1. Rola infrastruktury transportu w rozwoju gospodarki

Transportowe inwestycje infrastrukturalne są bardzo kapitałochłonne i w związku z tym przedsiębiorstwa transportowe nie są w stanie ich finansować. Podstawowym inwestorem infrastruktury jest państwo lub władze lokalne. Inwestorami mogą być również wyspecjalizowane instytucje zarządzane przez państwo. Konieczność inwestowania przez państwo lub podmioty komunalne wynika również z faktu że składniki tej infrastruktury maja charakter wszechobejmujący i będą służyć dobru ogólnogospodarczemu i ogólnospołecznemu wszystkim jednostkom gospodarczym i pozagospodarczym.

2. Elementy infrastruktury transportu kolejowego

1. linie kolejowe (tory z podkładami) wraz z budowlami inżynierskimi (mosty, wiadukty, tunele, przepusty, przejazdy kolejowe),

2. urządzenia zabezpieczenia ruchu i łączności, sygnalizacja, sieć energetyczna (trakcja), sieć wodno-kanalizacyjna,

3. stacje (osobowe i towarowe - łącznie z peronami, placami utwardzonymi, etc.), terminale intermodalne, bocznice kolejowe, posterunki odgałęźne i odstępowe.

3. Kategorie linii i torów kolejowych

Kategorie		Kryteria kwalifikujące
linii	torów	prędkość maksymalna [km/h]	obciążenie roczne [mln ton brutto]
magistralne	0	≥ 120	≥ 25
pierwszorzędne	1	80 do 120	10 do 25
drugorzędne	2	60 do 80	3 do 10
znaczenia miejscowego	3	≤ 60	≤ 3
---	4	pozostałe tory

Podział linii kolejowych ze względu na ilość torów

• jednotorowe (zdolność przepustowa - 36 par pociągów na dobę)

• dwutorowe (zdolność przepustowa - 120 par pociągów na dobę)

• wielotorowe

Podział linii kolejowych pod względem układu w terenie:

• nizinne (pochylenie toru nie większe niż 10‰)

• podgórskie (pochylenie toru nie większe niż 15‰)

• górskie (pochylenie toru ponad 15‰)

Podział linii kolejowych ze względu na szerokość toru:

• normalnotorowe - 1435 mm

• szerokotorowe (Hiszpania 1668 mm, Irlandia 1600 mm, były ZSRR 1520 mm)

• wąskotorowe (głównie 1000 mm, 1067 mm, 750 mm, 600 mm)

Tory kolejowe na stacji dzielą się na:

• główne

- zasadnicze

- dodatkowe

4. boczne

- rozrządowe

- ładunkowe

- postojowe

- trakcyjne

- warsztatowe

- magazynowe

- łącznicowe

- inne

5. specjalnego przeznaczenia

- tory i żeberka ochronne

- tory dojazdowe do bocznic

- tory bocznicowe

- tory ładowni

4. Systemy zasilania trakcji kolejowej w Europie

Przy zasilaniu sieci trakcyjnej stosuje się z reguły dwa rodzaje zasilania: dwustronne i jednostronne. Oba rodzaje mogą być stosowane na liniach jedno- i więcej torowych.
Przy zasilaniu kolejowych linii zelektryfikowanych prądem stałym stosuje się z reguły zasilanie dwustronne. Przy zasilaniu linii kolejowych zelektryfikowanych prądem przemiennym o częstotliwości 50Hz stosuje się zasilanie dwustronne lub jednostronne w zależności od rodzaju transformatorów w podstacjach. W ostatnio stosowanych rozwiązaniach przeważa zasilanie jednostronne. Przy zasilaniu linii kolejowych zelektryfikowanych prądem przemiennym o częstotliwości obniżonej 16,2/3Hz (lub 25Hz) stosuje się jako regułę:

• przy zasilaniu z własnych elektrowni - zasilanie dwustronne;

• przy zastosowaniu w podstacji przetwornic obrotowych - zasilanie jednostronne.

5. Elementy nawierzchni kolejowej i ich krótka charakterystyka

Nawierzchnia kolejowa jest to zespół konstrukcyjny, składający się z szyn, podkładów, złączek i podsypki. Elementy te służą do zbudowania toru szynowego, który stanowią dwa równoległe toki szynowe, ułożone w ustalonej między nimi odległości. Tor ma odpowiednie położenie w planie i profilu. Tor w planie składa się z odcinków prostych i krzywych (onejmujących łuki z krzywymi przejściowymi), w profilu zaś - z odcinków położonych w poziomie i na pochyleniu (wzniesienia i spadki) oraz z załomów profilu podłużnego. Do nawierzchni kolejowej zalicza się także rozjazdy oraz skrzyżowania torów. W skład drogi kolejowej wchodzą także przejazdy kolejowe.

