11 POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE


POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE

Zadania i funkcje postępowania przygotowawczego

*pierwsze stadium procesu, obecne tylko w przypadku przestępstw ściganych z oskarżenia publicznego.

Koncepcje ustawowego normowania postępowania przygotowawczego:

*realizację powyższego celu zapewnia możliwość zwrotu sprawy do uzupełnienia postępowania przygotowawczego w celu usunięcia istotnych braków

Cele postępowania przygotowawczego wg KPK:

Art. 297. § 1. Celem postępowania przygotowawczego jest:

  1. ustalenie, czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo,

czy został popełniony czyn i czy wyczerpuje znamiona przestępstwa? „uzasadnione podejrzenie”, konieczne do wszczęcia postępowania przygotowawczego ma się przerodzić w przekonanie o popełnieniu przestępstwa.

  1. wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy,

jeżeli sprawca nie zostanie wykryty, należy umorzyć postępowanie, a gdy nie można go ująć, dochodzi do zawieszenia postępowania

  3)   zebranie danych stosownie do art. 213 i 214,

  4)    wszechstronne wyjaśnienie okoliczności sprawy, w tym ustalenie osób pokrzywdzonych i rozmiarów szkody,

  5)    zebranie, zabezpieczenie i utrwalenie dowodów dla sądu tak, aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na pierwszej rozprawie głównej.

§ 2. W postępowaniu przygotowawczym należy dążyć także do wyjaśnienia okoliczności, które sprzyjały popełnieniu czynu.

+ cele całego postępowania karnego:

Art. 2. § 1. Przepisy niniejszego kodeksu mają na celu takie ukształtowanie postępowania karnego, aby:

  1)   sprawca przestępstwa został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności karnej, a osoba niewinna nie poniosła tej odpowiedzialności,

  2)   przez trafne zastosowanie środków przewidzianych w prawie karnym oraz ujawnienie okoliczności sprzyjających popełnieniu przestępstwa osiągnięte zostały zadania postępowania karnego nie tylko w zwalczaniu przestępstw, lecz również w zapobieganiu im oraz w umacnianiu poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego,

  3)   uwzględnione zostały prawnie chronione interesy pokrzywdzonego,

  4)   rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło w rozsądnym terminie.

§ 2. Podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne.

Zakres czynności przeprowadzanych w postępowaniu przygotowawczym może być ograniczony w następujących przypadkach:

§ 2. Jeżeli zachodzą warunki do wystąpienia z wnioskiem, o którym mowa w § 1, a w świetle zebranych dowodów wyjaśnienia podejrzanego nie budzą wątpliwości, dalszych czynności dowodowych w postępowaniu przygotowawczym można nie przeprowadzać; przeprowadza się jednak czynności, co do których zachodzi niebezpieczeństwo, że nie będzie można ich przeprowadzić na rozprawie.

§ 3. Uzasadnienie aktu oskarżenia można ograniczyć do wskazania okoliczności, o których mowa w § 1.

*z zastrzeżeniem czynności obowiązkowych:

Funkcje postępowania przygotowawczego:

Wszczęcie postępowania przygotowawczego

Podstawa

Art. 303 KPK - uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa.

Prawdopodobieństwo musi obejmować sam czyn, wypełnienie znamion przestępstwa oraz to, że karalność nie jest wyłączona.

Źródła informacji o przestępstwie

Na każdym ciąży społeczny obowiązek zawiadomienia o przestępstwie. Jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo użycia groźby lub przemocy, osoba zawiadamiająca może zastrzec dane dot. miejsca zamieszkania do wyłącznej wiadomości prokuratora.

Prawny obowiązek zawiadomienia dotyczy tylko przestępstw o szczególnej wadze jak np. zamach na byt RP czy wymuszenie terrorystyczne. Ponadto prawny obowiązek mają instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu (powinny także podjąć czynności konieczne zapobiegające zatarciu śladów i dowodów do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw), a także na organach inspekcji i kontroli oraz w określonych sytuacjach na sądzie.

