PODSTAWY TEORETYCZNE KWESTIONARIUSZA PTS
Literatura:
Strelau, J. (1995). Temperament i inteligencja (s. 22-32). Warszawa: PWN.
Strelau, J., Zawadzki, B. (1998). Kwestionariusz Temperamentu PTS. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Typologia układu nerwowego Pawłowa
Pawłow wysunął hipotezę, że różnice między jednostkami sprowadzają się do szeregu kombinacji właściwości układu nerwowego
Tymi właściwościami są według niego:
Siła podstawowych procesów nerwowych - pobudzenia i hamowania
Ich ruchliwość
Równowaga tych procesów
SIŁA PROCESÓW NERWOWYCH
Siła procesu pobudzenia: przejawia się głównie w wydolności funkcjonalnej, tj. zdolności komórek nerwowych do wytrzymywania długotrwałego lub krótkotrwałego lecz silnego pobudzenia, bez przechodzenia w stan hamowania ochronnego. Im silniejsze (lub bardziej długotrwałe) są bodźce, na które jednostka jest zdolna reagować adekwatnie, tym silniejszy jest proces pobudzenia.
Hamowanie ochronne: przejawia się w zmniejszeniu lub zaniku reakcji na bodźce długotrwałe lub o dużej sile.
Siła procesu hamowania: przejawia się w zdolności do wytwarzania reakcji warunkowych, takich jak wygasanie, różnicowanie, czy opóźnianie.
RÓWNOWAGA PROCESÓW NERWOWYCH
Równowaga procesów nerwowych: określa stosunek między siłą procesu pobudzenia i siłą procesu hamowania.
Relacja między siła obu tych procesów decyduje o zrównoważeniu lub niezrównoważeniu jednostki.
RUCHLIWOŚĆ PROCESÓW NERWOWYCH
Ruchliwość procesów nerwowych: decyduje o szybkości zmiany jednego procesu nerwowego na drugi. W zachowaniu przejawia się to w szybkości przejścia od jednej sytuacji do drugiej, od stanu biernego w stan czynny, i przeciwnie.
Kombinacja wymienionych właściwości układu nerwowego pozwoliły wydzielić cztery typy układu nerwowego:
Typ silny, zrównoważony, ruchliwy (sangwinik): człowiek szybki, łatwo dostosowujący się do zmiennych warunków życia. Charakteryzuje go duża odporność na trudne warunki życia.
Typ silny, zrównoważony, powolny (flegmatyk): reaguje spokojnie i powoli, wykazuje niechęć do zmiany otoczenia, jest odporny na bodźce silne i długotrwałe.
Typ silny niezrównoważony, z przewagą pobudzenia (choleryk): człowiek o dużej energii życiowej przy jednoczesnym braku opanowania; gwałtowny i wybuchowy.
4. Typ słaby (melancholik): człowiek mało odporny na działanie silnych bodźców dodatnich jak też hamulcowych. Często bierny i zahamowany. Silne bodźce mogą wywołać u niego zaburzenia w zachowaniu.
Kwestionariusz Temperamentu PTS
autorami kwestionariusza są Strelau, Zawadzki oraz Angleitner
w tej wersji jest on stosowany od 10 lat; poprzednia wersja to Kwestionariusz Temperamentu (KS)
skrót PTS wzięto angielskiej nazwy kwestionariusza - The Pavlovian Temperament Survey
kwestionariusz stosowany jest w 16 krajach, w tym w USA
narzędzie jest oparte na typologii układu nerwowego Pawłowa