Podstawowym elementem nawierzchni są szyny. Zadaniem szyn jest umożliwienie toczenia sią kół pojazdów i nadawanie im kierunku biegu oraz przekazywanie nacisków kół na podkłady pośrednio przez podkładki szynowe. Szyny są przymocowywane do podkładów za pomocą złączek przytwierdzających, którymi są: podkładki szynowe, wkręty lub haki, śruby stopowe, łapki i pierścienie sprężyste. Oprócz złączek przytwierdzających są również złączki szynowe, tj. łubki, śruby łubkowe i pierścienie sprężyste, których zadaniem jest połączenie szyn ze sobą. Przy nowszych typach nawierzchni stosowane są podkładki zakładane między stopkę szyny a podkładkę szynową w celu zwiększenia oporów tarcia.
Podkłady ułożone w ustalonych odstępach poprzecznie do osi toru przejmują naciski kół na szyny, przekazywane za pośrednictwem podkładek i przytwierdzeń szynowych, przenoszą te naciski na warstwę podsypki, a ponadto zapewniają prawidłowe szerokości toru. Zamiast podkładów mogą być stosowane inne elementy podparcia szyn, np. płyty betonowe. Szyny przytwierdzone do podkładów za pomocą złączek stanowią przęsła torowe, które następnie są układane na podsypce.
Podsypka ma za zadanie: uzyskanie wymaganego położenia toru w planie i profilu, przejęcie nacisków kół pojazdów z podkładów z przekazaniem ich na torowisko, szybkie odprowadzenie wód opadowych oraz przeciwdziałanie przesunięciom podłużnym i poprzecznym toru.
Do nawierzchni kolejowej zalicza się także elementy dodatkowe stosowane w szczególnych przypadkach, jak prowadnice w łukach o małych promieniach, przyrządy wyrównawcze na mostach, oprórki przeciwpełzne itp. Do nawierzchni zalicza się także rozjazdy i skrzyżowania torów.

6. Urządzenia połączeń i skrzyżowań torów

Rozjazdy i skrzyżowania Rozjazdy stanowią konstrukcję, umożliwiającą przejazd pojazdów szynowych z jednego toru na drugi. Skrzyżowania umożliwiają przecięcie wzajemne dwóch torów w poziomie. Rozjazdy dzielą się na: rozjazdy zwyczajne, rozjazdy podwójne, rozjazdy łukowe i rozjazdy krzyżowe. Rozjazdy zwyczajne Rozjazdy zwyczajne mają dwa kierunki jazdy: na tor zasadniczy (prosty) i tor zwrotny (łukowy). W zależności od kierunku odgałęzienia się toru zwrotnego wyróżnia się rozjazdy prawostronne i lewostronne. Rozjazd zwyczajny składa się z trzech zasadniczych części: zwrotnicy, szyn łączących i krzyżownicy.
Zwrotnica zbudowana jest z dwóch ruchomych iglic i dwóch nieruchomych opornic. Położenie iglic decyduje o tym, na który tor wjedzie pociąg. Jedna z iglic jest prosta, druga zaś - łukowa. Przestawianie zwrotnicy realizowane może być zdalnie (z nastawni) lub na miejscu (ręcznie). Do zdalnego przestawnia służą napędy elektryczne lub pędnie, łączące rozjazd z nastawnią. Z reguły iglice produkuje się ze specjalnych kształtowników walcowanych. Kształtownik poddawany jest obróbce w celu nadania iglicy zmiennego przekroju. Niektóre zarządy kolejowe, na przykład koleje holenderskie, stosują iglice wykonane z typowego przekroju szyny. Iglice łączą się z szynami łączącymi. Możliwe są następujące rodzaje połączeń: czopowe, sprężyste i, najczęściej obecnie stosowane, szynowo sprężyste. W miejscu przecięcia się toków szynowych w rozjazdach stosuje się urządzenie zwane krzyżownicami, które umożliwiają swobodne przejście w jednym poziomie kół taboru przez miejsce krzyżowania się szyn. Krzyżownica składa się z dzioba, dwóch szyn skrzydłowych i dwóch kierownic. W krzyżownicy tradycyjnej konstrukcji istnieje nieciągłość toku. Prawidłowe prowadzenie zestawu kołowego jest zapewniane przez kierownicę. Mimo to przy przejściu przez krzyżownicę występują uderzenia kół o dziób krzyżownicy. Z tego powodu dziób krzyżownicy i szyny skrzydłowe są utwardzane przez obróbkę cieplną, co poprawia ich odporność na zużycie. Stosowane są również krzyżownice z dziobami z stali wysokomanganowej (tzw. stali Hadfielda) odpornej na zużycie mechaniczne. Na liniach wysokich prędkości układa się rozjazdy z krzyżownicą ruchomą. Krzyżownica taka jaka jest przestawiana w zależności od kierunku jazdy, dzięki czemu nie ma nieciągłości toku szynowego. Szyny łączące, służące połączeniu bloku zwrotnicy z krzyżownicą, nie różnią się konstrukcyjnie od zwykłych szyn. Rozjazdy układa się na podrozjazdnicach wykonanych z drewna miękkiego (sosnowego) lub twardego (dębowego lub azowe). Obecnie coraz szersze zastosowanie znajdują podrozjazdnice betonowe. Celowość ich stosowania wynika z potrzeby zapewnienia tych samych warunków podparcia, zarówno w torze, jak i w rozjeździe.
Skrzyżowania torów i rozjazdy krzyżowe Skrzyżowanie torowe układane jest w miejscu przecięcia się dwóch torów w jednym poziomie. Składa się ono z dwóch krzyżownic zwyczajnych, dwóch krzyżownic podwójnych oraz torów łączących Rozjazd krzyżowy powstaje poprzez wbudowanie w skrzyżowanie torowe pojedynczych lub podwójnych połączeń przecinających się torów. W pierwszym wypadku powstaje rozjazd krzyżowy podwójny. Układy geometryczne rozjazdów Rozjazdy dzielą się według: • typu szyn z których wykonano rozjazd, • promienia łuku toru zwrotnego w rozjeździe, • skosu, mierzonego wartością tangensa kąta zwrotnego między osiami torów zasadniczego i zwrotnego. Informacje te podaje się w opisie rozjazdu. Na przykład oznaczenie S49-300-1:9określa rozjazd z szyn typu S49, o promieniu toru zwrotnego 300 m i skosie 1:9. Na kolejowych planach sytuacyjnych i schematycznych rozjazdy zaznacza się symbolicznie w sposób podany na rysunku. Podstawowe typy rozjazdów stosowanych na PKP i wybranych krajach zagranicznych zestawiono na tablicy.

