UCHO WEWNĘTRZNE - LABIRYNT - BŁĘDNIK
W rozwoju narządu słuchu i równowagi biorą udział wszystkie trzy listki zarodkowe.
Na początku, w 4 tygodniu rozwoju embrionalnego, pojawia się zawiązek labiryntu błoniastego, w postaci ograniczonego zgrubienia ektodermy - plakody usznej, po bokach głowowej części zarodka na poziomie tyłomózgowia. W ciągu kilku dni środkowa część plakody usznej zagłębia się w znajdującą się pod ektodermą mezenchymę i tworzy się woreczek uszny. Następnie brzegi tego woreczka zbliżają się, ulegają zrośnięciu i powstaje pęcherzyk uszny, otocysta wypełniona płynem - przyszłą endolimfą.
Otocysta, początkowo zrośnięta z ektodermą, oddala się od niej zagłębiając się w
mezenchymę i następnie traci z ektodermą kontakt zupełnie. Cały ten cykl trwa tylko 7 dni.
Z otocysty przez tworzenie się przewężeń, uchyłków, i wypustek powstaje cały zróżnicowany, zamknięty system woreczków i przewodów - labirynt błoniasty wypełniony endolimfą. Już w 5 tygodniu życia płodowego powstaje z otocysty wypustka przyszłego przewodu i worka endolimfatycznego, a przewężenie jej zaznacza część woreczkową i łagiewkową.
Przez uwypuklenie i sklejenie się w centrum uchyłków łagiewki powstają kanały półkoliste (6-7) tydzień, a z wypustki woreczka tworzy się przewód ślimakowy. Początkowo przewód ten ma postać prostej cewki, ulegającej później ślimakowemu skręceniu (6-11 tydzień).Zawiązki plamki łagiewki i woreczka powstają u zarodka 7-8 tygodniowego i są w pełni ukształtowane u płodu 16-tygodniowego, a zawiązki grzebieni bańkowych rozwijają się
między 8 a 12 tygodniem. Narząd Cortiego zaczyna rozwijać się w 11-12 tygodniu w zakręcie podstawnym i jest rozwinięty na całej długości w 20-21 tygodniu życia płodowego. Równocześnie z rozwojem labiryntu błoniastego, już w najwcześniejszych jego stadiach, ze skupienia komórek zwojowych położonych obok otocysty różnicują się zwoje spiralny i przedsionkowy oraz odpowiednie nerwy.
Otoczka kostna labiryntu powstaje z otaczającej otocystę mezenchymy, której warstwy przylegające do otocysty ulegają kondensacji w 6 tygodniu, a w 7 tygodniu warstwa ta przechodzi w stadium przedchrzęstne. W 8 tygodniu warstwa tkanki przedchrzęstnej przylegająca bezpośrednio do rozwijającego się labiryntu błoniastego ulega rozluźnieniu i rozpłynięciu, w ten sposób zapoczątkowane zostaje powstanie przestrzeni perylimfatycznej.
Warstwa zewnętrzna otoczki przechodzi w 9 tygodniu ze stadium przedchrzęstnego w chrzęstne. Wraz ze wzrostem labiryntu błoniastego rośnie przestrzeń perylimfatyczna i otoczka chrzęstna. Wzrost ten kończy się w 21 tygodniu życia płodowego, a w 23 tygodniu kończy się kostnienie otoczki chrzęstnej labiryntu i ucho wewnętrzne ma już wielkość i kształt jak u osoby dorosłej.
Ucho wewnętrzne położone jest wewnątrz części skalistej kości skroniowej. Wyróżniamy w nim błędnik kostny i błoniasty. W uchu wewnętrznym zlokalizowane są receptory zmysłu słuchu i receptory narządu przedsionkowego.
BŁĘDNIK KOSTNY
Ściana błędnika kostnego zbudowana ze zbitej, bardzo twardej tkanki kostnej, wiernie odtwarza kształt błędnika błoniastego. Błędnik kostny wyściela od wewnątrz cienka warstwa obficie unaczynionej okostnej, z którą łączy się błędnik błoniasty.
W skład błędnika kostnego wchodzą:
1) przedsionek,
2) ślimak,
3) trzy kanały półkoliste: przedni, tylny i boczny, położone w płaszczyznach prostopadłych do siebie.
Okienko przedsionka zwane okienkiem owalnym zamknięte jest podstawą strzemiączka umocowaną w okienku więzadłem pierścieniowym.
Ku dołowi od okienka przedsionka znajduje się okienko ślimaka zwane okienkiem okrągłym, okienko to zamknięte jest błoną łącznotkankową, błona ta nosi nazwę błony bębenkowej wtórnej.
PRZEDSIONEK-VESTIBULUM.
Stanowi środkową część błędnika kostnego, łączy się ze ślimakiem oraz z kanałami półkolistymi.
KANAŁY PÓŁKOLISTE - przedni, tylny i boczny.
Każdy z nich rozpoczyna się poszerzeniem oddzielnie odchodzącym od przedsionka tzw. BAŃKĄ i zataczając 2/3 obwodu koła, ponownie łączy się z przedsionkiem.
ŚLIMAK- COCHLEA.
Wokół kostnego trzonu - WRZECIONKA w części środkowej ślimaka owija się 2 i 2/3 skrętu kanał spiralny ślimaka.
BŁĘDNIK BŁONIASTY.
Błędnik błoniasty jest systemem przestrzeni i kanałów wysłanych nabłonkiem i wypełnionych płynem zwanym endolimfą. Jest on ściśle związany z otoczką kostną jedynie w miejscach, gdzie wnikają do niego naczynia i gałązki nerwowe. Z resztą otoczki łączy się delikatnymi beleczkami i przegródkami łącznotkankowymi .Pozostałą przestrzeń wewnątrz błędnika kostnego wypełnia płyn zwany perilimfą. Labirynt błoniasty w części ślimakowej i odpowiadającej kanałom półkolistym odtwarza kształt błędnika kostnego, przy czym przekroje odpowiednich elementów błędnika błoniastego są znacznie mniejsze.
W PPRZEDSIONKU znajduje się łagiewka oraz woreczek, a w nich odpowiednio plamka łagiewki i plamka woreczka czyli skupienia komórek zmysłowych narządu równowagi.
PRZEWODY PÓŁKOLISTE BŁONIASTE leżą w jednoimiennych kanałach kostnych, złączone ze ścianami kanałów kostnych wzdłuż ich największej krzywizny. Bańki błoniaste zajmują niemal połowę światła baniek kostnych. Skupienia komórek zmysłowych narządu równowagi znajdują się na grzebieniach bańkowych.
PRZEWÓD ŚLIMAKOWY leży wewnątrz światła ślimaka ściśle złączony z jego ścianą zewnętrzną. Na przekroju poprzecznym przewód ślimakowy ma kształt trójkąta ostrokątnego, kątem ostrym zwróconego do wrzecionka ślimaka. Podstawę stanowi blaszka podstawna - membrana basillaris ,utworzona z blaszki spiralnej kostnej (od strony wrzecionka) oraz blaszki spiralnej błoniastej - od zewnątrz. Nabłonek wyściełający blaszkę podstawną jest bogato zróżnicowany i tworzy skupienie komórek zmysłowych narządu słuchu. Wraz z otaczającymi je komórkami podporowymi i odżywczymi stanowi tzw. NARZĄD CORTIEGO, który spiralnie biegnie wzdłuż całego przewodu ślimakowego. Boczna ściana przewodu ślimakowego jest ściśle związana ze zgrubiałą i bogato unaczynioną warstwą kości błędnika kostnego. To tzw. więzadło spiralne ślimaka (prążek naczyniowy) zawiera bogatą sieć naczyń krwionośnych.
Przewód ślimakowy dzieli kanał ślimaka kostnego na piętra wypełnione perylimfą. Piętro górne-schody przedsionka w szczycie ślimaka, poprzez szparę osklepka, łączą się z piętrem dolnym tzw. schodami ślimaka, które u podstawy zamknięte są ślepo tzw. błoną bębenkową wtórną. W przedsionku schody przedsionka są połączone szerokim przejściem z przestrzeniami perylimfatycznymi przedsionka.
Ponad skupieniami komórek zmysłowych zarówno receptora słuchu jak i równowagi znajduje się bezpostaciowa substancja galaretowata, pokrywająca urzęsiony nabłonek zmysłowy. W narządzie bańkowym jest to tzw. osklepek, a nad plamkami łagiewki i woreczka, błony otolitowe dodatkowo posiadające zatopione w masie galaretowatej kryształy węglanu wapniowego. Ponad komórkami narządu Cortiego substancja galaretowata tworzy tzw. błonę pokrywającą.
UNERWIENIE UCHA WEWNĘTRZNEGO
Ucho wewnętrzne unerwione jest przez VIII nerw czaszkowy - nerw przedsionkowo-ślimakowy. Na swym przebiegu w przewodzie słuchowym wewnętrznym obie części biegną ściśle obok siebie otoczone wspólną pochewką oponową i dopiero w okolicy dna przewodu dzielą się na trzy gałązki: dwie przedsionkowe i jedną ślimakową.
Włókna części przedsionkowej będące neurytami komórek zwoju przedsionkowego leżącego w okolicy dna przewodu słuchowego wewnętrznego biegną przyśrodkowo od zwoju i wchodzą do pnia mózgu w szczelinie pomiędzy dolnym brzegiem mostu i rdzenia przedłużonego do przodu (brzusznie) od włókien nerwu ślimakowego. W obrębie pnia mózgu łączą się one z jądrami przedsionkowymi. Dentryty komórek zwoju przedsionkowego dochodzą do komórek zmysłowych narządu równowagi.
Komórki zwojowe części ślimakowej nerwu VIII tworzą wewnątrz wrzecionka zwój spiralny położony w kanale spiralnym. Włókna obwodowe - dendryty biegną do komórek zmysłowych narządu Cortiego. Neuryty części ślimakowej tworzą wspólny pień, wchodzi on do pnia mózgu i łączy się z jądrami ślimakowymi.