Wykład nr 1
EMOCJA:
1) Silne przeżycie uczuciowe, wzburzenie, podniecenie
2) Silne odczucie (świadome bądź nie) o charakterze pobudzenia pozytywnego lub negatywnego
3) Subiektywny stan psychiczny, uruchamiający priorytet związany z emocją działania
Odczuwaniu emocji towarzyszą zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne, pantomimiczne oraz specyficzne zachowania.
a) podejście organistyczne
- William James
- emocja tworzy zespoloną całość, człowiek nie reaguje w kategoriach -> jest to stan całościowy
- emocja jest pochodną procesów zachodzących w ciele
b) podejście mentalistyczne
- procesy psychiczne (mentalne) są podstawą emocji
- konsekwencją są zmiany cielesne
BIOLOGICZNA NATURA EMOCJI - koncepcja motywacyjna
1. Tankins - wzbudzanie gotowości do działania -> afekt
2. Frajda - zmiany w gotowości do działania w różnych obszarach aktywności, gotowości poznawczej, w pragnieniach:
- emocje różnego rodzaju
- procesy poznawcze
3. Toby, Cosmides - psychologia ewolucyjna: procesy adaptacyjne
4. Ekman - stałość i specyficzność wzorców ekspresji emocjonalnej w odniesieniu do relacji społecznych
5. Lazarus - zależne od siebie procesy: ocena poznawcza, impuls do działania, reakcje somatyczne/ subiektywne
6. Schacher - koncepcja dwuczynnikowa emocji = niespecyficzne pobudzenie + interpretacja poznawcza
SPOŁECZNA NATURA EMOCJI - koncepcja konstruktywistyczna
Averill: wytwory społeczne i kulturowe/ emocja jako namiętność
niskie zaangażowanie - komunikaty werbalne
średnie zaangażowanie - pobudzenie fizjologiczne, reakcje ekspresyjne
silne zaangażowanie - utrata kontroli
PODEJŚCIE BIOLOGICZNE
Karol Darwin (ekspresje, ciągłość między zachowaniem ludzi i zwierzat)
- prymitywna natura emocji
- podobne ekspresje u ludzi i zwierząt
- brak kontroli wolą
Zygmunt Freud (skutki problemów emocjonalnych)
- zdarzenia (seksualne rzecz jasna) pozostawiają blizny psychiczne, które oddziaływają na nasze życie
- emocje prowadzą do skutków niezrozumiałych przez człowieka
- obrona mózgu przed emocjami nieprzyjemnymi
William James
- emocja jest zmianą w naszym ciele na dany fakt
- ucieleśnienie emocji
OBWODOWA TEORIA EMOCJI (James - Lange)
Bodziec emocjonalny powoduje pobudzenie autonomiczne i inne reakcje organizmu. Źródłem emocji jest działanie.
Zdarzenie -> reakcja behawioralna/ wisceralna (fizjologiczna) -> interpretacja emocji -> emocja
TALAMICZNA TEORIA UCZUĆ (Cannon - Bard)
Podstawą emocji są zmiany w mózgu. Emocje zachodzą w jądrach wzgórza.
- siedlisko uczuć - ośrodki podkorowe
- ośrodkiem emocji jest wzgórze
- kora - struktura hamująca emocje
- pobudzenie emocjonalne o charakterze rozlanym i niespecyficznym
Uszkodzenie kory - uwolnienie się wzgórza spod kontroli - zachowania sterowane przez afekt.
Zdarzenie -> informacja przetwarzana przez wzgórze -> reakcja fizjologiczna/ instrumentalna -> reakcja poznawcza -> emocja (działanie)
AKTYWACYJNA TEORIA EMOCJI
Emocja to stan podwyższonego pobudzenia oznakowanego dodatnio bądź ujemnie. Stan ten kieruje naszym zachowaniem.
Za intensywność emocji odpowiedzialny jest poziom pobudzenia OUN -> poziom aktywacji.
Aktywacyjna teoria emocji Arnold:
Naturalna recepcja (zapis) -> ocena (pozytywna/negatywna) -> tendencja (unikanie/zbliżanie obiektu) -> emocje (subiektywne + reakcje fizjologiczne) -> działanie (sterowane emocją)
DWUCZYNNIKOWA TEORIA EMOCJI Schachtera i Singera
Emocje: integracja procesów wewnętrznych organizmu + informacje z zewnątrz
Stan emocjonalny =
+ stan pobudzenia
+ analiza poznawcza (zmiany fizjologiczne +okoliczności)
+ oznaczenie stanu poznawczego
Dwuczynnikowa teoria emocji opisuje w jaki sposób dochodzi w umyśle do zrozumienia i poznania własnych emocji.
Emocja powstaje w wyniku oceny zdarzenia i oceny reakcji fizjologicznych.
Intensywność emocji uwarunkowana jest oceną własnych reakcji fizjologicznych.
NASTRÓJ - stan afektywny o niewielkiej intensywności/ nieintencjonalny
AFEKT - stany, doznania afektywne, emocje, nastroje
chwilowa automatyczna reakcja (pozytywna/negatywna) zanim nastąpi poznawcze opracowanie sytuacji
Wykład nr 2
FUNKCJE EMOCJI:
PRZYSTOSOWAWCZA
- do fizycznego i społecznego świata
- wywoływanie charakterystycznych wzorców zachowania
- wskazówka co robić w danej sytuacji
UKIERUNKOWANA
- zarządzanie motywami/ przełączanie uwagi z jednej sprawy na inną
MONITOROWANIA (James)
- emocje monitorują zachowania
- wiemy co przeżywamy i co się z nami dzieje
POZNAWCZA
- strukturalizowanie systemu poznawczego
W ROZWOJU INDYWIDUALNYM
- koordynowanie działań z innymi ludźmi (z ich działaniami)
SPOŁECZNA
- społeczne interakcje ludzi
EMOCJE JAKO HEURYSTYKI
Zbiór stanów emocjonalnych, dlatego, że świat jest niezwykle złożony a cele bywają sprzeczne = są to gotowe działania.
emocje podstawowe:
- radość
- smutek
- gniew
- strach
Emocje podstawowe nie muszą być ukierunkowane.
Zaś emocje, które muszą posiadać obiekt to:
- miłość oparta na przywiązaniu
- miłość opiekuńcza
- miłość seksualna
- wstręt
- pogarda
Emocje pozytywne wyzwalają działanie, dążenie. Natomiast negatywne powodują unikanie, zaniechanie.