7. Podział kolejowych punktów eksploatacyjnych

SIEĆ KOLEJOWA - powiązane ze sobą linie kolejowe , za pomocą punktów eksploatacyjnych wraz z urządzeniami niezbędnymi dla wypełnienia zadań transportowych i ruchowych.

PUNKTY EKSPLOATACYJNE - el. sieci służące do wykonywania zadań transportowych (przewozu osób i ładunku) i zadań ruchowych (czynności tehcnicznych związanych z przewozami)

POSTERUNKI RUCHU - regulują ruch pociągów ,zapewniając jego bezpieczeństwo oraz odpowiednią przepustowość linii kolejowej

POSTERUNKI NASTĘPCZE- decydują o nastepstwie ruchu pociągów ,określają odległość między kolejnymi pociągami,zapobiegają ich ruchowi naprzeciw siebie po tym samym szlaku i torze , dbają aby między dwoma posterunkami znajdował się tylko 1 pociąg.

POSTERUNKI BOCZNICOWE - służą do obsługi odgałęziających się bocznic kolejowych i zapowiadania pociągów bocznicowych na szlaku(posterunki są czynne tylko okresowo)

POSTERUNKI OSŁONNE - służą do zapewnienia bezpieczeństwa na skrzyżowaniach linii kolejowych poza terenem stacyjnym .Wyróżniamy posterunki oslonne obsługiwane z miejsca i obsługiwane z odległości.

POSTERUNKI ZAPOWIADAWCZY - wskazują kolejność w jakiej mają przejeżdżać pociągi.Posterunkami zapowiadawczymi są stacje i posterunki odgałężne.Część lini kolejowej między dwoma sąsiednimi posterunkami zapowiadawczymi nazywamy szlakiem.

POSTERUNKI ODSTĘPOWE - Dla zwiększenia przepustowości szlaku dzieli się go na odstępy. Na końcach odstępów urządza się posterunki odstępowe , które dzielą się na obsługiwane i samoczynne.

POSTERUNKI ODGAŁĘŻNE - służą do obsługi linii poza stacjami (np. przy przejściu lini dwutorowej w jednotorową lub odwrotnie.

STACJA KOLEJOWA - jest posterunkiem ruchu następczym zapowiadawczym ,którego czynności polegają na regulowaniu następstwa i wyznaczaniu kolejności pociągów; obszar komunikacji lądowej obejmujący określony układ torowy wraz z obiektami i urządzeniami ,przewidziany do wykonania określonej pracy ruchowej i przewozowej.

PUNKTY HANDLOWE - punkty eksploatacyjne służące do obsługi podróżnych i do wykonywania czynności ładunkowych

PRZYSTANEK OSOBOWY - przeznaczony jest do wsiadania i wysiadania pasażerów na szlaku. Może być urządzony przy posterunku odgałężnym , bocznicowym, odstępowym, osłonnym, lub na mijance lub na stacji zamkniętej dla potrzeb techniczno- ruchowych.

BOCZNICA - (na stacji lub na szlaku ) ma takie samo przeznaczenie jak ładownia , lecz jest używana przez jej posiadacza ; może być urzadzona przy posterunkach.

ŁADOWNIA - przeznaczona jest do ładowania lub wyładowywania przesyłek na szlaku. Może być usytuowana przy posterunku (jak przystanek ) , albo przy przystanku osobowym na szlaku.

