LEKI UKŁADU PRZYWSPÓŁCZULNEGO
Leki pobudzające układ przywspółczulny (cholinomimetyki)
Leki bezpośrednio pobudzające receptory muskarynowe
Mają budowę podobną do Ach - wiążą się bezpośrednio z receptorami M i pobudzają je.
Betanechol, Karbachol(po operacjach chirugicznych) - stosowane dla wzmagania perystaltyki i wydzielania w przewodzie pokarmowym w pooperacyjnej atonii jelit i dróg moczowych. Karbachol także miejscowo (do worka spojówkowego) w leczeniu jaskry(przewlekle)[rzadziej w chorobie „leniwe jelito”].
Jaskra - choroba oczu, polega na podwyższeniu ciśnienia śródgałkowego, co stopniowo uszkadza nerw wzrokowy. Cholinomimetyki zwężając źrenicę ułatwiają odpływ cieczy wodnistej z oka, obniżając ciśnienie śródgałkowe.
Pilokarpina Pilocarpinum(żel), Fotil - naturalny alkaloid; stosowana w jaskrze - (miejscowo - do worka spojówkowego).
Leki działające pośrednio - inhibitory acetylocholinesterazy (I-AChE)
Blokują AChE - enzym rozkładający ACh przestrzeni synaptycznej, zwiększają stężenie tego neuroprzekaźnika nasilając jej działanie i zwiększają pobudzenie układu przywspółczulnego.
Odwracalne I-AchE(tylko te stosuję się w leczeniu)
Fizostygmina - stosowana jako odtrutka w zatruciach środkami cholinolitycznymi,(cholinomimetyczne)
Neostygmina, Pirydostygmina, Distygmina - stosowane w atonii jelit i pęcherza moczowego oraz w diagnostyce diagnostyce/lub leczeniu nużliwości mięśni (miastenia gravis).[działanie na receptory nikotynowe]
Miastenia gravis - schorzenie objawiające się stopniowym zmniejszaniem zdolności mięśni szkieletowych (poprzecznie prążkowanych) do skurczu. Przyczyny: niedobór ACh lub uszkodzenie receptorów N w płytce motorycznej.(stan zapalny rozwój przeciwciał)
Działania niepożądane leków cholinomimetycznych:
ślinotok, wzmożona potliwość, łzawienie, skurcz oskrzeli - duszność, bradykardia, bóle brzucha, biegunki, drżenia mięśniowe, drgawki, zaczerwienienie skóry.
Nieodwracalne I-AchE(trwałe zniesienie czynności enzymu AchE)
Związki fosforoorganiczne - stosowane jako środki ochrony roślin.
Gazy bojowe
Środki te powodują silne i długotrwałe pobudzenie układu przywspółczulnego. Mają znaczenie toksykologiczne, nie mają zastosowania terapeutycznego.
Leki hamujące układ przywspółczulny (cholinolityki)
Blokują receptory M (antagoniści rec. M) w narządach i tkankach unerwianych przez nerwowe włókna przywspółczulne.
Wiążą się z receptorem M, nie pozwalając na kontakt ACh z receptorem.
Atropina Atropinum sulfuricum amp., tabl., krople do oczu[poraża m.rzęskowe brak zdolności akomodacji do 48h]
Stosowana jako środek smazmolityczny (rozkurczający mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg moczowych), hamujący wydzielanie[kw.solnego] żołądkowe[choroba wrzodowa] (np. przed zabiegiem gastroskopii), miejscowo do worka spojówkowego w celu rozszerzenia źrenicy[porażenie mięśni] (przed okulistycznym badaniem dna oka), w kardiologii dożylnie dla przyspieszania rytmu serca[anastezjolog].
Skopolamina (hioscyna) Buscopan, Scopolan, Buscolysin, Vegantalgin H (prep. złożony, zaw. też paracetamol) - stosowana głównie jako spazmolityk na przewód pokarmowy
Oksyfenonium(syntetyczny) Spasmophen - działa głównie rozkurczowo i hamując wydzielanie w przewodzie pokarmowym
Pirenzepina(tylko w wypadku wydzielania żołądkowego cholinergicznego) - wybiórczo hamuje wydzielanie żołądkowe, nie wpływa na układ krążenia, stosowana w leczeniu choroby wrzodowej.
Ipratropium Atrovent, Berodual (prep. złożony zawiera bromek ipratropium i fenoterol[rozkurcz oskrzeli inny mechanizm β2) - stosowany wziewnie dla rozkurczania oskrzeli w astmie oskrzelowej.
Działania niepożądane leków cholinolitycznych:
przyspieszenie rytmu serca (tachykardia)
suchość błon śluzowych jamy ustnej - utrudnione połykanie, wydzielanie śliny
zaparcia - wskutek zmniejszenia napięcia mięśni gładkich jelit - zwolniona perystaltyka
u osób z przerostem prostaty - zaburzenia oddawania moczu
po podaniu miejscowym do worka spojówkowego - zaburzenia widzenia (porażenie akomodacji), światłowstręt, ewent. wzrost ciśnienia śródgałkowego.
P-wskazania: przerost prostaty, tachykardia, jaskra z wąskim kątem przesączania.
Prostata:
a)α - blokery[lek I rzutu](rozluźniają mięśnie gładkie, spadek ciśnienia, znaczne złagodzenie podrażnienia) po kilku dniach mało skutków ubocznych pochodne alfizosyny, tansurosyny
b)zmieniające środowisko hormonalne
c)fiototerapia(wyciąg z kasztanowca)