Emocje wpływają na:
- przetwarzanie informacji (pozytywne - przetwarzanie heurystyczne; negatywne - krytycyzm, logika, realizm
- percepcję
- pamięć i uwagę
- przypominanie
- dokonywanie ocen
- perswazję
KOMUNIKACYJNA TEORIA EMOCJI - Oatley, Johnson - Baird
Dwa rodzaje sygnałów nerwowych:
- INFORMACYJNE: przenoszenie informacji o zdarzeniach/ polecenia działania
- WPŁYWAJĄCE NA OUN: kontrola nad mózgiem
Emocje prowadzają mózg w charakterystyczny stan pracy -> sygnały łatwiej przyswajane, większa gotowość do działań
Tryby przetwarzania związane są z emocjami podstawowymi:
- narzucają specyficzny tryb pracy systemu poznawczego - ustalanie priorytetów,
np. lęk - przetwarzanie sygnału zagrożenia/ przeszukiwanie otoczenia
WPŁYW EMOCJI NA UWAGĘ
- lęk zawęża zakres uwagi
- test Stroopa
- subiektywne emocjonalne znaczenie słów
- ofiary gwałtu wolniej podawały nazwy kolorów związanych z gwałtem
WPŁYW EMOCJI NA PAMIĘĆ
Lepiej pamiętamy zdarzenia angażujące i przyjemne, np.
- wspomnienia z dzieciństwa
- pierwsza randka
- emocjonalne zdarzenia
Zeznania naocznych światków - Lotus
ani subiektywna pewność świadka ani wyrazistość jego wspomnień nie gwarantują poprawności.
Badanie CHRISTIANSON I LOFTUS
- szczegóły centralne w wersji emocjonalnej
- szczegóły peryferyczne w wersji neutralnej
- wersja niezwykła - gorsze pamiętanie wszystkich szczegółów
WPŁYW EMOCJI NA PERSWAZJĘ
Wyróżnia się dwie drogi perswazji:
1. Droga centralna -> myślenie i systematyczne analizowanie argumentów -> nastrój neutralny bądź negatywny
2. Droga „na skróty”/ peryferyczna -> powierzchowna, niedbała: analizowanie oparte o nieistotne argumenty -> nastrój pozytywny
Nedenthal i Setterlund
Emocje radości i smutku wpływają na selektywną percepcję materiału związanego z tymi emocjami.
+ eksperyment: wpływ muzyki na rozpoznawanie słów (slajd 17)
WPŁYW EMOCJI NA RELACJE SPOŁECZNE
- emocje WSPÓŁDZIAŁANIA - miłość, zadowolenie - stymulacja opieki rodzicielskiej i współpraca
- emocje WSPÓŁZAWODNICTWA - gniew, strach, pogarda - hierarchia wewnątrz grupy społecznej - negatywne działania wobec obcych
Emocje mogą wpływać na:
- podejmowanie ryzyka - w zależności czy sytuacja jest realistyczna czy nie
- negocjacje - pozytywny afekt: kompromis; obniżony nastój: rywalizacja
- pomoc innym - negatywny nastrój: chęć uwolnienia się od poczucia winy: datki dawały osoby częściej przed spowiedzią niż po
- zachowania agresywne - frustracja - gniew - agresja
PIERWSZEŃSTWO I NIEZALEŹNOŚĆ PROCESÓW
Zajonc
- emocje: szybko, automatycznie, nieświadomie
- emocje + procesy poznawcze: rozłączne, częściowo niezależne
- występują emocje bez poznania
Lazarus
- procesy poznawcze zawsze przed emocją
- aktywność poznawcza nie musi być zamierzona, racjonalna
- emocje + poznanie + motywacje = nierozerwalnie związane
Wykład nr 3
BIOLOGICZNE PODSTAWY EMOCJI
- związek soma-psyche
Ewolucja mózgu:
1. Prążkowie (mózg gadów) [gady, ptaki, ssaki]:
- najstarsza część kresomózgowia
- programowanie charakterystycznych wzorców zachowania
2. Układ limbiczny [paleossaki]:
- ciało migdałowate + przegroda
- rozpoznawanie emocji
- subiektywne odczuwanie emocji
3. Kora mózgowa [neossaki]:
- 80% całego mózgu
LATERALIZACJA: większa sprawność jednej strony ciała
Czynnościami każdej ręki steruje półkula mózgowa położona po przeciwnej stronie: lewa ręka - prawa półkula
Przetwarzanie słów - lewa kora słuchowa
Przetwarzanie muzyki - prawa kora słuchowa
UDAR:
1. Lewa strona - paraliż prawej strony (np. utrata mowy)
2. Prawa strona - paraliż lewej strony (np. niezdolność rozpoznawania emocji)
LEWA PÓŁKULA |
PRAWA PÓŁKULA |
Spontaniczne mówienie i pisanie |
Powtarzanie |
Reakcja na złożone polecenia |
Reakcja na proste polecenia |
Rozpoznawanie słów |
Rozpoznawanie twarzy |
Pamiętanie słów i liczb |
Pamięć kształtów i muzyki |
Sekwencja ruchów |
Interpretacja przestrzenna |
Uczucie lęku |
Reakcje emocjonalne |
Emocje pozytywne |
Emocje negatywne |
Jaka jest?
Refleksje |
Automatyczność |
Uszkodzenie lewej kory - lepsze rozpoznawanie kłamstwa (po mimice).
LeDoux
Ciało migdałowate otrzymuje informacje:
- z kory słuchowej i wzrokowej -> droga górna (przez korę)
- słuchowe i wzrokowe przez wzgórze -> droga dolna
Droga bezpośrednia (dolna)
* krótsza - szybszy przekaz - reakcja automatyczna
* obraz bodźca jest nieprzetworzony
* reakcja przydatna w niebezpieczeństwie
NEUROCHEMIA
1. Substancje przekaźnikowe (z synaps komórek nerwowych)
noradrenalina
acetylocholina
dopomina
serotonina
2. Hormony (przez krew) - zachowania macierzyńskie
koniec ciąży: estradiol i prolaktyna wzrastają
poród: oksytocyna (hormon peptydowy)
3. Neuromodulatory - peptydy (przez krew/ płyn mózgowo - rdzeniowy)
endogenne opiaty - modulują system bólu
cholecystokinina CCK - strach, napady paniki
Wykład nr 5
NIEŚWIADOMOŚĆ
- treści nieakceptowane przez świadomość
- duży ładunek energetyczny - próba przedostania się do świadomości
- marzenia senne (mam 175 cm wzrostu, długie lśniące włosy i zakochany jest we mnie David Beckham), objawy nerwicowe (kurwa, to wszystko pierdolona bzdura!), przejęzyczenia (zmarnowałaś mi 20 lat mojego życia Ty stara kurwo!)
PROCESY NIEŚWIADOME
Freud
Efekt działania mechanizmów obronnych -> obrona EGO
Współcześnie
Procesy ułatwiające radzenie sobie z ogromną ilością napływających informacji -> obrona umysłu
BADANIE NIEŚWIADOMOŚCI
1. Pomiary i narzędzia bezpośrednie
a) introspekcja:
- wgląd do wnętrza
- analiza własnych stanów psychicznych, umysłu
b) techniki projekcyjne
- przedstawienie sytuacji bodźcowej osobie badanej bez znaczenia, po to by osoba badana samodzielnie narzuciła znaczenie i organizację
2. Pomiary i narzędzia pośrednie
a) eksperyment
- czas reakcji
- wskaźniki fizjologiczne
NIEŚWIADOME UCZENIE KOWARIANCJI
Nieświadome uczenie skomplikowanej wiedzy proceduralnej. Trudno ją sobie uświadomić, ujawnia się przez zachowanie; trudno ubrać to w słowa.
