1

1

Controlling bankowy

Ewa Kulińska-Sadłocha

[e-mail]

Cel i zadania controllingu

Cel i zadania controllingu

w banku

w banku

Wykład 1

2

1.

1.

G

eneza i rozwój controllingu

2.

2.

Cel i funkcje

controllingu

3.

3.

Obszary zadań controllingu w

banku

4.

4.

Controller i jego zadania

5.

Instrumenty controllingu
bankowego

Cel i zadania controllingu bankowego

3

Controlling:

Controlling:



jest systemem wspierającym zarządzanie
przedsiębiorstwem/bankiem



ukierunkowuje wszystkie działania na realizację głównych
celów

(uwzględniając nie tylko korzyści finansowe w

krótkim okresie czasu, ale również długoterminowe
funkcjonowanie przedsiębiorstwa/banku)



rozpatruje każde działanie pod kątem kosztów i korzyści



wykorzystuje metody, zasady, instrumenty i techniki
służące efektywnemu planowaniu, kontrolowaniu i
sterowaniu przedsiębiorstwem/bankiem na wszystkich
jego poziomach



dba o efektywne ukształtowanie poszczególnych
elementów systemu zarządzania oraz ich dopasowywanie
do zachodzących zmian w otoczeniu i wewnątrz
przedsiębiorstwa/banku.

4

Geneza i rozwój

Geneza i rozwój

controllingu

controllingu



XV wiek

Anglia

- stanowisko countrolloura na dworze królewskim

Francja

- oficjalny urząd contre-role na dworze królewskim



Stany Zjednoczone

1778 -

oficjalny urząd państwowy Comptrollera powstały na

podstawie postanowień amerykańskiego Kongresu

1880 -

pierwsze udokumentowane stanowisko comptrollera

w prywatnym przedsiębiorstwie transportowym

1892 -

stanowisko controllera w przedsiębiorstwie

przemysłowym



Największy rozwój controllingu

lata czterdzieste i pięćdziesiąte XX wieku

 efekt:

opracowanie przez "Financial Executive Institute" (FEI)

oficjalnego “Katalogu zadań controllera” (1962)

5

Katalog zadań controllera

Katalog zadań controllera

(Financial Executive Institute - 1962 rok)



planowanie



sprawozdawczość i jej analiza



ocena i doradztwo



sprawozdawczość na “zewnątrz”



sprawy podatkowe



zabezpieczenie majątku przedsiębiorstwa



analizy gospodarcze

6



Niemcy

-

lata pięćdziesiąte

- stanowiska controllera i komórki

controllingu charakterystyczne dla spółek-córek
amerykańskich firm (popyt przewyższał podaż)

-

lata siedemdziesiąte

-

szybki rozwój controllingu w

niemieckich firmach



przyczyna:

rosnąca konkurencja,

zmieniająca się koniunktura gospodarcza, coraz nowsze
technologie i instrumenty zarządzania

-

lata osiemdziesiąte -

rozwój controllingu

strategicznego



przyczyna:

niestabilność ogólnego

otoczenia i specyficznych zadań w warunkach
nasycenia rynków zbytu, wysokiej inflacji i
ograniczonych źródeł zasobów

- lata dziewięćdziesiąte

- występujące

umiędzynarodowienie i globalizacja konkurencji stawia
przed przedsiębiorstwami najwyższe wymagania
dotyczące poziomu planowania i rachunkowości oraz
stosowanej techniki informatycznej - konieczność
szybkiego dostosowania do zmieniającego otoczenia

7



Deutsche Bank AG - (lata trzydzieste XX wieku)



lata sześćdziesiąte

- wzrost konkurencji na skutek

zniesienia różnych ograniczeń administracyjnych



lata siedemdziesiąte

- t

rudności gospodarcze w

Niemczech (spadek dochodów banków)



lata osiemdziesiąte -

zmiany sytuacji

gospodarczej wielu krajów Europy Zachodniej; krach
na rynku nieruchomości w USA i Japonii - największy
rozwój controllingu bankowego (banki niemieckie i
szwajcarskie)



lata dziewięćdziesiąte

- controlling w polskich

bankach; doskonalenie instrumentów controllingu z
zakresu rachunku kosztów oraz ryzyka.

