Klasyfikacja pierwiastków występujących w roślinach:

a) ze względu na znaczenie w przebiegu procesów życiowych (kryterium jakościowe)

• pierwiastki niezbędne - które są konieczne do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania rośliny,

• pierwiastki korzystne - nie są niezbędne, ale ich obecność może wywierać korzystny wpływ na przebieg procesów życiowych. Należy do nich np. sód, który stymuluje wzrost natriofitów (roślin lubiących sód), np. buraka cukrowego; krzem - obniża parowanie wody z powierzchni liści; kobalt i wanad- u roślin motylkowych jest potrzebny do wiązania azotu przez bakterie brodawkowe

• pierwiastki toksyczne - ich obecność jest szkodliwa dla roślin, np. rtęć, kadm.

b) ze względu na ilości pierwiastka pobieranego z podłoża (kryterium ilościowe) Wszystkie
niezbędne dla roślin pierwiastki dzieli się na:

• makroelementy - występują w roślinach w ilości powyżej 0.1% suchej masy, np. N, K,
Ca, Mg, P, S.

• mikroelementy - stanowią poniżej 0.1% suchej masy rośliny, np. Co, Mo, Mn, Zn, B,
Cu,

c) ze względu na ich właściwości fiziologiczno-biochemiczne:

• organogeny - C, H, O -podstawowe składniki związków organicznych

• niemetale - N, P, S, B, Cl -składniki białek, kwasów nukleinowych, koenzymów i wielu związków organicznych

• metale alkaliczne i ziem alkalicznych - K, Ca, Mg - regulatory hydratacji biokoloidów, aktywatory wielu enzymów, regulatory przepuszczalności błon, kofaktory enzymów.

• metale ciężkie - Fe, Mn, Cu, Zn, Mo - składniki wielu różnych enzymów uczestniczących w fotosyntezie, oddychaniu, metabolizmie azotu

Ogólne objawy niedoboru pierwiastków mineralnych:

• Zahamowanie wzrostu - w zasadzie brak każdego pierwiastka hamuje wzrost, najsilniej objaw ten występuje przy braku N, P i K.

• Chloroza - zmniejszona zawartość chlorofilu i brak zielonego zabarwienia, często obejmuje jedynie miękisz pomiędzy żyłkami lub brzegi liścia.

• Nekroza - (martwica) zamieranie części rośliny, najczęściej dotyczy fragmentów blaszki liściowej tworząc charakterystyczne plamy, czasem całych liści ( poczynając od brzegów lub od środka) lub wierzchołków wzrostu łodygi.

• Zabarwienie łodygi i liści - na skutek zwiększonej produkcji antocyjanów

• Zaburzenia w tworzeniu się nasion i owoców - słabe wykształcenie lub ich brak

Lokalizacja objawów - zależy od ruchliwości pierwiastka, czyli od zdolności jego przemieszczania się w roślinie (reutylizacji)

Pierwiastki ruchliwe, np. K, N, P, Mg - w warunkach deficytu mogą być wycofywane ze starszych liści i kierowane do młodszych, dlatego objawy braku tych pierwiastków występują przede wszystkim na starszych liściach zaś młodsze rozwijają się początkowo normalnie. Pierwiastki mało ruchliwe (o słabej reutylizacji) to np. Fe, Ca, B, Cu- odłożone w starszych liściach zostają w nich unieruchomione i nie mogą być wycofane do młodszych, stąd objawy ich braku widoczne są głównie na młodszych liściach