Odbieranie i przetwarzanie informacji na temat współwystępowania bodźców bądź zdarzeń mimo braku świadomości, że bodźce te współwystępują.
Uczenie się nieświadome związku między cechami.
POSTAWY UTAJONE
Zapis doświadczeń, których osoba nie chce lub nie może sobie uświadomić a wływają one automatycznie na ocenę danej osoby, jej sady, myśli, zachowanie.
Mogą być niespójne z postawami jawnymi. Nie mogą być kontrolowane przez przedmiot.
Ekspresja mimiczna bez udziału świadomości.
MIMIKRA - efekt kameleona
Nieświadome naśladowanie gestów, mimiki a nawet zachowań osoby, z którą wchodzimy w interakcję.
PRZYKŁAD: Palenie papierosów w towarzystwie:
Wykład nr 6
AFEKTY PIERWOTNE
Afekt - składowa emocji, powstaje automatycznie pod warunkiem dotarcia impulsu do ciała migdałowatego.
Warunkiem powstania afektu jest POBUDZENIE OŚRODKÓW SPOZA KORY. Dochodzi do reakcji wegetatywnych, ekspresyjnych, behawioralnych - podmiot nie ma świadomości źródeł swoich reakcji.
Warunkiem podstawowym odczuwania jest dotarcie impulsu do kory czuciowej. Choć nie zawsze dociera, wtedy mówimy o nieświadomych procesach emocjonalnych.
Cechy afektów pierwotnych:
1. Spontaniczność - automatycznie wzbudzane
2. Holistyczność - dominacja nad funkcjonowaniem, bez dostrzegania pozytywów i negatywów
3. Dyfuzyjność - rozpraszanie się, wiązanie z innymi obiektami = nie lubię Juliusza Jadackiego, więc nie znoszę także jego dzieci.
4. Nieświadomość - podmiot nie zdaje sobie sprawy z obecnego w nim afektu lub nie zna jego źródła
Emocje prototypowe -> radość, strach, smutek, gniew, wstręt, złość, zaskoczenie (w tym miejscu pojawia się kwestia sporna, bo niektórzy psycholodzy uważają, że nie można wyrazić mimiką emocji zaskoczenia - osobiście, uważam, że można:
Większa pierwotność emocji oznacza większy stopień determinacji zachowania a zarazem mniejszy stopień podatności na samokontrolę.
Panksepp - 3 procesy afektywne:
1. Proste, krótkie reakcje emocjonalne - odruchowe
- przestrach, obrzydzenie
- niski pień mózgu, oparte na obwodach neuronalnych
2. Emocje podstawowe
- złożone obwody w wyższych pośredniczących obszarach mózgu
- skutki behawioralne, fizjologiczne, poznawcze
- strach, gniew, radość
3. Uczucia wyższe
- wyższe poziomy przedmózgowia
- procesy poznawcze
- poczucie winy, współczucie, zawiść
- kombinacje emocji podstawowych
EKSPRESJA TWARZY
a) Paul Ekman
Emocje podstawowe = strach, złość, smutek, radość, wstręt, zaskoczenie => uniwersalne wzorce ekspresji
b) Caroll Izard
Uniwersalna ekspresja twarzy: jednoznacznie rozróżnialne
- podłoże emocjonalne
- strach, złość, smutek, radość, wstręt, zaskoczenie, wstyd, wina, zainteresowanie, pogarda
c) Karol Darwin
emocje podstawowe u ludzi i zwierząt
d) Robert Plutchik - PSYCHOEWOLUCYJNA TEORIA EMOCJI - MODEL KOŁOWY
* strach, złość, smutek, radość, akceptacja, wstręt, antycypacja, zaskoczenie
* emocje sąsiadujące - podobne
* emocje ułożone przeciwstawne - przeciwne
* nie można doświadczać ich w tym samym czasie
`PODEJŚCIE LINGWISTYCZNE
Najszybciej przychodzące na myśl, tj. miłość, strach, smutek, szczęście. Brak wstrętu.
EMOCJE WTÓRNE
- mieszanka emocji pierwotnych, np. radość + akceptacja = miłość/przyjaźń bądź strach + zaskoczenie = trwoga/groza
AFEKTY PIERWOTNE
- bezpośrednie reakcje na stymulację
- holistyczne: całościowe, rozlane
- nie mogą być wzbudzane w tym samym czasie
DIADY I STOPNIA
- połączone ze soba afekty sasiadujące
- najprostsze emocje mieszane - nienawiść, przywiązanie
- łatwe poddanie się kontroli
KRYTYKA TEORII EMOCJI PODSTAWOWYCH
James Russell
- dwie podstawowe, nieredukowalne cechy emocji o wymiarze afektywnym i pobudzenia
- analiza materiału werbalnego + analizy statystyczne
- emocje na dwuwymiarowym okregu
- A ------- B - przeciwstawne
- odległość proporcjonalna do powiązania
PRZEŻYWANIE EMOCJI
RADOŚĆ
- skurcz mięśni wokół ust - kontrola wolicjonalna
- skurcz mięśni wokół oczu - brak kontroli
- rozszerzenie źrenic - brak kontroli
* uszkodzenie DRÓG PIRAMIDOWYCH
brak umiejętności udawania uśmiechu, ale śmiech występuje podczas zabawnego filmu (emocja autentyczna)
* uszkodzenie DRÓG POZAPIRAMIDOWYCH
śmiech, gdy się o niego poprosi, ale nie występuje naturalnie, spontanicznie
EMBLEMATY
Świadome, intencjonalne wykonywane gesty, np. kiwanie głową, Victoria, faker
ROZWÓJ EMOCJI
Najpierw pojawiają się emocje negatywne (m.in. dyskomfort) a potem pozytywne (np. zainteresowanie)
1. Płacz
2. Wstręt/ obrzydzenie - reakcja na gorzki pokarm
3. Uśmiech - 3-4 tydzień życia
4. Smutek/ złość - 3 miesiąc życia
5. Strach - 7 miesiąc życia
6. Nieśmiałość/ wstyd - ok. 1 roku życia
RÓŻNICE W REAGOWANIU EMOCJONALNYM
temperament
- próg reagowania - różne osoby = różne reakcje
- intensywność reakcji - silne reakcje działania = obniżenie sprawności
- czas trwania - szybko/ długo
KOBIETY - MĘŻCZYŹNI
* brak różnic w emocjach podstawowych
* brak różnic w emocjach związanych z władzą, statusem społecznym -> gniew, pogarda
* smutek, strach, poczucie winy i wstyd u kobiet częstszy
Badanie SARNI: Ukrywanie uczuć wraz z wiekiem częstsze u dziewczynek.
