SPIS TREŚCI: str.

1. Wstęp 3

2. Kryteria prawne dotyczące jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi 5

3. Warunki jakim powinna odpowiadać woda do spożycia wg norm krajowych

i zaleceń Unii Europejskiej 14

4. Charakterystyka wodociągu publicznego w Elblągu 25

1. Stosowane procesy technologiczne 25

2. Ocena jakości wody pod względem mikrobiologicznym i fizykochemicznym 33

3. Zmiany jakości wody w latach 1995 / 2002 38

5. Zadania Inspekcji Sanitarnej w egzekwowaniu wody o jakości odpowiadającej wymaganym standardom zdrowotnym 41

6. Program poprawy jakości wody wodociągu publicznego w Elblągu. 45

7. Wnioski 51

8. Bibliografia. 52

1. Wstęp

Woda jest obok powietrza jednym z najważniejszych elementów środowiska człowieka. Wchodzi w skład jego pożywienia. Jest też niezbędna do przebiegu wszystkich procesów życiowych. Z wodą człowiek pobiera niektóre składniki mineralne potrzebne do normalnego rozwoju organizmu. Woda, na skutek obecności związków szkodliwych bądź zanieczyszczeń dostających się do niej w wyniku działalności człowieka, może być przyczyną choroby. Powstanie nowych technologii, rozwój przemysłu, wzrost miast i osiedli spowodowany przyrostem naturalnym ludności powodują stałe narażenie środowiska na jego zanieczyszczenie.

Woda, jako najważniejszy odbiornik ścieków, jest najbardziej narażona na zanieczyszczenia. Wymaga więc jak najdalej idącej ochrony. Zasoby dobrej wody pitnej na kuli ziemskiej stają się coraz mniejsze. Stwarza to potrzebę dokładnej kontroli jakości wody do picia, tak aby nie przedostawały się do niej substancje szkodliwe dla zdrowia człowieka. Podstawą systemu kontroli jest ustalenie norm jakościowych oraz rozwój metod analitycznych pozwalających na wykrycie możliwie wszystkich zanieczyszczeń. Do chwili obecnej w wodach pitnych zidentyfikowano ok. 750 substancji chemicznych. W tym ponad 600 są to substancje organiczne, przy czym niektóre mają charakter mutagenny lub kancerogenny (B. Wichrowska) [17]. Dotychczas, mimo postępu w tech-nice analitycznej, ich oznaczanie stanowi poważny problem. W poszczególnych państwach na świecie, jakość wody do picia normowana jest odpowiednim aktami prawnymi. Określa się w nich wymagania jakim powinna odpowiadać woda pod względem mikrobiologicznym i fizykochemicznym.

W Polsce istnieją dwa rodzaje wód stanowiących główne źródło zaopatrzenia wodociągów komunalnych. Są to wody podziemne i powierzchniowe.

Wody podziemne powstają z wód powierzchniowych i opadowych, które na skutek przepuszczalności zlewni wsiąkają do warstw porowatych gruntu, opadają do strefy nasycenia i tam tworzą stojące i płynące zbiorniki wód podziemnych. Woda przechodząc przez warstwy przepuszczalne pozbywa się zanieczyszczeń fizycznych i mikro-biologicznych, staje się klarowna. Wody tego rodzaju, bardziej twarde niż powierzchniowe, zawierają zwiększone ilości żelaza, manganu i dwutlenku węgla (przez co są kwaśne). Wody podziemne dzielimy na wody zaskórne, gruntowe, wgłębne i głębinowe (I. Kosińska - PTH) [5]. Wody podziemne są zaliczane do najlepszych dla celów wodociągowych. Ich uzdatnianie jest na ogół prostsze w porównaniu z procesami niezbędnymi do uzdatniania wód powierzchniowych.

Do wód powierzchniowych zaliczamy wody opadowe, powierzchniowe (płynące i stojące) oraz wody źródlane ( I. Kosińska - PTH)[5]. Wody tego rodzaju przed dostarczeniem do odbiorcy muszą być poddawane procesowi oczyszczania i dezynfekcji. Wynika to z zanieczyszczeń, które mogą dostawać się do w/w wód ze ściekami.

Woda przeznaczona do spożycia przez ludzi powinna podlegać ochronie niezależnie od tego czyją stanowi własność. Określa to ustawa z dn. 18.07.2001 - Prawo wodne.[14] Ustawa reguluje gospodarowanie wodami m.in. w zakresie zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości wody dla ludności.

„Woda przeznaczona do spożycia - to woda przeznaczona do picia, gotowania, przygotowywania pożywienia lub do innych celów w gospodarstwach domowych oraz każda woda używana do produkcji żywności, środków farmaceutycznych i kosmetycznych, a także na potrzeby basenów kąpielowych i pływalni”- (art. 9 ust. 1 pkt 24 w/w ustawy).[14]

2. Kryteria prawne dotyczące jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

Przepisy krajowe

• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o zaopatrywaniu w wodę. Dz.U. Nr 32, poz. 310 z 1928 r. Rozporządzenie MOSiSW o wodzie do picia i potrzeb gospodarczych. Dz.U. Nr 79, poz.562 z 1933 r.

• Rozporządzenie MZiOS w sprawie warunków, jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze. Dz.U. Nr 59, poz. 333 z 1961 r.

• Rozporządzenie MZiOS w sprawie warunków, jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze. Dz.U. Nr 18, poz. 72 z 1977 r.

• Rozporządzenie MZiOS zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków, jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze. Dz.U. Nr 35, poz. 205 z 1990 r.

• Rozporządzenie MZ w sprawie warunków, jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze, woda w kąpieliskach, oraz zasad sprawowania kontroli jakości wody przez organy Inspekcji Sanitarnej. Dz.U. Nr 82, poz. 937 z 2000 r.

• Rozporządzenie Min. Zdrowia z 19.11.2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Dz.U. Nr 203, poz. 1718.

Kryteria zdrowotne WHO

• European Standards for drinking - water, WHO, Copenhagen 1970r.

• Guidelines for Drinking Water Quality, Vol. 2, Recommendations WHO, Genewa 1984.

• Guidelines for Drinking Water Quality, Vol. 1, WHO, Geneva 1984.

• Guidelines for Drinking Water Quality, Vol. 1, Recommendations

WHO, Geneva 1993.

• Guidelines for Drinking Water Quality, Vol. 2, 1996.

• Guidelines for drinking - water quality. Addendum to Volume 1 Recommendations,

WHO, Geneva 1998

Dyrektywy Wspólnoty Europejskiej w zakresie jakości wód przeznaczonych do spożycia przez ludność.

1. Dyrektywa Rady 75/440/EEC z dnia 16.06.1975 dotycząca wymaganej jakości wód powierzchniowych przeznaczonych do poboru wody pitnej w państwach

członkowskich.

2. Decyzja Rady 77/95/EEC z dnia 17.12.1977 ustanawiająca wspólną procedurę wymiany informacji dotyczących jakości słodkich wód powierzchniowych we Wspólnocie.

3. Dyrektywa Rady 79/869/EEC z dnia 9.10.1979 dotycząca metod pomiaru i często-tliwości pobierania próbek oraz analizy wód powierzchniowych przeznaczonych do poboru wody pitnej w państwach członkowskich.

4. Dyrektywa Rady 80/778/EEC z dnia 15.07.1980 r. dotycząca jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

5. Dyrektywa Rady 98/83/EC z dnia 3.11.1998 w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

Ochrona polskiego konsumenta przed czynnikami szkodliwymi zawartymi w wodzie jest prawnie uregulowana od roku 1928. [7]

Do obowiązków gmin należało sprawowanie nadzoru nad należnym zaopatrzeniem ludności w wodę do picia i potrzeb gospodarczych.

„Woda do picia w miejscu jej czerpania powinna odpowiadać warunkom fizycznym, chemicznym i bakteriologicznym. Tym samym warunkom powinna odpowiadać woda używana do celów gospodarstwa domowego, do wyrobu i w związku z wyrobem artykułów spożywczych w wytwórniach tych artykułów, do wyrobu lodu oraz woda w zakładach kąpielowych publicznych”.

(art. 2 Rozporządzenia Prezydenta Rzeczpospolitej z 1928 r.). [7]

W rozporządzeniu Ministra Opieki Społecznej i Spraw Wewnętrznych z 1933 r. [8] określono, że:

I. woda nie może:

1. być źródłem zakażenia lub zatrucia,

2. zawierać składników lub domieszek:

• szkodliwych dla zdrowia,

• wskazujących na zanieczyszczenie,

• wywierających ujemny wpływ na smak i wygląd wody.

II. w szczególności woda:

1. powinna być przeźroczysta, bezbarwna, bez zapachu,

2. nie może zawierać:

1. związków arsenu oraz związków metali ciężkich,

2. bakterii chorobotwórczych.

Określone też były normy sanitarne dla poszczególnych parametrów np. dla żelaza 0,3 mg/l, manganu 0,1 mg/l.

W następnych latach normy ulegały zmianom. Np. wielkość żelaza w wodzie wzrosła do 0,5 mg/l (Rozp. MZiOS z 1977 ze zm. 1990).

Istotne zmiany w polskim prawie dotyczące jakości wody zaszły po wejściu w życie wymagań UE. Zmiany te przedstawia tabela nr 1. (Lesław Zięba [23].

Tabela 1. Ważniejsze różnice pomiędzy dyrektywą UE w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi a rozporządzeniem MZiOS w sprawie warunków, jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze.

