Idea przedsiębiorczości w wymiarze teoretycznym i praktycznym

Przedsiębiorstwo rozumiane jest jako jednostka gospodarcza mająca osobowość prawną, wyodrębnioną pod względem ekonomicznym, organizacyjnym i terytorialnym, nastawiona na osiąganie zysku ze swej działalności produkcyjnej i/lub usługowej oraz dysponująca określonym majątkiem. Przedsiębiorstwo jest podmiotem gospodarczym produkującym i (lub) sprzedającym - na rachunek i ryzyko właściciela - dobra i (lub) usługi, którego wyłącznym lub jednym z wielu celów jest osiąganie zysków.

Człowiekiem, który tworzy przedsiębiorstwo lub obejmuje nad nim kontrolę jest przedsiębiorca. Dostrzega on sprzyjające interesom okazje i wykorzystuje je, oraz jest siłą motoryczną zmian i postępu gospodarczego. Wstępnym warunkiem stania się przedsiębiorcą jest umiejętność pozyskania - niekoniecznie posiadania - niezbędnych do uruchomienia przedsięwzięcia zasobów.

Przedsiębiorcę wyróżniają niektóre cechy i funkcje związane z własnością i gospodarowaniem kapitałem. Są to:

1. Prywatna własność środków produkcji, czyli posiadanie własnego kapitału.

2. Motyw działania, którym jest usilne dążenie do wzbogacenia się, czyli do pomnażania kapitału.

3. Mechanizm działania polegający na stałym inwestowaniu posiadanych lub pożyczonych pieniędzy w określone przedsięwzięcia, najczęściej w produkcję dóbr i usług, na kierowaniu tymi procesami i sprzedaży wytworów.

4. Generowanie zysku (długo- i krótkookresowego), a więc dodatniej różnicy między kwotą uzyskaną ze sprzedaży a poniesionymi kosztami.

5. Niepewność zysku wiążąca się z ryzykiem inwestowania zasobów, grożąca stratami, które pokrywa się z własnego kapitału.

Przedsiębiorca osiągający sukces charakteryzuje się takimi cechami, jak:

• silna potrzeba osiągnięć,

• wytrwałość, determinacja,

• potrzeba autonomii,

• umiarkowana skłonność do ryzyka,

• zaufanie do własnych zdolności kontrolowania zdarzeń,

• zorientowanie na okazje,

• umiejętność przyjmowania porażki i wyciągania z niej wniosków,

• optymizm życiowy (mimo okresowych porażek) i entuzjazm w pracy,

• kreatywność i innowacyjność,

• zdolności przywódcze.

Przedsiębiorczość, to dążność (zdolność) do pomnażania kapitału w drodze podejmowania i rozwiązywania w sposób twórczy i nowatorski nowych problemów, materializująca się w postaci innowacji, umiejętności wykorzystania pojawiających się szans i okazji, unikania zagrożeń oraz elastycznego przystosowania się do zmieniających się warunków.

Przedsiębiorczość to działalność wyróżniająca się :

• aktywnością i dynamizmem,

• innowacyjnością, poszukiwaniem zmian i reagowaniem na nie,

• postrzeganiem szans i ich wykorzystywaniem, niezależnie od posiadanych zasobów (w danej chwili),

• gotowością do podejmowania ryzyka, której głównym motywem działania jest pomnażanie kapitału.

Wyróżniamy dwa typy przedsiębiorczości:

1. Indywidualna, którą odnosimy do działań przedsiębiorców - właścicieli małych firm,

2. Dużych organizacji gospodarczych, które nie są zarządzane bezpośrednio przez właściciela, lecz działają pod profesjonalnym kierownictwem. Najczęściej ten rodzaj przedsiębiorczości określa się mianem przedsiębiorczości wewnętrznej.

Przedsiębiorczość jest ważna w każdym społeczeństwie, w różnych warunkach polityczno-ekonomicznych, w każdym miejscu kuli ziemskiej, na każdym etapie rozwoju cywilizacyjnego i gospodarczego.

Przedsiębiorczość ma ogromne znaczenie w życiu człowieka - niezależnie od jego wieku, płci, zawodu, pozycji społecznej, stanu konta bankowego.

Głównym celem każdego przedsiębiorstwa jest przetrwanie i rozwój.

Wyodrębnić tu należy:

1. cele ekonomiczne:

• długoterminowy i krótkoterminowy zysk,

• poprawa rentowności,

• poprawa pozycji na rynku,

• wzrost produktywności czynników wytwórczych,

• innowacyjność.

cele techniczno-produkcyjne:

• maksymalizacja produkcji,

• poprawa produkcji,

• poprawa jakości,

• reprodukcja zasobów kapitałowych.

• cele społeczne:

• cele ogólnospołeczne,

• cele załogi.