STEREOTYPY
a) dziewczynka: STRACH i złość
b) chłopiec: ZŁOŚĆ i strach
a) kobieta: doświadczenie, radość, strach, smutek
b) mężczyzna: gniew, duma
Kobiety trafniej rozpoznają emocje na podstawie sygnałów niewerbalnych.
INTELIGENCJA EMOCJONALNA
Zdolność do przetwarzania informacji emocjonalnych umożliwiających trafną ocenę własnych i cudzych emocji.
Źródło informacji o sobie, otaczającym świecie i wzajemnych relacjach.
Inteligencja INTERPERSONALNA: inteligencja społeczna
Inteligencja INTRAPERSONALNA: dostęp jednostki do własnego życia uczuciowego
KOMPETENCJA EMOCJONALNA
Umiejętność radzenia sobie w emotogennych sytuacjach, rozwiązywania problemów.
ZDOLNOŚCI EMOCJONALNE
- poziom podstawowy: percepcja, ocena, wyrażanie emocji
- emocjonalne wspomaganie myślenia
- zdolność rozumienia i analizowania emocji
- kontrola, świadome regulowanie emocji
Osoby o niskiej IE:
- zachowania antyspołeczne, agresja
- negatywne nastawienie do innych
- problemy z komunikacją
+ Test Inteligencji Emocjonalnej - opisywanie twarzy
+ Kwestionariusz INTE (podstawą testu jest model IE Salovey i Mayer)
Model IE Salovey i Mayer: http://inteligencjaemocjonalna.com/teoria/modele-inteligencji-emocjonalnej/model-mayera-i-saloveya/
3 KOMPONENTY:
1. Spostrzeganie, ocena i ekspresja emocji
2. Regulowanie emocji swoich i innych
3. Wykorzystywanie emocji w myśleniu i działaniu
IE jako zbiór cech osobowości
Wykład nr 7
MIŁOŚĆ NAMIĘTNA
- obsesyjna
- pragnienie zjednoczenia
- funkcjonalna całość
- odwzajemniona - spełnienie, ekstaza
- nieodwzajemniona - rozpacz, lęk, pustka
- oceny + postawy + ekspresja + działanie + fizjologia
Nawiązuje do więzi między matką a niemowlęciem.
Shaker, Hazan -> miłość romantyczna = przywiązanie; relacja matka - dziecko ma wpływ na późniejsze relacje w związkach
- bezpieczne przywiązanie: przywiązanie + niezależność = poczucie bezpieczeństwa u dorosłego
związek intymny = zaufanie + poleganie
- lękowo-ambiwalentny styl przywiązania: nieodstępowanie od matki i zależność; strach przed zniewoleniem = łatwe zakochiwanie, poszukiwanie skrajnej bliskości, lęk przed porzuceniem
- unikający styl przywiązania: emocjonalne porzucenie dziecka warunkuje zbytnią bliskość i trudności w poleganiu na kimś w życiu dorosłym
MIŁOŚĆ PRZYJACIELSKA/ PARTNERSKA
- prawdziwa, małżeńska
- mniej intensywna
- głębokie przywiązanie
- zaangażowanie
- intymność
- oksytocyna - intymne więzi, kontakt dotykowy
- zachowania seksualne i rozrodcze
TYPY ZAINTERESOWANIA ROMANTYCZNYMI ZWIAZKAMI
a) typ BEZPIECZNY
- dobrze, gdy jest poczucie bliskości jak i niezależność
b) typ PRAGNĄCY ZBLIŻENIA
- dobrze, gdy jest poczucie bliskości i obawa przed zbytnią niezależnością
c) typ NIEŚMIAŁY
- obawa przed zbytnią bliskością, zachowanie niezależności
d) typ ZMIENNY
- i tak źle i tak nie dobrze
+ typ NIEPEWNY
- zainteresowanie związkami tylko bezproblemowymi
+ typ NIEZAINTERESOWANY
- brak zainteresowania jakimikolwiek związkami
DLACZEGO POJAWIA SIĘ MIŁOŚĆ NAMIĘTNA?
- niskie poczcie własnej wartości
- zależność i brak poczucia bezpieczeństwa - świadomość bycia zależnym sprawia ból
- lęk
MIŁOŚĆ
PLUSY |
MINUSY (rozstanie) |
|
|
MĘŻCZYŹNI |
KOBIETY |
Związki długotrwałe |
|
|
|
Związki krótkotrwałe |
|
|
|
EMOCJE SAMOŚWIADOMOŚCIOWE
- pojawiają się późno i wymagają zdolności poznawczych
- trudne do opisania, brak odpowiedników fizjologicznych
- do emocji tych doprowadza nasz sposób myślenia lub to, o czym myślimy
- zazdrość, empatia, zawiść, onieśmielenie, zażenowanie, duma, wstyd, poczucie winy
- reakcja na zbiór norm, zasad, celów - wynalazki kultury przekazywane dzieciom
ATRYBUCJA WEWNĘTRZNA
poczucie odpowiedzialności za własne zachowania; ocena zachowania w kategoriach „udane” - „nieudane”
WSTYD
- wynik niepowodzenia w stosunku do norm i celów, gdy dokonuje się CAŁOŚCIOWA OCENA JA
- pragnienie ukrycia się, zniknięcia, czasem śmierci
- skurczenie ciała, splątanie myśli
- stan bardzo bolesny w odczuciu subiektywnym
POCZUCIE WINY
- ocena swego zachowania jako porażki
- szukanie rozwiązania, by poprawić coś -> motywacja do działań naprawczych
- wyjście z tego stanu - odkupienie grzechu
- poczucie winy jako emocja użyteczna
DUMA
- korzystna ocena działań dla samego siebie
- jest emocja ukierunkowaną
PYCHA
- przesadna duma, pewność siebie
- koncentracja na własnym JA
- emocja subiektywnie nagradzająca -> dobre zdanie o sobie
- negatywnie odbierana przez otoczenie, jako: narcyzm => trudności w kontaktach międzyludzkich
ZAŻENOWANIE
- podobne do wstydu; mniej intensywne i destrukcyjne
- związane z ekspozycją: stanie się obiektem uwagi innych
ONIEŚMIELENIE
- zmieszanie, zaniepokojenie, dyskomfort w sytuacjach społecznych
- powiązane ze strachem - bojaźliwość wobec innych
GNIEW
- narzędzie władzy i kontroli zasobów
- gniew tłumi strach
ZEMSTA
- konsekwencja gniewu
- nieracjonalna
- przywraca równowagę sił
- wet za wet -> policja i sąd
SZCZĘŚCIE psychologia pozytywna - koniec XX wieku
podejście HEDONISTYCZNE
- nie są ważne cele
- najważniejsze jest zadowolenie z życia
podejście EUDAJMONISTYCZNE
- miarą szczęścia jest życie autentyczne, wierząc, że cnoty zapewniają samorealizację.
