Yin i Yang
Yin i Yang to sposób klasyfikowania przedmiotów. Poj_cia te słu__ opisywaniu zwi_zków pomi_dzy rzeczami, wi_c gdy mówimy o Yin, to wspominamy tak_e o Yang i odwrotnie. Cech_ tego systemu klasyfikacji jest parzysto__. Gdy cokolwiek okre_lamy jako Yin lub Yang, zawsze musimy dookre_li_, w odniesieniu do czego co_ jest Yin lub Yang. Np. piersi s_ Yin w odniesieniu do pleców. Dla pewnych stale ustanowionych par, dla których nie istniej_ inne logiczne odniesienia, gdy parzysto__ jest ich cech_ immanentn_, nie ma potrzeby okre_lania elementu przeciwstawnego. Gdy wskazujemy na wewn_trzne cechy danego przedmiotu, mo_na czasem u_ywa_ okre_lenia Yin lub Yang bez potrzeby odnoszeniado elementu przeciwstawnego. Na przykład mówimy, _e „M_ski” to Yang. Wiemy, _e m_ski jest Yang wobec_e_skiego, bo nie istnieje _adne inne logiczne odniesienie dla pierwiastka m_skiego. Mo_na równie_ usłysze_: „Sło_ce jest Yang”. Nale_y pami_ta_, _e w rzeczywisto_ci oznacza to, _e: „Sło_ce jest Yang wobec Yin Ksi__yca”. W rzeczy samej, poj_cia Yin i Yang, w dosłownym tłumaczeniu oznaczaj_ „ksi__yc, sło_ce” i jest to rodzaj szablonu ułatwiaj_cego zrozumienie zasad klasyfikowania rzeczy jako Yin lub Yang. Niestety, okre_lanie rzeczy jako Yin lub Yang bez wskazanego elementu opozycyjnego, prowadzi dopowoduj_cej nieporozumienia praktyki traktowania poj__ Yin i Yang jako rzeczowników, którymi NIE s_. Yin i Yang nie reprezentuj_ ludzi, miejsc lub rzeczy. S_ przymiotnikami opisuj_cymi dominuj_c_ natur_ lub jako__ przedmiotu.
Definiowanie Yin i Yang
Po chi_sku Yin oznacza dosłownie ksi__yc (taiyin - , wielkie Yin), chocia_ nie jest to ju_ okre_lenie powszechnie stosowane. Mo_e by_ równie_ rozumiane jako cie_ (np. shuyin - ). Tradycyjna chi_ska medycyna odnosi Yin do _e_skiej, negatywnej (w znaczeniu negatywnego ładunku elektrycznego) zasady natury. Charakteryzuj_ j_ mi_kko__, od_ywianie, chłód, ciemno__. Yin zwi_zane jest ze stabilno_ci_.Yang dosłownie oznacza sło_ce (taiyang - , wielkie Yang). Odnosi si_ do m_skiej, twardej, ochronnej, pozytywnej natury rzeczy. Przedmioty i zjawiska o charakterze Yang s_ gor_ce, pobudzone, szybkie, ruchliwe, lekkiej wagi i koloru.Przeciwstawno__ i współzale_no__ Yin i Yang Z definicji Yin i Yang dowiadujemy si_, _e pary Yin i Yang działaj_ w opozycji do siebie. Co_ jest bardziej mi_kkie ni_ drugie, dlatego drugie jest twardsze ni_ pierwsze. Jednocze_nie s_ wobec siebie współzale_ne, bo nie mog_ istnie_ nawzajem bez siebie. Nie ma zewn_trznego bez wewn_trznego. Do jest w opozycji do z. Powszechnie znany symbol tajji przedstawia wła_nie t_ opozycyjno__ i współzale_no__.W symbolu tym, czarne reprezentuje Yin, białe - Yang. Widzimy, _e oba elementy napieraj_ na siebie, jednak_e w zdrowym organizmie s_ w stanie równowagi. Dodatkowo, Yin zawiera element Yang i odwrotnie. Gdy opisujemy dziej_ce si_ procesy, Yin i Yang trwaj_ w dynamicznym oddziaływaniu; małe Yin przechodzi w Yang i na odwrót. Dla chemików nie powinno to by_ niczym nadzwyczajnym, od zawsze si_ tak dzieje w procesie równowa_enia sił zwanym equilibrium. Pomy_lmy o małym pomieszczeniu, w którym panuje temperatura 70 °(F), oczywi_cie nie całe powietrze cechuje ta sama temperatura. Cz___ ma nieznacznie wy_sz_, cz___ ni_sz_. Wiemy, _e ciepłe powietrze wznosi si_, a zimne opada. W danym pomieszczeniu troch_ cieplejsze powietrze unosi si_ pod sufitem. Schładzane, staje si_ coraz bardziej Yin, a_ stanie si_ chłodniejszym powietrzem Yin przypodłodze. Powietrze Yang nosi w sobie potencjał bycia Yin i staje si_ Yin, gdy ten potencjał si_ urzeczywistni. Ten sam proces zachodzi dla chłodnego powietrza Yin przy podłodze. Jak mo_na zauwa_y_, istnieje dynamiczne oddziaływanie przeciwie_stw pomi_dzy powietrzem Yin i Yang w pokoju, chocia_ temperatura w pomieszczeniu jest stała i zrównowa_ona. Je_li zakłócimy t_ równowag_ i ustawimy termostat na temperatur_ 75° F, Yang przeciwstawia si_ Yin, które ulega przetworzeniu w Yang, a_ zostanie przywrócona równowaga Yin i Yang na poziomie 75°F.
Pary Yin i Yang
Zwykle Yin i Yang s_ antynomiami, które opisuj_ te same jako_ci. Przykładowo, gor_cy i zimnydotycz_ temperatury, lekki i ci__ki - wagi. Poni_sza tabela zawiera zestawienie pewnych par Yin i Yang, dla unaocznienia powi_zania pomi_dzy procesami lub przedmiotami. Na przykładach sło_ca i piersi, szczególnie widoczne jest, jak jako_ci Yin i Yang na siebie wpływaj_. Sło_ce jest Yang wobec Ksi__yca i Ziemi, ale jest Yin w stosunku do gor_tszych gwiazd; aczkolwiek na Ziemi _adna z gwiazd nie jest bardziej Yin ni_ Sło_ce. Piersi s_ Yin w odniesieniu do pleców, ale Yang w stosunku do brzucha. W przypadku procesów, substancja lub forma jest Yin w zale_no_ci od pełnionej funkcji. Poł_czenia nerwowe [nerwy] s_ Yin w stosunku do reakcji nerwowych, które s_ Yang. Hormony s_ Yin wobec Yang funkcjonowania organów. Mo_na to [w uproszczeniu] przedstawi_ jako opozycj_ materialne - niematerialne. Po_ywienie jest substancj_, która umo_liwia procesy metaboliczne. Drewno jest paliwem Yin wobec Yang ognia. Zauwa_my, _e niebo jest Yin w stosunku do Yang Ziemi. Jak zauwa_yli_my wcze_niej, chi_ska tradycja opisuje człowieka jako naczynie ł_cz_ce niebo z ziemi_. Niebo nad nami jest Yang, ziemia pod nami - Yin. Gdy jeste_my zdrowi, oba elementy pozostaj_ w równowadze. Ziemia od_ywia nas, dostarcza nam substancji, które czyni_ nas silnymi. Gdy ziemi b_dzie w nadmiarze (przejedzenie), zbli_ymy si_ w kierunku Yin; staniemy si_ powolni, oci__ali, mi_kcy. Ciało próbuje zrównowa_y_ t_ sytuacj_ kosztem osłabienia bariery ochronnej, włosy i skóra staj_ si_ słabsze. Niebo (powietrze) dostarcza nam witalno_ci i wytrzymało_ci. Gdy staniemy si_ zbyt Yang, w wynikunp. hiperwentylacji, mdlejemy i przechodzimy w stan nie_wiadomo_ci Yin. Gdy Yin jest w niedoborze, Yang staje si_ dominuj_ce, stajemy si_ chudzi i ko_ci_ci. Skóra staje si_ ciemniejsza. Zbyt długi okres dominacji Yang prowadzi do degeneracji cech Yin: skóra marszczy si_, wysusza, rozwija si_ rak skóry. Interesuj_ce jest, _e wła_ciwie w ka_dej z kultur Ziemi_ okre_la si_ jako „Matk_ Ziemi_”, a władc_ nieba jako „Ojca”.
