Nauczyciel montessoriański (tak jak i tradycyjny), dzięki swojej roli społecznej oraz kwalifikacjom, stanowi główną postać, od której zależne są wyniki instytucjonalnego kształcenia. Jego rola jest więc bardzo trudna oraz wymaga ona nie tylko odpowiedniego przygotowania merytorycznego jak i doskonałej znajomości materiału montessoriańskiego, lecz również musi on znać teoretyczne i praktyczne zagadnienia związane ze stosowaniem Metody Montessori oraz posiadać umiejętność tworzenia nowego materiału montessoriańskiego. Głównym przesłaniem stosowanej metody jest hasło stanowiące apel ucznia do nauczyciela:
Pomóż mi zrobić to samodzielnie
Właśnie to krótkie, sformułowane przez Marię Montessori zdanie, stanowi niejako kwintesencję wszystkich jej przemyśleń pedagogicznych, wyrażając dążenie dziecka do samodzielnego, nieskrępowanego rozwoju, przy właściwej pomocy nauczyciela, opierającej się na głębokiej i rzetelnej wiedzy na temat danego zjawiska. Nie jest więc rolą nauczyciela asystowanie w pracy dziecka czy też przewodniczenie mu - powinien on być natomiast dyskretnym obserwatorem poczynań wychowanka oraz powinien on zapewnić dziecku optymalne warunki rozwoju.
Nauczyciel powinien również wybrać dziecku najodpowiedniejszy mu materiał rozwojowy, wskazać jak właściwie się nim posługiwać oraz umiejętnie wycofać się, by pozostawiać dziecku swobodę wyboru zakresu aktywności, rytmu czy tempa pracy. Zatem, rolą nauczyciela jest pewne wyważenie między jego zaufaniem w siły rozwojowe dziecka, a jego wymaganiami wobec podopiecznego. Proces ten może przebiegać w bardzo harmonijny sposób, gdy prowadzi on do osiągania pożądanych efektów, w postaci ukształtowania twórczej i samodzielnej osobowości, przestrzegającej podstawowych norm moralnych.
Nauczyciel montessoriański nie ocenia swoich uczniów, gdyż istnieje ryzyko, iż zdawkowa ocena pracy dziecka może spowodować utratę jego zainteresowań dla czynności, którą zajmował się jeszcze przed chwilą z wielkim zaangażowaniem. Dzieci zajmują się różnymi czynnościami nie dla oceny, więc nauczyciel nie zdobędzie ich zaufania poprzez subiektywne oceny, często zależne od jego samopoczucia, gustu czy też przyjętych kryteriów staranności, natomiast zdobędzie je poprzez życzliwe zainteresowanie ich pracą. Uczeń popełniający w trakcie swojej pracy błąd, dzięki materiałowi ma on możliwość samodzielnej kontroli oraz jego korektę. Ponadto, błędy dzieci są tutaj traktowane jako informacje mówiące, iż nie jest jeszcze za wcześnie dla danego ucznia, by zajął się danym zagadnieniem, przy czym podjęcie decyzji dotyczącej odpowiedniego czasu, stanowi główną rolę nauczyciela (decyzja taka wynika z obserwacji ucznia).
lekcja podstawowa- stanowi podstawową formę pracy; uczeń dowiaduje się na niej o możliwych sposobach korzystania z materiałów dydaktycznych
lekcja trójstopniowa - ponieważ głównym celem zastosowania materiału edukacyjnego jest osiągnięcie przez dziecko stanu polaryzacji uwagi, realizacja tego zadania wymaga od pedagoga zastosowania systematycznej oraz konsekwentnej strategii postępowania.
uczenie nazw odbywa się w formie lekcji trzystopniowej:
nauczyciel ukazuje relacje zachodzące między przedmiotem a daną nazwą oraz wskazuje na ten przedmiot, powoli i wyraźnie wymawiając jego nazwę, przez co pojęcie oraz czynność nadania nazwy zostają ze sobą mocno skojarzone (nazwa zostaje związana z danym przedmiotem)
nauczyciel wymienia określoną nazwę, a dzieci przyporządkowują jej właściwy przedmiot poprzez podanie go, położenie na stole czy też przeniesienie w inne wskazane przez nauczyciela miejsce. Częste zmienianie poleceń wpływa na szybkie kojarzenie danej rzeczy z jej nazwą oraz na utrzymanie zainteresowania dzieci ćwiczeniami. Zajęcia takie muszą być jednak odpowiednio urozmaicone tak, by uwzględniały potrzebę ruchu u dzieci
nauczyciel pokazuje dziecku określony przedmiot i pyta je nazwę tego przedmiotu, przez co uruchamia jego bierny zasób słownictwa; dziecko bierze więc w posiadanie zarówno nazwę jak i przedmiot. Stopień ten stanowi kontrolę poprzedniego oraz służy rozszerzaniu czynnego zasobu słów
Czego dziecko nie jest w stanie samo zrobić, musimy mu to dokładnie pokazać. Nie możemy dawać zbytecznej pomocy, ale też nie zaniechajmy tej koniecznej. Pedagogika M. Montessori nie tylko przetrwała do chwili obecnej, ale jest również szeroko rozpowszechniona, co może wskazywać na jej niezwykłe praktyczne zastosowania. Maria Montessori stworzyła mały dziecięcy świat, w którym to dzieci mogły uczyć się jak żyć, funkcjonować oraz samodzielnie sobie dawać radę, co w późniejszym wieku jest niezbędne. Trudno znaleźć jakieś rażące wady tej koncepcji, szczególnie iż znalazła ona takie zastosowanie w praktyce, przynoszą tak pozytywne rezultaty.