Warunki ogólne	Dyrektywa UE 98/83/EC z 1998 r.	Rozporządzenie MZiOS z 1990 r.
1	2	3
Definicja wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi	Szeroka - dotyczy wody niezależnie od źródła jej pochodzenia i tego, czy dostarczana jest siecią, czy z beczkowozów; obejmuje wodę do wytwarzania, przetwarzania, konserwowania i zbytu produktów lub substancji przeznaczonych do spożycia przez ludzi	Węższa - obejmuje lód oraz potrzeby zakładów kąpielowych i pływalni
Definicja instalacji rozdzielczej odbiorcy	Oznacza rury, armaturę i urządzenia zainstalowane pomiędzy kranami poboru wody a siecią wodociągową	Brak ustaleń - podział własności uregulowany jest odrębnie rozporządzeniem Rady Ministrów (Dz. U. nr 151 poz. 716 z 1996 r.)
Ogólna ocena jakości wody	Wodę uważa się za czystą i zdrową, jeśli jest ona wolna od wszelkich drobnoustrojów i pasożytów oraz od wszelkich substancji, które ze względu na ilość lub stężenie stanowiące potencjalne zagrożenie dla zdrowia oraz spełnia minimalne wymogi określone w częściach A i B załącznika nr 1	Woda nie może zawierać substancji szkodliwych dla zdrowia lub wskazujących na zanieczyszczenie, ani składników wpływających ujemnie na jej smak, zapach lub barwę lub też powodujących mętność; powinna odpowiadać pod względem składu warunkom określonym z załącznikach nr 1 i 2
Normy jakości	Krajowe normy jakości nie mogą być mniej surowe niż wartości określone w załączniku nr 1; należy określić wartości dodatkowych parametrów, nie ujętych w załączniku nr 1, jeżeli wymaga tego ochrona zdrowia na całości lub części terytorium kraju	Brak podobnych ustaleń
Punkt spełnienia parametrów jakości	W wypadku wody dostarczanej z sieci rozdziel-czej - instalacji wewnętrznej- punkty wypływu z kranów; z beczkowozów - punkty wypływu z beczkowozów; jeżeli niespełnienie parametrów jakości związane jest ze stanem instalacji wewnętrznej, nie obciąża to dostawcy wody; właściciela nieruchomości należy poinformować o działaniach zaradczych, które powinien podjąć	Brak uregulowań
Monitoring sprawdzający i kontrolny jakości wody	Należy wprowadzić programy monitoringu z ustaleniem punktów poboru próbek; ocena powinna być oparta o wymogi załącznika nr II; próbki powinny być reprezentatywne dla całego roku; szczególnej oceny wymaga skuteczność dezynfekcji wody i jej produktów ubocznych; monitoring obejmuje 15 wskaźników	Brak podobnych uregulowań
Działania zaradcze i ograniczenia używania wody oraz informacja konsumentów o zagro-żeniach	Określono szeroko sposób postępowania i informowania konsumentów o zagrożeniu zdrowotnym; dostarczanie wody, która stanowi potencjalne zagrożenie dla zdrowia jest zabronione lub jej użytkowanie ograniczone, względnie powinny być podjęte inne działania dla ochrony zdrowia	Kontrolę jakości i badań wykonywanych przez zakłady wodociągowe sprawują organy inspekcji sanitarnej; w razie pogorszenia jakości wody jednostki dostarczające wodę muszą niezwłocznie zawiadomić o tym inspektora sanitarnego; w zależności od wyników badań wydana jest decyzja o przydatności wody, warunkowej przydatności, lub zakazie użytko-wania; pod określonymi warunkami może być podjęta decyzja o warunkowej przydatności na określony czas; jeżeli woda stanowi niebezpie-czeństwo dla zdrowia, wydaje się decyzję o zakazie eksploatacji urządzeń wodociągowych
Warunki ogólne	Dyrektywa UE 98/83/EC z 1998 r.	Rozporządzenie MZiOS z 1990 r.
Specyfikacja dotycząca analizy parametrów jakości wody i charakterystyka dokładności	Normy CEN/ISO i ISO do badania parametrów mikrobiologicznych; mogą być stosowane metody alternatywne pod warunkiem wykazania, że wyniki są co najmniej tak samo wiarygodne; podano parametry, dla których określono charakterystykę dokładności metody analitycz-nej; do badań może być stosowana dowolna metoda jeżeli spełnia wymaganą dokładność	Nie podano uregulowań; w praktyce stosuje się Polskie Normy PN i PN-ISO
Zapewnienie jakości uzdatniania w odniesieniu do urządzeń i materiałów	Materiały i substancje do nowych instalacji, przygotowania lub dystrybucji wody, jak również żadne zanieczyszczenia związane z tymi substancjami lub materiałami nie mogą wpływać negatywnie na jakość zdrowotną wody	Zastosowanie nowych technologii uzdatniania związanych z wprowadzeniem do wody obcych substancji wymaga zgody inspektora sanitarnego; przedsiębiorstwa, do których należy utrzymanie i eksploatacja urządzeń, muszą uzyskać zgodę inspektora sanitarnego na włączenie ich do eksploatacji
Informacja i sprawozdawczość	Konsumenci muszą mieć dostęp do odpowiednich i aktualnych informacji na temat jakości wody; ustala się obowiązek publikacji krajowych raportów o jakości wód w celu zapewnienia konsumentom szerokiej informacji	Brak uregulowań
Minimalna częstość pobierania próbek i przeprowadzania analiz wody dostarczanej z sieci rozdzielczej lub beczkowozów	Zależy od dobowej ilości wody dostarczanej lub produkowanej w strefie zaopatrzenia; w zależności od tego ustala się roczną liczbę próbek w monitoringu sprawdzającym i kontrolnym	Brak uregulowań
Parametry i wartości parametryczne	Ujęto w załącznikach nr 1 obejmuje tabele; część A „Parametry mikrobiologiczne”, część B „Parametry chemiczne”, część C „Parametry wskaźnikowe”; załącznik II „Monitoring” obejmuje: tabelę A „Parametry podlegające monitoringowi”, tabelę B1 „Minimalna częstość pobierania próbek i analiz wody”, załącznik III obejmuje tabelę „Specyfikacje dotyczące analizy parametrów jakości wody”	Ujęto z 2 załącznikach; załącznik nr 1 obejmuje „Warunki organoleptyczne i fizyko-chemiczne jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze”; załącznik nr 2 „Warunki bakteriologiczne, jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze'
Weryfikacja załączników	Nie rzadziej niż co pięć lat komisja winna dokonać weryfikacji załącznika nr I w świetle postępu naukowo-technicznego i w razie potrzeby przedstawić propozycje zmian; nie rzadziej niż co pięć lat komisja winna dostosować załączniki nr I i II do postępu naukowo-technicznego	Brak uregulowań
Główne różnice parametryczne	Wymagania organoleptyczne, takie jak barwa, mętność i zapach, nie zostały określone liczbowo, ale ogólnie jako akceptowalne; znacznie wzrosła górna dopuszczalna wartość odczynu wody, do pH=9,5; nie normuje się liczbowo dopuszczalnej zawartości w wodzie wolnego i związanego chloru; nie określono licz-by kolonii bakterii w 1 ml wody w temp.20^O C i 37^OC; szczegółowe różnice podano w tabeli 2 „Porównanie wskaźników, jakim powinna odpowiadać woda do picia wg warunków polskich i zaleceń Unii Europejskiej” (str.7-8)	Wymagania organoleptyczne określone są licz-bowo; dopuszczalne pH wynosi 8,5; dopuszczal-ną zawartość wolnego chloru i chloramin poda-no liczbowo; dla dowolnego chloru ustalono odrębne dopuszczalne stężenia w wodzie poda-wanej do sieci i w końcówkach sieci; określono liczbowo dopuszczalną liczbę kolonii bakterii w temperaturach 20^O C i 37^O C, z podziałem na wodę podawaną do sieci i wodę w sieci

Minister Zdrowia i Opieki Społecznej rozporządzeniem z dnia 31 maja 1977 r.

w sprawie warunków jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze (Dz.U. Nr 18, poz.72) określił wymagania organoleptyczne, najwyższe dopuszczalne wartości i stężenia 46 substancji w wodzie do picia. Rozporządzenie to m. in. określiło wymagania bakteriologiczne jakości wody, uwzględniając jej źródło, sposób uzdatniania wody (np. jakość wody po dezynfekcji i uzdatnianiu, jakość wody nie dezynfekowanej). Ponadto ww. rozporządzenie obejmowało warunki wody w pływalniach.

Na uwagę zasługuje zapis § 2 ww. rozporządzenia, że woda czerpana z urządzeń wodociągowych stanowiących własność Państwa, zawierająca mniej niż 0,5 mg/dm³ fluorków, powinna być fluorkowana. Fluorkowanie powinno być wprowadzone sukcesywnie, przy okazji modernizacji lub budowy wodociągu oraz tam, gdzie istnieją warunki do zaadaptowania istniejących już pomieszczeń.

W związku ze zmianami jakie następowały w środowisku, wzrostem liczby i stężeń, zanieczyszczeń w glebie, wodach powierzchniowych, podziemnych (ujmowanych również dla ludzi), powietrzu atmosferycznym, jak również w wodzie do picia pojawiły się „nowe” związki chemiczne. Przenikały one bezpośrednio przenikały ze środowiska do wody, bądź powstawały w wyniku procesów uzdatniania. Zachodziła potrzeba znowelizowania ww. rozporządzenia.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 4 maja 1990 r. zmienia-jące rozporządzenie w sprawie warunków jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze (Dz.U. Nr 35, poz. 205) obejmowało 43 wskaźniki organoleptyczne i fizyczno-chemiczne. Wprowadzono najwyższe dopuszczalne stężenia dla formaldehydu, glinu, benzoapirenu. W wyniku interwencji przedsiębiorstw wodociągowych u Rzecznika Praw Obywatelskich wykreślono zapis dotyczący obowiązku fluorkowania wody.

