Zakażenia

Zakażenia

wirusowe układu

wirusowe układu

nerwowego psów i

nerwowego psów i

kotów

kotów

1

1



Wścieklizna

Wścieklizna

(

(

Rhabdoviridae

Rhabdoviridae

)

)



Nosówka

Nosówka

(

(

Paramyxoviridae

Paramyxoviridae

)

)



Choroba Aujeszky’ego

Choroba Aujeszky’ego

(Herpesviridae)

(Herpesviridae)



Środkowoeuropejskie

Środkowoeuropejskie

odkleszczowe zapalenie mózgu

odkleszczowe zapalenie mózgu

(Flaviridae)

(Flaviridae)



Choroba Borna

Choroba Borna

(Bornaviridae)

(Bornaviridae)



Gorączka Doliny Rift

Gorączka Doliny Rift

(Bunyaviridae)

(Bunyaviridae)

2

2

Choroba Aujeszky’ego

Choroba Aujeszky’ego

(wścieklizna rzekoma,

(wścieklizna rzekoma,

zakaźne porażenie

zakaźne porażenie

opuszkowe)

opuszkowe)

3

3

Etiologia

Etiologia



wirus DNA z osłonką

wirus DNA z osłonką



należy do

należy do

α

α

-herpeswirusów

-herpeswirusów



może powodować zakażenia latentne

może powodować zakażenia latentne



stosunkowo odporny na czynniki

stosunkowo odporny na czynniki

środowiskowe

środowiskowe



przeżywalność uzależniona od

przeżywalność uzależniona od

temperatury (w 10

temperatury (w 10

o

o

C utrzymuje się 10 dni,

C utrzymuje się 10 dni,

w 25

w 25

o

o

C- 40 dni) i pH (optymalne pH to 7)

C- 40 dni) i pH (optymalne pH to 7)



szybko ulega inaktywacji podczas

szybko ulega inaktywacji podczas

wysuszania i pod wpływem światła UV

wysuszania i pod wpływem światła UV

4

4

Epidemiologia

Epidemiologia



Występuje w większości krajów na świecie z

Występuje w większości krajów na świecie z

wyjątkiem Australii.

wyjątkiem Australii.



Na zakażenie tym wirusem wrażliwe są różne

Na zakażenie tym wirusem wrażliwe są różne

gatunki ssaków, największy problem u świń

gatunki ssaków, największy problem u świń

(główny rezerwuar wirusa)

(główny rezerwuar wirusa)



Choroba szerzy się wraz z przemieszczeniem

Choroba szerzy się wraz z przemieszczeniem

zwierząt (skupy, targi) oraz przez skażone

zwierząt (skupy, targi) oraz przez skażone

produkty wieprzowe

produkty wieprzowe



Psy i koty rzadko ulegają zakażeniu tym

Psy i koty rzadko ulegają zakażeniu tym

patogenem

patogenem



Chorobę u zwierząt mięsożernych notuje się w

Chorobę u zwierząt mięsożernych notuje się w

miejscach występowania wirusa wśród świń.

miejscach występowania wirusa wśród świń.

5

5

Źródła zakażenia

Źródła zakażenia



Głównym rezerwuarem są świnie-

Głównym rezerwuarem są świnie-

często zakażenia przebiegają

często zakażenia przebiegają

subklinicznie

subklinicznie



Niektóre dzikie zwierzęta (jenoty,

Niektóre dzikie zwierzęta (jenoty,

pantery, szczury) mogą stanowić

pantery, szczury) mogą stanowić

przejściowy rezerwuar, jednak nie

przejściowy rezerwuar, jednak nie

odgrywają większej roli w

odgrywają większej roli w

utrzymywaniu się choroby w

utrzymywaniu się choroby w

środowisku

środowisku

6

6

Patogeneza

Patogeneza



Drogi zakażenia

Drogi zakażenia



pokarmowa (zjedzenie skażonego,

pokarmowa (zjedzenie skażonego,

surowego mięsa wieprzowego)

surowego mięsa wieprzowego)