Inne źródła informacji o przestępstwie:

Zawiadomienia mogą przybierać różną formę - ustną, pisemną, telefoniczną. Przyjęcie ustnego zawiadomienia wymaga sporządzenia protokołu, który może być wspólny z protokołem z zeznań zawiadamiającego jako świadka. W takim protokole można też zawrzeć wniosek o ściganie.

Czynności sprawdzające

Czasami określa się je jako postępowanie sprawdzające. Są podejmowane przed wszczęciem postępowania przygotowawczego, zmierzają do ustalenia, czy istnieje podstawa do jego wszczęcia. Jeżeli po ich przeprowadzeniu okaże się, że nie ma podstaw dla śledztwa czy dochodzenia, podejmuje się decyzję o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego.

Formy postępowania sprawdzającego:

W postępowaniu sprawdzającym nie przeprowadza się dowodu z opinii biegłego oraz czynności wymagających spisania protokołu, z wyjątkiem przyjęcia zawiadomienia lub wniosku o ściganie oraz przesłuchania zawiadamiającego w charakterze świadka.

Czynności sprawdzające powinny trwać nie dłużej niż 30 dni (termin instrukcyjny, ale jest zażalenie na bezczynność organu).

Organ może dokonać także sprawdzenia własnych informacji. jedyną różnicą jest to, że nie obowiązuje go wtedy termin, ani nie ma możliwości wykorzystania 2 pierwszych form związanych z osobą zawiadamiającego.

Postanowienie o wszczęciu

Wydaje się z urzędu albo na skutek zawiadomienia o przestępstwie, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie jego popełnienia. Musi określać czyn oraz jego kwalifikację prawną -> rozpoczyna fazę in rem.

Postanowienie o wszczęciu śledztwa wydaje prokurator (jeżeli zawiadomienie przyjmie Policja lub inne organy przewidziane w przepisach szczególnych, albo dysponują informacjami o przestępstwie, muszą je natychmiast przekazać prokuratorowi), a dochodzenia - organ uprawniony do jego prowadzenia. Postanowienie o wszczęciu dochodzenia może być zawarte w protokole z przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie i nie wymaga uzasadnienia.

Nie ma obowiązku powiadomienia o wszczęciu dochodzenia prokuratora, chociaż prowadzi on nadzór nad dochodzeniem w zakresie, w jakim sam go nie prowadzi oraz może objąć nadzorem postępowanie sprawdzające.

W sprawach o przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego, postanowienie o wszczęciu postępowania przygotowawczego może wydać tylko prokurator (ze względu na interes społeczny) i tylko on może skierować sprawę do sądu, chociaż może powierzyć niektóre czynności Policji.

Postanowienie o wszczęciu lub o odmowie wszczęcia należy wydać niezwłocznie (ryzyko zatarcia dowodów). Obowiązek ten pozostaje także aktualny po przeprowadzeniu postępowania sprawdzającego.

Faktyczne wszczęcie (dochodzenie w niezbędnym zakresie)

Dotyczy zarówno śledztwa i dochodzenia. Polega na przeprowadzeniu czynności zmierzających do zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa przed formalnym wydaniem postanowienia o wszczęciu postępowania. Muszą być jednak spełnione dwa warunki:

Wszczęcie postępowania następuje wraz z podjęciem pierwszej czynności, a w takiej formie może być prowadzone nie dłużej niż 5 dni. Do dokonywania tychże czynności jest uprawniony prokurator, Policja oraz inne organy. Po ich przeprowadzeniu, jeżeli sprawa wymaga formy śledztwa, musi być niezwłocznie przekazana prokuratorowi.

Późniejsze postanowienie o wszczęciu nie oznacza początku postępowania przygotowawczego, a jedynie przekształcenie dochodzenia w niezbędnym zakresie w dochodzenie lub śledztwo.