Controlling w bankach

Controlling w bankach

8



do 1989 roku stopy procentowe, polityka

kredytowa były określane przez rząd



1991 - przekształcenie banków komercyjnych w

spółki prawa handlowego (zmiany w zarządzaniu i

prywatyzacja banków)



znoszenie ograniczeń w dostępie do rynku dla

banków zagranicznych



wzrost konkurencji i wymagań klientów



zmniejszanie marży odsetkowej (poszukiwanie

nowych źródeł dochodów i oszczędności)



szybki rozwój technologii informatycznych

Rozwój controllingu w

Rozwój controllingu w

polskich bankach

polskich bankach

9

Controlling bankowy

Controlling bankowy



I

system wspierający zarządzanie bankiem,

który przez koordynację wszystkich subsystemów
zarządzania oraz dostosowanie ich do siebie, jak i
zapewnienie informacji niezbędnych do
podejmowania decyzji, ukierunkowuje działania
kierownictwa na wszystkich poziomach
zarządzania na główne cele banku



II

obejmuje zasady,

metody, narzędzia i

techniki służące efektywnemu planowaniu,
kontrolowaniu i sterowaniu przebiegającymi w
banku procesami.

10

zapewnienie efektywności procesu

zarządzania bankiem



Główny cel controllingu

Główny cel controllingu



Efektywność zarządzania

-

racjonalne

wykorzystanie wszystkich zasobów będących w
dyspozycji banku (rzeczowych, finansowych,
informacyjnych, kadrowych) przy realizacji zadań,
które prowadzą do osiągnięcia zaplanowanych
celów.

11



wsparcie zarządzania, zorientowanego na

wyniki banku



rozwój instrumentów zarządzania i nadzór

nad ich wykorzystaniem



koordynację procesów controllingu o

zasięgu międzynarodowym



wsparcie średnio- i długoterminowego

rozwoju banku



odpowiednią analizę i opracowanie

ilościowych i jakościowych informacji z

podziałem na szczeble zarządzania.

W UBS (SBG AG)

W UBS (SBG AG)

wprowadzono system

wprowadzono system

controllingu, aby zapewnić:

controllingu, aby zapewnić:

12

Koordynac

ja i

powiązani

e

wszystkich

zasobów

Zasoby ludzkie

Zasoby

pieniężne

Zasoby

rzeczowe

Zasoby

informacyjne

Udział w

przychodach:

-

obsługiwanych grup

klientów

- poszczególnych

usług

- jednostek

organizacyjnych

- obszarów

działalności

- kanałów dystrybucji

usług

Nakłady z

otoczenia

Realizacja

operacji

Sprzedaż/świadcze

nie usług

Koszty

Ryzyko

Przychod

y

Działalność banku

Działalność banku

13

Controlling powinien udzielić

Controlling powinien udzielić

odpowiedzi na pytania

odpowiedzi na pytania



w jaki sposób bank musi wykorzystywać

posiadane zasoby niezbędne do świadczenia

usług (a gdy ich brakuje – skąd pozyskać), aby

ponieść możliwie najmniejsze koszty ?



jakiego rodzaju ryzyka są związane ze

świadczeniem usług bankowych?



w jaki sposób są powiązane ze sobą koszty,

przychody i ryzyko ?



jakie usługi, jakim klientom, na jakich rynkach

i w jakiej cenie powinien świadczyć bank, aby

uzyskać możliwie największe dochody?

14

Funkcje controllingu

Funkcje controllingu

Funkcja

koordynacyjna

ma na celu wewnętrzne

ukształtowanie i powiązanie

między sobą poszczególnych

elementów systemu

zarządzania (systemu

informacji, wartości,

planowania i kontroli,

organizacji oraz kadrowego)

oraz zapewnienie spójności w

ramach istniejących

systemów i bieżące ich

dopasowywanie do

zachodzących zmian w

otoczeniu banku

Funkcja informacyjna

realizacja tej funkcji przez

controlling sprowadza się do

wykrycia potrzeby

informacyjnej, wyszukania,

opracowania i przedstawienia

wszystkich możliwych

zewnętrznych i wewnętrznych

informacji/danych, które

służyłyby zarządzaniu

bankiem zgodnie z

wytyczonymi wcześniej

celami (wymaga ona

sprawnego systemu

sprawozdawczości

wewnętrznej)

15

Obszary zadań controllingu

Obszary zadań controllingu



planowanie



sterowanie



kontrola



system informacji

16

Planowanie:

Planowanie:



wprowadzenie i rozwój systemu planowania,



opracowywanie procedur planowania,



przygotowywanie metod i instrumentów planowania,



terminową koordynację czynności planowania i
planów cząstkowych,



doradzanie zarządowi przy ustalaniu założeń polityki
banku, strategii, założeń do procesu planowania,



pomoc przy opracowywaniu planu,



nadzór nad procesem planowania,



integrację planowania i kontroli.