4. cele regionalne i ekonomiczne:

• rozwój infrastruktury komunalnej i regionalnej,

• aktywizacja regionu,

• ochrona i odnowa środowiska,

• racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody.

Sukcesy przedsiębiorstw wiążą się dzisiaj ściśle z jakością zarządzania. Zarządzanie jest rozumiane jako sterowanie procesami, zasobami i informacjami w organizacji dla osiągnięcia przez nią zamierzonych celów w warunkach istniejących możliwości i ograniczeń oraz zgodnie ze społeczną racjonalnością działań gospodarczych. W praktyce zarządzanie oznacza zestaw działań obejmujący planowanie, tj. kierowanie ludźmi i kontrolowanie. Działania te są skierowane na zasoby organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne) w celu osiągnięcia jej zamierzeń i zadań w sposób sprawny i skuteczny.

Profesjonalne, przedsiębiorcze zarządzanie, polegające na poszukiwaniu i wykorzystaniu nowych idei i rozwiązań dotyczących produktów i usług, metod produkcji i organizacji, źródeł zaopatrzenia oraz form marketingu i sprzedaży, stanowi niewątpliwie naszą największą nadzieję na gospodarczą produktywność i społeczną zdolność w warunkach „nowego ładu”, jaki powstaje w wyniku wprowadzenia reguł gospodarki rynkowej i przekształcenia starego systemu wartości. Stąd też społeczeństwo nasze przywiązuje duże znaczenie do kwalifikacji i umiejętności menedżerów. [1]

Działalność menedżera powinna być skuteczna i sprawna. Powinien on umieć wybierać właściwe cele działania i prawidłowo działać.

Kluczem do powodzenia przedsiębiorstwa jest skuteczność, czyli wybieranie właściwych rzeczy do zrobienia, a dopiero potem nadanie sprawności wszelkim siłom tkwiącym w zasobach przedsiębiorstwa i eliminowanie jego słabości po to, żeby osiągnąć efekt zespolonego działania.

Według P.F. Druckera, skuteczni menedżerowie odznaczają się następującymi cechami:

• wiedzą na czym schodzi im czas,

• koncentrują się na świecie zewnętrznym organizacji,

• budują sukces firmy na zaletach,

• koncentrują się na głównych dziedzinach,

• podejmują skuteczne decyzje.[1]

Aby przedsiębiorstwo działało skutecznie należy tworzyć skuteczne style zarządzania, biorą pod uwagę nowe realia, możliwości, zagrożenia, jakie pojawiają się w środowisku działania firmy. W naszym kraju nie ma jeszcze wyraźnie wykształconego nowoczesnego stylu zarządzania, odpowiadającego potrzebom i wymaganiom gospodarki rynkowej. Istniejący obecnie styl

zarządzania opiera się zbyt mocno na instrumentach finansowych i fiskalnych, które nie zachęcają do tworzenia i zyskownego lokowania kapitału dla osiągnięcia przeszłych korzyści.

Zainteresowanie przedsiębiorczością w Polsce, podobnie jak w pozostałych krajach postkomunistycznych, stale wzrasta, chociaż doświadczenia wielu drobnych przedsiębiorców mogą być różnorodnie oceniane. W praktyce gospodarczej przeważają doświadczenia pozytywne, obok niewątpliwych i znaczących sukcesów wielu przedsiębiorstw doznaje jednak niepowodzeń, co w gospodarce rynkowej jest jednak zjawiskiem normalnym. Niepowodzenia przedsiębiorców na rynku wewnętrznym i na rynkach zagranicznych nie są oczywiście zjawiskiem wyłącznie polskimi nie ograniczają się tylko do posiadaczy drobnych kapitałów. Nawet bowiem na liście stu największych przedsiębiorstw świata zdarzają się zmiany, które spychają niektórych potentów do roli przedsiębiorstw średnich, lub powodują ich bankructwo. Kto podejmuje działania przedsiębiorcze, ten liczy z reguły na sukces, ale nie można wykluczyć ewentualnego niepowodzenia. Taka jest bowiem istota działalności przedsiębiorczej.

Podstawową cechą przedsiębiorczości jest tworzenie nowej rzeczywistości gospodarczej w oparciu o autentyczne informacje lub poprzez naśladowanie i kopiowanie rozwiązań już istniejących. Współcześnie rozumienie przedsiębiorczości, że traktowana ona jest jako proces inicjowania raz dokonywania zmian. Przedsiębiorczość wiąże się ściśle ze zdobyciem środków niezbędnych do finansowania przedsięwzięć. Tak więc podstawą osiągnięcia sukcesu finansowego firmy jest umiejętne zarządzanie kapitałem własnym lub obcym oraz zdobywanie nowych środków na rozwój firmy. [2]

Polsce potrzebny jest nowy styl zarządzania bardziej pobudzający totalną przedsiębiorczość (innowacyjność), która staje się dzisiaj podstawową filozofią gospodarczą, stwarza ona bowiem siłę nabywczą będącą najważniejszym zasobem każdej gospodarki.