8. Narysuj przekrój drogi kolejowej jednotorowej

9. Klasyfikacja stacji kolejowych

Stacje dzielone są na kategorie w zależności od wielkości i wykonywanej na nich pracy na:

• towarowe

• pasażerskie

• rozrządowe

• manewrowe

10. Rola i zadania stacji rozrządowych

Stacje rozrządowe to stacje, na których prowadzona jest praca polegająca na przyjmowaniu, rozrządzaniu i ponownym zestawianiu pociągów towarowych.
Stacja rozrządowa wykonuje 7 głównych grup czynności:
1. przyjęcie pociągów,
2. przygotowanie składu do rozrządzania,
3. rozrządzanie,
4. gromadzenie wagonów poszczególnych relacji na torach kierunkowych,
5. zestawianie ze zgromadzonych wagonów składów według relacji (planu zestawiania),
6. przygotowanie pociągów do wyprawienia,
7. wyprawienie pociągu na szlak.

Przyjmowanie i wyprawianie pociągów to praca pociągowa. Pozostała cześć czynności wykonywana jest jako praca manewrowa, której jednym z elementów jest rozrządzanie.

11. Cechy transportu samochodowego

Zalety:
+ najlepsza dostępność przestrzenna
+ najkorzystniejsze dostosowanie sieci dróg do rozmieszczenia rynków zaopatrzenia i zbytu
+ bardzo korzystna oferta z punktu widzenia czasu transportu
+ specjalistyczny tabor przystosowany do przewozu ładunków o różnorodnej podatności transportowej
+ najlepsze możliwości dowozu do przewoźników innych gałęzi transportu
+ raczej bezpieczny
Wady:
- stosunkowo wysokie koszty przemieszczania
- wypadki drogowe
- mniejsza ilość ładunków
- niekorzystne warunki pogodowe

12. Elementy infrastruktury transportu samochodowego

• drogi kołowe - infrastruktura liniowa,

• mosty,

• tunele,

• skrzyżowania (z innymi drogami i liniami kolejowymi),

• węzły drogowe (parkingi, place przeładunkowe, manewrowe, drogowe przejścia graniczne),

• sygnalizacja,

• urządzenia do pobierania opłat.

13. Klasyfikacja dróg

1. autostrady (oznaczane symbolem A),

2. drogi ekspresowe (oznaczane symbolem S),

3. drogi główne ruchu przyspieszonego (oznaczane symbolem GP),

4. drogi główne (oznaczane symbolem G),

5. drogi zbiorcze (oznaczane symbolem Z),

6. drogi lokalne (oznaczane symbolem L),

7. drogi dojazdowe (oznaczane symbolem D).

14. Klasyfikacja ulic

-miejska droga ekspresowa(E)

-ulica główna ruchu przyspieszonego(GP)

-ulica główna(G)

-ulica zbiorcza(Z)

-ulica lokalna(L)

-ulica dojazdowa(D)

15. Podaj definicję prędkości projektowej

Prędkość projektowa - parametr techniczno-ekonomiczny, któremu są przyporządkowane graniczne wartości elementów drogi, proporcje między nimi oraz zakres wyposażenia drogi. Prędkość projektowa nie jest bezpośrednio związana z prędkością dopuszczalną, zależy od klasy drogi i od ukształtowania terenu lub jego zagospodarowania.

Prędkość projektową przyjmuje się umownie na etapie projektowania drogi i zależy od przewidywanej funkcji drogi w układzie sieci drogowej. Prędkość projektowa zapewnia bezpieczną jazdę pojedynczemu pojazdowi w normalnych warunkach.

16. Elementy przekroju poprzecznego drogi jednojezdniowej

1. jezdnie główne składające się z pasów ruchu o szerokości zależnej od V_p ,

2. dodatkowe pasy ruchu lokalizowane:

a.       na węzłach jako pasy włączania i pasy wyłączania,

b.      na wzniesieniach dróg,

c.       na skrzyżowaniach jako pasy wyłączeń na wlotach,

d.      na dwupasowych drogach dwukierunkowych o niewystarczającej odległości na wyprzedzanie,

e.       na dojazdach do przejść granicznych,

f.        na wjazdach i wyjazdach z obiektów przydrożnych,

3.       pasy dzielące jezdnie,

4.       opaski wewnętrzne i ew. zewnętrzne,

5.       pasy awaryjnego postoju ew. zatoki awaryjnego postoju,

6.       pobocza gruntowe lub/i  utwardzone,

7.       boczne pasy dzielące,

8.       jezdnie zbiorcze,

9.       zatoki autobusowe (tylko na drogach klasy S i niższej),

10.   pasy terenu na inne urządzenia dla obsługi ruchu drogowego,

11.   rowy drogowe, skarpy drogowe i przeciwskarpy,

12.   chodniki,

13.   ścieżki rowerowe,

14.   pasy zieleni oddzielające różnych użytkowników drogi,

17. Elementy przekroju poprzecznego autostrady

18. jezdnie główne składające się z pasów ruchu o szerokości zależnej od V_p ,

19. dodatkowe pasy ruchu lokalizowane:

a.       na węzłach jako pasy włączania i pasy wyłączania,

b.      na wzniesieniach dróg,

c.       na skrzyżowaniach jako pasy wyłączeń na wlotach,

d.      na dwupasowych drogach dwukierunkowych o niewystarczającej odległości na wyprzedzanie,

e.       na dojazdach do przejść granicznych,

f.        na wjazdach i wyjazdach z obiektów przydrożnych,

3.       pasy dzielące jezdnie,

4.       opaski wewnętrzne i ew. zewnętrzne,

5.       pasy awaryjnego postoju ew. zatoki awaryjnego postoju,

6.       pobocza gruntowe lub/i  utwardzone,

7.       boczne pasy dzielące,

8.       jezdnie zbiorcze,

9.   pasy terenu na inne urządzenia dla obsługi ruchu drogowego,

10. Zjazdy

18. Przekrój poprzeczny ulicy jednojezdniowej

19. Układ warstwowy jezdni drogowej

1. nawierzchnia 1- warstwa ścieralna 2- warstwa wiążąca B- podbudowa: 3- warstwa wzmacniająca podbudowę 4- górna warstwa podbudowy 5 - dolna warstwa podbudowy C- podłoże gruntowe 6 - ulepszone podłoże 7 - podłoże naturalne

Warstwa ścieralna- bezpośrednio przyjmuje działanie ruchu i wpływy atmosferyczne

Warstwa wiążąca - jest położona między warstwą ścieralną i podbudową i stanowi przejście z nieszczelnej podbudowy do szczelnej warstwy ścieralnej. W wielu wypadkach wymieniony zespół warstwa (ścieralna, wiążąca), nazywany nawierzchnią może być rozpatrywany łącznie ze względu na zbliżone mechaniczne cechy materiałów użytych do budowy.

Warstwa podbudowy - składa się z zespołu warstw których głównym zadaniem jest rozłożenie na podłoże nacisków pochodzących od kół pojazdów. Wyróżnia się podbudowę trzywarstwową złożoną z dolnej podbudowy, górnej oraz warstwy wzmacniającej górną podbudowę stosowaną wtedy gdy ze względów technologicznych górna warstwa podbudowy nie może być grubsza. W niektórych przypadkach nawierzchnia i podbudowa tworzy jedną warstwę, ma to miejsce w konstrukcjach jezdni o nawierzchni z betonu cementowego.

Warstwa ulepszonego podłoża stosuje się wtedy gdy podłoże naturalne ma niską nośność i zadaniem tej warstwy jest wzmocnienie naturalnego podłoża. Warstwa ulepszonego podłoża może spełniać również inne zadania: zabezpieczenie gruntu przed przemarzaniem (warstwa mrozoochronna). Wyrównywanie braków w niestarannie wykonanych robotach ziemnych (warstwa wyrównawcza), odprowadzenie wody gruntowej (warstwa odsączająca), zabezpieczenie przed przenikaniem nawodnionego gruntu podłoża do warstw konstrukcyjnych (warstwa odcinająca). Podłoże gruntowe naturalne jest to tzw. strefa czynna korpusu ziemnego, której odkształcalność i związana z nią nośność decydują o potrzebnej grubości warstw konstrukcji jezdni.

20. Klasyfikacja węzłów

• Węzły bezkolizyjne typu WA - na których nie występuje przecinanie torów jazdy, a relacje skrętne są realizowane tylko jako manewry wyłączania, włączania i przeplatania się potoków ruchu.
  
  Schematy węzłów grupy WA:

	Koniczynka jest najczęściej spotykaną formą węzła drogowego. Ma tę zaletę, że trzeba zbudować tylko jeden wiadukt drogowy. Umozliwia też bezkolizyjne zawrócenie na trasie bez zjeżdżania na inną drogę. Koniczynka zajmuje stosunkowo niewiele miejsca w terenie. Wadą koniczynki jest fakt krzyżowania się dwóch potoków pojazdów zjeżdzających i wjeżdżających na łuk 3/4.
	Krzyż maltański potrzebuje jeszcze mniej miejsca niż koniczynka. Jego wielką zaletą jest możliwość utrzymywania większych prędkości z powodu braku łącznic prowadzonych po łuku 3/4. W centrum węzła niezbędna jest jednak skomplikowana konstrukcja wiaduktów, mająca przynajmniej 4 poziomy, na których odbywa się ruch pojazdów. Różnica poziomów tego wezła może dochodzić nawet dp 30 metrów.
	Turbina jest węzłem drogowym, na którym podobnie jak w przypadku krzyża maltańskiego, można utrzymywać duże prędkości. W tym jednak przypadku nie ma potrzeby budowy tak wysokiej konstrukcji estakad. Do budowy takiego węzła potrzeba trochę więcej miejsca niż w przypadku koniczynki. Wadą turbiny jest konieczność budowy aż 8 wiaduktów prowadzących łącznice nad drogami głównymi oraz innymi łącznicami.
	Wiatrak jest węzłem drogowym posiadającym wiadukty dla wszystkich łącznic prowadzących w lewo od pierwotnego kierunku jazdy. Za wiaduktem droga jest tak poprowadzona, aby te łącznice skończyły się przed głównym skrzyżowaniem dróg. Wadą tego typu węzła jest to, że łącznice muszą posiadać mniejsze promienie łuków, więc trzeba wprowadzić na nich ograniczenia prędkości.
	Trąbka to najczęściej spotykane całkowicie bezkolizyjne połączenie dwóch dróg. Wymagany jest jeden dwukierunkowy wiadukt oraz tylko w jednym z przypadków zmiany drogi konieczne jest ograniczenie prędkości. W zależności od sytuacji rozjazdy mogą być skierowane w dwie różne strony. Najczęściej jest tak zaprojektowana, aby z jazdy po łuku 3/4 koła korzystało możliwie najmniej pojazdów.