rzadziej przez układ oddechowy czy

rzadziej przez układ oddechowy czy

uszkodzoną skórą

uszkodzoną skórą



wirus wnika do zakończeń

wirus wnika do zakończeń

nerwowych, znajdujących się we

nerwowych, znajdujących się we

wrotach zakażenia

wrotach zakażenia



drogą odśrodkową, wzdłuż włókien

drogą odśrodkową, wzdłuż włókien

nerwowych przedostaje się do mózgu

nerwowych przedostaje się do mózgu

7

7



po zakażeniu doustnym wirus

po zakażeniu doustnym wirus

replikuje się w migdałkach, a z błony

replikuje się w migdałkach, a z błony

śluzowej jamy ustnej przemieszcza

śluzowej jamy ustnej przemieszcza

się do mózgu poprzez nerwy

się do mózgu poprzez nerwy

czaszkowe IX i X

czaszkowe IX i X



Nie powoduje wiremii

Nie powoduje wiremii



Nie zależnie od drogi zakażenia

Nie zależnie od drogi zakażenia

okres wylęgania choroby u psów i

okres wylęgania choroby u psów i

kotów wynosi 3-6 dni

kotów wynosi 3-6 dni

8

8

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



Na ogół przebiega nadostro, objawy

Na ogół przebiega nadostro, objawy

kliniczne rozwijają się szybko i w

kliniczne rozwijają się szybko i w

ciągu 48h dochodzi do zejścia

ciągu 48h dochodzi do zejścia

śmiertelnego

śmiertelnego



Koty są nieco bardziej odporne na

Koty są nieco bardziej odporne na

zakażenie niż psy

zakażenie niż psy



Pierwsze objawy to: zmiana

Pierwsze objawy to: zmiana

zachowania, apatia, senność

zachowania, apatia, senność



Niektóry psy stają się nerwowe lub

Niektóry psy stają się nerwowe lub

agresywne

agresywne

9

9



Czasem występuje duszność (obrzęk płuc)

Czasem występuje duszność (obrzęk płuc)



Biegunka, wymioty

Biegunka, wymioty



Częstym objawem jest ślinotok

Częstym objawem jest ślinotok



Charakterystyczny jest silny świąd w

Charakterystyczny jest silny świąd w

okolicy głowy, rzadziej karku czy grzbietu

okolicy głowy, rzadziej karku czy grzbietu



Następstwem jest gwałtowne drapanie

Następstwem jest gwałtowne drapanie

głowy, uszu, ocieranie głową o podłogę i

głowy, uszu, ocieranie głową o podłogę i

ścianę

ścianę



Widoczny jest jednostronny obrzęk głowy i

Widoczny jest jednostronny obrzęk głowy i

szyi

szyi



Przekrwienia, nadżerki, owrzodzenia skóry

Przekrwienia, nadżerki, owrzodzenia skóry

i tkanek leżących głębiej (następstwo

i tkanek leżących głębiej (następstwo

samouszkodzeń)

samouszkodzeń)

10

10



Objawy nerwowe

Objawy nerwowe



Nierówne rozszerzenie źrenic

Nierówne rozszerzenie źrenic



Brak odruchu źrenicznego

Brak odruchu źrenicznego



Szczękościsk

Szczękościsk



Zmiana głosu

Zmiana głosu



Przekrzywianie głowy

Przekrzywianie głowy



Porażenie i niedowłady mięśni

Porażenie i niedowłady mięśni

twarzowych

twarzowych



Najczęstsze objawy kotów to nierówne

Najczęstsze objawy kotów to nierówne

rozszerzenie źrenic i ochrypły głos,

rozszerzenie źrenic i ochrypły głos,

rzadziej inne

rzadziej inne



Krótko przed śmiercią mogą wystąpić

Krótko przed śmiercią mogą wystąpić

porażenia i niedowłady kończyn

porażenia i niedowłady kończyn

11

11

Zmiany AP

Zmiany AP



Można stwierdzić obrzęk płuc, ogniska

Można stwierdzić obrzęk płuc, ogniska

zapalne w tkance płucnej, ogniskowe

zapalne w tkance płucnej, ogniskowe

zmiany zapalne w mięśniu sercowym

zmiany zapalne w mięśniu sercowym



Zmiany w CUN dotyczą pnia mózgu i

Zmiany w CUN dotyczą pnia mózgu i

jąder nerwów czaszkowych

jąder nerwów czaszkowych



Obserwuje się:

Obserwuje się:



Okołonaczyniowe nacieki komórek

Okołonaczyniowe nacieki komórek

jednojądrzastych

jednojądrzastych



Proliferacja astrocytów i komórek

Proliferacja astrocytów i komórek

makrogleju

makrogleju



Obecność w jądrach neuronów i astrocytów

Obecność w jądrach neuronów i astrocytów

kwasochłonnych ciałek wtrętowych

kwasochłonnych ciałek wtrętowych

12

12

Diagnostyka

Diagnostyka



Próba biologiczna na królikach

Próba biologiczna na królikach

(śródskórne zakażenie, po 5-6 dniach

(śródskórne zakażenie, po 5-6 dniach

silny świąd, samouszkodzenia ciała

silny świąd, samouszkodzenia ciała





wynik „+”)

wynik „+”)



Immunofluorescencja bezpośrednia

Immunofluorescencja bezpośrednia

(Ag w rozmazach lub mrożonych

(Ag w rozmazach lub mrożonych

skrawkach tkanek- mózg, migdałki)

skrawkach tkanek- mózg, migdałki)



PCR

PCR



Izolacja wirusa (płuca, śledziona,

Izolacja wirusa (płuca, śledziona,

mózg, migdałki)

mózg, migdałki)

13

13

Leczenie i zapobieganie

Leczenie i zapobieganie



Leczenie nie ma sensu

Leczenie nie ma sensu



Zapobieganie

Zapobieganie



Nie dopuszczać do kontaktu psów ze

Nie dopuszczać do kontaktu psów ze

świniami

świniami



Unikać karmienia psów surowym mięsem

Unikać karmienia psów surowym mięsem

wieprzowym

wieprzowym



Szczepienia profilaktyczne u małych

Szczepienia profilaktyczne u małych

zwierząt narażonych na kontakt ze świniami

zwierząt narażonych na kontakt ze świniami



W wielu krajach dokonał się znaczny

W wielu krajach dokonał się znaczny

postęp w zwalczaniu tej choroby u świń,

postęp w zwalczaniu tej choroby u świń,

w związku z czym spadła ilość

w związku z czym spadła ilość

przypadków choroby u psów i kotów.

przypadków choroby u psów i kotów.

14

14

Środkowoeuropejskie

Środkowoeuropejskie

odkleszczowe

odkleszczowe

zapalenie mózgu

zapalenie mózgu

15

15

Etiologia

Etiologia



Wywoływane przez Flavivirus

Wywoływane przez Flavivirus



Przenoszone przez kleszcze (Ixodes

Przenoszone przez kleszcze (Ixodes

ricinus)

ricinus)



Występuje u ludzi, psów, koni, małp

Występuje u ludzi, psów, koni, małp

i dzikich przeżuwaczy

i dzikich przeżuwaczy



U kotów nie występuje

U kotów nie występuje

16

16



Do zakażenia najczęściej dochodzi

Do zakażenia najczęściej dochodzi

wiosną i wczesnym latem (związane

wiosną i wczesnym latem (związane

jest to z okresem aktywności kleszczy)

jest to z okresem aktywności kleszczy)



Zakażenie następuje przez ukąszenie

Zakażenie następuje przez ukąszenie

kleszcza

kleszcza



Występuje w 3 postaciach (mózgowa,

Występuje w 3 postaciach (mózgowa,

mózgowo-rdzeniowa i oponowa)

mózgowo-rdzeniowa i oponowa)



Może mieć przebieg bezobjawowy

Może mieć przebieg bezobjawowy

Objawy

Objawy

17

17



Objawy jakie można zaobserwować to:

Objawy jakie można zaobserwować to:



Gorączka (powyżej 39

Gorączka (powyżej 39

o

o

C)

C)



