W11WYT99, Prof.nadzw.dr hab.in˙. W˙adys˙aw Brzozowski


Prof.nadzw.dr hab.inż. Władysław Brzozowski Cz*stochowa-Gliwice, 15.02.1999 r.

Politechnika Częstochowska

Instytut Elektroenergetyki

Wykłady z przedmiotu:

PODSTAWY WYTWARZANIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

kierunek Elektrotechnika

Wyk*ad 11. Wprowadzenie do hydrologii. Elektrownie wodne (teksty, wzory, wykresy i rysunki wyk*adu s* opracowane na podstawie [15, 16, 17] wg. wykazu literatury w wyk*adzie 1, a ponadto literatury dodatkowej poni*ej).

11.1. Literatura uzupe*niaj*ca do wyk*adu (opr*cz literatury podstawowej podanej w wyk*adzie 1):

[11.1] Szczegolew G., Garkawi J.: Turbiny wodne oraz ich regulacja. PWT, Warszawa 1959.

[11.2] ******* *.*.: ****** ************* ****** *******. *******, ******- **.********** 1964.

[11.3] ******** *.*.: ************** ******. ************ „****** *****”, ****, 1978.

11.2. Niekt*re podstawowe kategorie hydrologii i energetyki wodnej

Hydrologia jest nauk* zajmuj*c* si* badaniem w*d znajduj*cych si* na kuli ziemskiej zar*wno w atmosferze jak i w rzekach, jeziorach, morzach oraz pod ziemi*.

Podstawowymi kategoriami hydrologii i energetyki wodnej s*:

W ma*ym cyklu kr**enia ujmuje si* wod* paruj*c* z powierzchni m*rz i ocean*w oraz opadaj*c* z powrotem na t* powierzchni*. W du*ym cyklu kr**enia ujmuje si* wod* paruj*c* z powierzchni ca*ej kuli ziemskiej, nast*pnie opadaj*c* cz**ciowo na powierzchni* m*rz i ocean*w, a cz**ciowo na ziemi* i wsi*kaj*c* w ziemi*, a p**niej sp*ywaj*c* do m*rz i ocean*w w postaci ciek*w.

Dla energetyki wodnej wa*ne znaczenie ma poj*cie wsp**czynnika sp*ywu α:

(11.1)

gdzie:

α - wsp**czynnik sp*ywu;

X - obj*to** opad*w na dan* powierzchni*;

Y - obj*to** sp*ywu z danej powierzchni.

Jest to obj*to** wody przep*ywaj*cej w ci*gu 1 sekundy. Mierzy si* najmniejszy i najwi*kszy chwilowy przep*yw rzeki w ci*gu doby, miesi*ca i roku, a tak*e najmniejsze i najwi*ksze *rednie przep*ywy rzeki z poszczeg*lnych dni, miesi*cy i lat.

Jest to obj*to** wody przep*ywaj*cej w d*u*szym okresie czasu ni* 1 sekunda. Mierzy si* sp*yw godzinny, dobowy i roczny.

Spadek rzeki jest to stosunek r**nicy ΔH wysoko*ci zwierciad*a wody w dwu przekrojach odleg*ych o L, jak na rysunku 11.1.

0x01 graphic

Rys. 11.1. Spadek rzeki.

Spadek rzeki wyra*a si* wzorem:

(11.2)

gdzie:

I - spadek rzeki, m/km lub *;

ΔH - r**nica wysoko*ci zwierciad*a wody w dwu przekrojach, m;

L - odleg*o** przekroj*w jw, km.

Spad rzeki nie jest wielko*ci* hydrologiczn*, lecz energetyczn*. Jest to r**nica energii wody na dop*ywie i na odp*ywie z turbin elektrowni wodnej. Spad rzeki wyra*a si* wzorem:

(11.3)

gdzie:

H - spad rzeki, m;

vd - pr*dko** wody na dop*ywie do turbiny, m/s;

vo - pr*dko** wody na odp*ywie z turbiny, m/s;

pd - nadci*nienie (w stosunku do ci*nienia otoczenia) wody na dop*ywie do turbiny, Pa;

po - nadci*nienie (w stosunku do ci*nienia otoczenia) wody na odp*ywie z turbiny, Pa;

Zd - poziom wody na dop*ywie do turbiny, m npm.;

Zo - poziom wody na odp*ywie z turbiny, m npm.;

γ - ci**ar obj*to*ciowy wody, N/m3 (ok. 9810 N/m3);

g - przyspieszenie ziemskie, 9.81 m/s2.

W praktyce, a szczeg*lnie dla elektrowni na wodach nizinnych mo*na pomin** wielko*ci v i p jako niewielkie. W*wczas:

(11.4)

gdzie:

Zd - poziom wody na dop*ywie do turbiny, m npm.;

Zo - pr*dko** wody na odp*ywie z turbiny, m npm..