• Węzły częściowo bezkolizyjne typu WB - na których występuje przecinanie torów jazdy niektórych relacji na jednej z dróg; w ramach węzła funkcjonuje wówczas na tej drodze skrzyżowanie lub ich zespół, jednak relacje o dominujących natężeniach są prowadzone bezkolizyjnie.
  
  Przykłady węzłów typu WB:

	Półkoniczyna występuje w miejscach, gdzie planowana jest rozbudowa kończącej się na węźle drogi. Dzięki takiej konstrukcji węzła jego przebudowa (dokończenie koniczynki) nie jest kosztowne i nie wymaga zamykania czynnych już przejazdów.
	Karo może występować w kilku różnych odmianach. Najczęściej spotykane rozwiązanie, to kolizyjne rondo na drodze niższej kategorii. Węzeł tego typu umożliwia wygodne włączenie się do ruchu i zjazd z drogi bezkolizyjnej (trasa ekspresowa, autostrada) na drogę kolizyjną (GP, G, itp.).

• Węzeł kolizyjny typu WC - na którym tylko jezdnie dróg krzyżują się w różnych poziomach, natomiast relacje skrętne na obu drogach odbywają się na skrzyżowaniach.
  
  Schemat przykładowego węzła grupy C:

Węzły grupy C wykorzystuje

21. Elementy składowe węzłów

łącznica bezpośrednia ze zjazdem z lewej strony jezdni głównej

2. łącznice bezpośrednie jezdni głównych

3. łącznice półbezpośrednie

4. jednojezdniowa droga dwukierunkowa (B)

5. łącznica równoległa (B)

6. łącznica pośrednia dróg zbiorczo-rozdzielczych/zbiorczo-rozprowadzających - zawsze

jednopasowa

7. łącznica bezpośrednia dróg zbiorczo-rozdzielczych

8. łącznica półbezpośrednie

22. Podział węzłów według kryterium punktów kolizji

kolizyjne - należą tu węzły dróg ogólnodostępnych z drogami ekspresowymi lub innymi drogami ogólnodostępnymi, w których punkty kolizji mogą występować na każdej z krzyżujących się dróg.

- z rondem

- skrzyżowania na drogach ekspresowych

23. Narysuj węzeł typu... (koniczyna, karo, z rondem)


koniczyna


karo


z rondem

24. Porównaj przejścia dla pieszych: tunel i kładka

Podziemne przejście dla pieszych umożliwia bezkolizyjne skrzyżowanie ruchu pieszego z innego rodzajem ruchem, np. drogowym czy kolejowym. Realizowane jest poprzez budowę odpowiedniego tunelu lub mostu (wiaduktu), przy czym ruch pieszy odbywa się w tunelu lub pod wiaduktem, a ruch pojazdów na koronie budowli.


W miastach najczęściej budowane są kładki dla pieszych nad ruchliwymi drogami jako alternatywa wobec przejść podziemnych. Kładki takie oznacza się znakiem drogowym D-36: Przejście nadziemne. Kładka dla pieszych zbudowana ze zbrojonego betonu jest zwykle konstrukcją o grubości równej około 1/35 jej długości pomiędzy miejscami podparcia^[

Czasami kładki buduje się przy dworcach kolejowych, gdzie umożliwiają one pasażerom dojście do peronów lub na przeciwległą stronę torów kolejowych.

25. Podaj definicję drogi lotniczej i schemat podziału przestrzeni powietrznej

Droga lotnicza jest wydzielonym pasem przestrzeni, o zadanym kształcie (w tym odpowiedniej wysokości i szerokości), przeznaczonym do ruchu statków powietrznych.

Drogi lotnicze dzielą się na "Dolne drogi lotnicze" i "Górne drogi lotnicze". Drogi dolne rozpoczynają się od poziomu lotu (ang. flight level) FL95 (9500 stóp) do FL285 (28500 stóp) i mają szerokość 18,5 km (10 mil morskich). Drogi górne przebiegają od FL285 (28500 stóp) do FL460 (46000 stóp) Szerokość - 18,5 km. Przebieg dróg lotniczych wyznaczają punkty nawigacyjne.