W roku 1995 europejskie instytucje doszły do wniosku, że polityka wodna Wspólnoty wymaga zasadniczego przeglądu i restrukturyzacji. Po szerokich konsultacjach ze wszystkimi zainteresowanymi stronami Komisja Europejska przyjęła w lutym 1997 propozycję dyrektywy dotyczącej wody.

Dyrektywa 80/778/EEC nie była zgodna z zaleceniami WHO z 1998 r. W związku z powyższym opracowano nową Dyrektywę 98/83/EC, która weszła w życia z dniem 25.12.1998 r. Dyrektywa ta dotyczy jakości wody przeznaczonej do spożycia. Jej celem jest ochrona zdrowia ludzi przed szkodliwym wpływem jakichkolwiek zanieczyszczeń wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, poprzez zapewnienie tego by była ona zdrowa i czysta.

Woda przeznaczona do spożycia przez ludzi oznacza [3]:

• każdą wodę, bądź w jej stanie naturalnym bądź po uzdatnieniu, przeznaczoną do picia, gotowania, przygotowania pożywienia lub do innych celów domowych, niezależnie od jej pochodzenia i od tego czy jest ona dostarczana z sieci dystrybucyjnej, z cysterny, z butelki czy pojemników,

• każdą wodę używaną do jakichkolwiek produkcji żywności pobieraną przez wytwórnię, przetwarzania, przechowywania czy handlu produktami lub substancjami przeznaczonymi do spożycia przez ludzi, chyba że kompetentne władze krajowe są przekonane, że jakość wody nie może oddziaływać na zdrowotność artykułów spożywczych w ich końcowej postaci.

Państwa Członkowskie mogą zwolnić od wymagań niniejszej dyrektywy wodę, przeznaczoną do spożycia przez ludzi, dostarczaną z indywidualnych urządzeń w ilości mniejszej niż średnio 10 m³ na dobę lub dla mniej niż 50 osób, jeżeli dostarczanie tej wody nie stanowi części działalności handlowej czy publicznej.

Jako minimalne wymagania tejże Dyrektywy [3] przyjmuje się, że woda przezna-czona do spożycia przez ludzi jest zdatna i czysta, jeżeli:

• nie zawiera żadnych mikroorganizmów i pasożytów oraz innych substancji w liczbie i koncentracji stwarzających potencjalne niebezpieczeństwa dla zdrowia ludzi,

• spełnia minimalne wymagania ustalone w Aneksie I cz. A i B.

Jeżeli Polska zostanie włączona do UE będzie miała maksymalnie 16 lat na procesy dostosowawcze do wymogów niniejszej Dyrektywy (Bogna Wichrowska) [19].

Dyrektywa 98/83/EC stała się inspiracją do opracowania nowego rozporządzenia MZiOS z dn. 4.09.2000 r. w sprawie warunków jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze, woda w kąpieliskach oraz zasad sprawowania kontroli jakości wody przez organy Inspekcji Sanitarnej. (Dz.U. Nr 82, poz. 937). [11]

Rozporządzenie określa 7 wskaźników bakteriologicznych w próbce wody pobranej w miejscu czerpania przez użytkowników lub wody podawanej do sieci (oraz w wodzie w pływalni), określa najwyższe dopuszczalne stężenia dla 68 substancji, definiuje 5 wskaźników organoleptycznych.

Długa lista substancji wymienionych w załącznikach do rozporządzenia (dyrektywy nie zawierają określonych dopuszczalnych stężeń dla tylu substancji) była spowodowana m.in. żądaniami konsumentów wody kierowanymi do posłów i senatorów. Dyrektywy UE - dopuszczają takie postępowanie, nie pozwalają natomiast na złagodzenie wymagań określonych w dyrektywie.

Cytowane wyżej rozporządzenie - w załącznikach - określa minimalną częstotliwość pobierania próbek wody do picia, oraz zalecane metody badań i wskaźniki (parametry objęte monitoringiem).

Należy zaznaczyć, że wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń zarówno w poprzednich rozporządzeniach Ministra Zdrowia jak i w obowiązującym (poza określonymi w dyrektywie) nie odbiegały od wytycznych WHO dotyczących jakości wody do picia.

W związku z dostosowaniem prawodawstwa polskiego do wymagań Unii Europejskiej wynikają również obowiązki respektowania tworzonego prawa poprzez podejmowanie działań mających na celu poprawę jakości wód ujmowanych dla celów zaopatrzenia ludności w wodę, zmianę lub wprowadzenie nowych technologii uzdatniania wody, budowę nowych stacji, a także modyfikację sposobów kontroli jej jakości.

19 listopada 2002 r. Minister Zdrowia podpisał nowe rozporządzenie w sprawie wymogów dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. Nr 203, poz. 1718) [12].

Podstawą prawną do wydania w/w rozporządzenia jest art. 13 Ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków (Dz.U. Nr 72 poz.747 z 2001 r.) [15]. Rozporządzenie to stanowi całkowite przeniesienie przepisów UE - (Dyrektywa 98/83/EC) do naszej legislacji krajowej.

Wszystkie wymagania Dyrektywy (z wyjątkiem zaleceń organizacyjno-administracyjnych, gdyż jeszcze nie jesteśmy członkami Wspólnoty), zostały uwzględnione w tym krajowym przepisie.

Tabela 2. Porównanie Rozp. MZiOS z 2002r. z wymaganiami UE -uwzględniono tylko

różnice pominięto artykuły które są zgodne.

Art.	Wymagania Dyrektywy	Rozporządzenie MZiOS z 2002r.	U W A G I
2	Definicja „domowy system dystrybucji”.	brak
4.1	Państwa Członkowskie UE muszą podejmować działania niezbędne do zapewnienia, że woda przeznaczona do spożycia spełnia warunki tej Dyrektywy.	Zgodność częściowa	Woda powinna być bezpieczna dla zdrowia
6.3	W przypadku wystąpienia ryzyka Państwa Członkowskie UE muszą zagwarantować działania korygujące i informowanie konsumentów.	Zgodność częściowa	Jest to obowiązek Inspekcji Sanitarnej, która może żądać od dostawców wody podejmowania niezbędnych działań i może określić warunki korzystania z wody.
8.3	Bez względu na to, czy przypadek niedotrzymania wartości parametrycznych wystąpił czy nie, Państwa Członkowskie UE muszą zabronić dostaw wody przeznaczonej do spożycia, stanowiącej potencjalne zagrożenia dla zdrowia ludzi, ograniczyć te dostawy lub podjąć inne niezbędne działania.	Zgodność częściowa	Inspektor Sanitarny musi zostać poinformowany, a następnie podejmuje decyzję o zakazie dostawy wody przeznaczonej do spożycia. Jest to zgodne z Ustawą o Inspekcji Sanitarnej.
8.4	Kompetentny organ musi pod-jąć decyzje w sprawie odpowiedniego działania, pamiętając o zagrożeniach dla zdrowia, które wynikły z przerwy w dostawie lub z ograniczenia wykorzystania wody przeznaczonej do spożycia.	Zgodność częściowa	Inspektor Sanitarny podejmuje decyzje o warunkowym korzystaniu z wody przeznaczonej do spożycia, zakazie jej używania i zakazie korzystania z instalacji.
	Art. 9; 11; 12; 13.3 - 13.6; 14; 15.1 - 15.4; 17 nie mają zastosowania w polskim prawie (np. przegląd aneksów przez Komisję, procedura Komitetu. art.11 art.12

3. Warunki jakim powinna odpowiadać woda do spożycia wg norm krajowych i zaleceń

UE.

Przy ustalaniu wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń substancji zawartych w wodzie do picia brano pod uwagę przede wszystkim: [13]

• aspekty zdrowotne związane z narażeniem konsumenta na daną substancję,

• wielkość potencjalnego ryzyka wystąpienia nieodwracalnych skutków zdrowotnych (rakotwórczość, mutagenność),

• wiarygodność danych toksykologicznych (opublikowanych w oficjalnych dokumentach organizacji międzynarodowych np. WHO),

• analizę stanu jakości wody w Polsce z uwzględnieniem potencjalnych źródeł zanieczyszczeń.

W tabeli 3 (str.15 i dalsze) - przestawiono wymagania organoleptyczne, fizyko-chemiczne i bakteriologiczne stawiane wodzie do picia w Polsce w latach 1990; 2000; 2002 w porównaniu z zaleceniami UE.

• Wszystkie parametry wyszczególnione w dyrektywie 98/83/EC znajdują się w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 2002 r., a ich NDS, są zgodne z wartościami określonymi w dyrektywie. ( Bogna Wichrowska) [21]

• Niższą wartość normatywu krajowego w porównaniu z wymaganiami Unii Europejskiej ustalono jedynie dla kadmu. Wynosi ona 0,003 mg/l i jest zgodna z kryteriami zdrowotnymi WHO.

• Wyższą wartość krajowego NDS w porównaniu z wartością ustaloną w Dyrektywie podano dla amoniaku w wodzie nie poddanej dezynfekcji chlorem - wynosi ona 1,5 mg/l.

• Parametry dla których nie ustalono NDS w Unii Europejskiej w porównaniu z krajowymi normatywami to(-16): chlor wolny, chloraminy, chloryny, chlorany, magnez, twardość, chloroform, bromodichlorometan, 2,4,6-trichlorofenol, czterochlorek węgla, ftalan dibutylu, formaldehyd, mikrocystyna-LR, substancje powierzchniowo czynne (anionowe), suma trichlorobenzenów, wodzian chloralu.