Energia ta wyra*a si* wzorem:

(11.5)

gdzie:

A - energia wody wykorzystana w elektrowni, J;

H - spad rzeki, m;

V - obj*to** wody, kt*ra przep*yn**a przez *opatki turbiny, m3;

γ - ci**ar obj*to*ciowy wody, N/m3 (ok. 9810 N/m3).

W praktyce, na skutek r**nych strat, na energi* elektryczn* zamienia si* tylko cz*** energii wody. Energia elektryczna wyprodukowana wyra*a si* wzorem:

(11.6)

gdzie:

Ael - energia elektryczna wyprodukowana w elektrowni, kWh;

H - spad rzeki, m;

V - obj*to** wody, kt*ra przep*yn**a przez *opatki turbiny, m3;

γ - ci**ar obj*to*ciowy wody, N/m3 (ok. 9810 N/m3);

η - sprawno** elektrowni wodnej (η≈0.82).

Poj*cie mocy wodnej cieku pozwala oceni* ciek z punktu widzenia jego warto*ci energetycznej, teoretycznie mo*liwej do wykorzystania. Moc wodn* cieku wyra*a si* wzorem:

(11.7)

gdzie:

N - moc wodna cieku, W;

H - spad rzeki, m;

Q - przep*yw cieku, m3/s;

γ - ci**ar obj*to*ciowy wody, N/m3 (ok. 9810 N/m3).

Moc wodna wszystkich rzek Polski, licz*c wed*ug przep*ywu *redniego wieloletniego, wynosi 2700 MW (w tym Wis*a bez dorzecza ok. 1200 MW, a Odra bez dorzecza ok. 250 MW). Stanowi to poni*ej 10% mocy systemu elektroenergetycznego Polski.

Jest to, poza tym, moc maksymalna teoretyczna. W praktyce, bior*c pod uwag* wzgl*dy ekonomiczne, mo*na wykorzysta* jedynie cz*** tej mocy.

Sprawno** elektrowni wodnej jest to iloczyn poni*szych sprawno*ci:

(11.8)

gdzie:

- sprawno** elektrowni wodnej, liczba niemianowana;

- sprawno** wlotu (w zwi*zku ze stratami spadu na kratach, wlocie i nap*ywie na *opatki turbiny wodnej), liczba niemianowana;

- sprawno** turbiny wodnej, liczba niemianowana;

- sprawno** generatora, liczba niemianowana;

- sprawno** transformatora, liczba niemianowana.

11.3. Klasyfikacja elektrowni wodnych

11.3.1. Klasyfikacja elektrowni wodnych ze wzgl*du na wielko** podstawowych parametr*w (tzw. prze*yk tj. przepustowo** turbiny wodnej, spad oraz moc)

Wed*ug tej klasyfikacji elektrownie dziel* si* na:

niskospadowe (nizinne);

wysokospadowe (g*rskie).

11.3.2. Klasyfikacja elektrowni wodnych ze wzgl*du na spos*b koncentracji spadu

Wed*ug tej klasyfikacji elektrownie dziel* si* na:

jazowe. S* to takie elektrownie, w kt*rych spi*trzenie wody (wysoko** zapory) nie przewy*sza *cian koryta rzeki. Woda nie tworzy w*wczas zbiornika.

zaporowe przyzaporowe. Elektrownie zaporowe s* to takie elektrownie, w kt*rych spi*trzenie wody (wysoko** zapory) przewy*sza *ciany koryta rzeki. Woda rozlewa si* w*wczas przed zapor* tworz*c zbiornik. W elektrowni przyzaporowej turbiny s* zainstalowane bezpo*rednio za zapor*. Zwizualizowa* rysunki 11.1-2 - schematy elektrowni wodnych o niskim i *rednim spadzie (rysunki 1.11-1.12, str.30- 31 z [15]).

    1. zaporowe derywacyjne. S* to takie elektrownie zaporowe, w kt*rych miejsce zainstalowania turbin jest oddalone od miejsca spi*trzenia (zapory). Woda do turbin jest doprowadzana w*wczas kana*em derywacyjnym.

Zwizualizowa* rysunki 11.3-4 - schematy elektrowni wodnych przyzaporowych i derywacyjnych (rysunki 1.6-1.10, str.28- 29 z [15]).

11.3.3. Klasyfikacja elektrowni wodnych ze wzgl*du na cechy wsp**pracy z systemem elektroenergetycznym

Wed*ug tej klasyfikacji elektrownie dziel* si* na:

podstawowe;

podszczytowe;

szczytowe. Jest to identyczna klasyfikacja jak dla elektrowni cieplnych (por. wyk*ad 1). Elektrownie wodne cz*sto pe*ni* funkcje elektrowni szczytowych (np. elektrownie szczytowo-pompowe por.dalej).