Przykładowe czynności podejmowane w dochodzeniu w niezbędnym zakresie:

Odmowa wszczęcia

Postanowienie o odmowie wszczęcia podejmuje się, gdy brak podstaw do wszczęcia. Może to nastąpić po złożeniu zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa lub po przeprowadzeniu czynności sprawdzających.

Okolicznościami uniemożliwiającymi wszczęcie postępowania są przeszkody procesowe, w szczególności brak czynu lub brak danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa.

Postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa wydaje prokurator lub Policja, a dochodzenia - uprawniony do jego prowadzenia organ. Każde postanowienie wymaga jednak zatwierdzenia przez prokuratora. Postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia może być zawarte w protokole z ustnego zawiadomienia o przestępstwie i z zeznań osoby zawiadamiającej jako świadka i nie wymaga uzasadnienia.

O odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia zawiadamia się instytucję, która złożyła doniesienie oraz pokrzywdzonego. Przysługuje im zażalenie na to postanowienie oraz prawo wglądu do akt.

Jeżeli w ciągu 6 tygodni zawiadamiający nie zostanie poinformowany o wszczęciu lub odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego, przysługuje mu zażalenie do prokuratora nadrzędnego lub powołanego do nadzoru nad organem, który przyjął zawiadomienie.

Formy postępowania przygotowawczego

Śledztwo

Obligatoryjnie przeprowadza się w sprawach

+ fakultatywnie O występki, w których prowadzi się dochodzenie, gdy prokurator tak postanowi ze względu na wagę lub zawiłość sprawy

Występki, w których nie prowadzi się dochodzenia:

Prokurator może powierzyć Policji przeprowadzenie określonych czynności śledztwa, śledztwa w określonym zakresie lub w całości, poza śledztwami dot. funkcjonariuszy (tylko określone czynności).

O zakresie powierzenia decyduje prokurator, ale Policja może dokonać w razie potrzeby także innych czynności.

Nie można powierzyć czynności związanych z przedstawieniem zarzutów, zmianą lub uzupełnieniem postanowienia o przedstawieniu zarzutów oraz zamknięciem śledztwa.

Prokurator może zastrzec do osobistego wykonania określone czynności śledztwa.

Śledztwo powinno trwać nie dłużej niż 3 miesiące. W uzasadnionych przypadkach jest możliwe jego przedłużenie przez prokuratora nadzorującego lub bezpośrednio przełożonego nad prowadzącym śledztwo, na dalszy czas oznaczony, ale nie dłużej niż rok. W szczególnie uzasadnionych przypadkach możliwe jest przedłużenie na dalszy czas oznaczony.

Dochodzenie

Prowadzi się w sprawach o przestępstwa należące do właściwości sądu rejonowego:

Zasadniczym organem prowadzącym dochodzenia jest Policja. Poza nią mogą prowadzić dochodzenia (ale tylko o ściśle określone czyny):

Dochodzenie może prowadzić także prokurator, stosuje się wtedy odpowiednio przepisy o przekazaniu czynności śledztwa.

Dochodzenie rejestrowe - przejaw oportunizmu - jeżeli dane zebrane w dochodzeniu w niezbędnym zakresie lub w trwającym przynajmniej 5 dni dochodzeniu nie stwarzają podstaw do wykrycia sprawcy w drodze dalszych czynności, można wydać postanowienie o umorzeniu dochodzenia i wpisaniu sprawy do rejestru przestępstw. Na takie postanowienie przysługuje zażalenie.

Jeżeli działania Policji, podejmowane na podstawie odrębnych przepisów, ujawnią podstawy do wykrycia sprawcy, dochodzenie podejmuje się na nowo i zawiadamia o tym podmiot, który złożył zawiadomienie. Nie ma natomiast obowiązku przesłania odpisu postanowienia prokuratorowi).

