram budowy, zatrudnienia, pracy maszyn, zużycia dostawy i zapasów materiałów, transportu zewnętrznego, finansowy, wykresy przebiegu realizacji wskaźników techniczno- ekonomicznych budowy.
Metody opracowania harmonogramów- jednowymiarowa liniowa (czas), dwuwymiarowa powierzchniowa (ilość czas), dwuwymiarowa linii sumowania (ilość czas).
Metody sieciowe- sieć zależności (graf sieciowy): logiczna kolejność przebiegu robót wraz z zależnościami technologicznymi i organizacyjnymi oraz ograniczeniami zawartymi w planie działania.
Czynność: do jej realizacji potrzebny jest czas i środki produkcji . Na grafie sieciowym przedstawiana w postaci strzałek.
Zdarzenie: element grafu sieciowego określający fakt rozpoczęcia lub zakończenia czynności. Nie wymaga czasu i środków. Czynność zerowa: nie zajmuje czasu i nie wymaga środków. Obrazuje w grafie powiązania organizacyjne i technologiczne. Przedstawiana w postaci strzałki przerywanej.
Metoda drogi krytycznej- Etapy obliczeń: obliczenie terminów zdarzeń, obliczenie terminów i zapasów czasu czynności. Terminy zdarzeń: Najwcześniejszy możliwy termin zaistnienia dowolnego zdarzenia: Tjw = max(Tiw +tji) gdzie 1- najwcześniejszy możliwy termin zaistnienia zdarzenia poprzedzającego czynność.
Najpóźniejszy dopuszczalny termin zaistnienia dowolnego zdarzenia: Ti p= min(Tj p - tij) 1- najpóźniejszy dopuszczalny termin zaistnienia zdarzenia następującego po czynności. Terminy czynności:
Najwcześniejszy możliwy początek (NWP) to najwcześniejszy termin w jakim można rozpocząć czynność. NWP = Tiw .
Najwcześniejszy koniec czynności (NWK)- to najwcześniejszy początek czynności z uwzględnienia czasu jej trwania NWK- NWP + tij. Najpóźniejszy dopuszczalny początek (NPP)- to najpóźniejszy moment w którym należy rozpocząć prace NPP= NPK- tij.
Najpóźniejszy dopuszczalny koniec- NPK to najpóźniejszy termin do którego czynność musi być zakończona NPK= Tj p
Całkowity zapas czasu- Zc= NPKj - NWPi- tij.
Czynności krytyczne- czynności o całkowitym zapasie czasu równym 0. Wszystkie czynności krytyczne w sieci zależności tworzą drogę krytyczną. Droga krytyczna- zbiór czynności wyznaczających termin końcowy przedsięwzięcia. Jest nieprzerwanym ciągiem czynności który biegnie od zdarzenia początkowego do końcowego.
Rodzaje norm technicznych: jakościowe- obejmują dokumenty techniczno prawne dotyczące przygotowania produkcji, samej produkcji i rezultatów produkcji budowlanej.
Ilościowe- określają przeciętną ilość nakładów rzeczowych robocizny, materiałów, sprzętu (pracy maszyn) niezbędną do wykonania dobrej jakościowo jednostki produkcji.
Rodzaje norm jakościowych: znaczeniowe i klasyfikacyjne ustalają słownictwo i nazewnictwo, wprowadzają oznaczenia graficzne i literowe (wymiary arkuszy, oznaczenia worka).
Przedmiotowe- określają wymagania techniczne dotyczące materiałów, półfabrykatów, elementów budowlanych, stosowanego sprzętu i narzędzi. Czynnościowe- ustalają metody badań, obliczeń, projektowania, wykonania, odbioru, magazynowania, transportu itp.
Rodzaje norm ilościowych: norma pracy ręcznej, maszynowej, norma zużycia materiału. Stosowane normy:
norma czasu pracy ręcznej- przeciętna ilość godzin niezbędna do wykonania jednostki produkcji.
Norma wydajności robotnika- przeciętna ilość produkcji wykonanej przez robotnika w jednostce czasu.
Norma czasu pracy sprzętu- przeciętna ilość godzin niezbędna do wykonania jednostki produkcyjnej.
Norma wydajności sprzętu- przeciętna ilość produkcji wykonanej przez maszynę.
Norma zużycia materiału- przeciętna ilość materiału niezbędna do wykonania jednostki produkcji.
Proces produkcyjny: to zespół robót, w których wyniku zasoby są przekształcone w gotowy produkt.
Klasyfikacja procesów budowlanych :
pomocnicze- są dokonywane poza wznoszonym obiektem nie dotyczą one wbudowywania materiałów lecz ich wytwarzanie.
