Temat: 1. Cel i zadania górnictwa

Przez górnictwo rozumie się obecnie:

- celową działalność człowieka,

- naukę,

- zawód.

Górnictwo jako celowa działalność człowieka. Jest ono gałęzią przemys­łu, zajmującą się wydobywaniem ze skorupy ziemi surowców mineral­nych zwanych kopalinami i doprowadzeniem ich do stanu, w którym mogą być przekazane do bezposredniego użytku lub dalszej przeróbki. Górnictwo w tym znaczniu nazywa się niekiedy przemysłem wydo­bywczym

W zależności od sposobu udostępnienia złoża kopaliny rozróżnia się górnictwo naziemne (odkrywkowe), górnictwo podziemne, górnict­wo odwiertowe i górnictwo morskie.

Górnictwo naziemne zajmuje się wydobywaniem sposobem od­krywkowym kopalin użytecznych zalegających wprost na powierzchni ziemi lub też płytko pod powierzchnią.

Górnictwo podziemne ma za zadanie wydobycie kopalin użytecz­nych zalegających na znacznej głębokości pod powierzchnią ziemi; wykonuje się w tym celu wyrobiska podziemne.

Górnictwo odwiertowe polega na udostępnieniu i eksploatacji kopalin użytecznych za pomocą otworów odwierconych z powierzchni ziemi. Obejmuje ono eksploatację kopalin ciekłych (ropa naftowa, wody mineralne), gazowych (gaz ziemny) oraz takich, które przez odpowiednie zabiegi techniczne, jak rozpuszczanie w wodzie (sól kamienna) lub ogrzewanie (siarka), dają się doprowadzić do stanu płynnego.

Górnictwo morskie obejmuje zagadnienia i procesy związane z wy­dobywaniem kopalin użytecznych z dna mórz i oceanów oraz złóż zalegają pod ich dnem. Wydobywanie to odbywa się za pomocą morskich urządzeń górniczych, zwłaszcza pływających lub trwale posadowionych jednostek wiertniczych.

Ze względu na rodzaj wydobywanej kopaliny górnictwo dzieli się na:

- górnictwo węgla, które obejmuje eksploatację naziemną i pod­zaemną złóż węgla kamiennego i brunatnego,

- górnictwo rud obejmujące eksploatację rud żelaza i metali nieżelaznych sposobami naziemnymi i podziemnymi,

- górnictwo naftowe, obejmujące eksploatację ropy naftowej i gazu ziemnego,

- górniictwo skalne i surowców dla przemysłu chemicznego, cera­micznego, hutnictwa i innych, jak np. gornictwo soli kamiennej, soli potasowych, siarki, kamieni budowlanych itp.

Górnictwo jako nauka. Nauka górnictwa wyjaśnia przyczyny i skutki zjawisk zachodzących podczas eksploatacji użytecznych surowców oraz ustala zasady racjonalnej eksploatacji tych surowców w celu ich pełnego wykorzystania.

Do czasu wyodrębnienia się górnictwa jako nauki wysokie umie­jętności górnicze opierały się na doświadczeniach pokoleń górniczych przekazywanych w toku pracy z ojca na syna. Górnictwo uważane za rzemiosło, a nawet za sztukę obejmowało umiejętności niezbędne do bezpiecznego, sprawnego i ekonomicznego wykonywania robót zwią­zanych z wydobywaniem kopalin.

Górnictwo jako zawód i przedmiot nauczania. Górnictwo jako za­wód obejmuje ludzi zajmujących się wydobywaniem i przeróbką mechaniczną kopalin. Górnikami są więc inżynierowie, technicy i robotnicy, którzy zdobyli odpowiednie kwalifikacje zawodowe nie­zbędne do prowadzenia eksploatacji oraz przeróbki mechanicznej kopalin.

Celem górnictwa jako przedmiotu nauczania jest wyposaże­nie kandydatów do zawodów górniczych w niezbędny zasób wia­domości oraz umiejętności umożliwiające celowe, racjonalne, bezpiecz­ne, sprawne i ekonomiczne działanie w czasie wykonywania robót związanych z wydobywaniem oraz przeróbką mechaniczną kopalin.

Pytania kontrolne

1. Zdefiniuj „górnictwo" jako celową działalność człowieka, jako naukę oraz jako zawód.

2. Podziel górnictwo zależnie od sposobu udostępnienia złoża kopali­ny użytecznej.

3. Jak dzieli się górnictwo pod względem rodzaju wydobywanej kopaliny?

---