Instytucja przedstawienia zarzutów

Rozpoczyna fazę in personam. Osoba, której przedstawiono zarzuty, staje się podejrzanym. Podstawą do przedstawienia zarzutów jest uzasadnione podejrzenie, że czyn popełniła określona osoba.

Czynności składające się na instytucję przedstawienia zarzutów:

  1. sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów - powinno zawierać wskazanie podejrzanego, dokładne określenie zarzucanego mu czynu oraz wskazanie jego kwalifikacji prawnej

  2. niezwłoczne ogłoszenie jego treści podejrzanemu

* przed przesłuchaniem podejrzanego należy pouczyć o jego uprawnieniach i obowiązkach procesowych (pouczenie powinno mieć formę pisemną, a podejrzany potwierdza podpisem jego otrzymanie)

  1. przesłuchanie podejrzanego

  2. pouczenie podejrzanego o prawie żądania podania mu ustnie podstaw lub pisemnego uzasadnienia

  3. doręczenie uzasadnienia podejrzanemu i ustanowionemu obrońcy w terminie 14 dni - prawo do żądania uzasadnienia przysługuje podejrzanemu do czasu zawiadomienia go o terminie zapoznania się z materiałami śledztwa.

W dochodzeniu nie jest konieczne sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów, chyba, że podejrzany jest tymczasowo aresztowany. W takiej sytuacji przesłuchanie powinno się rozpocząć od poinformowania go o ich treści. Podobnie: przesłuchanie w charakterze podejrzanego w dochodzeniu w niezbędnym zakresie.

Jeżeli w toku postępowania okaże się, że:

wszystkie czynności składające się na przedstawienie zarzutów należy powtórzyć, z tym że w dochodzeniu nie jest konieczne wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów.

Uprawnienia stron i ich przedstawicieli

*dominuje zas. działania z urzędu, kontradyktoryjność jest ograniczona ->model procedury śledczej

wyłączenie jawności zewnętrznej, jawność wewnętrzna jest ograniczona (tak samo prawo do obrony)

Strony: pokrzywdzony i podejrzany. Określone uprawnienia przysługują też podmiotom niebędącym stronami:, np.:

Podejrzanym jest osoba, której przedstawiono zarzut popełnienia określonego przestępstwa.

Pokrzywdzonym jest osoba, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo.

Poszczególne uprawnienia stron:

  1. prawo podejrzanego do żądania przesłuchania go z udziałem ustanowionego obrońcy - dot. sytuacji, w których podejrzany ma już obrońcę. Może skorzystać z tego uprawnienia na każdym etapie postępowania przygotowawczego. Uważa się, że żądanie może zostać złożone raz, ale są sytuacje, które pozwalają na ponowne przesłuchanie z udziałem obrońcy np. uzupełnienie wyjaśnień, zmiana lub rozszerzenia zarzutów, usprawiedliwiona nieobecność obrońcy (niestawiennictwo obrońcy nie tamuje przesłuchania)

  2. prawo dostępu do akt, sporządzanie odpisów, kserokopii i odpłatne wydawanie uwierzytelnionych odpisów lub kserokopii - za zgodą org. prowadzącego post. przygotowawcze. Na odmowę udostępnienia akt przysługuje zażalenie.

  3. uprawnienie do składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa, przy czym stronom i ich przedstawicielom nie można odmówić udziału w tychże czynnościach. Wyjątkiem jest podejrzany pozbawiony wolności, jeżeli jego sprowadzenie nastręczałoby nadmiernych trudności.

  4. udział w czynnościach niepowtarzalnych - podejrzanego, pokrzywdzonego i ich przedstawicieli należy powiadomić i dopuścić do udziału w takich czynnościach, chyba, że zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub zniekształcenia dowodu w razie zwłoki (to samo dot. podejrzanego pozbawionego wolności). Dopuszczenie zachodzi z mocy prawa, nie są konieczne żadne wnioski.

