Prawo oświatowe w pracy szkoły i nauczycieli
Pojęcie "oświata" używane jest często zamiennie z wyrażeniem "system oświaty". Według Słownika Pedagogicznego Wincentego Okonia jest to ogół odpowiednio powiązanych ze sobą placówek i instytucji wychowania bezpośredniego i pośredniego, umożliwiających obywatelom zdobywanie ogólnego i zawodowego wykształcenia oraz wszechstronny rozwój osobowości. Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa; kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także wskazaniami zawartymi w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencji o Prawach Dziecka.
System oświaty w Polsce obejmuje przedszkola ,szkoły podstawowe ,gimnazja, szkoły ponad gimnazjalne, policealne, artystyczne i inne. Do systemu oświaty nie zalicza się szkolnictwa wyższego, które zajmuje odrębny dział administracji rządowej i ma zagwarantowaną konstytucyjnie autonomię.
Prawo oświatowe to przedmiotowo wyodrębniająca się część systemu prawa administracyjnego, obejmująca przepisy prawne, regulujące działalność państwa w dziedzinie oświaty, kształcenia i wychowania, oraz stosunki prawne jakie powstają w tym zakresie.
Prawo to stara się nadążać za zmianami zachodzącymi w stosunkach społeczno- politycznych i gospodarczych. Cele, jakie stawia państwo czy panująca ideologia bądź ustrój polityczny, formalizują politykę oświatową.
Podstawę prawa oświatowego w Polsce stanowi Konstytucja RP (z dnia 2 kwietnia 1997), która gwarantuje każdemu obywatelowi prawo do nauki, bezpłatnego kształcenia w szkole publicznej, prawo wyboru szkoły oraz powszechny i równy dostęp obywateli do wykształcenia.
Podstawową ustawą regulującą życie oświaty jest: Ustawa o Systemie Oświaty (z dnia 7 września 1991, później zm. 11 kwietnia 2007). Ustawa dotyczy m.in. działalności wszystkich szkół, przedszkoli oraz szkół policealnych. Tworzy normy prawne dla procesu zmian jakie już mają miejsce i będą kontynuowane w polskiej oświacie. Reguluje pracę szkół i placówek oświatowo- wychowawczych. W dokumencie tym znajduje się zapis, że szkoła powinna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności.
Dla nauczycieli i pedagogów fundamentalne znaczenie ma Karta Nauczyciela(z dnia 26 stycznia 1982r., później zm. 15 lipca 2004) . Określa status zawodowy nauczyciela, między innymi prawa i obowiązki, kwalifikacje, stopnie awansu zawodowego, ochrony zdrowia, nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy, wymiaru pracy i wynagrodzenia, nagród i kar dyscyplinarnych.
Należy podkreślić, iż dla prawidłowego funkcjonowania szkół niezbędne jest stworzenie klarownego systemu przepisów prawych. Obecnie dąży się do podjemowania reform mających na celu usprawnienie działania prawnej strony środowiska szkolnego. W powodzeniu reform tkwi bowiem szansa na zmianę jakości życia i pracy, na cywilizacyjny rozwój społeczeństwa. Na powodzenie reform mają wpływ różnorodne czynniki: finanse publiczne, kwalifikacje nauczycieli, efektywne zarządzanie oświatą, adekwatne do rzeczywistych potrzeb edukacyjnych rozwiązania systemowe i instytucjonalne, a także znajomość i umiejętność operowania nowoczesną wiedzą z zakresu różnych dyscyplin naukowych, m.in. ekonomii i prawa.
Szczególne znaczenie dla reform oświatowych ma ich "obudowa prawna". Prawo w systemie oświaty Rzeczypospolitej Polskiej, jak nigdy dotąd, zaczęło odgrywać niezwykle ważną rolę. Stało się instrumentem rozwiązywania problemów edukacyjnych, regulatorem stosunków międzyludzkich, wartością determinującą trwałe zmiany w systemie oświaty.