W aktualnie obowiązującym rozporządzeniu określono najwyższą dopuszczalną wartość w próbce wody dla 6 wskaźników mikrobiologicznych oraz dopuszczalne zakresy wartości dla 58 parametrów i wskaźników fizykochemicznych.

W porównaniu z rozporządzeniem z 2000 r. [11] zrezygnowano z oznaczania następujących parametrów:

• substancje nieorganiczne: bar, chrom sześciowartościowy, cynk, fosfor, srebro;

• substancje organiczne: akrylonitryl, bromoform, chlorometan, dichlorobenzen, dichlorometan, etylobenzen, etylonobenzen, fenol, ksyleny, PCB-polichlorowane bifenyle, styren, tetrachloroeten, toluen;

• parametry organoleptyczne: organizmy wodne, plamy olejowe i zawiesiny.

Wprowadzono następujące wskaźniki i parametry: smak, mikrocystynę-LR, chloraminy, chlorany, chloryny i radionuklidy (całkowita dopuszczalna dawka i tryt).

Zmieniono również wyrażanie mętności na NTU (nephelometric turbidity units) co wymaga zmiany metody oznaczania ze spektrofotometrycznej na nefelometryczną. Problem stanowi również oznaczanie smaku. Ze względu na zagrożenie epidemiologiczne oznaczanie to powinno być wykonywane po stwierdzeniu w badaniach mikrobiologicznych, że woda jest pozbawiona mikroorganizmów chorobotwórczych.

Oznaczanie mikrocystyny dotyczy tylko wód pochodzących z ujęć powierzchniowych z zakwitem sinic. W obecnej sytuacji klimatycznej w kraju, zakwitem objęte są praktycznie od kwietnia do listopada wszystkie wody powierzchniowe. Natomiast mikrocystyna-LR jest hepatotoksyną produkowaną przez sinice, co może stanowić bardzo poważny problem zdrowotny dla ludzi pijących tego rodzaju wodę. Dotyczy to zwłaszcza tradycyjnych metod uzdatniania, gdzie mikro- i makroorganizmy wodne zostają zabite, ale niestety uwolnione z nich toksyny pozostają nieusunięte z wody przeznaczonej do spożycia.

Chloraminy, chloryny i chlorany zostały włączone do normatywów ze wzglądu na konieczność kontroli procesów dezynfekcji zarówno chlorem jak i dwutlenkiem chloru. Są to substancje o charakterze toksycznym i mutagennym, a także wpływają na cechy organoleptyczne wody.

Rozporządzenie z 2002 r. w porównaniu z dyrektywą jest poszerzone o całą grupę ubocznych produktów dezynfekcji z wyjątkiem bromianów i THM uwzględnionych w dyrektywie UE.

Decyzja dotycząca poszerzenia normatywów o te parametry wynikała z sytuacji krajowej. Największe zagrożenie zdrowotne dla konsumentów stanowią pozostałe w nadmiernych ilościach dezynfektanty i powstające uboczne produkty dezynfekcji chlorem, ozonem lub ClO_2. Są to substancje o charakterze toksycznym, mutagennym a nawet rakotwórczym.

Tabela 3. Porównanie wskaźników, jakim powinna odpowiadać woda do picia wg

warunków polskich i zaleceń Unii Europejskiej.

Wskaźnik	Dyrektywa UE 98/83/CE z 1998 r.	Rozporządzenie z 1990 r. MZIOS	Rozporządzenie z 2000 r. MZIOS		Rozporządzenie z 2002 r. MZIOS
1	2	3	4		5
I. Wymagania organoleptyczne
Barwa	akceptowana przez konsumentów, bez nienaturalnych zmian	20	15		15
Mętność	akceptowana przez konsumentów, bez nienaturalnych zmian	5	1		1
Zapach	akceptowana przez konsumentów, bez nienaturalnych zmian	3 naturalny lub chloru	akceptowalny		akceptowalny
Smak	akceptowana przez konsumentów, bez nienaturalnych zmian	-	-		akceptowalny
pH	6,5—9,5^1)	6,5—8,5	6,5—9,5		6,5—9,5
Siarkowodór	-	zapach niewyczuwalny	-		-
Zawiesiny	-	niewidoczne	niewidoczne		-
Organizmy wodne	-	-	niewidoczne		-
Plamy olejowe	-	-	niewidoczne		-
Substancje rozpuszczone	-	800	-		-
II. Wskaźniki fizyko-chemiczne
Substancje nieorganiczne w mg / l
Amoniak	0,50	0,50	0,5 (1,5)		0,5 (1,5)
Antymon	0,005	-	0,005		0,005
Arsen	0,01	0,05	0,01		0,01
Azotany	50,0 N03	10,0 N	50,0 N03		50,0 N03
Azotyny	0,50		0,1		0,5
Bar	-	-	0,7		-
Bor	1,0		1		1
Bromiany	0,01		0,010		0,025 (0,010)
Chlor wolny	-	0,2-0,5	0,3		0,1 - 0,3
Chlor związany	-	2	-		-
Chloraminy	-	2,0	-		0,5
Chloryny	-	-	-		0,2
Chlorany	-	-	-		0,2
Chlorki	250	300	250		250
Chrom	0,05	0,01 Cr	0,05 / 0,003		0,05
Cyjanki	0,05	0,02	0,05		0,05
Cynk	-	5,0	3,0
Fluorki	1,5	1,5	1,5		1,5
c.d. tabeli nr 3
Glin	0,2	0,3	0,2		0,2
Kadm	0,005	0,005	0,003		0,003
Magnez	-	-	50		30 - 125
Mangan	0,05	0,1	0,05		0,05
Miedź	2,0	0,05	1,0		2,0
Nikiel	0,02	0,03	0,02		0,02
0łów	0,01	0,05	0,01		0,01 0,02 0,05
Rtęć	0,001	0,001	0,001		0,001
Selen	0,01	0,01	0,01		0,01
Siarczany	250	200	250		250
Sód	200	200	200		200
Srebro	-	0,05	0,01
Substancje rozpuszczone	-	800	1000
Twardość CaCO3	-	500	60 / 500		60 / 500
Żelazo	0,2	0,5	0,2		0,2
Przewodność (uS/cm) w 20^OC	2500	-	2500		2500
Substancje organiczne w ug / l
Akryloamid	0,10	-	0,10		0,10
Akrylonitryl	-	-	0,25		-
Benzen	1,0	10,0	1,0		1,0
Benzo(a)piren	0,010	0,015	0,010		0,1
∑ WWA	0,10	-	0,1		0,1
Bromodichlorometan	-	-	15		15
Bromoform	-	-	50		-
Chlorek etylu	-	-	100		-
Chlorobenzen	-	5,0	20
Chlorofenole	-	zapach niewyczuwalny	10
Chlorooctowy kwas	-	-	30		-
Chloroform		30,0	30		30
Czterochlorek węgla	-	5	1		2
Dibromochlorometan	-	-	30		-
Dichloroetan	3	10	3		2
Dichlorobenzen	-	-	30		-
Dichloroetylen	-	1	-		-
Dichlorometan	-	-	20		-
Epichlorohydryna	0,1	-	0,1		0,1
Etylenotlenek	-	-	2		-
Etylobenzen	-	-	20		-
Fenol	-	Zapach niewyczuwalny	0,5		-
Formaldehyd	-	50	50		50
Ftalan dibutylu	-	50	20		20
Heptachlor	-	0,1	-		-
Ksylen	-	-	20		-
Mikrocystyna-LR	-	-	-		1
PCB	-	-	0,5		-
Styren	-	-	10		-
Substancje powierzchniowo czynne	-	200, 100, 200	200		200
Tetrachloroeten	10,0	10	10		-
Tetrachloroetan	-	-	30		-
Toluen	-	-	40		-
Trichloroetan	-	-	50		-
Trichloroeten	10	30	10		-
Trichlorobenzen	-	-	20		20
2,4,6 - Trichlorofenol	-	-	-		200
Trichloroaldehyd octowy	-	-	-		10
∑ THM	100	-	100		150 (100)
Utlenialność	5000	-	5000		5000
c.d. tabeli nr 3
Winylu chlorek	0,50	-	0,50		0,50
Pestycydy w ug / l
Pestycydy	0,10	-	0,10		0,10
Pestycydy ogólne	0,50	-	0,50		0,50
C. Aktywność promieniotwórcza
Całkowita dawka wskaźnikowa	0,lO mSv / rok	-	-		0,lO mSv / rok
Tryt	100 Bq / I	-	-		100 Bq / I
Wymagania bakteriologiczne
Wskaźnik	Wymagania UE	Rozporządzenie z 1990 r. MZIOS	Rozporządzenie z 2000 r. MZIOS		Rozporządzenie z 2002 r. MZIOS
			liczba bakterii	Objętość próbki [ ml ]	liczba bakterii	Objętość próbki [ ml ]
Escherichia coli lub bakterie grupy coli - typ kałowy	0 / 100	Normy zróżnicowane w zależności: 1) od rodzaju urządzeń wodnych (publiczny, zakładowy), woda z wodociągów lokalnych, studni publicznych, zakładowych i przydomowych 2) od rodzaju wody (dezynfekowana lub nie) 3) podawana do sieci i z sieci wodociągowej.	0	100	0	100
Bakterie grupy coli	0 / 100			0	100	0	100
Enterokoki (paciorkowce kałowe)	-			0	100	0	100
Clostridia redukujące siarczyny (Clostridium perfringens)	-			0	100	0	100
Gronkowce koagulazo-dodatnie	-			-	-	-	-
Ogólna liczba bakterii w 37 st. C	-			20	1	20	1
Ogólna liczba bakterii w 22 st. C	-			100	1	100	1

Tabela 4 przedstawia najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników mikrobiologicznych w próbce wody przeznaczonej do spożycia. Przy tworzeniu kryteriów doboru wskaźników fekalnego zanieczyszczenia wody brano pod uwagę następujące cechy:

• stałe występowanie w kale ludzi i zwierząt ciepłokrwistych w liczbach przekraczających liczbę drobnoustrojów chorobotwórczych

• brak zdolności namnażania się w środowisku wodnym

• dłuższy okres przeżywalności w środowisku wodnym od przeżywalności mikroorganizmów chorobotwórczych

• zbliżony stopień redukcji ich liczby w procesach uzdatniania wody (koagulacja, sedymentacja, filtracja), do redukcji mikroorganizmów chorobotwórczych

• taka sama lub większa odporność na środki stosowane w dezynfekcji wody jak mikroorganizmów chorobotwórczych

• ponadto powinny charakteryzować się stałymi cechami biochemicznymi, na których oparte są proste i szybkie metody ich wykrywania dające dużą powtarzalność wyników.

