Przedstawione wskaźniki produktywności ustala się i ocenia dla aktywów ogółem oraz dla wybranych składników aktywów lub też pasywów. Najczęściej przedmiotem badań szczegółowych jest rotacja zapasów, należności z tytułu dostaw i usług oraz zobowiązań z tytułu dostaw i usług.

1. Wskaźnik produktywności aktywów ogółem w razach stanowi relację:

przychody ogółem

——————————————————————————

przeciętny stan majątku ogółem

Im większy jest ten wskaźnik tym lepiej. Jego poziom będzie zróżnicowany w zależności od sektora, w którym funkcjonuje przedsiębiorstwo. Jest on bowiem pochodną struktury aktywów. W przedsiębiorstwach, gdzie dominują aktywa trwałe będzie on przyjmował niższe wartości niż tam gdzie dominującą grupę stanowią aktywa obrotowe. Stąd też ocena wykorzystania majątku powinna być prowadzona przez porównanie w czasie, z planem, ale także przez porównanie z wielkością sektorową - ta bowiem dopiero obiektywizuje ocenę.

Na poziom tego wskaźnika wpływ ma również inflacja. W warunkach inflacji przychody rosną szybciej niż majątek, który w bilansie wyceniany jest po koszcie wytworzenia lub cenach zakupu, nabycia historycznych.

2. Wskaźnik produktywności zapasów może mieć postać:

1. w razach:

przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów

——————————————————————————

przeciętny stan zapasów

2. w dniach:

przeciętny stan zapasów * liczba dni w okresie

——————————————————————————

przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów

Wskaźnik ten ustalony został dla zapasów ogółem, ale można też ustalać i oceniać wskaźnik produktywności dla poszczególnych rodzajów zapasów. W każdym wypadku pamiętać należy o prawidłowym doborze wielkości wyrażających bazę odniesienia - dla materiałów może to być koszt zużytych materiałów, dla półproduktów i produkcji w toku - koszt ich wytworzenia, natomiast dla towarów - wartość towarów w cenie zakupu lub nabycia.

Zarządzanie zapasami to problem optymalizacji. Zapasy należy mieć, aby zachować ciągłość produkcji lub też dostaw, z drugiej strony jednak posiadanie zapasów wiąże się z określonymi kosztami magazynowania lub też finansowania. Przedsiębiorstwo powinno też ustalać optymalne cykle rotacji, tj. takie, przy których koszty posiadania i utrzymania zapasów są najmniejsze.

Kontynuacją analizy produktywności zapasów jest ocena ich struktury ekonomicznej. Istotny jest bowiem podziała zapasów na zapasy bieżące, sezonowe, rezerwowe i nieprawidłowe, które mogą być zapasami zbędnymi lub nadmiernymi.

3. wskaźnik produktywności należności z tytułu dostaw i usług:

1. w razach:

przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów + VAT należny

—————————————————————————————————

przeciętny stan należności z tytułu dostaw i usług

2. w dniach:

przeciętny stan należności z tytułu dostaw i usług * liczba dni w okresie

—————————————————————————————————

przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów + VAT należny

Poziom należności to również problem optymalizacji. Jeśli będziemy stosować politykę restrykcyjną wobec odbiorców to cykl rotacji będzie krótki i brak będzie problemów z windykacją, ale też nie będzie można maksymalizować przychodów, bo w obecnych czasach firmy konkurują nie tylko ceną, ale także terminami płatności. W przedsiębiorstwie gdzie stosowana jest polityka liberalna mamy do czynienia ze wzrostem przychodów, zysków, ale często taż z brakiem gotówki. Przedsiębiorstwa takie są „dawcami kapitału” i muszą posiadać odpowiedniej wielkości zgromadzone środki, które najczęściej bezpłatnie udostępniają odbiorcom. Taka polityka jest możliwa i celowa wówczas, gdy przedsiębiorstwo chce zwiększyć udział w rynku, względnie też promuje nowy wyrób. Korzyści z tytułu wzrostu rentowności muszą być większe niż koszty związane z kredytowaniem odbiorców.

Kontynuacja oceny produktywności należności jest ocena terminowości rozrachunków. Przedmiotem badań powinny być zwłaszcza należności przeterminowane. Dla właściwego zarządzania należnościami w przedsiębiorstwie można wprowadzić system oceny zdolności kredytowej odbiorców, który pozwala na elastyczną politykę kredytową.

4. wskaźnik zobowiązań z tytułu dostaw i usług może być liczony:

1. w razach:

wartość zakupionych materiałów, robót i usług + VAT naliczony

—————————————————————————————————

przeciętny stan zobowiązań z tytułu dostaw i usług

2. w dniach:

przeciętny stan zobowiązań z tytułu dostaw i usług * liczba dni w okresie

—————————————————————————————————

wartość zakupionych materiałów, robót i usług + VAT naliczony

W analizach zewnętrznych wartość zakupionych materiałów, robót i usług można zastąpić kosztem wytworzenia - jeżeli mamy rachunek zysków kalkulacyjny lub też przychodami ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów - w przypadku porównawczego rachunku zysków i strat.

