PRAWO Źródłem prawa jest prawo stanowione. Źródło tworzenia praw: -norma prawna, przepis, akt normatywny. Źródło poznawania prawa -organ publikacyjny w którym publikowane są akty prawa: -akt prawa to każdy akt który tworzy norma prawa, -akt który może być stosowany wielokrotnie (akt zewn.), -akt który skierowany jest do kilku adresatów (akt wewn.), -akt który jest skierowany do odbiorców na określonym terytorium (akt prawa miejscowego). Akty prawa powszechnie obowiązującego to: -konstytucja, -ustawy, -ratyfikowane umowy międzynarodowe, -rozporządzenia. Akty prawa wewn obowiązujące to: -uchwała, -zarządzenia. Akty prawa miejscowego nie są określone w konstytucji- obowiązują na terenie organu który ten akt wydał. KONSTYTUCJA Jest najwyższym prawem w Rzeczypospolitej i otwiera system źródeł prawa. Ma ona szczególną cechę- normuje: a) zasady ustroju państwa; b) zasady ustroju ekonomicznego (podejście do własności); c) statut jednostki (prawo i obowiązki obywatelskie). Określa sprawowanie władzy: a) demokracja pośrednia -sejm, -senat; b) demokracja bezpośrednia -referendum, -inicjatywa obywatelska (wniosek do sejmu o uchwalenie prawa). Kontrole prawa pod względem zgodności z konstytucją obejmuje trybunał konstytucyjny PRAWO PRACY Kodeks pracy zapisano w nim co powinien zawierać regulamin pracy a) organizacja pracy i warunki przebywania na terenie zakładu pracy, wyposażenie pracowników w odzież ochronną i narzędzia; b) rozkład czasu pracy; c) termin i miejsce wypłat, wynagrodzenia; d) wykaz pracy wzbroniony dla pracowników młodocianych; e) obowiązki dotyczące BHP oraz ochrony przeciwpożarowej; f) sposób potwierdzenia przybycia do pracy i jej opuszczenia; g) karty regulaminowe. OBOWIĄZKI PRACOWNIKA I PRACODAWCY Kodeks pracy- określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców. Pracownikiem jest to osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Pracodawca jest jednostką organizacyjną, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna która zatrudnia pracowników. Pracodawca w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy jest zobowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy. W świadectwie pracy należy podać informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, a także informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych. Obowiązki pracownika Pracownik jest obowiązany w szczególności: -przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy; -przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku; -przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych; -przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach; -przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego; -dbać o dobro zakładu pracy. Obowiązki pracodawcy Pracodawca jest zobowiązany w szczególności zaznajomić pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków sposobem wykonywania pracy oraz podstawowymi uprawnieniami. Organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy. Zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz wprowadzić systematyczne szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Terminowo i prawidłowo wypłacać pracownikom wynagrodzenia, ułatwić pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych. CZAS PRACY Wymiar i rozkład czasu pracy 1) Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji zakładu pracy w zakładzie lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. 2) Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 42 godzin na tydzień. Czas pracy w rucha ciągłym 1) Pracą w ruchu ciągłym jest praca, która ze względu na technologię produkcji nie może być wstrzymana. 2) Czas pracy w ruchu ciągłym może być przedłużony do 48 godzin przeciętnie na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym, trwającym nie dłużej niż 4 tygodnie. Praca w godzinach nadliczbowych 1) Praca wykonywana ponad normy czasu pracy, ustalone zgodnie z przepisami kodeksu, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych, praca taka jest dopuszczalna tylko w razie: a) konieczności prowadzenia akcji ratowniczej dla ochrony życia lub zdrowia ludzkiego albo dla ochrony mienia tub usunięcia awarii. b) szczególnych potrzeb zakładu. 2) Liczba godzin nadliczbowych przepracowanych nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 120 godzin w roku kalendarzowym. Praca w nocy oraz w niedziele i święta 1) Pora nocna obejmuje 8 godzin pomiędzy godzinami 21 i 7. W tych granicach porę nocną określa regulamin pracy, a w zakładzie pracy, w którym nie ma regulaminu kierownik zakładu 2) Za pracę w porze nocnej przysługuje pracownikowi zwiększone wynagrodzenia określone przepisami o wynagrodzeniu. URLOPY PRACOWNICZE Urlopy wypoczynkowe 1) Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. 2) Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu: 3) Pracownik uzyskuje prawo do pierwszego urlopu z upływem roku pracy, a prawo do drugiego i dalszych urlopów w każdym następnym roku kalendarzowym. Urlopy bezpłatne 1) Na wniosek pracownika umotywowany ważnymi, przyczynami zakład pracy może udzielić mu urlopu bezpłatnego, jeżeli nie spowoduje to zakłócenia normalnego toku pracy. 2) 0kresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu-pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. OCHRONA PRACY KOBIET 1) Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych szkodliwych dla ich zdrowia. 2) Rodzaje prac, przy których nie wolno zatrudniać kobiet; powinny być określone w regulaminie pracy. 3) Kobiety w ciąży nie wolno zatrudniać godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej Kobiety w ciąży nie wolno bez jej zgody delegować poza stałe miejsce pracy. 4) Pracownicy przysługuje urlop macierzyński. ZATRUDNIANIE MŁODOCIANYCH 1) Młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat. 2) Zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 15 lat. 3) Młodociany nie posiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego. 4) Młodociany podlega wstępnym badaniom, lekarskim przed przyjęciem do pracy oraz badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia. 5) Młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. 6) Przerwa w pracy młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać nie mniej niż 14 godzin. ZASADY KIEROWNICTWA ZAKŁADU PRACY Pracodawca jest uprawniony do: -nagradzania i wyróżniania pracowników, -stosowania kary upomnienia i kary nagany za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonego porządku, regulaminu pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych, -stosowania kary pieniężnej za nieprzestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i hi-gieny pracy, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy. Obowiązki kierownika komórki organizacyjnej osoba kierująca pracownikami jest zobowiązana: -organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, -dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem, -egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, -zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pra-cownikami. -dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicz-nego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem. Za wypadek przy pracy uważa się: -nagłe zdarzenie, -wywołane przyczyną zewnętrzną, -które nastąpiło w związku z pracą. Wszystkie wymienione wyżej elementy muszą zaistnieć jednocześnie, aby zdarzenie, któremu uległ pracownik, mogło być zakwalifikowane jako wypadek przy pracy. Brak choćby jednego z tych czynników uniemożliwia uznanie zdarzenia za wypadek przy pracy. Środki ochrony zbiorowej to środki przeznaczone do jednoczesnej ochro-ny grupy ludzi, w tym i pojedynczych osób, przed niebezpieczeństwami i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w śro-dowisku pracy, będące rozwiązaniami technicznymi stosowanymi w po-mieszczeniach produkcyjnych, maszynach i urządzeniach. Opieka lekarska Lekarz sprawujący -profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami narażonymi na czynniki rakotwórcze jest obowiązany zapoznać się z warunkami ich pracy i po-siadać udokumentowane informacje dotyczące rodzaju i wielkości narażenia. Odpowiedzialność porządkowa pracownika za nie przestrzeganie przez pracownika ustalonego porządku regulaminu pracy i przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych pracodawca może zastosować karę upomnienia, nagany lub pieniężną.