Wskaźniki fekalnego zanieczyszczenia wody.

1. Bakterie grupy coli

Gram-ujemne i oksydazo-ujemne tlenowe i względne beztlenowe pałeczki, nie wytwarzające przetrwalników, fermentujące laktozę z wytworzeniem kwasu, gazu i aldehydu w ciągu 24 godzin w temperaturze 35-37^OC

• Escherichia coli

• Enterobacter

• Klebsiella

• Citronbacter

2) Bakterie grupy coli typu kałowego (fekalnego) są to bakterie termotolerancyjne, które mogą namnażać się i mają takie same właściwości fermentacyjne i biochemiczne również w temperaturze 44^OC.

3) Paciorkowce kałowe (faecal sreptococci)

Tlenowe i względnie beztlenowe bakterie z rodzaju Enterococcus i Streptococcus należące do grupy serologicznej Lancefield D. Są gram-dodatnie i katalazo-ujemne, rosną w temperaturze 45^OC na podłożach w obecności 40% soli żółci, azydku sodu, octanu talu, kwasu nalidiksowego. Są to bakterie odporne na środki dezynfekcyjne.

4) Clostridia redukujące siarczany

Gram-dodatnie beztlenowe bakterie wytwarzające przetrwalniki, należące do rodziny Bacillaceae i rodzaju Clostridium.

Tabela 4. Najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników mikrobiologicznych

w próbce wody przeznaczonej do spożycia.

Lp.	Wskaźnik jakości wody	Liczba bakterii / objętość próbki
				według Dyrektywy UE	według przepisów polskich
1	Escherichia coli lub bakterie grupy coli typ kałowy (termotolerancyjne)	0 / 100	0 / 100
2	Bakterie grupy coli	0 / 100	0 / 100 ^1)
3	Enterokoki (paciorkowe kałowe)	-	0 / 100
4	Clostridia redukujące siarczyny (Clostridium perfrigens)	-	0 / 100 ^2)
5	Ogólna liczba bakterii w 37^O C po 24 h	-	20 / 1
6	Ogólna liczba bakterii w 22^O C po 74 h	-	100 / 1

¹⁾ Dopuszcza się pojedyncze bakterie wykrywane sporadycznie, nie w kolejnych próbach; do 5% próbek w ciągu roku.

²⁾ Należy badać w wodzie pochodzącej z ujęć powierzchniowych.

Tabela 5 zawiera wymagania fizykochemiczne jakim powinna odpowiadać woda przeznaczona do spożycia przez ludzi (WPDS). Tablica zawiera dopuszczalne zakresy wartości parametrów i wskaźników.

Tabela 5. Najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników fizyczno-chemicznych.

Lp.		Wskaźnlk jakości wody	Według Dyrektywy UE			Według przepisów polskich
Wskaźniki fizyczne
1		Barwa, mg/I Pt	akceptowalna			15
2		Mętność, NTU (mg/I)	akceptowalna			1
3		pH	6,5- 9,5			6,5- 9,5
4		Przewodność (uS / em w 20^O C)	2500			2500
5		Smak	akceptowany			akceptowany
6		Zapach	akceptowany			akceptowany
Substancje nieorganiczne, mg / I
7		Amoniak	0,5			0,5 (wody podziemne niechlorowane 1,5)
8		Antymon	0,005			0,005
9		Arsen	0,01			0,01
10		Azotany (NO3)	50			50
11		Azotyny (NO2)	0,50			0,5
12		Bor	1			1,0
13		Chlor wolny	-			0,1 - 0,3
14		Chlorki	250			250
15		Chrom	0,05			0,05
16		Cyjanki	0,05			0,05
17		Fluorki	1,5			1,5
18		Glin	0,2			0,2
19		Kadm	0,005			0,003
20		Magnez	-			30; 125^*
21		Mangan	0,05			0,05
22		Miedź	2,0			2,0
23		Nikiel	0,02			0,02
c.d. tabeli nr 5
24		0łów	0,01			0,01; 0,025; 0,01
25		Rtęć	0,001			0,001
26		Selen	0,01			0,01
27		Siarczany	250			250
28		Sód	200			200
29		Twardość jako CaCO3	-			60-500
30		Żelazo	0,2			0,2
Substancje organiczne, ug / I
31		Akryloamid	0,1			0,1^**
32		Benzen	1			1,0
33		Benzo(a)piren	0,01			0,01
34		Chlorek winylu	0,50			0,50^**
35		1, 2-Dichloroetan	3			3,0
36	Epichlorohydryna			0,10	0,10^**
37	Ftalan dibutylu			-	20
38	Mikrocystyna - LR			-	1,0 (wody podziemne niechlorowane 1,5)
39	Pestycydy			0,10^***	0,10^***
40	∑ Pestycydów			0,50^****	O,5O^****
41	Substancje powierzchniowo czynne (anionowe)			-	200
42	∑ Trichlorobenzenów			-	20
43	Trichloroeten + tetrachloroeten			10	10
44	WieIopierścieniowe węgIowodory aromatyczne WWA - suma			0,10^**	0,100^*****
45	Utlenialność z KMnO4			5000	5000
Uboczne produkty dezynfekcji, ug / I
46	Bromiany			10	10; 25
47	Bromodichlorometan			-	15
48	Chloraminy			-	500
49	Chlorany			-	200
50	Chloryny			-	200
51	Formaldehyd			-	50
52	Tertachlorometan (czterochlorek węgIa)			-	2
53	Trichloroaldehyd octowy (wodzian chloralu)			-	10
54	Trichlorometan (chloroform)			-	30
55	2,4,6-Trichlorofenol			-	200
56	∑THM			100^*	100; 150
Radionuklidy
57	Całkowita dopuszczalna dawka (mSv/r)			0,1	0,1
58	Tryt (Bq/I)			100	100

* Nie więcej niż 30 mg/I magnezu, jeżeli stężenie siarczanów jest równe lub większe od 250 mg/I. Przy niższej zawartości

Siarczanów dopuszczalne stężenie magnezu wynosi 125 mg/I.

** Dotyczy stężenia monomeru niezwiązanego w polimerze, który przenika do wody.

*** Termin pestycydy' obejmuje organiczne insektycydy, herbicydy I fungicydy, nematocydy, akarycydy, algicydy, rodentycydy,

slimicydy, pochodne produkty, m.in. regulatory wzrostu oraz ich metabolity, a także produkty rozkładu I reakcji.

Podana wartość odnosi się do każdego pestycydu.

**** Wartość oznacza sumę stężeń wszystkich pestycydów.

***** Suma THM; chloroformu, bromoformu, bromodichlorometanu i chlorodibromometanu

Grupa A wskaźników fizycznych obejmuje barwę, mętność, pH, przewodność, smak i zapach.

• Podwyższono zakres pH z 8,5 do 9,5. Przyczyną tej zmiany jest konieczność korygowania odczynu w przypadku usuwania manganu oraz duża korozyjność produkowanych przez przedsiębiorstwa wodociągowe wód [20]. Z podwyższeniem górnej granicy wiąże się konieczność zmiany preparatu dezynfekcyjnego, jeśli stosowany był chlor. Dezynfekcja chlorem lub jego związkami jest najefektywniejsza przy pH 7. Jeżeli istnieje konieczność technologiczna podniesienia wartości pH należy zastosować do dezynfekcji CIO₂, który nie tworzy z chloroaminami pochodnych chloroorganicznych w tym THM-ów.

• NDS dla przewodności wynosi 2500 uS/cm w 20^O C, ale w przypadku instalacji stalowych ocynkowanych, ze względu na korozyjność, ustalono NDS na poziomie 1000 uS/cm w 20^O C.

• Smak i zapach określono jako „akceptowalny”. Nie oznacza to jednak dowolności czy subiektywnych ocen, a chodzi o krajowe ustalenie dopuszczalnych wartości, gdyż eksperci UE nie byli w stanie uzgodnić wspólnych kryteriów oceny tych wskaźników. W Polsce należy ocenę prowadzić wg aktualnych Polskich Norm (PN).

Substancje nieorganiczne (24) zostały umieszczone w grupie B.

Zmiany jakie wprowadzono w odniesieniu do rozporządzenia z 2000 r. dotyczą następujących parametrów: chlor wolny, chrom, magnez, miedź, ołów i twardość.

• Chlor ma być oznaczany w punkcie czerpalnym u konsumenta. Dopuszczalny zakres wartości 0,1 - 0,3 mg/l nie dotyczy dotrzymywania tej wartości w wodociągowej sieci rozdzielczej.

• Chrom ma być oznaczany jako chrom ogólny 0,050 mg/l.