Zasadnicze- przeprowadza się na wznoszonych obiektach i dotyczą one bezpośrednio obiektu.
Ręczne, maszynowe, maszynowo ręczne, ręczno- maszynowe w zależności od stopnia użycia maszyn budowlanych.
Proste- składają się z operacji powiązanych technologicznie, wykonywanych przez robotników lub maszynę jednoczynnościową.
Złożony- składa się z równocześnie przebiegających procesów roboczych,, znajdujących się w ścisłym technologicznym i organizacyjnym związku ze sobą.
Wewnętrzny podział procesów budowlanych:
operacja produkcyjna (robocza)- jest częścią procesu niepodzielną organizacyjnie i jednorodną technologicznie. Charakteryzuje się niezmiennym składem robotników operujących tymi samymi środkami produkcji.
Czynność robocza- to składowe operacji produkcyjnych mogą być dwie i więcej.
Ruchy robocze- składają się na czynność roboczą. Analizuje je się szczegółowo przy organizowaniu stanowisk pracy, badaniach ergonomicznych.
Procesy robocze dzielimy na: indywidualne- wykonywane przez jednego człowieka.
Zbiorowe- wykonywane przez większą grupę zatrudnionych robotników. Zespołowe- występuje gdy jest podział pracy między robotnikami.
Norma czasu: Nc= Et + Eu gdzie: Et- czas produkcyjny, Eu- czas uzupełniający. Nc= Et*[100/(100-Eu)] .
Wydajność: liczba jednostek dobrej jakościowo produkcji, jaką maszyną można wykonać w jednostce czasu , stosując racjonalne wykorzystanie pracy maszyny i prawidłową organizację.
Wydajność teoretyczna- największa możliwa wydajność nieprzerwanej pracy maszyny osiągalna w najkorzystniejszych warunkach pracy przy wysokich kwalifikacjach obsługi. Zmienna, zależna od warunków pracy. Maszyn o organach roboczych pojemnościowych, pracujących cyklicznie: W teor = q*3600/t gdzie: q- geometryczna pojemność łyżki, t- czas cyklu roboczego.
Maszyny dźwigowej pracującej cyklicznie- W teor. = Q*n gdzie: Q- ciężar elementu, n - liczba cykli w godzinie.
Maszyny o pracy ciągłej, materiały sypkie i plastyczne: W teor = 3600*v*w gdzie: v- prędkośc przesuwu taśmy, w- powierzchnia przekroju strumienia materiału.
Maszyny o pracy ciągłej, materiały sztukowe lub sypkie przemieszczane porcjami: Wteor = (3600*q*v)/a gdzie: q- objętośc , ciężar lub liczba sztuk na 1 porcję, a- odstęp między porcjami materiału.
Wydajność techniczna- największa możliwa wydajność nieprzerwanej pracy maszyny osiągalna w najkorzystniejszych warunkach pracy przy wysokich
kwalifikacjach obsługi. W tech.= W teor*Sn*Szm*Ss gdzie: Sn- współczynnik zależny od stopnia napełnienia organu roboczego, Szm- wsp. zależny od warunków pracy maszyn, Ss\ wsp. zależny od stanu materiału w wyniku pracy maszyny.
Wydajność eksploatacyjna- średnia wydajność osiągana w konkretnych warunkach budowy, przy dobrej organizacji robót. W ekspl= W tech*Sw gdzie: Sw- wsp. wykorzystania czasu roboczego maszyny.
Rodzaje mechanizacji: częściowa- część czynności jest wykonywana ręcznie a część jest zmechanizowana.
Kompleksowa- rozszerzenie mechanizacji na wszystkie czynności produkcyjne.
Automatyzacja częściowa- częściowe wprowadzenie do procesów produkcyjnych maszyn nie wymagających sterowania przez operatorów. Automatyzacja kompleksowa- całkowite wprowadzenie maszyn automatów i zharmonizowanie ich co do wydajności, miejsca, czasu.
Inwestowanie- ponoszenie określonych nakładów gospodarczych w celu tworzenia, odtworzenia lub powiększenia składników majątku trwałego. Proces inwestycyjny- zespół czynności prawnych, projektowych, ekonomicznych, budowlanych podejmowanych od momentu określenia potrzeb i wymagań dotyczących planowanego obiektu do ich przekształcenia w realny obiekt. Czas realizacji to cykl inwestycyjny.
Nakłady inwestycyjne- to nakłady gospodarcze włożone w całym cyklu inwestycyjnym.