Przestrzeń powietrzna - obszar powietrzny rozciągający się nad terytorium lądowym i morskim państwa, nad morzem otwartym lub terytoriami nie podlegającymi żadnemu państwu.

Z punktu widzenia prawa, przestrzeń powietrzną dzielimy na narodową i międzynarodową:

• przestrzeń narodowa określonego państwa rozciąga się nad jego terytorium (lądowym, morskimi wodami wewnętrznymi i morzem terytorialnym). We własnej przestrzeni powietrznej państwo jest suwerenne, czyli ma prawo decydować o wszystkim, co się w niej dzieje. Dlatego na przelot (z lądowaniem lub bez) obcego samolotu, helikoptera (balonu, sterowca, itd.) potrzebna jest zgoda państwa.

• międzynarodowa przestrzeń powietrzna, rozciąga się nad pozostałym obszarem globu, w tym nad morzem otwartym i obszarami nie podlegającymi niczyjej jurysdykcji. Z przestrzeni międzynarodowej mogą korzystać wszystkie państwa na zasadzie równości - jest ona dostępna dla każdego państwa bez dyskryminacji.

Obecnie wyróżnia się w przestrzeni powietrznej osiem rejonów żeglugi powietrznej:

• Europa - EUR;

• Ameryka Północna - NAM;

• Karaiby - CAR;

• Pacyfik - PAC;

• Północny Atlantyk - NAT;

• Ameryka Południowa - SAM;

• Azja i Środkowy Wschód - MID/ASIA;

• Afryka - AFI.

26. Elementy składowe portu lotniczego

W obrębie lotniska można wyróżnić część służącą technicznej obsłudze samolotów w czasie startów i lądowań: pasy startowe, drogi kołowania, hangary, wieża kontroli lotów, urządzenia naprowadzające, oraz część służącą obsłudze pasażerów, czyli terminale lotnicze.

27. Narysuj i opisz rozplanowanie lotniska z jednym pasem




28. Co to jest i czemu służy klasyfikacja lotnisk

- międzynarodowe (porty przelotowe i odlotowe dla rozkładowych i nierozkładowych lotów zagranicznych i zapewniają im pełną obsługę inspekcyjną, celną i imigracyjną oraz umożliwiają kontakt z lokalnymi władzami)

-regionalne (jednostki zdolne do obsłużenia rozkładowych i nierozkładowych lotów w komunikacji krajowej i nierozkładowych w regionalnej komunikacji międzynarodowej. Inne usługi obejmują loty dyspozycyjne, lokalne operacje prywatnych statków powietrznych i przewozy cargo)

-drugorzędne (służą obsłudze małego przemysłu, ruchu turystycznego i centrów handlowych oraz ludzi biznesu)

-lotnictwa ogólnego (stanowią teren operacji nierozkładowych lotów lotnictwa ogólnego i miejsc dla przymusowych lądowań statków powietrznych a także dla szkolenia i działalności sportowej)

UE wprowadziło taki podział lotnisk:

A- duże wspólnotowe porty lotnicze; ponad 10 mln pasażerów rocznie
B- krajowe porty lotnicze; 5-10 mln pasażerów rocznie
C- duże regionalne porty lotnicze; 1-5 mln pasażerów rocznie
D- małe regionalne porty lotnicze; poniżej 1 mln pasażerów rocznie

Lotniska wojskowe

Lotniska cywilne

29. Typowy przekrój poprzeczny drogi startowej




30. Schematy układu stanowisk na płytach przeddworcowych

31. Podstawowe elementy portów morskich

-stanowisko obsługi statków(służące obsłudze ruchowej statków morskich i przeładunkom statków

-stanowisko obsługi środków transportu zaplecza (służące obsłudze ruchowej poszczególnych gałęziowych środków transportu i przeładunkom towarów na styku port morski- transport zaplecza

- obszar usług portowych (świadczonych na rzecz ładunków albo na rzecz obsługi ruchu pasażerskiego )

32. Podział portów morskich

Ze względu na główną funkcję portu można wydzielić następujące rodzaje portów:

porty handlowe - porty, których dominującą funkcją jest transport morski, szczególnie ładunków. Można wśród nich wyróżnić porty uniwersalne, które przyjmują różne rodzaje towarów (masowe, toczne, kontenery, drobnica). Porty mogą być także specjalizowane, co wynika z ukierunkowanej polityki podmiotu zarządzającego i dostosowanej infrastruktury portowej do określonego typu ładunków.

porty rybackie - porty, których użytkownicy trudnią się rybołówstwem. Cumują w nich jedynie statki rybackie i posiadają infrastrukturę rybacką (chłodnie, zakłady przetwórstwa ryb, fabryka lodu).

porty jachtowe - porty, gdzie dominuje jedynie funkcja mariny jachtowej, a konstrukcja portu jest dostosowana tylko dla jachtów.