KWESTIONARIUSZ KPŻ
- psychologia egzystencjalna - odpowiedzi o sens własnego istnienia
- diagnoza satysfakcji z życia
+ sens życia
+ rozumienie świata
+ znaczenie celów
+ kontrola własnego losu
+ dążenie do zmian
+ stosunek do własnej śmiertelności
Wykład nr 8 i 9
DĄŻENIE
Zachowanie się w określony sposób, ponieważ czegoś się chce, czegoś się pragnie lub potrzebuje.
a) cel KONKRETNY -> chęć napicia się wina, bo odczuwa się naglenie
b) cel NIEKONKRETNY -> pragnienie niezależności
TEORIE GRATYFIKACJI
GORĄCA |
ZIMNA |
|
|
MOTYWACJE
Mechanizmy odpowiedzialne za uruchomienie, ukierunkowanie, podtrzymywanie i zakończenie działania.
Każde zachowanie ma przyczynę.
Motywy zachowania człowieka - świadome formułowane postępowanie z jasnym celem, programem działania
PODEJŚCIE EWOLUCYJNE (ETOLOGIA, SOCJOBIOLOGIA)
Motywacja jako gotowość do wykonania utrwalonego wzorca zachowania.
INSTYNKT (popęd): utrwalony wzorzec zachowania oraz wrodzony mechanizm wyzwalający zachowanie.
Mechanizm wyzwalający zachowanie jest bodźcem, który jest konieczny i wystarczający do wystąpienia zachowania instynktownego.
3 etapy AKTYWNOŚCI STEROWANEJ INSTYNKTAMI
1. Narastanie instynktu
2. Apetytywny - pobudzanie organizmu
3. Konsumacyjny - zachowania prowadzące do rozładowania instynktu
ZASADA PODWÓJNEJ KWANTYFIKACJI
Uruchomienie zachowania = działający popęd + bodziec wyzwalający
Etologia -> charakter zachowań jest wrodzony
Socjobiologia -> tendencja do rozpowszechniania genów:
- szukanie ku temu okazji
- dobór najlepszego partnera
PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI
1. Zygmunt Freud
Redukcja napięcia związanego z popędami.
- zachowania są determinowane
- źródłem zachowań jest energia psychiczna
- zachowaniem rządzą instynkty
- libido!
- motywy zachowań są nieświadome
Popędy są źródłem energii, ale niekoniecznie kierunkują działania.
2. Karen Horney - nurt kulturowy
- potrzeba bezpieczeństwa
- idealizacja własnego JA; konflikt z JA REALNYM
3. Erich From
- dążenie do integralności własnej osoby
- przezwyciężanie czynników zewnętrznych ograniczających
4. Henry Sulivan
- potrzeba przyjemności i bezpieczeństwa
BEHAWIORYSTYCZNE TEORIE MOTYWACJI -> uczenie się
Popęd - ukierunkowany, specyficzny niepokój uruchamiający czynności mające na celu usunięcie go|
a) PIERWOTNY: nie wymaga uczenia (głód)
b) WTÓRNY: wynik uczenia (uzależnienie od używek)
Przynęta/ pobudka - obiekt lub stan redukujący, zmniejszający popęd
Wzmocnienie - zwiększenie prawdopodobieństwa powtórzenia reakcji wywołanej popędem/ pobudką
Gotowość do wykonania czegoś rośnie wraz z wielkością nagrody, częstością jej otrzymywania i regularnością.
Clark Hull - TEORIA POPĘDÓW
- zróżnicowanie zachowań - zasady uczenia się
- zachowania redukujące napięcie + wzmocnienie = nawyk
- popęd * nawyki = zachowanie
Barrus Skinner
- aby uczenie się następowało, popęd nie musi być zredukowany
- zachowanie zależy od systemu kar (ucięcie zachowania) i nagród (powtórzenie zachowania)
Motywacja w PSYCHOLOGII HUMANISTYCZNEJ
- muszę: konieczność
- chcę: wybór
Abraham Maslow
1. Potrzeba NIEDOBORU - zapewnia przetrwanie
- hierarchizacja (od fizjologii do szacunku)
- 4 poziomy
2. Potrzeba WZROSTU - meta-potrzeby
- poziom 5. - adaptacja społeczna i kulturowa
TEORIA POTRZEB Murraya
Człowiek ma ograniczony zestaw potrzeb, różnice między ludźmi wynikają z siły tych potrzeb.
20 głównych potrzeb, m.in. seks (!!!), dominacja, agresja, autonomia.
+Test Apercepcji Tematycznej TAT -> tworzenie historii do obrazka
POZNAWCZE KONCEPCJE MOTYWACJI
1. DEPRYWACJA SENSORYCZNA:
- ograniczenie, brak bodźców = dezintegracja procesów myślowych
- zaburzenie percepcji
- zaburzenie procesów myślowych
- halucynacje
- lęki
2. DETERMINANTY CIEKAWOŚCI POZNAWCZEJ - zachowania eksploracyjne (zaspokajające jedynie potrzeby poznawcze) uruchamiane przez nowość, zmianę, dziwność, niezgodność, wieloznaczność
DYSONANS POZNAWCZY
Czynnik motywacyjny.
a) gromadzenie danych poznawczych - wiedzy
b) dane są porównywane między sobą
c) wyniki porównań:
- brak związku - sytuacja obojętna
- konsonans - treść A wynika z treści B - stan pozytywny
- dysonans - treść A zaprzecza treści B - motywacja do redukcji
DYSONANS POSTDECYZYJNY = zachowania konsumenckie
aby zredukować:
a) degradacja zalet
b) szukanie słuszności podjętej decyzji
Czynniki zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia dysonansu postdecyzyjnego:
- wyższy próg napięcia
- decyzja nieodwołalna
- wysokie zaangażowanie
- decyzja z własnej woli
PSYCHOLOGIA TOPOLOGICZNA
Kurt Lewin - TEORIA POLA
Motywacja - gra sił w polu psychologicznym - unikanie lub przyciąganie + intensywność działających sił.
Pole psychologiczne to człowiek i środowisko.
Zachowanie jest wypadkową sił działających w polu psychologicznym.
* propulsja (dążenie) - walencja pozytywna
* repulsja (unikanie) - walencja negatywna
MOTYWACJA PRZYWRACANIA RÓWNOWAGI |
MOTYWACJA ZABURZANIA RÓWNOWAGI |
|
|
|
|
POTRZEBY
POWSZECHNE
- fizjologiczne
- orientacyjne (intelektualne rozpoznawanie świata, kontakty międzyludzkie)
- seksualne
- dystans psychiczny (uprzedmiotawianie JA - wyzwalanie JA intencjonalnego)
Zmiany antycypacyjne - przewidywanie zdarzeń (zaburzających równowagę) + podejmowanie przeciwdziałań
MOTYWACJE SYMULTANICZNE
Jedno zachowanie jest realizacją kilku motywów, zadań, działań
KONFLIKTY MOTYWÓW
- afektywno - poznawczy = serce - rozum
- odraczanie gratyfikacji = odporność na pokusy
- wzajemne wykluczanie się = możliwość osiągnięcia tylko jednego
KONFLIKTY MOTYWACYJNE - Lewin
1. Dwie pozytywne możliwości - wódka albo whisky?
2. Dwie negatywne możliwości - sesja czy sesja powtórkowa?
3. Możliwość pozytywna i negatywna - mąż stary, paskudny, ale bogaty
Wykład nr 10
Donald Hebb
Ani niski ani wysoki poziom pobudzenia nie sprzyja funkcjonowaniu. Średnie pobudzenie jest spoko.
Zbyt silna stymulacja zewnętrzna warunkuje przeciążenie informacyjnego systemu a przez to układ siatkowaty blokuje dopływ informacji do świadomości.
Układ siatkowaty - pień mózgu; część OUN, która zajmuje się funkcjami integrującymi i kontrolującymi.
M. Apter - PSYCHOLOGICZNA ZMIANA UKIERUNKOWANIA
Dwa poziomy pobudzenia (korzystamy z danego poziomu ze względu na stan motywacyjny).
Stan teliczny: koncentracja na celu, niskie pobudzenie
Stan parateliczny: nastawienie na aktywność, działanie, wysokie pobudzenie
MOTYWACJA WEWNĘTRZNA
Tendencja przedmiotu do podjęcia i kontynuowania działania ze względu na treść.
Aktywność sama w sobie może być wzmocnieniem.
SPADEK |
UTRZYMANIE |
|
|
MOTYWACJA OSIĄGNIĘĆ
Tendencja do osiągania i przekraczania standardów doskonałości.
John Atkinson
- im sukces łatwiejszy do osiągnięcia, tym mniejsza wartość
- zadania średnio trudne motywują najbardziej
- unikanie porażki; nierozwiązanie łatwego zadania wiąże się z fatalnym samopoczuciem
ORIENTACJA MOTYWACYJNA
Na poziomie wykonania |
Na mistrzostwo |
|
|
Motywacja do sprawowania władzy - nastawienie na wzmocnienie własnej pozycji; przyjemność z wpływania na innych; poczucie własnej wartości, mocy
UNIESIENIE = FLOW
- stan bezrefleksyjny (nad sobą) - całkowite pochłonięcie przez wykonywaną czynność, zatracanie się w działaniu
- stan pozytywny
- brak wyraźnych korzyści
Cechy: pewność działania, bezzakłóceniowo, bezwysiłkowo, ograniczona świadomość czasu, utrata samoświadomości -> ŚWIAT PRZESTAJE ISTNIEĆ
POSZUKIWANIE WRAŻEŃ
a) groza i przygoda - TAS
b) przeżycia (szukanie nowych doświadczeń) - ES
c) rozhamowanie - DIS
d) podatność na nudę - BS
Wykład nr 11
RACJONALIZACJA
Przypisywanie swojemu postępowaniu sensownych motywów.
POSTRACJONALIZACJA
Uzasadnienie swego zachowania.
Jeśli mamy prawdziwe potrzeby i motywy, możemy stworzyć skuteczną strategię marketingową.
Wykład nr 12 i 13
SYSTEMY WARTOŚCIOWANIA
AUTOMATYCZNY |
REFLEKSYJNY |
Ośrodki podkorowe - półkula prawa |
Ośrodki korowe - półkula lewa |
|
|
SYSTEMY MOTYWACYJNE
AUTOMATYCZNY |
REFLEKSYJNY |
|
|
|
|
|
|
Standardy oceniania - kryteria wartościowania rzeczywistości - formułowanie sądów o sobie i świecie
Z FEJSA BO JA NIE ROZUMIEM:
PROCESY ORGANIZMALNE (pierwotne)
ważna poznawcza rejestracja reakcji afektywnych; ocena w kategoriach dobre-niedobre (przyjemne-nieprzyjemne) dla organizmu: jesz jagódkę - jest smaczna - powstaje standard: jagódki są dobre, bo są smaczne (przyjemne); tu też obiekty prototypowe (imprinting) na podstawie których ocenia się inne podobne im przedmioty. Jest duże prawdopodobieństwo, że będziesz jadła jagódki podobne do tej, która była smaczna.
STANDARDY społeczne -powstają pod wpływem oddziaływania społeczeństwa; społeczeństwo dostarcza gotowe wzorce na bazie: 1) kar i nagród; 2) modelowania; 3) przymusu;1) warunkowanie -najprościej jak robisz jak Ci mama/tata każe dostajesz lizaka (nagroda), jak nie - klapsa w dupę (kara); tu trening czystości (psychoanaliza); wykorzystuje się pierwotne funkcje organizmu, by jedne przedmioty skojarzyć z przyjemnością, a inne z nieprzyjemnością.2) modelowanie - tata je jak prosię, to i syn je jak prosię (to akurat mało zsocjalizowane zachowanie, ale pasuje jako przykład); obserwowanie cudzego zachowania nadaje znak (+/-) przedmiotom; ważna jest regularność zachowań - wtedy się utrwalają.3) przymus (siła) - PO chce nam teraz wmówić, że ACTA jest dobre. Jeśli bojąc się tego, że wejdzie Ci do domu Policja, jak pójdziesz na manifestację - powstaje standard - Tak, tak! ACTA jest dobre, bo Donek tak mówi! Chodzi o stworzenie sytuacji, w której nie ma innego wyjścia - robisz tak jak ktoś inny (np. jednostka posiadająca moc(Tusk)) chce na podstawie czego powstają określone oceny (ewaluacje), bo inaczej będzie źle. Nie musi dojść do pałowania - starczy sam strach - jednostka posiadająca moc - rozsiewa go tym, że posiada moc (siłę). Oczywiście - przymus nie zawsze siłą i nie zawsze związany z jednostką posiadającą moc (patrz podkreślone zdanie).