Zadanie inwestycyjne- jest to część zakresu rzeczowego przedsięwzięcia, która może być z niego wyodrębniona, a po zrealizowaniu i przekazaniu do eksploatacji w terminie wcześniejszym w stosunku do terminu zakończenia realizacji całego przedsięwzięcia pozwala na uzyskanie określonego celu oraz dokonanie rozliczeń.
Inwestycja podstawowa- to zadanie inwestycyjne bezpośrednio związane z realizacją głównego celu inwestowania.
Inwestycja towarzysząca- to inwestycja wywołana inwestycją podstawową, polegającą na budowie obiektów i urządzeń infrastruktury technicznej. Inwestycja złożona- budowa zb. Wodnych, regulacja rzek, budowa stawów rybnych, zbiorcza kanalizacja wiejska, budowa wodociągów grupowych. Inwestycja prosta- wykonanie melioracji szczegółowych , budowa kanalizacji gospodarstw rolnych, wodociągów zbiorowych, odbudowa sieci melioracyjnych , wykonywanie deszczowni.
Inwestycja drobna- usuwanie szkód powodziowych, renowacja urządzeń melioracyjnych, odbudowa grobli, budowa zbiorników przeciwpożarowych, wykonanie przyłączy wodociągowych, urządzeniu pastwisk do 100ha. Umowy o wykonywanie robót- umowa przedwstępna- stanowi podstawę do podjęcia czynności związanych z przygotowaniem robót do realizacji, nie stanowi podstawy do rozpoczęcia i realizacji robót. Winna określić: przedmiot umowy, termin realizacji robót, termin zawarcia umowy zasadniczej.
Umowa zasadnicza (przyrzeczona): winna określić w sposób szczegółowy zakres wzajemnych praw i obowiązków stron. Powinna zawierać: przedmiot umowy, wraz z harmonogramem realizacji uwzględniającym termin przekazania placu budowy oraz daty rozpoczęcia i zakończenia robót, termin dostarczenia dokumentacji projektowej, przedmioty odbioru i terminy ich wykonania, wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu umowy.
Umowa o dzieło i umowa o roboty budowlane.
Dokumenty budowy- dziennik budowy- dokument obrazujący w porządku chronologicznym przebieg robót oraz ważniejsze wydarzenia zachodzące w czasie trwania budowy.
Księga obmiaru robót- przedstawia ilość wykonanych robót.
Raport pracy sprzętu- określa czas zatrudnienia sprzętu na budowie oraz ilość robót wykonanych przez daną maszynę.
Dziennik bicia pali- opis zjawisk zachodzących w czasie wbijania pali, ścianek szczelnych . prowadzi go kierownik budowy .
Rodzaje odbiorów budowlanych- częściowe, końcowe, ostateczny (po zakończeniu okresu gwarancji), odbiór po okresie rękojmi za wady,
odbiór robót zanikających lub ulegających zakryciu- dotyczy robót , dla których niemożliwe byłoby później odtworzenie stanu faktycznego ich odtworzenia.
Rozliczenie- faktura końcowa: jednorazowo po odbiorze całości robót, częściowa- przy etapowych odbiorach robót,
przejściowa- za roboty wykonane w określonym czasie np. miesiąc. Wynagrodzenie ryczałtowe- zapisane w umowie niezmiennie,. Kodeks cywilny dopuszcza możliwość zmiany wynagrodzenia ryczałtowego jeśli wykonanie dzieła groziłoby wykonawcy rażącą stratą.
Wynagrodzenie ryczałtowo- ilościowe- charakter stały ma tu nie cena całkowita zlecenia lecz ceny jednostkowe robót, ilości robót mają charakter orientacyjny, po zakończeniu robót, ilości z obmiaru korygują wynagrodzenie wykonawcy w kosztorysie dodatkowym.
Wynagrodzenie kosztorysowe- podstawą ustalenia wynagrodzenia jest kalkulacja kosztów przedłożona w formie kosztorysu, cechą charakterystyczna jest możliwość zmiany wynagrodzenia. Mniejsze ryzyko dla wykonawcy lecz mniej dogodna forma dla zamawiającego.
Metody normowania czasu pracy- sumaryczna- porównawcza, szacunkowa, statystyczna; polega na określeniu łącznego czasu niezbędnego do wykonania operacji roboczej bez podziału na elementy składowe i bez szczegółowej analizy pracochłonności każdego z nich.
Analityczna- analityczno badawcza, analityczno obliczeniowa, analityczno badawcze (chronometraż); polega na określeniu czasu niezbędnego na wykonanie operacji roboczej. ///EdbuD, NORMA, STIX,ZUZIA, SeKo, KOBRA, SYKAL, WinBud, LEONARDO, RODOS,