porty wojenne - bazy okrętów marynarki wojennej

33. Port morski jako ogniwo sieci transportowej

Porty morskie z definicji stanowią punkty węzłowe w systemach transportowych, w których dokonywana jest zmiana środków transportu przewożonego ładunku od nadawcy do odbiorcy. Innymi słowy port morski to element systemu transportowego o charakterze przeładunkowym. Zadania w tym zakresie zwykło się nazywać funkcją transportową portu morskiego. W literaturze przedmiotu wyróżnia się także inne funkcje portów. Jest nią funkcja handlowa, która podlega na dokonywaniu wszelkich sprzedaży oraz wszelkich operacji handlowo-manipulacyjnych z nia związanych. Ponadto wyróżnia się również funkcje przemysłową portu. Wynika ona z wyjątkowo korzystnych warunków, jakie występują w miastach portowych i w samych portach dla funkcjonowania i rozwoju wszelkiego przemysłu, od rafinerii i hut żelaza rozpoczynając, po zakłady produkujące samochody kończąc. Idąc dalej tym tokiem myślenia wyróżnia się funkcję miastotwórczą, regionotwórczą i regionalną. W związku z silną aktywnością gospodarczą portu, gdzie wykonywane są usługi transportowe oraz odbywa się produkcja przemysłowa na dużą skalę, aktywizuje się równoległe miasto portowe a przy tym i cały region. Szeroko rozumiane terytorium portu stanowi zarówno duży ośrodek zapotrzebowania na siłę roboczą jak również potencjalne duże zaplecze popytu na usługi podwykonawcze, a także punkt styku zagranicznymi kontrahentami, którzy lokują swoje interesy w danym porcie.

34. Infrastruktura portu morskiego

Budowle inżynierskie wewnątrz obszaru portu pozwalające na obsługę statków ładunków i pasażerów: nadbrzeża, kanały, baseny, drogi portowe, portowa sieć kolejowa, obiekty i urządzenia transportu wodnego śródlądowego, systemy instalacyjne( wodno-kanalizacyjne, elektryczne, łączności, cieplne) systemy informacji i system EDI

35. Suprastruktura transportowa portu morskiego

Magazyny i place składowe wraz z wyposażeniem, urządzenia przeładunkowe oraz sprzęt zmechanizowany, portowy tabor pływający, terminale pasażerskie wraz z wyposażeniem, urządzenia i wyposażenia pomocnicze, urządzenia i wyposażenie zabezpieczające trwałośc i techniczną gotowość obiektów infra- i suprastruktury portu, systemy informacyjne wewnątrz terminali portowych

36. Terminal kontenerowy-organizacja nabrzeża kontenerowego

Miejsce gdzie przeładowywane są kontenery na statek bądź ze statku na samochody. Terminal taki posiada miejsce do składowania kontenerów. Znajduje się przy porcie morskim. Spośród urządzeń przeładunkowych występujących w porcie wymienić można dźwigi (portalowe, samojezdne i bramowe) oraz taśmociągi i rurociągi.

37. Sieć dróg wodnych i ich klasyfikacja

trasa wyznaczona na akwenie, rzeka, kanał lub tor wodny, przystosowany do żeglugi statków. Droga wodna może być morska, śródlądowa, żeglowna, spławna.

I klasa - < 400 t

II klasa - 400-650 t

III klasa - 650-1000 t

IV klasa - 1000-1500 t

Va klasa - 1500-3000 t

Vb klasa - > 3000 t

38. Rodzaje kolei linowych

Podział ogólny:

kolej linowa napowietrzna

kolej linowa naziemna

wyciąg narciarski

Podział ze względu na olinowanie :

kolej z liną nośną i liną napędową

kolej z liną nośno-napędową z wyczepianymi wagonikami/krzesełkami

kolej z liną nośno-napędową

kolej z liną napędową i torem szynowym

kolej z liną podwójną nośną lub podwójną napędową

Podział ze względu na środek transportu :

kolej kabinowa

kolej wagonikowa

kolej gondolowa

kolej krzesełkowa

wyciąg orczykowy

Podział ze względu na ruch :

ruch ciągły

ruch wahadłowy

Kolej linowa (napowietrzna), z liną lub linami stanowiącymi tor ruchu pojazdów: wagonikowa, gondolowa, krzesełkowa, wyciąg narciarski.

Kolej linowo-terenowa - środek transportu szynowego, stosowany zazwyczaj do pokonywania spadków terenu. Wagon porusza się po torze za pomocą liny napędowej, zaś ta przesuwa się na kółkach podporowych między szynami. Istnieją dwa zasadnicze rodzaje tych kolei:

• z liną napędową w ruchu ciągłym - wówczas ruch wagonów następuje po doczepieniu się do liny (a zatrzymanie po odczepieniu). Technologia ta jest typowa dla tramwajów linowych (np. w San Francisco); w Polsce nie była stosowana;

• ze stałym zamocowaniem wagonu do liny napędowej, przerzuconej przez blok na szczycie wzgórza i obciążonej przeciwwagą. Przeciwwagę stanowi zazwyczaj drugi wagon kolei. Są to tzw. funikulary.

39. Elementy składowe kolei linowych

40. Transport niekonwencjonalny-charakterystyka

---