WYKŁAD 7

TERYTORIALIZM

• ewolucja terytorializmu

• 2 warunki : rekwizyt środowiskowy ograniczony i rekwizyt jest broniony

Rodzaje terytorializmu:

• gniazdowy- obrona przestrzeni ogranicza się do gniazda ( ptaki morskie)

• rozrodczy: u kuraków, ssaków ,obrona terenu na którym dochodzi do kopulacji

• pokarmowy: obrona pewnej przestrzeni

Wykorzystywanie terytoriału do oceny zagęszczenia:

• ptaki śpiewające, sowy, kuraki, drapieżne ssaki ( wilki , kojoty)

• nasłuchuje się sygnałów wokalnych i oblicza zagęszczenie

• jeśli teren został już oznaczony ( cisza wokalna) to można naśladować aktywność wokalną ( nagrania głosów, śpiewu) musimy dopasować się do aktywności dobowej zwierzęcia

• u wilków odtwarzanie głosów z magnetofonów mija się z celem - nie reagują dużo lepsze wyniki gdy naśladuje się samemu

zastosowanie radiotelemetrii:

• ocena wielkości i zmienności użytkowanego terenu

• charakter organizacji przestrzennej ( areału, terytorium, rewiru) nakładanie się areałów - stosunki międzyosobnicze

• wybiórczość środowiska

• aktywność ( dobowa, sezonowa, sen zimowy, estywacja)

• aktywność lokomotoryczna, dobowa, wędrówki, prędkości

• dyspersja i migracja

• cechy pokarmu

• ocena zagęszczenia

prezentacja areału (terytorium):

• wielobok wypukły

• elipsa

• graficzno-kartograficzna) podział przestrzeni na kwadraty i kółka proporcjonalne do częstości spotkania osobnika)

• statystyczna - dopasowanie kształtu areału do rozkładu aktywności przestrzennej zwierzęcia - umożliwia ocenę wielkości terenów badanych

Czynniki wpływające na wielkość areału:

• masa ciała - im większa tym większy areał specjalizacja pokarmowa ( mniejsze areały monofagi) rozmieszczenia zasobów (jednolite i mozaikowe) warunki topograficzne/geograficzne

• klimat i pora roku

• cechy osobnicze (pleć, wiek kondycja)

Kształt areału:

• topografia terenu

• odległość między schronieniem a terenem zerowania rozmieszczenie pokarmu i jego zmienność sezonowa istniejący podział przestrzeni

• rozmieszczenie osobników płci przeciwnej 9 u zwierząt poligamia) zależność między masą ciała areałem wśród łasicowych)

• kształt terytorium zależy od wielu czynników

TYPY AREAŁÓW:

• zależą od systemu socjalnego ( pojedyncze, grupowe rodzinne i stadne

• zależą od biologii gatunku - stałe w czasie, zmienne, letnie i zimowe

SPOSÓW WYKORZYSTANIA AREAŁU:

• równomierny (drobnomozaikowe, grubomozaikowe)

• centralny

• dwubiegunowy ( gdy obszar schronienia i żerowania jest jakąś przestrzenią

• różnoimienny - uzyskiwany przemiennie - areał toczący się np. gryzonie

ROŚLINOŻERCA - naprzemienne terytorium - regeneracja roślinności DRAPIEŻNIK - naprzemienne wykorzystanie - płoszenie ofiar

Przemieszczanie areału zależy od masy - im większa masa tym wędrówka jest większa

STRATEGIE ŁOWIECKIE:

1. łasicowate wędrują dalej mają większa areały niż koty i psowate o tej samej masie

2. długość ich wędrówki na jednostkę powierzchni areału jest krótsza niż u psów i kotów

3. na jednostkę powierzchni zdobywa podobną do psów ilość energii ale mniej niż koty

4. duże i małe łasicowate - podobna wydajność polowania na 1 km trasy a u dużych psów i kotów wydajność spada

5. ilość energii z lkm2 jest u mich nieznaczna w porównaniu z psami i kotami

OPÓR ŚRODOWISKA:

W MIARĘ WZROSTU ZAGĘSZCZENIA:

• brakuje miejsca (przestrzeni)

• kurczą się zasoby dostępnego pokarmu

• wzrost agresji miedzyosobniczej

• wzrost zatrucia środowiska metabolitami

• wzrost presji drapieżników

• spadek intensywności rozrodu

Liczba młodych i dorosłych osobników oscyluje wokół pojemności środowiska Zagęszczenie wzrasta gdy :

• pokarm nie jest limitowany

• nie brakuje przestrzeni

• czynniki ogranicząjące fizyczne są optymalne

• czynniki ograniczające biotyczne - nie zdążyły oddziaływać

populacja ( zagęszczenie) szybko rośnie - przekroczona pojemność środowiska

EKOLOGIA-WYKŁAD

12

---