17

Obszary zadań controllingu

Obszary zadań controllingu



planowanie



sterowanie



kontrola



system informacji

18

Sterowanie:

Sterowanie:



rozwój instrumentów do wywierania wpływu na
takie wielkości, jak:

przychody, koszty, zysk,

majątek, kapitał, ryzyko;



przedstawienie przyszłych, możliwych rezultatów
podejmowanych decyzji,



przeprowadzanie analizy efektywności i
rentowności bankowych procesów,



pomoc przy zastosowaniu środków korygujących
odchylenia wykonania od planu,



systematyczne kontrolowanie rezultatów
wynikających z zastosowania zaproponowanych
środków korygujących/instrumentów.

19

Obszary zadań controllingu

Obszary zadań controllingu



planowanie



sterowanie



kontrola



system informacji

20

Kontrola:

Kontrola:



budowa schematu analizy odchyleń,



pomoc przy przeprowadzaniu porównania planu z
wykonaniem i analizy odchyleń,



przygotowanie propozycji środków korygujących
występujące odchylenia,



sprawdzanie wszystkich działań pod kątem ich
pozytywnego oddziaływania na ustalone cele,



współpracę przy tworzeniu procedur kontroli,



koordynację procesu kontroli.

21

Obszary zadań controllingu

Obszary zadań controllingu



planowanie



sterowanie



kontrola



system informacji

22

System

System

informacji:

informacji:



opracowanie i wdrożenie jednolitego systemu
informacji i sprawozdawczości wewnętrznej,



analiza potrzeb informacyjnych i sprawdzanie ich
ekonomicznego uzasadnienia,



zestawienie rezultatów kontroli planowania i
budżetowania, analiza - raportowanie,



ciągłym dopasowywaniu i wiązaniu uzyskiwanych
informacji z sytuacją banku,



okresowe przygotowywanie najważniejszych
informacji o efektach zarządzania,



przygotowywanie sprawozdań dla

rady nadzorczej i

materiałów na walne zgromadzenie, NBP itp.

23

Głównym zadaniem komórki controllingu jest

wspieranie procesu zarządzania finansami banku.

Cel ten jest realizowany poprzez planowanie

finansowe w procesie ciągłym, analizę będących do
dyspozycji i potencjalnych zasobów oraz osiąganych na
ich bazie wyników finansowych, a także poprzez
kontrolę potencjalnego ryzyka.

Wyniki analiz i kontroli ryzyka służą zapewnieniu

stabilnego wykonania zadań planowych oraz
zwrotnie wpływają na modyfikację zadań bieżących i
planowych w taki sposób, aby zapewnić właściwe
powiązanie zadań komercyjnych z celami finansowymi
banku

Zadania controllingu w

Zadania controllingu w

Banku

Banku

X

X

24

Zadania Departamentu

Zadania Departamentu

Controllingu Banku K

Controllingu Banku K



o

pracowywanie rozwiązań systemowych w zakresie

planowania działalności, zasad i trybu opracowywania
planów, ich weryfikacji oraz kontroli realizacji na
wszystkich szczeblach zarządzania



przygotowywanie projektu założeń do rocznego planu

finansowego banku



opracowywanie projektu rocznego planu finansowego,

zgodnie z przyjętą przez zarząd procedurą, na podstawie
propozycji jednostek/ komórek organizacyjnych banku



monitorowanie realizacji rocznego planu oraz

dokonywanie jego weryfikacji, w podziale na obszary
biznesowe



definiowanie „centrów kosztów” i „centrów wyników” i

ich wykorzystywanie w systemie planowania działalności

25



analiza sytuacji finansowej banku, w tym analiza

kosztów w przekroju całego banku w podziale na
obszary działania i segmenty klientów oraz
sporządzanie okresowych raportów