*czynność sądowa w post. przygotowawczym: jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo, że świadka nie będzie można przesłuchać na rozprawie, org. prowadzący post. może zwrócić się do sądu o przesłuchanie go przez sąd.

Przesłuchanie nieletniego świadka i pokrzywdzonego - w sprawach o przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności oraz przeciwko rodzinie i opiece pokrzywdzonego <15 lat przesłuchuje się tylko raz, chyba, że na jaw wyjdą okoliczności, których wyjaśnienie wymaga ponownego przesłuchania, albo zażąda tego podejrzany, który w czasie pierwszego przesłuchania nie miał obrońcy. Przesłuchanie przeprowadza sąd przy udziale biegłego psychologa, a prawo udziału mają prokurator, obrońca i pełnomocnik pokrzywdzonego. Ta regulacja dotyczy wyłącznie przesłuchania w charakterze świadka.

Świadka <15 lat można przesłuchać w warunkach wyżej określonych w sprawach o przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej oraz o przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli jego zeznania mogą mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

  1. udział w przeprowadzaniu dowodu z opinii biegłego - stronom i ich przedstawicielom doręcza się postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego i zezwala na wzięcie udziału w jego przeprowadzeniu. Jeżeli opinia jest sporządzona na piśmie, umożliwia się stronom i ich przedstawicielom zapoznanie się z nią. Udziału można odmówić tylko podejrzanemu pozbawionemu wolności, jeżeli jego sprowadzenie nastręczałoby nadmiernych trudności.

  2. udział w innych czynnościach postępowania przygotowawczego - na żądanie podmiotu. Zgodę na udział w czynnościach wyraża organ prowadzący śledztwo lub dochodzenie. Ze względu na ważny interes śledztwa lub dochodzenia prokurator może wydać postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w określonej czynności (można odmówić udziału podejrzanemu pozbawionemu wolności…).

  3. uprawnienie do wnoszenia zażaleń

  4. uprawnienie do składania wniosków np. o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego; wniosek o skierowanie sprawy przez prokuratora do odpowiedniej instytucji w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego między podejrzanym a pokrzywdzonym. Org. prowadzący post. może tego dokonać także z własnej inicjatywy, ale za zgodą pokrzywdzonego i podejrzanego. Post. mediacyjne powinno trwać nie dłużej niż miesiąc, a jego czasu nie wlicza się do czasu trwania postępowania. Jego wynik może mieć znaczenie dla wystąpienia z wnioskiem o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy lub o warunkowe umorzenie postępowanie przez sąd na posiedzeniu.

  5. Uprawnienie pokrzywdzonego do złożenia w toku procesu karnego powództwa cywilnego oraz wniosku o zabezpieczenie roszczenia. Organ prowadzący postępowanie załącza pozew do akt sprawy, a postanowienie o jego przyjęciu wydaje dopiero sąd po wpłynięciu aktu oskarżenia, ale dniem zgłoszenia jest dzień zgłoszenia w post. przygotowawczym. W przedmiocie wniosku o zabezpieczenie orzeka prokurator, na jego postanowienie przysługuje zażalenie do sądu.

Instytucja zamknięcia śledztwa lub dochodzenia

Składa się z określonego ciągu czynności ,przeprowadzanych przez organ prowadzący postępowanie przygotowawcze, dokonywanych, jeżeli istnieją podstawy do zamknięcia (ma być sporządzony i wniesiony akt oskarżenia itp.).

Organ prowadzący postępowanie na wniosek podejrzanego lub jego obrońcy o końcowe zaznajomienie się z materiałami śledztwa powiadamia podejrzanego lub obrońcę o terminie końcowego zaznajomienia się, pouczając o prawie przejrzenia akt w terminie odpowiednim do wagi i zawiłości sprawy (min. 7 dni od doręczenia powiadomienia).

W czynnościach zaznajomienia podejrzanego z materiałami postępowania ma prawo uczestniczyć obrońca, ale nieusprawiedliwione niestawiennictwo jego lub podejrzanego nie tamuje dalszego postępowania.