B. Wawrzyniak podkreśla, że przedsiębiorcze przedsiębiorstwa i przedsiębiorczych kierowników może jedynie kreować i kształtować obowiązujący w danym kraju system zarządzania. Ten system przenosi bowiem wartości - ideały do praktyki, w której przecież następuje rozstrzygnięcie, czy jest przedsiębiorczość, czy jej nie ma. Dobór systemu zarządzania musi być dokonany z punktu widzenia preferowanego systemu wartości, a nie odwrotnie. Dopóki nie ma jasno określonego układu wartości będącego systemem, dopóty niemożliwe jest zaprojektowanie logicznego systemu zarządzania. Wybory muszą być dokonane w sferze wartości, a nie w zasadach i technologiach zarządzania. [1]

Skuteczne zarządzanie firmą powinno być oparte na regułach prakseologicznych i ekonomicznych oraz powinno uwzględniać podzielane wartości i normy współżycia w firmie.

Obecnie podstawą zarządzania staje się innowacyjność i elastyczność działania. Zawodzą gotowe recepty, a wiele wcześniej stosowanych rozwiązań prowadzących do sukcesów odchodzi w przeszłość. Zaczyna się liczyć inwencja i wyobraźnia ludzi - menedżerów, samodzielność ich działania, zdolność do odkrywania i poznawania szans, jakie oferuje im przyszłość, wymagająca mądrego działania w warunkach niepewności.

Każda firma pragnie osiągnąć sukces. Podejmując więc jakąś działalność, ma nadzieję na osiągnięcie sukcesu, wynikającą z rozpoznania szans, jakie stwarza otoczenie i wiara we własne możliwości pokonania trudności, które mogą się pojawić w realizacji postawionego sobie celu.

Sukces firmy jest zwykle rezultatem wielu przyczyn występujących jednocześnie i zależy on zarówno od czynników zależnych od kierownictwa firmy (czynniki endogeniczne), jak i od niego niezależnych (czynniki egzogeniczne).

Czynniki zależne od kierownictwa to głównie: koncepcja asortymentowo-rynkowa, strategia rozwoju, organizacja produkcji, rozdział zasobów, polityka cenowa, system motywowania pracowników, struktura organizacyjna, styl kierowania itp. Czynniki niezależne zaś to przede wszystkim: polityka rządu, zmiany popytu, odsetki, kursy wymiany walut, koszty surowców, przepisy dotyczące płac, podatki, postawa związków zawodowych, rynek pracy itp. [1]

Bardzo ważną rolę w samorozwoju przedsiębiorstwa spełniają klienci. Sukcesy firmy w znacznym stopniu zależą od spełniania ich życzeń i dysponowaniem odpowiednimi miejscami zbytu, aby dany towar mógł do nich szybko docierać i zaspokajać ich potrzeby.

Tylko niektóre przedsiębiorstwa potrafią się dostosować do obecnych wymagań rynkowych, gdzie zaostrza się konkurencja. Do rozwiązań problemów należy już dochodzić często nawet poprzez próby czynione w trakcie działań podejmowanych w ograniczonym zakresie. Dlatego bardzo ważne jest wzbogacanie wiedzy i umiejętności myślenia systemowego.

Dobre szanse na uzyskanie sukcesu mają te firmy, które potrafią się uczyć szybciej niż konkurenci.

Poszukując możliwości osiągania sukcesu należy skoncentrować się nie na tym, co dało sukces innym, lecz na własnych możliwościach i starać się panować nad nimi. Każde przedsiębiorstwo ma swój własny, nieco odmienny od innych, system funkcjonowania, w którym są słabe i mocne punkty. One to określają jego możliwości. Możliwości te są takim samym składnikiem przedsiębiorczej działalności, jak zasoby pracy, finanse czy technika, lecz istnieją tylko wtedy, gdy się o nich wie. [1]

-6-

Współczesne przedsiębiorstwo napotyka w realizacji swoich celów różne utrudnienia. Wiążą się one głównie z nasyceniem rynku i rywalizacją o klienta, koniecznością postępowania etycznego oraz potrzebą społecznie odpowiedzialnego działania. Przedsiębiorstwo powinno więc przestrzegać określonych norm, przepisów i zasad. Ponosić określone koszty, wycofywać się z pewnych zakresów działania, rezygnować z przedsięwzięć zapewniających korzyści, ale ocenianych jako nieetyczne bądź niezgodne z prawe. Musi się więc stawać organizacją etyczną.




[1] „Zarządzanie w praktyce” Józef Penc

[2] „Przedsiębiorczość w teorii i praktyce gospodarczej” pod redakcją Wacława

Grzybowskiego

---