współpraca z pionem controllingu inwestora

strategicznego przy wdrażaniu standardów
controllingowych obowiązujących w grupie



przygotowywanie raportów controllingowych wg

standardów obowiązujących w grupie dla inwestora
strategicznego



opracowywanie propozycji optymalnej struktury

pozycji bilansowych i pozabilansowych w relacji do
dochodów banku



analiza współczynnika wypłacalności



opracowywanie założeń cen transferowych



opracowywanie projektów Komentarzy Zarządu

Banku na temat działalności banku

26

Controlling a kontrola

Controlling a kontrola

Controlling



dobrowolnie wprowadzony
do banku



zorientowany na przyszłość



wychodzi od rzeczywistych
danych



w centrum zainteresowania
są osiągnięte wyniki,
sprawdza informacje pod
względem przydatności do
zarządzania

Kontrola



jest jedną z funkcji
zarządzania



zorientowana na przeszłość



sprawdza dane z
rzeczywistością



sprawdza przede wszystkim
zgodność z przepisami,
ustaleniami, oprócz tego
celowość i efektywność
wykonanych działań

27

Typy controllingu

Typy controllingu



Poziom zarządzania

-

controlling strategiczny

- controlling operacyjny



Obszary zarządzania

-

controlling ryzyka

- controlling finansowy

- controlling kosztów

- controlling marketingu

- controlling personalny

28



Zarządzanie przez cele



Zarządzanie przez planowanie i
kontrolę



Maksymalizowanie zysku



Kontroling



Kontrola w sensie amerykańskim
lub kontrola w sensie
niemieckim

Spotykane określenia

Spotykane określenia

controllingu

controllingu

29

Controller

Controller

to:

to:



osoba najlepiej zorientowana w sytuacji
ekonomiczno-finansowej banku - troszczy się o
przyszłe wyniki, finanse, procesy i realizację
strategii



doradca kierownictwa banku (

proponuje i rozwija

instrumenty zarządzania, służy radą i pomocą
odnośnie ich zastosowania)



dostawca

informacji do podjęcia decyzji



koordynator celów i planów cząstkowych oraz
organizator sprawozdawczości wewnętrznej



ukierunkowujący do celu (rozpatruje każde
działanie pod kątem oddziaływania na cele banku

)

30

Zadania controllera i

Zadania controllera i

menedżera

menedżera

Menadżer

Controller

CONTROLLING

Realizacja planu

(podejmowanie decyzji)

Dostarczanie informacji

(do podjęcia właściwej decyzji)

Efektywna decyzja

(zmierzająca do realizacji celów banku -

przy racjonalnym wykorzystaniu zasobów

banku)

Odpowiedzialny za:

- serwis informacyjny
- serwis dla procesu
decyzyjnego
- serwis koordynacyjny

jak również:

za kształtowanie efektywnego
systemu zarządzania

Odpowiedzialny za:

- centra dochodów
- centra kosztów
- centra projektów

jak również:

- za strategiczne jednostki
biznesu

31

Controller

Controller



obszar zarządzania
kosztami, wynikiem



rachunkowość zarządcza



sprawozdawczość
wewnętrzna



doradca, koordynator



podniesienie
efektywności zarządzania



ograniczone kontakty
zewnętrzne



ustalanie wyniku na
podstawie danych
controllingowych

Dyrektor

Dyrektor

finansowy

finansowy



obszar zarządzania
finansami, płynnością



rachunkowość finansowa



sprawozdawczość
zewnętrzna



skarbnik



rentowość kapitału,
zabezpieczenie majątku



rozbudowane zewnętrzne
kontakty



ustalanie wyniku zgodnie z
przepisami zewnętrznymi

32

Instrumenty controllingu:

Instrumenty controllingu:



analiza strategiczna

- SWOT, macierz BCG, benchmarking,

analizy statystyczne itd



analiza sytuacji finansowo-majątkowej banku



rachunek kosztów

- metody pomiaru, planowania, analizy,

kalkulacji, rozliczania kosztów



budżetowanie

-

metody budżetowania, techniki, testowanie

budżetów, kontrola, analiza odchyleń



analiza ryzyka

- metody identyfikacji, pomiaru i ograniczania

ryzyka



metody oceny projektów inwestycyjnych



techniki prognozowania dochodów



metody zarządzania aktywami i pasywami itd..