11.3.4. Klasyfikacja elektrowni wodnych ze wzgl*du na w*a*ciwo*ci energetyczne elektrowni

Wed*ug tej klasyfikacji elektrownie dziel* si* na:

elektrownie przep*ywowe;

elektrownie na zbiornikach o dobowym oraz o dobowym i tygodniowym regulowaniu przep*ywu;

elektrownie na zbiornikach wielozadaniowych. Elektrownie takie dziel* si* jeszcze na: elektrownie o wyr*wnaniu sezonowym oraz na elektrownie o wyr*wnaniu rocznym ca*kowitym i wieloletnim;

elektrownie w kaskadzie zwartej;

elektrownie pompowe i wodne z pompowaniem;

elektrownie p*ywowe.

Ad. 1). Elektrownie przep*ywowe.

Elektrownia przep*ywowa jest to taka elektrownia kt*ra nie tworzy zbiornika. Jej moc jest w ka*dej chwili funkcj* przep*ywu chwilowego.

Wielko*ci*, jaka charakteryzuje elektrowni* przep*ywow*, jest moc zapewniona, tzn. taka najwi*ksza moc, jak* mo*na uzyska* przez co najmniej 95% czasu w roku. Je*li przep*yw wody w rzece jest b.nieregularny, to moc zapewniona jest du*o mniejsza ni* maksymalna moc chwilowa. Taka sytuacja dotyczy w szczeg*lno*ci rzek g*rskich. Moc zapewniona dla r**nych typ*w rzek kszta*tuje si* jak poni*ej:

moc zapewniona = 5-10% mocy maksymalnej dla w*d g*rskich;

20-30% nizinnych;

40-50% jeziorowych.

Gdyby obliczono elektrowni* na moc maksymaln*, to zdolno*ci wytw*rcze takiej elektrowni by*yby wykorzystane w ma*ym stopniu. W praktyce elektrowni* tak* projektuje si* na tzw. prze*yk turbin (przepustowo**) wed*ug wzoru:

(11.9)

gdzie:

- tzw. prze*yk (przepustowo**) turbin, zainstalowany, liczony w jednostkach przep*ywu, m3/s;

- przep*yw rzeki *redni roczny, m3/s.

Warto** 1.2 wsp**czynnika przyjmuje si* dla w*d nizinnych, a 1.8 dla w*d g*rskich.

Ad. 2). Elektrownie na zbiornikach o dobowym oraz o dobowym i tygodniowym regulowaniu przep*ywu.

Schemat ideowy takiej elektrowni przedstawia si* jak na poni*szym rysunku 11.5.


Wyszukiwarka


Podobne podstrony:
Przemiany termodynamiczne, Prof.nadzw.dr hab.in˙. W˙adys˙aw Brzozowski
WY3TEPRO, Prof.nadzw.dr hab.in˙. W˙adys˙aw Brzozowski
Przemiany pary, Prof.nadzw.dr hab.in˙. W˙adys˙aw Brzozowski
WY4POWYZ, Dr in˙. W˙adys˙aw Brzozowski Cz˙stochowa, 1.11.1995 r.
Klasyfikacja elektrowni, Dr in˙. W˙adys˙aw Brzozowski Cz˙stochowa, 1.11.1995 r.
Elektronie jądrowe, Dr in˙. W˙adys˙aw Brzozowski Cz˙stochowa, 1.11.1995 r.
prof UE dr hab in Ewa Stachura, Historia urbanistyki, Wykład 3
GLOBALNA MŁODZIEŻ opracowanie, Socjologia wychowania - wykład - prof. zw. dr hab. Zbyszko Melosik
Podstawy Audytu Finansowego prof UE dr hab J Pfaff
Tabela przeliczeniowa Six Sigma, WZR UG, III semestr, Zarządzanie jakością - prof. UG, dr hab. Małgo
zarzaedzanie jakociae 945, WZR UG, III semestr, Zarządzanie jakością - prof. UG, dr hab. Małgorzata
Dom Jakosci, WZR UG, III semestr, Zarządzanie jakością - prof. UG, dr hab. Małgorzata Wiśniewska, dr
Wprowadzenie do pedagogiki Prof. zw. dr hab. Bogusław Śliwerski wykład 2, SZKOLA DOKUMENTY
Skrypt na podstawie podręcznika prof. zw. dr hab. W. Ziemianina, PRAWO CYWILNE
TOŻSAMOŚĆ TYPU ALL INCLUSIVE opracowanie, Socjologia wychowania - wykład - prof. zw. dr hab. Zbyszk
Perspektywy rozwoju nawigacji morskiej Kmdr dr hab inż Cezary SPECHT
Wprowadzenie do pedagogiki Prof zw dr hab Bogusław Śliwerski wykład 1

więcej podobnych podstron