Analiza rotacji zobowiązań powinna być połączona z oceną ich terminowości. Przedmiotem badań powinny być zwłaszcza zobowiązania przeterminowane. Można również oceniać wzajemne relacje pomiędzy należnościami i zobowiązaniami. W sytuacji, gdy należności przewyższają zobowiązania przedsiębiorstwo staje się „dawcą kapitału”, natomiast w sytuacji odwrotnej jest „biorcą kapitału”. Fakt ten może być wynikiem określonej pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa w stosunku do dostawców i odbiorców.

Przedmiotem badań w ocenie płynności finansowej jest cykl operacyjny i cykl konwersji gotówki:

	cykl konwersji zapasów w dniach
+	cykl rotacji należności i roszczeń z tytułu dostaw i usług
=	cykl operacyjny
─	cykl rotacji zobowiązań krótkoterminowych z tytułu dostaw i usług
=	cykl konwersji gotówki

Cykl konwersji gotówki mówi na ile dni normalnej działalności przedsiębiorstwo powinno zaangażować kapitał stały ( gdy CKG jest ze znakiem „+” ) lub ile dni mogą pozostawać środki dostawców w dyspozycji przedsiębiorstwa z przeznaczeniem na inne cele niż operacyjne ( gdy CKG jest ze znakiem „─” ).

Analiza rentowności:

Analiza rentowności obejmuje:

• wskaźniki kwantytatywne:

• zysk księgowy

• zysk ekonomiczny

• wskaźniki kwalitatywne → a więc wskaźniki oparte zarówno o zysk księgowy jak i o zysk ekonomiczny

Analiza wyniku finansowego może mieć charakter wstępny lub przyczynowy. Przyczynowa analiza wyniku finansowego jest niezbędna i może być ona przeprowadzona według:

1. elementów składowych

2. elementów obliczeniowych

3. zależności ekonomicznych

ad.I.

Analiza wyniku finansowego według elementów składowych obejmuje takie zagadnienia jak:

1. analiza wyniku z działalności operacyjnej, a w tym:

1. analiza wyniku na sprzedaży

2. ocena wyniku na pozostałej działalności operacyjnej

2. analiza wyniku z operacji finansowych

3. badanie wyniku operacji nadzwyczajnych

4. polityka podatkowa

5. polityka dywidendowa

ad.1.

a) Wynik na sprzedaży ma charakter trwały i stąd też jest on przedmiotem głównej oceny, a jego analiza może być przedmiotem licznych prognoz.

Poziom wyniku na sprzedaży uzależniony jest od:

• wielkości produkcji (sprzedaży) [ q ]

• zmiany struktury asortymentowej

• zmiany jednostkowej ceny realizacji netto [ p ]

• zmiany wysokości jednostkowych kosztów [ k ]

Z _S = ∑ q * p — ∑ q * k

Wpływ wymienionych czynników można ustalić stosują metodę kolejnych podstawień lub dodatkowo wskaźnik wzrostu sprzedaży „d” w postaci:

Σ q ₁ * k ₀

d = —————————

Σ q ₀ * k ₀

Tego typu analiza najczęściej robiona jest w ramach badań wewnętrznych i obejmuje swoim zakresem zmiany wielkości zysku ze sprzedaży podstawowych produktów (tych, które są głównymi generatorami zysku). Pozostałe asortymenty oceniamy przez porównanie:

Z _SP = Z _{SP 1} - Z _{SP 2}

b) zmiany wyniku z pozostałej działalności operacyjnej mogą być rezultatem:

• zbycia środka trwałego

• odpisania należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych

• działalności socjalnej

• rozwiązania lub utworzenia rezerw

• odpisów aktualizujących wartość aktywów

• odszkodowań, kar

• nieodpłatnego przekazania lub zbycia aktywów

ad.2.

Wynik z operacji finansowych uzależniony jest od:

• efektywności operacji na rynku kapitałowym (zysk lub strata ze zbycia inwestycji, korzyści w postaci dywidendy lub odsetek)

• struktury kapitałowej

ad.3.

Wynik zdarzeń nadzwyczajnych spowodowany jest przez zdarzenia trudne do przewidzenia poza działalnością operacyjną, nie związane z ogólnym ryzykiem prowadzenia działalności operacyjnej.

Analiza strat i zysków nadzwyczajnych powinna obejmować swoim zakresem nie tylko saldo, jego wielkość i wpływ na wynik netto, ale też ocenę poszczególnych pozycji strat i zysków nadzwyczajnych.

ad.4.

W ocenie polityki podatkowej przedmiotem badań pozostaje:

• badanie różnic między zyskiem brutto a podstawą opodatkowania

• ustalenie i ocena efektywnej stopy podatkowej w następującej postaci:

obciążenie z tytułu podatku dochodowego

——————————————————— * 100%

zysk brutto

wielkość tego wskaźnika można oceniać na tle obligatoryjnie obowiązującej stopy podatkowej w odniesieniu do korporacji (liczymy i przyrównujemy do stopy podatkowej - obecnie 19%)

ad.5.

ad. II.

Analiza wyniku finansowego według elementów składowych obejmuje ocenę:

Z _N = P - K + W - O

P → przychody

K → koszty

W → wynik zdarzeń nadzwyczajnych

O → obowiązkowe odpisy

Analiza finansowa - w - 7.12.2005

28

---