• Magnez (zakres 30 - 125 mg/l) został wprowadzony do wymagań w rozporządzeniu tylko jako parametr pożądany ze względów zdrowotnych. Zwrócono uwagę na ewentualne skutki zdrowotne występowania go w wodzie w ilościach większych niż 30 mg/l, o ile stężenie siarczanów przekracza 250 mg/l. W wodzie występuje wówczas MgSO₄ (gorzka sól) nie tylko wpływająca negatywnie na cechy organoleptyczne wody, ale także znana w medycynie jako środek przeczyszczający. Jony Mg są pożądane w wodzie ze względu na choroby układu krążenia, nie oznacza to jednak, że wodę pozbawioną tych jonów lub zawierającą bardzo małe ilości należy wzbogacać w magnez.

• Podobnie został określony zakres twardości 60 - 500 mg/l węglanu wapnia. Twardość oznacza zawartość wodorowęglanów wapnia i magnezu w wodzie. Woda całkowicie pozbawiona tych soli jest niezmiernie korozyjna. Nadmiar może powodować wytrącanie się soli i szybkie zarastanie rur osadami węglanowymi. Niemniej jednak średnia wartość twardości jest bardzo pożądana nie tylko ze względów zdrowotnych, ale także antykorozyjnych. Węglany odkładając się na powierzchni stanowią powłokę zabezpieczającą przed korozją. Wzbogacanie wody w jony Ca czy Mg (dolny zakres 60 mg/l) nie jest obligatoryjne tylko pożądane ze względów zdrowotnych. Wzbogacanie jest wymogiem, jeżeli woda jest korozyjna.

• NDS dla miedzi zostało podwyższone do 2 mg/l, ale tylko wówczas gdy woda nie jest korozyjna dla rur miedzianych (woda miękka i kwaśna) w takim stopniu aby nie powodowała zmiany jej barwy.

• Ze względu na obniżenie przez Dyrektywę 98/83/EC NDS ołowiu z dotychczas obowiązującego 50 ug/l do 10 ug/l powstał bardzo duży problem z przekroczeniami tych wartości. Dotychczas przekroczenia dotyczyły około 1,5 % wody dostarczanej przez wodociągi. Zmiana normatywu powoduje 70-krotne wzrosty przekroczeń związane głównie z przenikaniem tego pierwiastka z naturalnych złóż do wód głębinowych.

Stare rury ołowiane nie są tu czynnikiem dominującym, co nie znaczy, że nie należy ich wymieniać sukcesywnie w stosunku do możliwości ekonomicznych. Przenikanie Pb z rur PVC jest w tym przypadku marginalnym problemem. Ogromny problem stanowi jednak usunięcie ołowiu z wody. Praktycznie rzecz biorąc skuteczna jest tylko jedna technologia RO (odwróconej osmozy).[ ] Dlatego też jest nierealna natychmiastowa modernizacja wodociągów, tak aby produkowały wodę odpowiadającą normatywom UE. Dyrektywa 98/83/EC proponuje stopniowe dochodzenie do tej wartości do 2012 r., co zostało uwzględnione w obecnym rozporządzeniu. Do 1 stycznia 2006 r. wartość NDS wynosi 50 ug/l od 2006 do 01.01.2013 r. NDS wynosi 25 ug/l.

W grupie C substancji organicznych zostały umieszczone wszystkie substancje o chara-kterze rakotwórczym przenikające z materiałów kontaktujących się z wodą lub stanowiące jej zanie-czyszczenia. W stosunku do Dyrektywy 98/83/EC powiększono zakres normowanych parametrów o:

• Ftalan dibutylu, mikrocystynę - LR (tylko dla zakwitających wód powierzchniowych), ∑ trichlorobenzenów.

• Określono również utlenialność metodą KMnO₄.

Grupa D zawiera wykaz ubocznych produktów dezynfekcji.

Spośród uwzględnionych w rozporządzeniu parametrów w 98/83/EC znajdują się zaledwie bromiany i ∑ THM.

Większość z umieszczonych w tej grupie substancji stanowią produkty chlorowania wody, Należą one do związków potencjalnie rakotwórczych dla ludzi. Pozostałe substancje to produkty uboczne ozonowania lub CLO₂, również o właściwościach mutagennych i rakotwórczych. Ponieważ w kraju zmaganie się z problemem dezynfekcji jest dalekie od ideału, niezmiernie ważna jest konieczność kontroli efektów starych jak i nowych technologii. Zwłaszcza, że nadmiar pozostałych dezynfektantów jak i produkty powstające w wyniku dezynfekcji mogą stanowić zagrożenie zdrowotne dla konsumentów. Aby móc ocenić ryzyko zdrowotne, należy kontrolować występowanie tych substancji w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi zarówno pod względem jakościowym jak i ilościowym. (Bogna Wichrowska) [20].

4. Charakterystyka wodociągu publicznego w Elblągu.

Elbląg jest obecnie miastem powiatowym, usytuowanym w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w pobliżu Zalewu Wiślanego.

W okresie minionych 6 lat konsekwentnie realizowano cele i zadania przyjęte w strategii rozwoju Elbląga. Miało to pozytywny wpływ na poprawę jakości życia w mieście. Poziom prac, oryginalność zastosowanych rozwiązań i osiąganie w stosunkowo krótkim czasie standardów europejskich w niektórych strefach życia miasta potwierdzają między-narodowe i krajowe nagrody przyznane Elblągowi.

W 1999 r. Unia Europejska przyznała Elblągowi I nagrodę w konkursie „Miasto a wymagania Unii Europejskiej”.

W 2000 r. Rada Europy nagrodziła miasto prestiżową „Flagą Europy”.

W tym samym roku międzynarodowe wyróżnienie za działalność na rzecz ochrony środowiska przyznał miastu Związek Miast Bałtyckich.

Kolejną nagrodę otrzymał Elbląg w konkursie pod honorowym patronatem Prezydenta RP „Miasto przyjazne środowisku”.

Elbląg jest największym miastem na terenie Żuław Wiślanych, zajmuje powierzchnię 79,52 km² . Mieszkańcy Elbląga w 99 % zaopatrywani są w wodę z wodociągu publicznego. Z wody wodociągowej korzysta ok. 129.901 osób (dane z 2002 r.).

Właścicielem wodociągu jest Elbląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Elblągu, spółka z o.o. ul. Rawska 2/4.

4.1. Stosowane procesy technologiczne.

Głównymi źródłami wody dla miasta Elbląga jest osiem ujęć wód podziemnych ujmujących czwartorzędowy poziom wodonośny, z czego sześć ujęć zlokalizowanych jest w granicach miasta, tj.:

• Ujęcia wyżynne:

• „Jagodowo-Dębowe Pole”,

• „Małe Bielany”,

• „Dąbrowa”,

• „Krasny Las”,

• Ujęcia nizinne:

• „Malborska”,

• „Łęczycka”,

• oraz dwa ujęcia zlokalizowane poza granicami miasta, tj.:

• ujęcie „Szopy” gm. Gronowo Elbląskie,

• ujęcie Centralnego Wodociągu Żuławskiego CWŻ w miejscowości Letniki

gm. Stare Pole,

• ujęcie wody CWŻ „Letniki” nie jest eksploatowane przez EPWiK.

Ujęcia wyżynne

Ujęcia te położone są na północnych i północno-wschodnich krańcach miasta Elbląga w obrębie Wysoczyzny Elbląskiej. Na terenie omawianych ujęć eksploatowane są dwie lub trzy warstwy wodonośne występujące w obrębie czwartorzędowego poziomu wodonośnego. Warstwy te są wystarczająco izolowane przed potencjalnymi zanieczyszczeniami, o czym świadczą wyniki badań wody z wieloletniej eksploatacji ujęć. Omawiane ujęcia znajdują się na terenie Parku Krajobrazowego „Wysoczyzny Elbląskiej” i jego strefy ochronnej. Funkcje ochronne i rekreacyjne parku krajobrazowego zapewniają prawne warunki ograniczenia antropogenicznego wpływu na wody podziemne i są wystarczające dla funkcjonowania wyznaczonych stref ochronnych ujęć wody.

Wody z ujmowanego poziomu wodonośnego charakteryzują się zmienną i wysoką zawartością:

- związków żelaza: 1,4 - 15 mg Fe/ dm³

- związków manganu: 0,11 - 0,3 mg Mn/ dm³

Ponadto woda wykazuje podwyższoną barwę (15 mg Pt/ dm³ ) i mętność (15 mg SiO₂/dm³).

Charakterystyczna jest też dla tych wód znacząca zawartość w wodzie amoniaku w ilości ca 1,0 mg N - NH₄ /dm³.

Woda ujmowana na ujęciach wyżynnych przesyłana jest wodociągami grawitacyjnymi na stacje uzdatniania wody „Królewiecka”, gdzie zachodzi proces jej uzdatniania.

Ujęcie „Jagodowo - Dębowe Pole”

Wiek ujęcia nie jest znany. Ujęcie posiada zatwierdzone zasoby wody w wielkości 344 m³/ h.

Aktualnie ujęcie wody bazuje na 11 studniach głębinowych o głębokości 46-117 m. Łączny pobór wody z ujęcia kształtuje się w wysokości 3.200 m³/ dobę.

Ujęcie eksploatowane jest w oparciu o pozwolenie wodno-prawne wydane przez Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Elblągu - decyzja nr OŚ-VI-6210-G/33/96 z dnia 26.09.1996 r. Jest to pozwolenie wodno-prawne na:

• eksploatację urządzeń wodnych służących do poboru i uzdatniania wód podziemnych,

• pobór wód podziemnych w ilości Q max. = 6.000 m³/dobę.

