SOCJOLOGIA dr Jowita Bartczak
Treści wykładów:
I. Przedmiot socjologii. Przedsocjologiczna wiedza o społeczeństwie. Wiedza potoczna i naukowa. Socjologia jako dyscyplina naukowa. Socjologia wśród innych nauk. Rozwój socjologii. Czołowi przedstawiciele socjologii myśli socjologicznej. Współczesne teorie socjologiczne.
II. Metody i narzędzia badań socjologicznych. Zmienne i korelacje. Proces badawczy i jego etapy. Metody badawcze. Obserwacja. Badania sondażowe. Eksperymenty. Analizy dokumentów i danych zastanych. Problemy i dylematy socjologa w procesie badawczym.
III. Społeczny wymiar kultury. Kultura jako wyróżnik człowieka. Definicje kultury. Cechy kultury. Kultura materialna i niematerialna. Typy kultury. Kultura symboliczna i jej społeczne funkcje. Trywializacja symboli. Wartości i normy (rodzaje). Etnocentryzm i relatywizm kulturowy. Kultura masowa i jej społeczne znaczenie w świecie współczesnym. Rola telewizji i internetu. Społeczne oddziaływanie reklamy.
IV. Interakcje i struktura społeczna. Pojęcie interakcji. Interakcje jako: wymiana, gra i komunikacja. Komunikacja werbalna i niewerbalna. Mowa ciała. Status społeczny i jego rodzaje. Role społeczne - podejście dramaturgiczne (teoria E. Goffmana).
V. Zbiorowości społeczne. Pojęcie grupy społecznej. Cechy grupy społecznej. Typologia grup. Normy grupowe. Struktura grupy. Procesy grupowe. Komunikacja w grupie. Typy przywództwa. Spójność grupy. Konformizm grupowy. Mechanizm kontroli społecznej. Grupy odniesienia porównawczego i normatywnego. Organizacje społeczne. Typ idealny biurokracji Maxa Webera. Instytucje społeczne. Społeczność lokalna i zbiorowość terytorialna. Naród.
VI. Proces socjalizacji. Socjalizacja i wychowanie a natura. „Dzikie dzieci”. Osobowość społeczna. Dynamika socjalizacji - różne ujęcia. Socjalizacja pierwotna i jej znaczenie. Rozwój „jaźni” wg G.H.Meada. Socjalizacja wtórna. Resocjalizacja.
VII. Stratyfikacja społeczna. Pojęcie nierówności społecznych. Systemy stratyfikacji. Teorie stratyfikacji: funkcjonalna, teoria konfliktu, wielowymiarowe ujęcie M.Webera. Utrzymywanie systemu stratyfikacji społecznej. Klasy i warstwy. Zróżnicowanie społeczno-zawodowe. Ruchliwość społeczna i jej rodzaje. Klasa średnia. Underclass i marginalizacja społeczna. Bezrobocie (typy i skutki) i ubóstwo w Polsce.
VIII. Religia. Podstawowe pojęcia związane z religią. Typy religii. Religia wg funkcjonalistów i teorii konfliktu. Organizacja religii. Przemiany religijności społeczeństwa polskiego.
IX. Dewiacja i kontrola społeczna. Różne ujęcia dewiacji: interpretacje biologiczne i psychologiczne. Socjologiczne teorie dewiacji: funkcjonalistyczne, interakcjonistyczne, konfliktu i kontroli. Kontrola społeczna jako reakcja na dewiację.
X. Zachowania zbiorowe i ruchy społeczne - typologia. Tłum i jego cechy. Zmiana społeczna i jej czynniki. Globalizacja. Czynniki sprzyjające globalizacji. Przyczyny postępu globalizacji. Postawy wobec globalizacji: sceptycy, hiperglobaliści, zwolennicy koncepcji transformacji. Wpływ globalizacji na życie społeczne. Globalizacja a nierówności społeczne.
XI. Edukacja. Zadania szkoły. Teorie nauczania a problem nierówności. Edukacja a płeć kulturowa i etniczność.
Literatura obowiązkowa:
A. Giddens, Socjologia, PWN Warszawa 2004
N. Goodman, Wstęp do socjologii, Warszawa 1997
B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003
Literatura uzupełniająca:
E. Aronson, Człowiek-istota społeczna, Warszawa 1995, s. 494-522
P.L.Berger, T. Luckmann, Społeczne tworzenie rzeczywistości, Warszawa 1983, s.202-227
E. Goffman, Człowiek w teatrze życia codziennego, Warszawa 1998, r.I
G. Le Bon, Psychologia tłumu, Warszawa 1994, r.I
St. Ossowski, Konflikt niewspółmiernych skal wartości, Dzieła, t.III, Warszawa 1967
D. Strinati, Wprowadzenie do kultury popularnej, Warszawa 1998, r.I
J. Turowski, Socjologia. Małe struktury społeczne, Lublin 1993, r. VII