29 marzec 2006
Temat: UCHO WEWNĘTRZNE
Uwagi wstępne (PROPEDEUTYKA).
Błędnik kostny.
Błędnik błoniasty.
Przewodnictwo dźwięków.
ad. 1.
W skład ucha wewnętrznego wchodzi:
błędnik kostny,
błędnik błoniasty.
Ucho wewnętrzne jest sprzężeniem autonomicznym dwóch zupełnie różnych narządów:
narządu równowagi - starego filogenetycznie,
narządu słuchu - młodego filogenetycznie.
Również drogi nerwowe tych narządów, a więc drogi: statyczna i słuchowa, przebiegają oddzielnie i nie mają żadnych wspólnych neuronów.
Błędnik kostny jest torebką i zrębem dla błędnika błoniastego.
Błędnik błoniasty wypełniony jest śródchłonką, między błędnikiem kostnym, a błoniastym znajduje się przychłonka.
Przychłonka występuje w tzw. przestrzeniach przychłonkowych.
Błędnik błoniasty przyczepiony jest do błędnika kostnego więzadłami, które „kąpią się” w przychłonce.
ad. 2.
W skład błędnika kostnego wchodzą:
przedsionek,
kanały półkoliste,
ślimak kostny,
przewód słuchowy wewnętrzny.
Przedsionek jest częścią pośrednią, ku przodowi łączy się ze ślimakiem kostnym, a ku tyłowi z trzema kanałami półkolistymi.
Ma kształt elipsoidy, w której wyróżnia się ściany: przednio-boczną i tylno-przyśrodkową.
Ściana przednio-boczna jest równocześnie ścianą błędnikową jamy bębenkowej.
Ściana tylno-przyśrodkowa jest równocześnie dnem przewodu słuchowego wewnętrznego.
Na ścianie przednio-bocznej, która jest gładka, występuje okienko przedsionka zamknięte podstawą strzemiączka oraz okienko ślimaka zamknięte błoną bębenkową wtórną.
Do ściany tylno-przyśrodkowej przedsionka przyrasta błędnik błoniasty, który żłobi tutaj trzy zachyłki, od góry ku dołowi:
eliptyczny (dla łagiewki),
kulisty (dla woreczka),
ślimakowy (dla kątnicy przedsionkowej przewodu ślimakowego).
W zachyłku eliptycznym w części górnej znajduje się plamka sitkowata górna, która odpowiada polu przedsionkowemu górnemu (miejsce przejścia n. łagiewkowo-bańkowego), a na dole - plamka sitkowata dolna, która odpowiada otworowi pojedynczemu (miejsce przejścia n. bańkowego tylnego).
W części dolnej zachyłka eliptycznego znajduje się otwór wewnętrzny wodociągu przedsionka.
W zachyłku kulistym znajduje się plamka sitkowata środkowa, która odpowiada polu przedsionkowemu dolnemu (miejsce przejścia n. woreczkowego).
Ku tyłowi przedsionek łączy się pięcioma otworami z trzema kanałami półkolistymi:
przednim, czyli górnym,
tylnym,
bocznym.
Każdy z kanałów rozpoczyna się w przedsionku poszerzoną częścią zwaną bańką.
Zatacza ⅔ okręgu i wraca do przedsionka.
Każdy z kanałów ma dwie odnogi:
odnogę bańkową,
odnogę prostą.
Jedynie odnoga prosta kanału półkolistego bocznego uchodzi samodzielnie, podczas gdy odnogi proste dwóch pozostałych kanałów łączą się w tzw. odnogę wspólną i uchodzą pojedynczym otworem.
Trzy kanały półkoliste naśladują układ współrzędnych w przestrzeni.
Kanał półkolisty boczny odchyla się od płaszczyzny poziomej o 28°.
Kanał półkolisty tylny leży w osi piramidy.
Kanał półkolisty przedni, czyli górny biegnie prostopadle do osi piramidy, gdzie uwypukla wyniosłość łukowatą.
Kanał półkolisty przedni prawy leży w tej samej płaszczyźnie, co kanał półkolisty tylny lewy.
Bańki kanałów leżą bardziej z przodu niż odnogi proste.
Przedsionek ku przodowi łączy się ze ślimakiem kostnym.
Ślimak kostny składa się z wrzecionka, wokół, którego owija się kanał spiralny ślimaka, który zatacza 2,5-2,75 zakrętu.
Wrzecionko to stożek o wklęsłej podstawie, która jest polem ślimaka.
Kanał spiralny ślimaka przedziela częściowo blaszka spiralna kostna, która przyczepia się do wrzecionka.
Blaszka spiralna kostna, pod osklepkiem ślimaka, ustawia się pionowo w ten sposób, że pomiędzy nią, a osklepkiem tworzy się szpara osklepka.