funkcjonowanie poznawcze - tutaj na podstawie myślenia, wyobrażeń, etc., etc. powstają Twoje reguły oceniania - bo operacje poznawcze powiązane są z afektami:1) pragmatyczne - reguły mówiące o "normalnym" stanie przedmiotów. Jeśli przedmiot staje się inny niż to jest w standardzie albo coś mu zagraża - negatywne emocje i chęć przywrócenia stanu zgodne ze standardami (normalnego lub optymalnego funkcjonowania). Jeśli przedmiot jest w stanie optymalnym - pozytywne. Internet to wolne medium - zbliża się koniec jego wolności - czujemy wściekłość/smutek/zażenowanie, etc., ponieważ nasze standardy ewaluatywne mają inne reguły normalnego Internetu. Internet jest zagrożony - działamy, by zagrożenie zniknęło. Twój kolega daje Ci zawsze notatki. Dał Ci je i tym razem. "Mogę na nim polegać" myślisz i cieszysz się - standard jest wypełniony - jest w optymalnym stanie. Ważne, że w kontakcie z określonym przedmiotem aktywują się też standardy odnoszące się do całej kategorii. Jeśli skategoryzujesz Tuska jako kogoś niefajnego, będziesz go traktować nie tylko jako Donalda Tuska, ale też jak kogoś niefajnego (aktywują się standardy zgodne z kategorią). Podział zostawiam, bo jest dobrze opisany na slajdach2)abstrakcyjne - powstają pod wpływem myślenia formalnego (operacji na operacjach), na podstawie wszelkich rodzajów standardów (one nadają im walencję). Są koordynowane przez pojęcia abstrakcyjne tj. wolność, sprawiedliwość, etc. Jeśli są absolutne i ogólne - stają się pryncypiami (standardami aksjologicznymi). Ważne jest to, że powstają dzięki operacjom formalnym w głowie każdego człowieka (dlatego są uznawane za indywidualne często). Traktowane są jako osobiste przekonania mimo że najczęściej powstają przez kontakty z innymi. Człowiek tylko opanowuje standardy obecne w kulturze i je subiektywizuje. Ważne jest to, że w odróżnieniu od wcześniejszych, nie posiadają reguł zachowania w konkretnych sytuacjach. Ważne dla Polaków jest Bóg (przynajmniej tak deklarują) a więc i Prawa Boże, ale każdy rozumie je inaczej i każdy ma inne standardy postępowania oparte na nim. Zajmijmy się "ochroną życia" jedni uważają, że aborcja i eutanazja to zło, inni że to właśnie dobro (ci realizują najpewniej już inny standard, np. "wolności") mimo że i ci, i ci deklarują, że są chrześcijanami i pilnują Praw Bożych. Ich standard "ochrony życia" jest zrelatywizowany, tak samo jak abstrakcyjne pojęcie go porządkujące "życie" (no bo kiedy jest życie? :P) jest zrelatywizowane do przemyśleń.
POTRZEBA
Wynika z pewnych braków - powstają napięcia, wtedy działasz.
CEL
Zamiar, świadomy stan rzeczy, jaki człowiek chce zrealizować.
MOTYWACJA
- ukierunkowanie aktywności
- postać odruchowo - automatyczna albo wolicjonalno - intencjonalna
SAMOKONTROLA
Inicjowany proces mający na celu osiągnięcie zbieżności między własnym funkcjonowaniem a stanem osobistym bądź nieosobistym.
a) PROSEKTYWNA
- antycypacja, ocena swoich możliwości
- wola działań zgodna z JA
b) RETROSPEKTYWNA
- zachowania z przeszłości
IMPLIKACJE
Zdolność narzucenia sobie zasad funkcjonowania - myślenia, działania niezależne od nacisków
Wykład nr 14
Pierwotne mechanizmy zachowania:
- wrodzona empatia
- tendencje afiliatywne
- zależność
SYSTEMY REGULACJI PROSPOŁECZNEJ
1. System popędowo - afektywny
Automatyczne mechanizmy angażowania się na rzecz innych.
- popędy niespecyficzne (potrzeba stymulacji)
- potrzeby afiliatywne (przynależność, bliskość z innymi ludźmi)
- empatia emocjonalne - SYNTONIA: zarażanie się emocjami, redukcja własnego napięcia
2. System poznawczo - intelektualny
Zdolność i wola angażowania się na rzecz innych.
- decentracja interpersonalna - przejmowanie cudzej perspektywy
- empatia poznawcza - rozumienie stanów innych
- standardy JA
- standardy poza-JA i poza-MY
EMPATIA EMOCJONALNA |
EMPATIA POZNAWCZA |
|
|
MOTYWACJA ENDOCENTRYCZNA |
MOTYWACJA EGZOCENTRYCZNA |
|
|
CO ZŁEGO TO NIE JA!!
organizmalne - pierwotne; ważna poznawcza rejestracja reakcji afektywnych; ocena w kategoriach dobre-niedobre (przyjemne-nieprzyjemne) dla organizmu: jesz jagódkę - jest smaczna - powstaje standard: jagódki są dobre, bo są smaczne (przyjemne); tu też obiekty prototypowe (imprinting) na podstawie których ocenia się inne podobne im przedmioty.Jest duże prawdopodobieństwo, że będziesz jadła jagódki podobne do tej, która była smaczna. społeczne -powstają pod wpływem oddziaływania społeczeństwa; społeczeństwo dostarcza gotowe wzorce na bazie: 1) kar i nagród; 2) modelowania; 3) przymusu;1) warunkowanie -najprościej jak robisz jak Ci mama/tata każe dostajesz lizaka (nagroda), jak nie - klapsa w dupę (kara); tu trening czystości (psychoanaliza); wykorzystuje się pierwotne funkcje organizmu, by jedne przedmioty skojarzyć z przyjemnością, a inne z nieprzyjemnością.2) modelowanie - tata je jak prosię, to i syn je jak prosię (to akurat mało zsocjalizowane zachowanie, ale pasuje jako przykład); obserwowanie cudzego zachowania nadaje znak (+/-) przedmiotom; ważna jest regularność zachowań - wtedy się utrwalają.3) przymus (siła) - PO chce nam teraz wmówić, że ACTA jest dobre. Jeśli bojąc się tego, że wejdzie Ci do domu Policja, jak pójdziesz na manifestację - powstaje standard - Tak, tak! ACTA jest dobre, bo Donek tak mówi! Chodzi o stworzenie sytuacji, w której nie ma innego wyjścia - robisz tak jak ktoś inny (np. jednostka posiadająca moc(Tusk)) chce na podstawie czego powstają określone oceny (ewaluacje), bo inaczej będzie źle. Nie musi dojść do pałowania - starczy sam strach - jednostka posiadająca moc - rozsiewa go tym, że posiada moc (siłę). Oczywiście - przymus nie zawsze siłą i nie zawsze związany z jednostką posiadającą moc (patrz podkreślone zdanie). funkcjonowanie poznawcze - tutaj na podstawie myślenia, wyobrażeń, etc., etc. powstają Twoje reguły oceniania - bo operacje poznawcze powiązane są z afektami:1) pragmatyczne - reguły mówiące o "normalnym" stanie przedmiotów. Jeśli przedmiot staje się inny niż to jest w standardzie albo coś mu zagraża - negatywne emocje i chęć przywrócenia stanu zgodne ze standardami (normalnego lub optymalnego funkcjonowania). Jeśli przedmiot jest w stanie optymalnym - pozytywne.Internet to wolne medium - zbliża się koniec jego wolności - czujemy