Zaznajomienie polega na ustnym zreferowaniu przez organ zebranego materiału dowodowego. Podejrzany i obrońca mogą się wypowiadać na jego temat oraz składać oświadczenia i wyjaśniać wątpliwości. Jeżeli podejrzany chce na tym etapie złożyć wyjaśnienia, należy mu to umożliwić, natomiast końcowe przesłuchanie go nie zostało przewidziane. Z czynności zaznajomienia sporządza się protokół.

W ciągu 3 dni od zaznajomienia strony mogą składać wnioski o uzupełnienie śledztwa lub dochodzenia. Po upływie tego terminu, jeżeli nie zachodzi potrzeba uzupełnienia postępowania, wydaje się postanowienie o zamknięciu, które ogłasza się lub informuje o jego treści podejrzanego i jego obrońcę. W dochodzeniu nie jest konieczne postanowienie o zamknięciu, chyba, że podejrzany jest tymczasowoaresztowany.

Nadzór prokuratora nad postępowaniem przygotowawczym

Prokurator sprawuje nadzór nad postępowaniem w zakresie w jakim sam go nie prowadzi, a może także objąć nadzorem postępowanie sprawdzające. Niektóre czynności w postępowaniu, niezależnie od tego, jaki organ je prowadzi, mogą być dokonywane wyłącznie przez prokuratora, a inne muszą być przez niego zatwierdzone. Rozpoznaje on także większość zażaleń na postanowienia i inne czynności organów ścigania.

Trzy fazy postępowania, w których nadzór jest sprawowany:

  1. w toku postępowania przygotowawczego

prokurator ma obowiązek sprawowania nadzoru nad prawidłowym i sprawnym przebiegiem całego postępowania. Może w szczególności:

  1. w zakresie decyzji kończących to stadium - odpowiedzialność prokuratora za te decyzje

  2. w zakresie prawomocnych postanowień o umorzeniu

Rola sądu w stadium postępowania przygotowawczego

Uprawnienia kontrolne sądu w postępowaniu przygotowawczym są jedną z gwarancji prawidłowego wymiaru sprawiedliwości. Przejawiają się w trzech płaszczyznach:

  1. Kontrola czynności organów prowadzących postępowanie przygotowawcze i wyciąganie konsekwencji prawnych ze spostrzeżonych uchybień (prawo uchylenia lub zmiany decyzji)

  2. Podejmowanie czynności procesowych, niemających charakteru decyzji procesowych, zastrzeżonych dla sądu

  3. Podejmowanie decyzji procesowych, będących wynikiem uprzedniej kontroli i oceny działań podjętych w postępowaniu przygotowawczym pod względem prawnym i merytorycznym i które podlegają dalszej kontroli instancyjnej

*gwarancja zasady legalizmu - zażalenie pokrzywdzonego oraz instytucji, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie na odmowę wszczęcia postępowania przygotowawczego oraz zażalenie stron na postanowienie o umorzeniu śledztwa lub dochodzenia -> rozpatruje sąd.

Inne zażalenia rozpatrywane przez sąd:

Na postanowienia prokuratora:

oraz na zatrzymanie osoby

Do kompetencji sądu należy także wydawanie postanowień o:

Sąd decyduje o umorzeniu postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających wobec podejrzanego, który dopuścił się czynu w stanie niepoczytalności oraz o warunkowym umorzeniu po przeprowadzonym postępowaniu przygotowawczym.

Ponadto sąd przesłuchuje świadka, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo, że nie będzie można go przesłuchać na rozprawie, nieletniego pokrzywdzonego oraz podejrzanego przed zastosowaniem tymczasowego aresztowania.

Wszystkich powyższych czynności dokonuje na posiedzeniu sąd powołany do rozpoznania danej sprawy w I instancji, chyba, że ustawa stanowi inaczej.

