ASTMA KOTÓW

Astma kotów ( bronchitic allergica) charakteryzuje się nagłym, uogólnionym, odruchowym zwężeniem oskrzeli oraz zwiększoną ich reaktywnością na działanie rożnych czynników drażniących, które u zdrowych kotów nie wywołują widocznych zmian. Są to najczęściej alergeny wziewne, takie jak np. roztocza kurzu domowego, naskórek innych zwierząt lub ludzi, pyłki roślin, dym tytoniowy, perfumy, odświeżacze powietrza itp. W wyzwalaniu reakcji alergicznej mogą brać również udział czynniki fizyczne (np. zimne powietrze), infekcyjne oraz emocjonalne. W etiopatogenezie astmy główne znaczenie przypisuje się przewlekłemu zapaleniu dróg oddechowych.

Drogi oddechowe kotów, ze względu na swoją budowę, łatwo mogą ulegać odkształceniom, ponieważ włókna mięśniowe gładkie obecne są na całej długości oskrzeli i sięgają również do ścian pęcherzyków płucnych. Ponadto receptory czuciowe w nabłonku oddechowym występują w drzewie oskrzelowym oraz pęcherzykach płucnych.

Astma kotów jest reakcją alergiczną typu I czyli natychmiastową. W wyniku działania alergenów dochodzi do rozwoju stanu zapalnego błony śluzowej oskrzeli, wzrostu ilości oraz przerostu Komorek kubkowych i gruczołów produkujących śluz, a także przerostu mięśni gładkich oskrzeli.

Objawy kliniczne astmy powstają w następstwie obrzęku dróg oddechowych, nadmiernego wypełnienia ich śluzem oraz skurczu mięśni gładkich oskrzeli, które to doprowadzają do utrudnionego przepływu powietrza. W ataku choroby stwierdzane są takie objawy jak: kaszel, świszczący oddech oraz silna duszność, objawiająca się m.in. przyjęciem postawy z wyciągniętą do przodu głową i szyją, otwarciem jamy ustnej oraz wysunięciem języka. Błony śluzowe mogą być sine. O zaawansowaniu choroby świadczy częstość pojawiania się takich napadów, a ich występowanie może być związane z porą roku oraz okresem kwitnienia np. drzew, traw. W przewlekłym stanie zapalnym oskrzeli obserwowane mogą być:

przekrwienie i obrzęk błony śluzowej oraz znaczna ilość śluzowej, śluzowo-ropnej lub ropnej wydzieliny.

W badaniu klinicznym podczas opukiwania klatki piersiowej stwierdzany jest odgłos bębenkowy lub zabawny, natomiast podczas osłuchiwania słyszalne są:

- rzężenia drobnobańkowe,

- świsty wydechowe,

- a w przypadku całkowitego zatkania oskrzeli - brak szmerów oddechowych.

W diagnozie różnicowej astmy oskrzelowej należy uwzględnić: choroby układu krążenia (np. niewydolność lewokomorową, kardiomiopatie), choroby zakaźne (np. białaczkę kotów, zakażenie niedoboru immunologicznego kotów, zakaźne zapalenie otrzewnej) i pasożytnicze płuc ( Capillaria aerophila, Paragonimus kellicotti), nowotwory płuc, obecność ciał obcych w drogach oddechowych, obecność płynu w klatce piersiowej, odmę opłucnową, przepuklinę przeponową oraz chłoniaki śródpiersiowe.

Rozpoznanie astmy odbywa się głównie na podstawie wywiadu oraz badania klinicznego. Pomocne mogą być również badania dodatkowe, takie jak:

a) - badania hematologiczne krwi ( rozmaz krwi)

b) - RTG klatki piersiowej

c) - bronchoskopia wraz z płukaniem oskrzelowo-pęcherzykowym

d) - badanie parazytologiczne kału.

Ad. A)

U 20-50% kotów z astmą w badaniu hematologicznym krwi występuje eozynofilia (Eozynofile (granulocyty kwasochłonne), jeden z rodzajów krwinek białych, granulocytów, wyróżniający się obecnością okazałych ziarnistości w cytoplazmie, barwiących się na czerwono eozyną. Eozynofile stanowią 1-4% wszystkich białych krwinek we krwi (eozynofilia).

Może być ona również stwierdzana w chorobach pasożytniczych płuc, serca, przewodu pokarmowego. Wykazanie eozynofilii lub jej brak nie upoważnia jednak do stwierdzenia lub wykluczenia astmy, niemniej jednak ukierunkowuje dalsze postępowanie.

Ad. B)

W początkowym okresie astmy w badaniu RTG klatki piersiowej nie stwierdza się zmian radiologicznych, ale badanie to umożliwia wykluczenie innych chorób, jak: nowotwory płuc, choroby serca. W późniejszym okresie tej choroby w obrazie radiologicznym widoczne są: zgrubienia ścian oskrzeli, nacieki okołooskrzelowe, zwiększenie powietrzności płuc, spłaszczenie przepony oraz stosunkowo często niedodma prawego środkowego płata płucnego.

Ad. C)

Badanie endoskopowe układu oddechowego umożliwia pobranie materiału do badań cytologicznych oraz mikrobiologicznych. Wynik badania cytologicznego popłuczyn oskrzelowo-pęcherzykowych u kotów z astmą oskrzelową wskazuje na stan zapalny dróg oddechowych, ale również daje możliwość wykluczenia innych zaburzeń oddechowych choćby takich jak nowotwory płuc, choroby pasożytnicze dróg oddechowych.

Leczenia astmy polega na działaniu objawowym w sytuacjach nagłego napadu duszności oraz działaniu mającym na celu wydłużenie okresu między kolejnymi atakami. Spośród leków stosowanych w astmie oskrzelowej wymienia się głównie glikokortyosteroidy (hormony) oraz leki rozszerzające oskrzela w formie iniekcji. W ostatnich latach coraz częściej zalecana jest terapia wziewna, jednak z uwagi na dość duże koszty stosowana jest u nas sporadycznie.

W leczeniu astmy bardzo ważne jest ograniczenie bądź całkowite (w miarę możliwości) wyeliminowanie działania czynników, które potencjalnie mogą wywoływać ataki kaszlu i duszności.

Dlatego też należy poinformować właściciela o konieczności unikania zakurzonych lub zadymionych pomieszczeń oraz stresu.

Należy także dbać o czystość kuwety, piasku, misek i minimalizować ekspozycję kota na czynniki drażniące: perfumy, odświeżacze powietrza itp. Istotnym czynnikiem jest również utrzymanie prawidłowej wagi zwierzęcia, nie dopuszczanie do otyłości, a jeżeli takowa nastąpi odchudzenie kota, gdyż nadwaga sama w sobie zwiększa trudności oddechowe i może być jedną z przyczyn powstania astmy.

BIBLIOGRAFIA:

- „Weterynaria w praktyce” 2/2007

Dr n. wet. J. Spużak, prof. Dr hab. J. Nicpoń, dr n. wet. K. Kubiak, dr n. wet. M. Jankowski

Katedra Chorób Wewnętrznych i Pasożytniczych z Kliniką Chorób Koni, Psów i Kotów Wydz. Medycyny Weterynaryjnej AR we Wrocławiu.

---