Strefa ochronna ujęcia ustanowiona została decyzją nr OŚ-VI-6226/33/45/96 z dnia 26.09.1996 r.

Ujęcie „Małe Bielany”

Jest to stare ujęcie „poniemieckie”. Zasoby eksploatacyjne wód podziemnych zatwierdził Prezes Centralnego Urzędu Geologii w wysokości 334 m³/ h. Aktualnie eksploatowanych jest 13 studni o głębokości 38 - 122 m.

Łączny pobór wody z ujęcia kształtuje się w wysokości 4.300 m³/ dobę. Ujęcie eksploatowane jest w oparciu o pozwolenia wodno-prawne wydane przez Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Elblągu. - decyzja nr OŚ-VI-6210-G/45/96 z dnia 26.09.1996 r. Jest to pozwolenie wodno-prawne na:

• eksploatację urządzeń wodnych służących do poboru i uzdatniania wód podziemnych,

• pobór wód podziemnych w ilości Q max = 5.760 m³/ dobę.

Strefa ochronna ujęcia ustalona została decyzją nr OŚ-VI-6226/33/45/96 z dnia 26.09.1996 r.

Ujęcie „Dąbrowa”

Eksploatację ujęcia rozpoczęto w 1991 r. Zasoby eksploatacyjne ujęcia zatwierdzone zostały przez Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych w wysokości 270 m³/h.

Aktualnie ujęcie eksploatuje 4 studnie o głębokości 78-124 m.

Ujęcie eksploatowane jest w oparciu o pozwolenia wodno-prawne wydane przez Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Elblągu - decyzja nr OŚ-VI-6210-G/9/96 z dnia 6.03.1996 r. Jest to pozwolenie wodno-prawne na:

• eksploatację urządzeń wodnych służących do poboru i uzdatniania wód podziemnych,

• pobór wód podziemnych w ilości Q max.= 2.880 m³/dobę.

Strefa ochronna ujęcia ustalona została decyzją nr OŚ-VI/7226/12/90 z dnia 3.07.1990 r.

Ujęcie „Krasny Las”

Jest to ujęcie czynne od czasów przedwojennych. Zasoby eksploatacyjne wód podziemnych zatwierdził Prezes Centralnego Urzędu Geologii w wysokości 297 m³/h. Aktualnie w ramach tego eksploatowanych jest 7 studni o głębokości 65-121 m.

Łączny pobór wody z ujęcia kształtuje się w wysokości 2.880 m³/dobę. Ujecie eksploatowane jest w oparciu o pozwolenia wodno-prawne wydane przez Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Elblągu - decyzja nr OŚ-VI-6210- G/4/96 z dnia 15.02.1996 r. oraz nr OŚR /EL /6811 /6 /00 z dnia 20.09.2000 r. Jest to pozwolenie wodno-prawne na:

- eksploatację urządzeń wodnych służących do poboru i uzdatniania wód podziemnych,

• pobór wód podziemnych w ilości Q max.= 2.280 m³/ dobę.

Strefa ochronna ujęcia ustalona została decyzją nr OŚ-VI/6226/4/96 z dnia 15.02.1996 r.

Stacja Uzdatniania Wody „Królewiecka” (załącznik Nr 1)

Woda pochodząca z ujęć wyżynnych: Jagodowo - Dębowe Pole, Małe Bielany, Dąbrowa oraz nadwyżka nie uzdatnionej wody z ujęcia Krasny Las uzdatniana jest w SUW Królewiecka w Elblągu. Przedmiotowa stacja, pochodząca z okresu przedwojennego, uzdatniająca aktualnie wodę w ilości Qśr.=10.606 m³/dobę, składa się z następujących elementów:

• trzykomorowego żelbetowego zbiornika kontaktowo-osadowego o objętości użytecznej

Vu=618 m³ i czasie retencji 1,3 h, z nisko efektywnym napowietrzaniem wody za pomocą urządzenia inżektorowego,

• otwartych żelbetowych filtrów grawitacyjnych pracujących w układzie I-stopniowym,

• 10 jednostek filtracyjnych o łącznej powierzchni filtracji 360 m²,

- dezynfekcji wody za pomocą chloru gazowego,

• pompowni wody do płukania filtrów.

Po procesach uzdatniona woda magazynowana jest w dwóch zbiornikach wody czystej o pojemności V₁=2.800 m³ i V₂=4.600 m³. Wpływ wody do sieci następuje grawitacyjnie lub za pomocą urządzenia hydroforowego zasilającego osiedla usytuowane powyżej

40 m n.p.m.

SUW “Królewiecka” - hala filtrów otwartych

Stacja Uzdatniania Wody „Krasny Las” (załącznik Nr 2).

Woda ujmowana z ujęcia Krasny Las (za wyjątkiem nadwyżki przesyłanej na SUW Królewiecka) uzdatniana jest na lokalnej stacji „Krasny Las” w Elblągu. Przedmiotowa stacja uzdatniająca aktualnie wodę w ilości Qśr.= 212 m³/dobę posiada układ ciśnieniowy i składa się z następujących elementów:

• filtrów odżelaziających 8 szt., pracujących w składzie 1-stopniowym, ciśnieniowym, współpracujących z aeratorami ciśnieniowymi,

• dezynfekcji wody za pomocą NaClO,

• urządzeń hydroforowych.

Ujęcie „Malborska”

Ujęcie położone jest w odległości 2 km na południe od centrum miasta. Eksploatację rozpoczęto w 1955 roku. Posiada zatwierdzone zasoby w wysokości 560 m³/ h. Na ujęciu eksploatowana jest piaszczysto-żwirowa część czwartorzędu wchodząca w skład rozległego kredowo-czwartorzędowego poziomu wodonośnego rozprzestrzenionego na obszarze Tczew- Malbork- Elbląg- Pasłęk- Dzierzgoń - Sztum.

Aktualnie ujęcie eksploatowane jest poprzez 5 z 8 istniejących studni o głębokościach 114-130 m. Łączny pobór wody z ujęcia kształtuje się w wysokości ca 7.600 m³/dobę.

Ujęcie eksploatowane jest w oparciu o pozwolenie wodno-prawne wydane przez Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Elblągu - decyzja nr OŚ-VI-6210/G/23/96 z dnia 13.06.1996 r. Jest to pozwolenie wodno-prawne na:

• eksploatację urządzeń wodnych służących do poboru i uzdatniania wód podziemnych,

• pobór wód podziemnych w ilości Q max = 12.960 m³/ dobę.

Strefa ochronna ujęcia ustanowiona została decyzją nr OŚ-VI-6226/23/96 z dn. 20.06.1996 r. Wody z ujmowanego poziomu wodonośnego są typu wodorowęglanowo-wapniowego na granicy wód miękkich i średniej twardości oraz wysokiej zasadowości. W wodzie występują ponadnormatywne ilości związków żelaza (0,8-2,2 mg Fe/dm³ i amoniaku 1,2 mg/dm³) przy stosunkowo niskiej zawartości związków manganu (do 0,08 mg Mn/dm³). Woda wykazuje podwyższoną barwę (25 mg Pt/ dm³ ) i mętność ( 25 mg SiO₂/ dm³ ).

Charakterystycznym dla wód ujmowanego poziomu jest wysoka zawartość jonu chlorkowego (średnia z eksploatowanych studni -135 mg Cl/dm³). Towarzyszy temu zawartość jonu fluorkowego na poziomie 0,8-1,4 mg F/dm³.

Wyniki analiz wody wykazują, że skład chemiczny wód odpowiada warunkom naturalnym oraz wskazują, że na ujęciu występują korzystne warunki izolacji terenu oraz nieobecność źródeł zanieczyszczenia w otoczeniu. Przy tych warunkach odstąpiono od wyznaczenia dla ujęcia terenu ochrony pośredniej.

Stacja Uzdatniania Wody „Malborska” (załącznik Nr 3 )

Z opisanym powyżej ujęciem wody współpracuje SUW „Malborska”.

Przedmiotowa stacja uzdatniająca aktualnie wodę w ilości Qśr.=7.494 m³/dobę składa się z następujących elementów:

• dwukomorowego żelbetowego zbiornika kontaktowo- osadowego o objętości użytkowej V_U = 280 m³ i czasie retencji ca 50 min. z niskoefektywnym napowietrzaniem wody za pomocą urządzę inżektorowych,

• pompowni wody drugiego stopnia,

• filtrów odżelaziających pracujących w układzie 1-stopniowym, ciśnieniowym (6 filtrów piętrowych o średnicy 2,2 m każdy). Konstrukcja filtrów i związana z nią mała wysokość złóż filtracyjnych nie przekraczająca 90 cm są przyczyną niskich efektów w zakresie odżelaziania wody oraz redukcji mętności i barwy,

• dezynfekcji wody za pomocą NaClO.

SUW „Malborska” - komora napowietrzania wstępnego.

SUW „Malborska” - hala filtrów.

Ujęcie „Łęczycka” (załącznik Nr 4)

Ujęcie położone jest we wschodniej części miasta. Ujęcie istnieje od czasów przedwojennych i początkowo służyło do zaopatrzenia w wodę zakładu mleczarskiego i młyna. Po wojnie przejęte zostało przez wodociągi miejskie. Zasoby eksploatacyjne ujęcia zatwierdzone zostały przez Prezesa Centralnego Urzędu Geologii w wysokości 144 m³/h. W ujęciu eksploatowany jest czwartorzędowy poziom wodonośny o zmiennej miąższości występujący w strefie głębokości 20-60 m.

