Ołów

(Pb), liczba atom. 82; m. atom. 207,19, jest niebieskawym lub srebrnoszarym miękkim metalem. Temperatura top. ołowiu wynosi 327,5°C, a temp. wrz. w warunkach ciśnienia atomosferycznego 1740°C. Ołów zawiera cztery naturalnie występujące izotopy (208, 206, 207 i 204 w kolejności częstości występowania), których wzajemne stosunki ilościowe w różnych minerałach różnią się niekiedy znacznie. Właściwość ta była wykorzystywana w badaniach środowiskowych i metabolicznych przy zastosowaniu nieradioaktywnych znaczników.

Stopień utlenienia ołowiu w związkach nieorganicznych wynosi +2 i +4. Do powszechnie znanych związków organicznych należą tetrachlorek ołowiu i tetrametylek ołowiu. Mają one zastosowanie jako dodatki do paliw. Są to bezbarwne płyny mniej lotne niż większość składników benzyny. Związki te są rozkładane również pod wpływem promieniowania nadfioletowego lub śladowych ilości w powietrzu takich chemikaliów, jak halogeny, kwasy lub czynniki utleniające.

Występowanie, zastosowanie, narażenie. Najważniejszym źródłem ołowiu są skały magmowe i skały metamorficzne. Występuje on w różnych minerałach: galena (PbS ceruszyt (PbCO₃), anglezyt (PbSO₄). Wydobywanie, wytop i oczyszczanie ołowiu, jak również wytwarzanie produktów zawierających ołów może powodować emisję tego metalu do atmosfery. Narażenie na ołów występuje przy produkcji akumulatorów, kabli, drutów, w przemyśle chemicznym, w czasie wyrobu stopów lutowniczych, produkcji łożysk, czcionek drukarskich, osłon zabezpieczających przed promieniowaniem radioaktyw­nym, przy produkcji barwników, insektycydów. Huty ołowiu są źródłem zanieczyszczenia otaczającego środowiska. Strefa zanieczyszczenia powietrza przez dużą hutę może wynosić ok. 15 km. Powietrze w pobliżu hut ołowiu może stanowić źródło narażenia mieszkańców, ponieważ zawiera go nieraz powyżej 80 μg/m³. Stężenia ołowiu w wodzie pitnej w niektórych rejonach świata są większe niż 50 μg/dm³, a w żywności wynosi ponad 2,5 mg/kg (mięso, warzywa, ryby).

Ołów w glebie i kurzu gromadzi się w wyniku spalania benzyny z dodatkiem tetraetylku ołowiu oraz emisji ze źródeł przemysłowych. Ze względu na to, że ołów nie ulega biodegradacji ani rozpadowi gleba i kurz stanowią istotne źródło narażenia, szczególnie dla dzieci. Stwierdzono, że u dzieci bawiących się na terenach zanieczyszczonych stężenia ołowiu we krwi mogą wzrastać od 30 do 70 μg/1.

Małe dzieci w wieku przedszkolnym są szczególnie narażone na ołów pochodzący z otaczającego środowiska. Wynika to ze skłonności do lizania i żucia czy zjadania ciał obcych. Za główne źródło nadmiernego wchłaniania ołowiu przez dzieci uważa się farby wytwarzane z użyciem związków ołowiu. Ponadto stwierdzono, że różnego rodzaju kosmetyki mogą stanowić poważne narażenia dzieci.

Losy w organizmie. Ilość ołowiu wchłanianego ze środowiska do organizmu człowieka zależy od postaci, w jakiej występuje ten metal, drogi wchłaniania, okresu narażenia, płci i wieku. Ołów wchłonięty z żołądka i jelita cienkiego przez żyłę wrotną dostaje się do wątroby i do ogólnego krwiobiegu. Ołów wchłonięty przez drogi oddechowe przechodzi bezpośrednio do układu krążenia, skąd przedostaje się szybciej do różnych narządów i tkanek

Dane wskazują, że ok. 40 ± 10% cząstek ołowiu, znajdujących się w powietrzu atmosferycznym, osadza się w płucach dorosłego człowieka. Miejscem deponowania są pęcherzyki płucne. Osadzanie cząstek

1

---