wściekłość/smutek/zażenowanie, etc., ponieważ nasze standardy ewaluatywne mają inne reguły normalnego Internetu. Internet jest zagrożony - działamy, by zagrożenie zniknęło.Twój kolega daje Ci zawsze notatki. Dał Ci je i tym razem. "Mogę na nim polegać" myślisz i cieszysz się - standard jest wypełniony - jest w optymalnym stanie.Ważne, że w kontakcie z określonym przedmiotem aktywują się też standardy odnoszące się do całej kategorii. Jeśli skategoryzujesz Tuska jako kogoś niefajnego, będziesz go traktować nie tylko jako Donalda Tuska, ale też jak kogoś niefajnego (aktywują się standardy zgodne z kategorią). Podział zostawiam, bo jest dobrze opisany na slajdach2)abstrakcyjne - powstają pod wpływem myślenia formalnego (operacji na operacjach), na podstawie wszelkich rodzajów standardów (one nadają im walencję). Są koordynowane przez pojęcia abstrakcyjne tj. wolność, sprawiedliwość, etc. Jeśli są absolutne i ogólne - stają się pryncypiami (standardami aksjologicznymi). Ważne jest to, że powstają dzięki operacjom formalnym w głowie każdego człowieka (dlatego są uznawane za indywidualne często). Traktowane są jako osobiste przekonania mimo że najczęściej powstają przez kontakty z innymi. Człowiek tylko opanowuje standardy obecne w kulturze i je subiektywizuje. Ważne jest to, że w odróżnieniu od wcześniejszych, nie posiadają reguł zachowania w konkretnych sytuacjach.Ważne dla Polaków jest Bóg (przynajmniej tak deklarują) a więc i Prawa Boże, ale każdy rozumie je inaczej i każdy ma inne standardy postępowania oparte na nim. Zajmijmy się "ochroną życia" jedni uważają, że aborcja i eutanazja to zło, inni że to właśnie dobro (ci realizują najpewniej już inny standard, np. "wolności") mimo że i ci, i ci deklarują, że są chrześcijanami i pilnują Praw Bożych. Ich standard "ochrony życia" jest zrelatywizowany, tak samo jak abstrakcyjne pojęcie go porządkujące "życie" (no bo kiedy jest życie? :P) jest zrelatywizowane do przemyśleń. organizmalne - pierwotne; ważna poznawcza rejestracja reakcji afektywnych; ocena w kategoriach dobre-niedobre (przyjemne-nieprzyjemne) dla organizmu: jesz jagódkę - jest smaczna - powstaje standard: jagódki są dobre, bo są smaczne (przyjemne); tu też obiekty prototypowe (imprinting) na podstawie których ocenia się inne podobne im przedmioty.Jest duże prawdopodobieństwo, że będziesz jadła jagódki podobne do tej, która była smaczna. społeczne -powstają pod wpływem oddziaływania społeczeństwa; społeczeństwo dostarcza gotowe wzorce na bazie: 1) kar i nagród; 2) modelowania; 3) przymusu;1) warunkowanie -najprościej jak robisz jak Ci mama/tata każe dostajesz lizaka (nagroda), jak nie - klapsa w dupę (kara); tu trening czystości (psychoanaliza); wykorzystuje się pierwotne funkcje organizmu, by jedne przedmioty skojarzyć z przyjemnością, a inne z nieprzyjemnością.2) modelowanie - tata je jak prosię, to i syn je jak prosię (to akurat mało zsocjalizowane zachowanie, ale pasuje jako przykład); obserwowanie cudzego zachowania nadaje znak (+/-) przedmiotom; ważna jest regularność zachowań - wtedy się utrwalają.3) przymus (siła) - PO chce nam teraz wmówić, że ACTA jest dobre. Jeśli bojąc się tego, że wejdzie Ci do domu Policja, jak pójdziesz na manifestację - powstaje standard - Tak, tak! ACTA jest dobre, bo Donek tak mówi! Chodzi o stworzenie sytuacji, w której nie ma innego wyjścia - robisz tak jak ktoś inny (np. jednostka posiadająca moc(Tusk)) chce na podstawie czego powstają określone oceny (ewaluacje), bo inaczej będzie źle. Nie musi dojść do pałowania - starczy sam strach - jednostka posiadająca moc - rozsiewa go tym, że posiada moc (siłę). Oczywiście - przymus nie zawsze siłą i nie zawsze związany z jednostką posiadającą moc (patrz podkreślone zdanie). funkcjonowanie poznawcze - tutaj na podstawie myślenia, wyobrażeń, etc., etc. powstają Twoje reguły oceniania - bo operacje poznawcze powiązane są z afektami:1) pragmatyczne - reguły mówiące o "normalnym" stanie przedmiotów. Jeśli przedmiot staje się inny niż to jest w standardzie albo coś mu zagraża - negatywne emocje i chęć przywrócenia stanu zgodne ze standardami (normalnego lub optymalnego funkcjonowania). Jeśli przedmiot jest w stanie optymalnym - pozytywne.Internet to wolne medium - zbliża się koniec jego wolności - czujemy wściekłość/smutek/zażenowanie, etc., ponieważ nasze standardy ewaluatywne mają inne reguły normalnego Internetu. Internet jest zagrożony - działamy, by zagrożenie zniknęło.Twój kolega daje Ci zawsze notatki. Dał Ci je i tym razem. "Mogę na nim polegać" myślisz i cieszysz się - standard jest wypełniony - jest w optymalnym stanie.Ważne, że w kontakcie z określonym przedmiotem aktywują się też standardy odnoszące się do całej kategorii. Jeśli skategoryzujesz Tuska jako kogoś niefajnego, będziesz go traktować nie tylko jako Donalda Tuska, ale też jak kogoś niefajnego (aktywują się standardy zgodne z kategorią). Podział zostawiam, bo jest dobrze opisany na slajdach2)abstrakcyjne - powstają pod wpływem myślenia formalnego (operacji na operacjach), na podstawie wszelkich rodzajów standardów (one nadają im walencję). Są koordynowane przez pojęcia abstrakcyjne tj. wolność, sprawiedliwość, etc. Jeśli są absolutne i ogólne - stają się pryncypiami (standardami aksjologicznymi). Ważne jest to, że powstają dzięki operacjom formalnym w głowie każdego człowieka (dlatego są uznawane za indywidualne często). Traktowane są jako osobiste przekonania mimo że najczęściej powstają przez kontakty z innymi. Człowiek tylko opanowuje standardy obecne w kulturze i je subiektywizuje. Ważne jest to, że w odróżnieniu od wcześniejszych, nie posiadają reguł zachowania w konkretnych sytuacjach.Ważne dla Polaków jest Bóg (przynajmniej tak deklarują) a więc i Prawa Boże, ale każdy rozumie je inaczej i każdy ma inne standardy postępowania oparte na nim. Zajmijmy się "ochroną życia" jedni uważają, że aborcja i eutanazja to zło, inni że to właśnie dobro (ci realizują najpewniej już inny standard, np. "wolności") mimo że i ci, i ci deklarują, że są chrześcijanami i pilnują Praw Bożych. Ich standard "ochrony życia" jest zrelatywizowany, tak samo jak abstrakcyjne pojęcie go porządkujące "życie" (no bo kiedy jest życie? :P) jest zrelatywizowane do przemyśleń.
1