Krótko o Yin i Yang w medycynie chi_skiej
Yin i Yang s_ u_ywane do opisu stanu i poło_enia anatomicznego [organów]. W odró_nieniu od wielo_ci okre_le_ u_ywanych w naszych j_zykach, lekarze chi_scy potrafi_ dokładnie opisa_ i zlokalizowa_ organy u_ywaj_c [poj__] Yin i Yang. Niech kto_ spróbuje sklasyfikowa_ nast_puj_ce poj_cia w terminach Yin i Yang: wewn_trzny, zewn_trzny, _rodkowy, boczny, bliski, odległy. Nale_y pami_ta_, _e spód stopy jest powierzchni_ Yin; jest mi_kki i wra_liwy. Chodzenie na boso mo_e narazi_ nas na wiele rodzajów zranie_. Dlaczego wi_c powierzchnia Yin jest tak czuła? Na naszych stopach znajduje si_ wiele punktów refleksologicznych. Refleksologia zajmuje si_ poł_czeniami nerwowymi. Zamieszczone w CAT wyniki do_wiadcze_ wykazuj_, _e stymulacja okre_lonych punktów powodowała, rozgrzewanie si_ skojarzonych z danym punktem o_rodków mózgowych. Pobudzanie punktu oczu rozgrzewało o_rodek wzrokowy kory. Pobudzanie punktu uszu rozgrzewało o_rodki słuchowe itp. Zanim zacz_li_my nosi_ obuwie i budowa_ chodniki, punkty te były regularnie pobudzane. W Azji, ka_dy park posiada kamienne _cie_ki z łatwo_ci_ pokonywane przez miejscowych spacerowiczów. Wi_kszo__ mieszka_ców Stanów Zjednoczonych, zmuszona do przespacerowania si_ tak_ _cie_k_, krzyczałaby z bólu, gdy_ pozbawili_my si_ mo_liwo_ci równowa_enia, jakie daje chodzenie po nierównej powierzchni. Nie najszcz__liwiej si_ składa, _e drogi s_ wyrównywane i _e nosimy przez cały czas obuwie. Wiele problemów, z którymi borykamy si_ jako populacja,jest wynikiem utraty mo_liwo_ci regularnego równowa_enia poprzez refleksologi_ stóp. W_ród wielu elementów branych pod uwag_ w chi_skiej diagnostyce do najistotniejszych nale__: qi, Yin Yang i równowaga pi_ciu elementów. Yin i Yang mog_ by_ u_ywane do okre_lenia powodu schorzenia jak i do zaprogramowania terapii. Cz_sto choroba zaczyna si_ dreszczami i uczuciem zimna (Yin). Nast_pnie pojawia si_ gor_czkowe (Yang) przesilenie i pacjent zdrowieje. Czasami mamy do czynienia z cyklami opozycji Yin Yang, gdy pacjent na przemian dr_y i poci si_ lub do_wiadcza obu objawów jednocze_nie. Gdy równowaga Yin i Yang zostanie przywrócona, pacjent zdrowieje. Zwykle choroba atakuje Yin zim_ i wiosn_, Yang - latem i jesieni_. Nierównowag_ w Yin i Yangmo_na podzieli_ na cztery główne kategorie: Niedobór Yang: Yin dominuje, nawet, je_li nie jest w nadmiarze. Powszechne objawy to zimno, słabe kr__enie, niskie ci_nienie krwi, zm_czenie, niedoczynno__ tarczycy, depresja. Niedobór Yin: Yang dominuje, nawet, gdy nie jest w nadmiarze. Powszechne problemy to stan podgor_czkowy, ból gardła, opryszczka, nadczynno__ tarczycy, wysokie ci_nienie, zespół dra_liwego jelita, reumatyzm, bezsenno__, niepokój. Nadmiar Yang: Yang dominuje i zu_ywa Yin. Objawy podobne do niedoboru Yin, szczególnie niepokój. Gor_czka, hipertermia, stany zapalne, stres, neurozy równie_ s_ objawami nadmiaru Yang Nadmiar Yin: Yin dominuje i zu_ywa Yang. Zimno. Trudno jest znale__ si_ w stanie nadmiarowego Yin. Zwykle prowadzi tylko do hipotermii lub w ostateczno_ci, w przypadku nadu_ywania narkotyków, do niedoboru Yin. Depresje maniakalne s_ objawami nadmiaru Yin, ale bardzo trudnymi do zdiagnozowania. Kojarzony jest z nadmiarem kortyzolu (substancji Yin) jako powodem depresji, b_d_cego odpowiednikiem Yang
Norepinefry