Skurcze spastyczne

Skurcze spastyczne



Konwulsje

Konwulsje



Porażenia kończyn

Porażenia kończyn



Otępienie

Otępienie



Przeczulica

Przeczulica



Osłabienie odruchów rdzeniowych (w wyniku

Osłabienie odruchów rdzeniowych (w wyniku

zapalenia istoty szarej mózgu i rdzenia

zapalenia istoty szarej mózgu i rdzenia

kręgowego)

kręgowego)



Objawy zwykle postępują a psy padają

Objawy zwykle postępują a psy padają

w ciągu 4-7 dni, albo zostają uśpione

w ciągu 4-7 dni, albo zostają uśpione



Niektóre psy mogą wyzdrowieć

Niektóre psy mogą wyzdrowieć

18

18

Zmiany AP

Zmiany AP



Nieropne zapalnie mózgu, rdzenia

Nieropne zapalnie mózgu, rdzenia

kręgowego

kręgowego

i opon mózgowych

i opon mózgowych



Zmiany zlokalizowane głównie w istocie

Zmiany zlokalizowane głównie w istocie

szarej pnia mózgu i móżdżku

szarej pnia mózgu i móżdżku



Wirusa występuje także w kom

Wirusa występuje także w kom

Purkinj’ego, neuronach jąder pnia mózgu,

Purkinj’ego, neuronach jąder pnia mózgu,

wypustkach kom nerwowych oraz

wypustkach kom nerwowych oraz

cytoplazmie makrofagów (barwienie

cytoplazmie makrofagów (barwienie

immunohistochemiczne)

immunohistochemiczne)

19

19

Rozpoznanie

Rozpoznanie



Badanie płynu mózgowo- rdzeniowego

Badanie płynu mózgowo- rdzeniowego

(CSF)

(CSF)



Można stwierdzić pleocytozę jednojądrzastą

Można stwierdzić pleocytozę jednojądrzastą



Badanie poziomu przeciwciał w

Badanie poziomu przeciwciał w

surowicy lub CSF

surowicy lub CSF



Miano Ab może być wysokie zarówno u

Miano Ab może być wysokie zarówno u

zdrowych klinicznie psów jak i chorych

zdrowych klinicznie psów jak i chorych



Jedynie podnoszący się poziom Ab może

Jedynie podnoszący się poziom Ab może

potwierdzić diagnozę

potwierdzić diagnozę



Często dopiero pośmiertne badanie

Często dopiero pośmiertne badanie

histologiczne pozwala na ostateczne

histologiczne pozwala na ostateczne

postawienie diagnozy

postawienie diagnozy

20

20

Leczenie i zapobieganie

Leczenie i zapobieganie



Leczenie może mieć tylko charakter

Leczenie może mieć tylko charakter

objawowy

objawowy



Stosowanie glikokortykosterydów

Stosowanie glikokortykosterydów

może pogorszyć stan pacjenta

może pogorszyć stan pacjenta



Brak skutecznych szczepień dla

Brak skutecznych szczepień dla

psów

psów



W niektórych obszarach mierzy się

W niektórych obszarach mierzy się

poziom Ab aby określić zasięg

poziom Ab aby określić zasięg

występowania zakażenia kleszczy

występowania zakażenia kleszczy

21

21

Choroba Borna

Choroba Borna

(zapalenie opon,

(zapalenie opon,

mózgu i rdzenia

mózgu i rdzenia

kręgowego)

kręgowego)

