Ewidencja i kalkulacja kosztów

1

.

Koszty i sposoby ich ustalania

1.1 Definicja kosztu i kryteria klasyfikacji .

Działalność gospodarcza pociąga za sobą zużycie określonych nakładów,

koniecznych do wytworzenia towarów i usług. Z natury powoduje to, jak już stwierdzono

powstanie kosztów, dzięki którym możliwe staje się osiągnięcie przychodów. Dlatego też,

każda działalność gospodarcza w systemie gospodarki rynkowej dąży do poszukiwania

metod zwiększania zysku. Osiągnięcie tego celu to przede wszystkim wykorzystanie do

maksimum czynników produkcji przy minimalnym poziomie kosztów. Należy zatem

dążyć do bardziej racjonalnego gospodarowania czynnikami produkcji do ciągłej analizy

i obserwacji wahań ponoszonych kosztów. Umożliwia to dobrze zorganizowany

i sprawnie działający system ewidencji gospodarczej odzwierciedlający w formie

pieniężnej zjawiska i procesy gospodarcze oraz sytuację majątkową i wyniki działalności

podmiotów gospodarczych.

1

Użytkownicy informacji rachunkowości chcą wiedzieć

zatem, jaki jest koszt czegoś, a to coś jest nazwane przedmiotem kosztu.

2

Przykładem

przedmiotu kosztu jest koszt produktu, usługi wykonanej przez bank dla klienta lub dla

pacjenta przez szpital.

Definicja kosztu według ustawy o rachunkowości mówi, że koszt wytworzenia składnika

majątku we własnym zakresie obejmujący koszty bezpośrednie produkcji poszczególnych

produktów gotowych, w toku produkcji i półfabrykatów oraz przypadające na okres ich

wytworzenia uzasadnioną część kosztów pośrednich produkcji; do kosztów wytworzenia,

po których wycenia się aktywa, nie zalicza się kosztów ogólnych zarządu, to jest kosztów

działania jednostki jako całość oraz zarządzania nią, kosztów sprzedaży produktów,

1

B. Gierusz, „ Podręcznik samodzielnej nauki księgowania” OdiDK, Gdańsk 1996 s. 16.

2

C. Drupy, „Rachunek kosztów” PWN, Warszawa 1997 s. 37

towarów i innych rzeczowych składników majątku, jak też pozostałych kosztów

operacyjnych i kosztów operacji finansowych...

3

Inaczej mówiąc koszty stanowią wyrażone w pieniądzu celowe zużycie składników

majątku trwałego i obrotowego, usług obcych, nakładów pracy oraz niektóre wydatki nie

stanowiące zużycia, zgodnie z prowadzeniem normalnej działalności w określonej

jednostce czasu.

4

Do kosztów nie wyrażających zużycia czynników produkcji zalicza się

np. ubezpieczenia społeczne pracowników, ubezpieczenia majątku rzeczowego, odsetki

od kredytów bankowych.

Z podanej wyżej definicji wynika, iż głównym składnikiem kosztów własnych

w przedsiębiorstwie są:



zużyte rzeczowe środki produkcji,



zużyta siła robocza,



koszty transferowe.

Przedstawia to poniższy schemat.

Schemat 1.1

Struktura kosztów własnych przedsiębiorstwa.

+ +

zużyte zużyte

wynagrodzenia ubezpieczenia

środki przedmioty
pracy pracy

amortyzacja zużyte
materiały
paliwo, energia

3

Ustawa o rachunkowości z dnia 29września, rozdział 4 Art.28, Dz. U. Nr 121 poz. 591 z późn. zmian.

4

K. Sawicki „Rachunek kosztów” Tom I Fundacja Rozwoju Rachunkowości, Warszawa 1996, s.2.

Zużyte rzeczowe
środki produkcji

Zużyta siła
robocza

Koszty
transferowe

Źródło: Gabrusewicz W., Kamela- Sowinska A., Poetschke H. „Rachunkowość zarządcza” PWE

Warszawa 2000 s.45.

Koszty własne są dość często w literaturze objaśniane przez porównywanie z pojęciami :



nakłady



wydatki

Przez nakład rozumie się wyrażone w jednostkach naturalnych celowe zużycie środków

rzeczowych oraz wykorzystanie pracy żywej.

5

Ze względu na tę postać ponoszenia

nakładów nie podlegają one agregacji. W takim znaczeniu można mówić o nakładach :

-

pracy uprzedmiotowionej (środków trwałych, materiałów, energii)

-

pracy żywej

-

czysto pieniężnej (podatki, składki ZUS)

Natomiast przez wydatek należy rozumieć, każde zmniejszenie stanu środków

pieniężnych poniesionych bez względu na ich cel powstania.

6

Wydatek jest pojęciem

bliskoznacznym, a zarazem szerszym w stosunku do kosztu. Nie wszystkie wydatki

i nakłady są kosztami jednostki gospodarczej. Zapłata za zakupione materiały jest

wydatkiem, lecz nie jest kosztem, wydatek ten stanie się kosztem dopiero wtedy kiedy

materiały zostaną zużyte w procesie produkcyjnym.

7

Wydatki są równocześnie kosztami,

jeżeli opłacono gotówką, np. usługi pocztowe. Należy przy tym zwrócić uwagą, że

pojęcia kosztów nie należy utożsamiać z wydatkami środków pieniężnych. Ponadto może

wystąpić znaczna rozbieżność w czasie między momentem zużycia, a momentem

uzasadniającym zaliczenie tego zużycia do kosztu.

8

Dlatego też ewidencja kosztów może

znacznie odbiegać od czasu poniesienia wydatku. Tak więc każdy koszt jest, był lub

będzie wydatkiem, natomiast nie każdy wydatek można zakwalifikować do kosztu

.

Aby rachunek kosztów mógł być wykorzystany na potrzeby zarządzania konieczna

jest dokładna znajomość poszczególnych składników kosztów, przyczyn ich powstawania

oraz wzajemnych powiązań. Dla ułatwienia badania kosztów, ich poziomu struktury

i dynamiki, są one kwalifikowane w różnych przekrojach. Podział całości kosztów na

składniki oraz łączenie tych składników w odpowiednie grupy nazywane jest klasyfikacją

5

W. Gabrusewicz, A. Kamela-Sawinska, H. Poetschke „ Rachunkowość zarządcza „ PWE Warszawa 2000 s.

46.

6

B. Gierusz „ Podręcznik samodzielnej nauki księgowania” ODiDK, Gdańsk 1998r. s.277.

7

W. Gabrusewicz,...op.cit., s.47.

8

K. Sawicki, „Rachunek kosztów” TOM I Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 1996r. s. 3.

http://notatek.pl/ewidencja-i-kalkulacja-kosztow?notatka