ZAPOMNINI BRACIA

Chrześcijaństwo narodziło się na Bliskim Wschodzie, w II i III stuleciu rozprzestrzeniło się ze wschodu na zachód i z południa na północ, stając się religią nie tylko Azji Mniejszej, ale także basenu Morza Śródziemnego.

Do takiej ekspansji przyczyniła się po części atrakcyjność moralna, a także Cesarstwo Rzymskie (język i drogi)

Kościoły rozrzucone były wzdłuż brzegów śródziemnomorskich, od portu do portu, a te w głębi lądy przy głównych szlakach handlowych.

Greka- język administracyjny wschodniej części cesarstwa, oraz elit na zach.- do połowy III stulecia liturgia chrześcijańska celebrowana po grecku, dopiero w V wieku łaciński przekład Pisma Świętego

3 nurty:

*chrześcijaństwo orientalne (najstarsze i najbliższe judaizmowi)

*chrześcijaństwo greckie ( nazwane później ortodoksyjne, zachowało pierwotna liturgie i doktrynę)

*chrześcijaństwo łacińskie (najbardziej odległe od apostolskich wzorców)

Chrześcijaństwo- synteza w różnym stopniu kultury greckiej i religii żydowskiej (wcześniejsza antycypacja: judaizm aleksandryjski). Myśl grecka najmniej wpłynęła na światopogląd gmin chrześcijańskich we wschodniej Syrii i północnej Mezopotamii.

W połowie V stulecia chrześcijaństwo orientalne oderwało się od chrześcijaństwa grecko- rzymskiego.

Przywódcy duchowi Kościoła Syryjskiego nie znali języka greckiego (Afrahat, Efrem), odrzucali cywilizację grecką, silniej nawiązując do tradycji żydowskiej.

Pierwotna nazwa: nacraje- nazarejczycy

Zach. Syria- ewangelizowana po grecku( Paweł, Barnaba)

Wsch. Syria i pól Mezopotamia po aramejsku

Antiochia i Edessa - bieguny bliskowschodniego chrześcijaństwa

Chrześcijaństwo syryjskie charakteryzował:

* mistycyzm i do skrajności posunięty kult ascezy (także enkratyzm- radykalna wstrzemięźliwość wstrzemięźliwość życiu codziennym)

Asceza sprzeczna z judaizmem, stanowi odbicie orientalnej tradycji, wpływowy ruch gnostycki( dualizm duszy i ciała- stąd w chrześcijaństwie pogarda dla cielesności)

*słabość hierarchii kościelnej, autorytet „świętych mężów” czyli charyzmatycznych ascetów- kontynuacja wzorów semickich

Misjonarze syryjscy posługiwali się językiem Jezusa ewangelizując Indie, Półwysep Arabski, Armenię, Gruzję i Etiopię

Antiochia- założona ok. 300 r p.n.e. ośrodek kultury hellenistycznej, dominowła ekonomicznie i kulturowo ponieważ leżała na skrzyżowaniu szlaków handlowych, nic dziwnego że dotarli do niej pierwsi apostołowie Piotr i Paweł.

O pobycie Piotra mówi List do Galatów oraz Euzebiusz z Cezarei w Historii Kościoła

Liturgia antiocheńska (obrządek św. Jakuba) uchodzi za jedną z najstarszych na świecie, celebrowana w 2 językach (grecki i aramejski). Tu w 260 roku powstałą słynna szkoła teologiczna, stworzyła „literalna metode” interpretacji Pisma Świętego

Św. Paweł uważał ze ewangelia powinna być głoszona wszystkim ludom, z Syrii kierował Paweł swoje nauki do całego świata, w języku wówczas najbardziej znanym, greckim.

Edessa (stolica państwa Osroena, pod panowaniem dynastii Abrarów) - odegrała kluczowa rolę w chrystianizacji ludności Syrii i Mezopotamii

Nauka Addaja (apokryf syriacki z IV w) mówi o apostolskim rodowodzie edeskiego chrześcijaństwa, o korespondencji władcy Abgara V z Jezusem oraz działalności misyjnej św. Tadeusze

III w wcielenie Eddesy do Cesarstwa Rzymskiego, oddziaływanie kultury hellenistycznej co spowodowało zatarcie wielu istotnych różnic, np. zanik nazwy „nacraje”

363 r przeniesienie Szkoły Persów do Eddesy z Nisibis( zał. Ok. 325 r przez biskupa Jakuba)- uznana za ognisko herezji, zamknięta przez cesarza Zenona w 489 r

IV w spory trynitarne, podzieliły chrześcijaństwo na arian i ich przeciwników, przeciwników rezultacie doprowadziły do sformułowania dogmatu Trójcy Świętej na soborze w Nicei

Spory chrystologiczne- V wiek, o naturę Chrystusa (rozszczepiły chrześcijaństwo Syryjskie na obozy: nestoriański i monofizycki, a zarazem oderwały od kultury zach.)

Patriarcha Konstantynopola Nestoriusz- 2 odrębne natury Jezusa, boski Logos wstąpił w niego tuż po narodzinach i opuścił tuż przed śmiercią, Maryja tylko i wyłącznie Matka Chrystusa, nie Bogurodzica

Doktrynę tą zaatakował patriarcha Aleksandrii Cyryl (monofizytyzm- przebóstwienie Jezusa-człowieka- reakcja wielu biskupów wschodu, kościół Syryjski, koptyjski w Egipcie i Etiopii, ormiański. Sukcesy misjonarzy nestoriańskich w Arabii,Persji, Turkmenistanie, Chinach, Tybecie, Mongolii, Mandżurii, Indii, Cejlonu i Jawy)

431 r- sobór w Efezie, cesarz Teodozjusz II potępił nestorianizm, prześladowani zwolennicy Nestoriusza uciekli do Presji

Kościoły greckie i łacińskie- diofizytyzm

451 r sobór w Chalcedonie (cesarz Marcjan), pochwalił Cyryla, potępił Nestoriusza, zarazem uznał diofizytyzm

cesarz Justynian (527)chciał przywrócenia jedności kościoła, pogorszenie sytuacji przeciwników

538 r podwójna sukcesja biskupia w Antiochii (patriarcha syryjski i patriarchat grecki-melkicki)

Jakub Baradaj - dla zach. - założyciel kościoła monofizyckiego, zwanego jakobinami

- dla wsch. „mąż opatrznościowy”, uratował tradycyjna ortodoksję

Brutalne metody walki z jakobitami, dlatego w VII arabscy najeźdźcy witani z radością

Inwazja Tamerlana (1336-1405) na centralna i zach. Azję, wszystkie tamtejsze kościoły unicestwione. Także nestorianie byli stopniowo wypierani, to zmusiło do przekazania zwierzchnictwa religijnego jednemu z rodów, patriarchat przekształcił się w urząd teokratyczny, dziedziczony przez siostrzeńca po wuju.

1551 zmarł Szimu bar Mama, kilku biskupów się przeciwstawiło siostrzeńcowi, wybierając własnego kandydata. W schizmę wmieszali się franciszkanie- dla wzmocnienia swojej pozycji Sulaka miał przyjać paliusz palisz rąk papieża Juliusza III. Społeczność nestoriańska podzielona na 2 grupy: Kościół tradycyjny i unicki(jego zwierzchnik nosi tytuł chaldejskiego patriarchy Babilonu)

---