22

22

Etiologia i epidemiologia

Etiologia i epidemiologia



Bezotoczkowy wirus RNA

Bezotoczkowy wirus RNA



W warunkach naturalnych zakaża: konie,

W warunkach naturalnych zakaża: konie,

koty, owce, bydło, króliki i wiele innych

koty, owce, bydło, króliki i wiele innych

gatunków

gatunków



Rezerwuarem prawdopodobnie są

Rezerwuarem prawdopodobnie są

gryzonie i ptaki

gryzonie i ptaki



Zarażenie przez bezpośredni kontakt z

Zarażenie przez bezpośredni kontakt z

wydzielinami (ze ślinianek, jamy

wydzielinami (ze ślinianek, jamy

nosowej, spojówek), z zanieczyszczonym

nosowej, spojówek), z zanieczyszczonym

pokarmem lub wodą

pokarmem lub wodą

23

23

Patogeneza

Patogeneza



Wirus cechuje się wysokim neurotropizmem

Wirus cechuje się wysokim neurotropizmem



Wnika przez błony śluzowe okolicy węchowej,

Wnika przez błony śluzowe okolicy węchowej,

gardła, jamy ustnej czy przewodu

gardła, jamy ustnej czy przewodu

pokarmowego do zakończeń włókien

pokarmowego do zakończeń włókien

nerwowych

nerwowych



Rozprzestrzenia się po całym CUN (transport

Rozprzestrzenia się po całym CUN (transport

śródaksonalny)

śródaksonalny)



Z CUN rozsiewa się odśrodkowo do nerwów

Z CUN rozsiewa się odśrodkowo do nerwów

obwodowych

obwodowych



Ab neutralizujące pojawiające się w surowicy i

Ab neutralizujące pojawiające się w surowicy i

płynie mózgowo-rdzeniowym nie są w stanie

płynie mózgowo-rdzeniowym nie są w stanie

zapobiec rozwojowi zakażenia

zapobiec rozwojowi zakażenia



Po ustąpieniu zakażenia wirus pozostaje na

Po ustąpieniu zakażenia wirus pozostaje na

niskim poziomie w CUN gospodarza

niskim poziomie w CUN gospodarza

24

24



Może przebiegać bezobjawowo

Może przebiegać bezobjawowo



U kotów mogą pojawiać sie

U kotów mogą pojawiać sie

następujące objawy

następujące objawy



Niedowłady

Niedowłady



Niezborność

Niezborność



Zmiany w zachowaniu

Zmiany w zachowaniu



Brak łaknienia

Brak łaknienia



Nadmierne ślinienie

Nadmierne ślinienie



Zaburzenia widzenia

Zaburzenia widzenia



Drgawki

Drgawki



Leukopenia

Leukopenia

Objawy

Objawy

25

25



Objawy postępują w ciągu 1-4

Objawy postępują w ciągu 1-4

tygodni aż dojdzie do całkowitego

tygodni aż dojdzie do całkowitego

porażenia i śmierci albo ustabilizuje

porażenia i śmierci albo ustabilizuje

się w postaci trwałych zaburzeń

się w postaci trwałych zaburzeń

motorycznych lub zmian

motorycznych lub zmian

behawioralnych

behawioralnych

26

26

Zmiany AP

Zmiany AP



Nieropne zapalenie opon

Nieropne zapalenie opon

mózgowych i mózgu ograniczone do

mózgowych i mózgu ograniczone do

istoty szarej opuszki węchowej, kory

istoty szarej opuszki węchowej, kory

mózgu, jąder podstawy i pnia mózgu

mózgu, jąder podstawy i pnia mózgu



W mniejszym stopniu dotknięty jest

W mniejszym stopniu dotknięty jest

rdzeń kręgowy

rdzeń kręgowy



Okołonaczyniowy naciek limfocytów

Okołonaczyniowy naciek limfocytów

i makrofagów

i makrofagów



Zwyrodnienie komórek nerwowych

Zwyrodnienie komórek nerwowych

27

27

Rozpoznanie i leczenie

Rozpoznanie i leczenie



Wykrycie w OUN Ag wirusa za pomocą

Wykrycie w OUN Ag wirusa za pomocą

metody immunohistochemicznej

metody immunohistochemicznej



Izolacja wirusa w hodowlach

Izolacja wirusa w hodowlach

komórkowych

komórkowych



Próba biologiczna na szczurach

Próba biologiczna na szczurach



Badania serologiczne (ELISA, OWD)

Badania serologiczne (ELISA, OWD)



RT-PCR (krew, tkanki z poza układu

RT-PCR (krew, tkanki z poza układu

nerwowego)

nerwowego)



Leczenia brak

Leczenia brak

28

28