09.12.2008
PROCES DESTYGMATYZACJI POJECIE EXDEWIANTA
Teoria naznaczenia społecznego→ proces stawania się dewiantem (dewiacja wtórna i pierwotna) (Lemert, Becker)
Czy z roli dewiacyjnej dewiant ma szansę wyjścia→ PROCES DESTYGMATYZACJI.
Exdewiant może być traktowany jako dewiant pozytywny. Pierwotnie stygmatyzowana osoba naznaczona w sensie negatywnym, która usiłuje zmienić status- daje do myślenia o niej w kategoriach pozytywnej dewiacji
PFUHL, HENRY
DESTYGMATYZACJA- proces negacji lub kasowania dewiacyjnej tożsamości i jej przekształcenie, ze nie ulega wątpliwości, że nie jest ona już dewiantem lub jest jednostka normalną. To proces negacji, wykreślania kasowania dewiacyjnej tożsamości w relacji jednostki z grupa społeczną.
Zasadniczą rolę odgrywa sama jednostka, może podjąć nadludzki wysiłek wydobycia się z roli dewianta.
Proces resocjalizacji kończy się w najlepszym przypadku powstrzymaniem się od przestępstwa.
Chodzi o zmianę systemu wartości, kontroli samooceny→ wszystkich składników osobowościowych składających się na tożsamość jednostki→ RESOCJALIZACJA ELITARNA
{ Były więzień ZK. Piętno, które nadano mu w ZK jest nadane nie tylko przez instytucję sądową , grupę po wyjściu nadal jest dewiantem- nadaje się ją jako role stała mimo, że jest zmienna- destygmatyzacja to nadzwyczajny wysiłek]
DESTYGMATYZACJA→ oczyszczenie, gdzie „ja” defektywne zamienione jest na moralne, następuje transcendencja osobowości
→ to uwalnianie z roli, która była centralną dla tożsamości jednostki i restytuowanie tożsamości w nowej roli, która bierze pod uwagę poprzednią
Są role, które dają możliwość do stygmatyzowania, dewiant może być rehabilitowany w kierunku pozytywnym - exwięzień, exprostytutka.
Decydujące są procesy wyjściowe, STADIA DESTYGMATYZACJI;
pierwsze wątpliwości lub myśli kwestionujące pierwotną rolę
{rola dewiacyjna dawała natychmiastową gratyfikację, przyzwyczaił się, pojawiają się jednak wątpliwości}
szukanie i ocena alternatywnej roli (jeśli dotychczasowa role jest odrzucona to czym ją zastąpić?)
zmiana poglądów odnośnie dotychczasowego życia
ustanowienie exroli
to przekształcenie jest pozytywnie oceniane, ale jednostka doświadcza pozostałości stygmatyzacji. Droga od dewianta do exdewianta jest trudna, ale wyzwala pozytywna ocenę społeczną.
Najbardziej dramatyczna zmiana ról w przypadku więźnia można zaobserwować.
Więzień na wolności styka się z trudnościami w przystosowaniu do świata- wielu ponownie zostaje skazanych.
Czynniki wpływające na recydywę , utrudniające proces rehabilitacji:
trauma powrotu do świata wolnościowego po uwięzieniu w instytucji totalnej ( świat obcy)
trudności w zatrudnieniu z powodu braku kwalifikacji, umiejętności zawodowych
intensywność superwizji (zaostrzona kontrolą monitoringu)i kontroli prawnej
zagrożenie narkomanią
Żyje pod napięciem. Większość jednostek chce prowadzic konformistyczny styl życia, ale te trudności utrudniają przejście miedzy kryminalnością a opuszczeniem zakładu.
Jak więźniowie osiągają status konformisty?→ dobra praca, schronienie w świecie społecznym (rodzina, grupa towarzyska), osiąga się to przez właściwy, indywidualny wysiłek→ pierwsza pomoc to proces readaptacji. Nawet gdy sa pozytywne czynniki spotykają się z przeszkodami- wypomina się im przeszłość
Procesowi przejścia od statusu negatywnego więźnia do exwięźnia towarzyszą 2 typy zmian:
CZASOWE
INTERPARSONALNE
zmiana tożsamości w konfrontacji z kryminalnością, która okazała się klęską, sposoby pojmowania w czasie- zorientowanie się, że dotychczasowe życie było nieudane a czas się jeszcze nie skończył
zmiana poczucia znaczenia młodzieżowego pojmowania celów materialnych, zmienia poglądy, które wpajała mu podkultura młodzieżowa co do wartości, zmiana otoczenia, poczucia znaczenia rzeczy, które teraz już nie są wartościowe
Człowiek odczuwa też poczucie zmęczenia związane z wiązaniem się ze systemem sprawiedliwości, ma dosyć konfrontacji z sądami, policją.
Dodatkowa kwestia→ zetkniecie się ze znaczącymi osobami np.; kurator sądowy, bezpieczne zatrudnienie→ ktos staje się osoba znaczącą.
Chociaż ciągle może podlegać poprzedniemu statusowi, transcendencja może go uczynić jednostką normalną, kształtuje go w kategorii pozytywnej dewiacji.
→rocznik Polskiej Akademii Nauk 2004
1