Sąd dokonuje czynności jednoosobowo przy rozpatrywaniu zażaleń na czynności post. przygotowawczego, chyba, że ustawa stanowi inaczej.

Sporządzenie skargi zasadniczej i jej wniesienie do sądu

Skarga jest żądaniem wniesionym do sądu przez uprawnionego oskarżyciela o wszczęcie postępowania sądowego i ustalenie odpowiedzialności określonej osoby za określone zarzucane jej przestępstwo. Może być wniesiona albo przez uprawniony organ państwa albo pokrzywdzonego. Zawiera oświadczenie wiedzy oskarżyciela o popełnionym przestępstwie oraz oświadczenie woli ścigania.

Funkcje skargi:

  1. Inicjująca (impulsu procesowego) - konsekwencja zaliczenia do przesłanek procesowych. Rozpoczyna postępowanie jurysdykcyjne, które może być zakończone tylko rozstrzygnięciem sądu. Odstąpienie oskarżyciela publicznego od skargi nie wiąże sądu.

  2. Programowa (obowiązku procesowego) - obliguje sąd do podjęcia działalności procesowej, a także do rozpatrzenia sprawy w granicach podmiotowych i przedmiotowych (niezmienność przedmiotu określonego w skardze, obowiązek niedzielenia go) tj. musi objąć postępowaniem wszystkie osoby i wszystkie czyny określone w skardze.

  3. Informacji procesowej - związana z zas. kontradyktoryjności i jawności. Skarga stanowi informację o przedmiocie postępowania dla stron, ich przedstawicieli, publiczności i innych osób uczestniczących w procesie. Informuje o osobie oskarżonego, zarzucanym mu czynie oraz dowodach.

Oskarżyciel publiczny zawiadamia o wniesieniu aktu oskarżenia strony oraz instytucję zawiadamiającą o popełnieniu przestępstwa. Pokrzywdzonego poucza się o możliwościach wystąpienia w post. jurysdykcyjnym jako powód cywilny czy oskarżyciel posiłkowy.

Oskarżony na doręczony mu akt oskarżenia może w ciągu 7 dni wnieść pisemną odpowiedź do akt sprawy. O jej treści informuje przewodniczący składu sędziowskiego po odczytaniu aktu oskarżenia.

  1. Bilansująca - podsumowanie postępowania przygotowawczego, bo sporządza się ją tylko wtedy, kiedy zgromadzony w śledztwie czy dochodzeniu materiał dowodowy stanowi podstawę do wniesienia jej do sądu.

W ciągu 14 dni od zamknięcia postępowania przygotowawczego lub otrzymania sporządzonego przez Policję aktu oskarżenia prokurator sporządza lub zatwierdza otrzymany akt oskarżenia i wnosi go do sądu albo wydaje postanowienie o umorzeniu, zawieszeniu albo uzupełnieniu śledztwa lub dochodzenia. W przypadku, gdy podejrzany jest tymczasowo aresztowany, termin wynosi 7 dni (oba instrukcyjne), a 14 dni przed upływem terminu stosowania tego środka zabezpieczającego.

W dochodzeniu uproszczonym akt oskarżenia sporządzają i wnoszą do sądu uprawnione organy, chyba, że prokurator postanowi inaczej.

Zwykły akt oskarżenia

Wymaga formy pisemnej (wyjątek: proces wpadkowy).

Wzorce układu:

Składniki:

    1. określenie oskarżonego (imię, nazwisko, inne dane osobowe, dane o środku zapobiegawczym)

    2. dokładne określenie zarzucanego czynu (czas, miejsce, sposób popełnienia, skutki, wysokość szkody, ewentualna informacja o powrocie do przestępstwa)

    3. kwalifikacja prawna

    4. właściwy miejscowo i rzeczowo sąd

    5. uzasadnienie (fakty i dowody, na których opiera się oskarżenie, w razie potrzeby wyjaśnienie podstawy prawnej)

*metody uzasadniania: