60. Kontrola i nadzór w poszczególnych segmentach rynku finansowego, organy do tego uprawnione i podstawowe zakresy ich kompetencji.
Kontrola bankowa i nadzór bankowy
Kontrola bankowa nie ma charakteru publicznego. Wiąże się jedynie z koniecznością dbałości banku o własne interesy w stosunkach z kredytobiorcami. Ustawa „Prawo bankowe” z 1997 r. upoważnia bank udzielający kredytu do podjęcia czynności kontrolnych w zakresie dokumentów informacji przedłożonych przez podmiot ubiegający się o kredyt. Kontrola ta umożliwia ocenę zdolności kredytowej ubiegających się o nie. Bank może żądać dokumentów od kredytobiorcy, w czasie korzystania przez niego z kredytu. Efektem czynności kontrolnych banku wobec kredytobiorcy mogą być decyzje co do podjęcia kontynuowania lub wypowiedzenia kredytu przed terminem.
Wyniki kontroli nie mogą służyć: innym podmiotom, ponieważ czynności bankowe co do stanu posiadanych środków są objęte tajemnicą bankową, chyba że uchylenie tajemnicy jest zgodne z zapisem ustawy.
Inny charakter ma natomiast nadzór bankowy. Jego podmiotem są bowiem same banki jako przedsiębiorcy działający na rynku finansowym. Celem nadzoru bankowego jest zapewnienie bezpieczeństwa wkładów i oszczędnościowych i lokat gromadzonych w bankach oraz zgodności działalności banków z prawem bankowym w zakresie ich stosunków prawnych z ich klientami. Nadzór bankowy powierza się zarówno Bankowi Centralnemu, jak i odrębnym organom nadzoru państwowego.
Ustawa z 29.08.1997 o NBP przewiduje, że sprawowanie nadzoru bankowego należy do Komisji Nadzoru Bankowego.
W skład jej wchodzi:
prezes NBP
Minister Finansów
Przedstawiciel prezydenta RP
Prezes zarządu BFG
Przedstawiciel Komisji Papierów Wartościowych i Giełd
Przedstawiciel MF
Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego
Celem nadzoru bankowego jest zapewnienie:
bezpieczeństwa środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych
zgodności działalności banków z przepisami ustawy
Nadzór bankowy jest sprawowany przez Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, który jest jednostką organizacyjną centrali NBP.
Nadzór ubezpieczeniowy
Działalność ubezpieczeniowa ma służyć przedsiębiorcom oraz podmiotom nie związanym bezpośrednio z działalnością gospodarczą, a chcących np. ubezpieczyć swoje życie i zdrowie oraz majątek oraz skutki wydarzeń losowych.
Natura ubezpieczeń - polega na tym, iż zakład ubezpieczeń ponosi ryzyko ubezpieczeniowe, dlatego musi być przygotowany finansowo na ewentualną wypłatę odszkodowania, musi być wiarygodny, czyli musi dysponować odpowiednimi kapitałami rezerwowymi.
Zadaniem nadzoru ub. Jest ochrona interesów osoby ubezpieczonej oraz zapobieganie sytuacji, w której zakład ub. Nie będzie w stanie wypłacić ubezpieczenia.
Nadzór polega w szczególności na :
- podejmowaniu działań mających na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania na rynku ubezpieczeń i ochronę ubezpieczonych
- wydawanie zezwoleń na prowadzenie działalności brokerskiej i agencyjnej
Nadzór ubezpieczeniowy sprawuje Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeń, a także Minister Finansów.
Środki nadzoru są podobne jak w nadzorze bankowym.