Wzdłuż przyczepu blaszki spiralnej kostnej, przy jej nasadzie, wije się we wrzecionku kanał spiralny wrzecionka dla zwoju spiralnego n. VIII.
Od tego kanału podążają promieniście na podstawę kanały podłużne wrzecionka dla poszczególnych neurytów n. słuchowego. Wychodzą one na dnie przewodu słuchowego wewnętrznego.
ad. 3.
Błędnik błoniasty spoczywa w błędniku kostnym, ale jest od niego znacznie mniejszy.
W kanałach półkolistych znajdują się równoimienne przewody półkoliste, w których wyróżnia się odnogi: bańkową i pojedynczą.
Trzy przewody półkoliste uchodzą pięcioma otworami bezpośrednio do łagiewki.
W kanale spiralnym ślimaka znajduje się przewód ślimakowy.
Występuje on w postaci węża rozpoczynającego się w przedsionku kątnicą przedsionkową, a kończy się pod osklepkiem ślimaka kątnica osklepkową.
Przyczepia się on do blaszki spiralnej kostnej i dzieli w ten sposób kanał spiralny ślimaka na 3 części tj.:
przewód ślimakowy - wypełniony śródchłonką,
dwie inne przestrzenie wypełnione przychłonką tzw. schody:
górne, schody przedsionka,
dolne, schody bębenka.
Schody przedsionka nie łączą się ze schodami bębenka.
Szparka osklepka to jedyne połączenie między schodami przedsionka, a schodami bębenka.
Tędy biegną drgania ze schodów bębenka, to połączenie to także warunek konieczny dla przewodnictwa dźwięku, gdyby go nie było, to dźwięk nigdy nie dotarłby do narządu słuchu (narząd Cortiego), gdzie jest odbierany.
Przewód ślimakowy łączy się z woreczkiem, nie w sposób przysadzisty, tylko za pomocą przewodu łączącego.
W przedsionku znajduje się łagiewka, która pięcioma otworami łączy się z przewodami półkolistymi.
Woreczek przez przewód łączący łączy się z przewodem ślimakowym, a przez przewód śródchłonki łączy się z workiem śródchłonki.
Przewód łagiewkowo-woreczkowy łączy łagiewkę z przewodem śródchłonki.
Śródchłonka z błędnika błoniastego odpływa przewodem śródchłonki, który biegnie w wodociągu przedsionka do worka śródchłonki, skąd przenika do płynu mózgowo-rdzeniowego.
Przychłonka odpływa przewodami przychłonkowymi do płynu mózgowo-rdzeniowego.
Przewody przychłonkowe biegną również w wodociągu przedsionka oraz kanaliku ślimaka.
Receptory równowagi kinetycznej znajdują się w trzech grzebieniach bańkowych.
Grzebienie bańkowe zawierają komórki włoskowate otoczone glikoproteiną.
Receptory równowagi statycznej znajdują się w plamce łagiewki i plamce woreczka.
W tym właśnie miejscu, gdzie woreczek i łagiewka silnie się zrastają z przedsionkiem błędnika kostnego.
W plamce woreczka i plamce łagiewki występują komórki włoskowate i glikoproteiny oraz znajduje się błona kamyczkowa.
Narząd słuchu zwany narządem Cortiego znajduje się na ścianie dolnej, czyli podstawnej, czyli bębenkowej przewodu ślimakowego tuż nad schodami bębenka (najważniejsza ze ścian).
Najważniejsze komórki w tym narządzie to komórki włoskowate wewnętrzne i zewnętrzne, pozostałe to komórki podporowe.
Komórki te odbierają wrażenia słuchowe o częstotliwości od 14 do 20 000 Hz.
Ad.4.
Droga dźwięku. CONDUCTIO ACUSTICAE
Małżowina uszna wychwytuje fale o częstotliwości od 14 do 20 000 Hz, które uderzają w błonę bębenkową, ta zaś wprawia w ruch kosteczki słuchowe: młoteczek, kowadełko i strzemiączko.
Wypadkową jest drganie podstawy strzemiączka, która zamyka okienko przedsionka i pobudza do drgań przychłonkę schodów przedsionka.
Pobudzenie biegnie schodami przedsionka w ślimaku błoniastym i przez szparkę osklepka przenosi się na przychłonkę schodów bębenka.
Fala odbija się rykoszetem o błonę bębenkową wtórną, która zamyka okienko ślimaka.
Po czym odbita fala uderza o błonę podstawną przewodu ślimakowego i pobudza narząd Cortiego, który na niej spoczywa.
Fala dźwięku odbywa drogę dźwiękową, która jest drogą mechaniczną, a po pobudzeniu narządu Cortiego zaczyna się droga słuchowa, która jest drogą nerwową, co najmniej 4-neuronową.