Aktualnie na ujęciu eksploatowane są przemiennie 2 studnie o głębokości 51 i 70 m. Pobór wody z ujęcia w ostatnich latach kształtował się na poziomie 500-900 m³/dobę. Ujęcie eksploatowane jest w oparciu o pozwolenia wodno-prawne wydane przez Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Elblągu - decyzja nr OŚ-VI-6210-G/55/96 z dnia 20.11.1996 r. Jest to pozwolenie wodno-prawne na:

• eksploatację urządzeń wodnych służących do poboru i uzdatniania wód podziemnych,

• pobór wód podziemnych w ilości Q max.= 960 m³/dobę.

Strefa ochronna ujęcia ustanowiona została decyzją nr OŚ-VI-6226/33/55/96 z dnia 25.11.1996 r. oraz nr OŚR/EL/6814/3/00 z dnia 7.06.2000 r.

Wody z ujmowanego poziomu są typu wodorowęglanowo-wapniowego o wysokiej twardości. W wodzie występują ponadnormatywne ilości związków żelaza (2,4-4,2 mg Fe/dm³) i manganu (0,2-0,6 mg Mn/dm³ ).

Stacja Uzdatniania Wody „Łęczycka”

Ujęcie wody opisane wyżej współpracuje ze stacją uzdatniania „Łęczycka”.

Przedmiotowa stacja, uzdatniająca aktualnie wodę w ilości Qśr.=814 m³/doby, zmoder-nizowana została w roku 1998 i składa się aktualnie z następujących elementów:

• filtrów odżelaziająco- odmanganiających 4 szt. pracujących w układzie dwustopniowym (po 2 szt. na każdym stopniu), współpracujących z aeratorami ciśnieniowymi,

• dezynfekcji wody za pomocą NaClO,

• urządzeń hydroforowych.

Ujęcia poza granicami miasta Elbląga włączone do systemu wodociągowego miasta.

Ujecie wody „Szopy”

Ujęcie położone jest w odległości 7 km na południowy zachód od miasta Elbląga, w północnej części Żuław Elbląskich. Posiada zatwierdzone zasoby w wysokości 570 m³/h.

Eksploatację ujęcia rozpoczęto w 1989 r. Od 1996 r. w ujęciu wody „Szopy” eksploatowane są wszystkie studnie (5 szt.) każda o głębokości 155 m.

Aktualny łączny pobór wody z ujęcia kształtuje się w wysokości Q śr. = 8.668 m³/doby. Ujęcie eksploatowane jest w oparciu o pozwolenie wodno-prawne wydane przez Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Elblągu - decyzja nr OŚ-VI-6210-G/37/97 z dnia 17.04.1997 r. Jest to pozwolenie wodno-prawne na:

• eksploatację urządzeń wodnych służących do poboru i uzdatniania wód podziemnych,

• pobór wód podziemnych w ilości Q max = 12.000 m³/ dobę.

Pozwolenie te wydane zostały na czas - do dnia 30.04.2007 r.

Strefa ochronna ujęcia ustanowiona została decyzją nr OŚ-VI-6226/37/97 z dnia 17.04.1997 r.

W ujęciu ujęte zostały do eksploatacji utwory piaszczysto-żwirowej części czwartorzędu, tworzące rozległy zbiornik wód podziemnych obejmujący teren południowych Żuław i północną część Pojezierza Iławskiego.

Do uzdatniania ujmowanej wody na ujęciu w Szopach zastosowano metodę uzdatniania w warstwie wodonośnej. Proces uzdatniania polega na redukcji związków żelaza w obrębie warstwy wodonośnej, w wyniku wtłoczenia napowietrzonej wody do wnętrza studni.

Napowietrzanie wody następuje za pomocą urządzenia inżektorowego zainstalowanego na stanowisku przy każdej studni. Tłoczenie wody napowietrzonej do warstwy wodonośnej oraz pobór wody uzdatnionej prowadzi się kolejno przy pomocy każdej z 5 studni na ujęciu. Uzdatniona woda tłoczona jest na przepompownię „Nowodworska” w Elblągu. (załącznik Nr 5 ).

Udział procentowy poszczególnych ujęć w zaopatrzeniu w wodę Elbląga:

4.2. Ocena jakości wody pod względem mikrobiologicznym i fizyko-

chemicznym.

Jakość wody w wodociągu publicznym w Elblągu pod względem mikrobiologicznym odpowiada wymogom norm sanitarnych. W 2002 roku stwierdzono 3,8 % prób zakwestionowanych. W wyniku interwencji pracowników inspekcji sanitarnych w EPWiK wyeliminowano źródła zanieczyszczeń wody, próby powtórne odpowiadały normie. Przebadano również wodę na obecność tzw. THM-ów, ubocznych produktów dezynfekcji wody. Próby wody dostarczone zostały z 14 punktów:

1. Wodociąg publiczny E1b1ąg - SUW ul Królewiecka woda podawana do sieci (Cl₂ — 0,10 mg/l)

2. Wodociąg publiczny E1b1ąg - uI.Tarnowska 16, kuchnia (Cl₂— nw.)

3. Wodociąg publiczny Elbląg - ul Bażyńskiego, Przychodnia (Cl₂ — nw.)

4. Wodociąg publiczny Elbląg - ul. Chopina, Internat (Cl₂ — nw.)

5. Wodociąg publiczny Elbląg - SUW, ul Łęczycka, woda podawana do sieci (Cl₂ — 0,05 mg/l)

6. Wodociąg publiczny Elbląg - ul Kraszewskiego, sklep spożywczy-zaplecze (Cl₂ —nw.)

7. Wodociąg publiczny Elbląg - ul. Malborska, SUW, woda podawana do sieci (Cl₂ — 0,05 mg/l)

8. Wodociąg publiczny E1b1ąg - ul Lotnicza, sklep spo~ywczy-pawi1on (Cl₂ —nw.)

9. Wodociąg publiczny E1bląg - ul Skrzydlata, sklep- zaplecze (Cl₂ — nw.)

10. Wodociąg publiczny Elb1ąg - ul. Malborska, sklep ,,BIEDRONKA” (Cl₂ — nw.)

11. Wodociąg publiczny Elbląg - ul Panieńska, Camping (Cl₂ — nw.)

12. Wodociąg publiczny EIbląg - Przepompownia, CWŻ, ul. Nowodworska (Cl₂— 0,04 mg/l)

13 Wodociąg publiczny Elbląg - ul. Nowodworska CPN, (Cl₂ — nw.)

14. Wodociąg publiczny Elbląg - ul. Warszawska, Stacja Paliw, (Cl₂ — nw.)

Oznaczano następujące THM- y

1. CCL ~ - chloroform ( oznaczalność na poziomie 0,5 ug/l)

2. CHC1₂Br — dwuchlorobromometan (oznaczalność na poziomie 0,1 ug/l)

3. CHClBr₂ — chlorodwubromometan ( oznaczalność na poziomie 0,1 ug/l)

4. CHOR. ~ bromoform ( oznaczalność na poziomie 1,0 ug/l)

Tabela Nr 6. Wyniki oznaczeń chromatograficznych, wykonanych w próbkach wody

dostarczonych do analiz w dn. 22.07.2002 r.

Nr próbki	Zawartość poszczególnych THM-ów w ug/l badanej wody
		CHCl3	CHCl2Br	CHClBr2	CHBr3
1	p.p.ozn.	p.p.ozn.	n.w.	n.w.
2	0,78	0,12	n.w.	n.w.
3	0,50	0,10	n.w.	n.w.
4	1,31	0,31	n.w.	n.w.
5	n.w.	n.w.	n.w.	n.w.
6	n.w.	n.w.	n.w.	n.w.
7	n.w.	n.w.	n.w.	n.w.
8	n.w.	n.w.	n.w.	n.w.
9	n.w.	n.w.	n.w.	n.w.
10	n.w.	n.w.	n.w.	n.w.
11	n.w.	n.w.	n.w.	n.w.
12	p.p.ozn.	0,15	p.p.ozn.	n.w.
13	p.p.ozn.	1,00	0,52	n.w.
14	p.p.ozn.	1,07	0,50	n.w.

p.p.ozn.= poniżej poziomu oznaczalności

n.w. - nie wykryto

Pod względem fizykochemicznym jakość wody odpowiada wymogom norm sanitarnych z wyjątkiem SUW ul. Malborska, gdzie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych norm żelaza i amoniaku. Mętność kształtuje się na granicy normy. Jakość wody przedstawiają wykresy:

W wodociągu publicznym w Elblągu co roku przeprowadzane były badania rozszerzone wody w kierunku określenia w niej zawartości metali ciężkich. Badaniami objęto zarówno wodę surową jak i podawaną do sieci oraz wyznaczone do badań odcinki sieci ze stali ocynkowanej i ołowianej. W przebadanej wodzie nie stwierdzono obecności metali ciężkich lub ilości poniżej wartości normowanych.

4.3. Zmiany jakości w latach 1995 / 2002

Jakość wody pod względem mikrobiologicznym odpowiadała i nadal odpowiada wymogom norm sanitarnych. Procent prób, w których jakość wody została zakwestionowana kształtował się na poziomie przedstawionym w tabeli:

Tabela nr 7. Ilość prób zakwestionowanych pod względem bakteriologicznym w latach

1995-2002.

Lata	Ilość pobranych próbek	Ilość prób zakwestiono-wanych	% wyników złych
1995	1139	76	6,7
1996	974	55	5,65
1997	1288	172	13,4
1998	993	35	3,5
1999	1058	45	4,25
2000	983	44	4,5
2001	933	13	1,3
2002	493	17	3,8

Porównanie ilości prób zakwestionowanych pod względem bakteriologicznym do pobranych.

W próbach, które nie odpowiadały standardom zdrowotnym stwierdzono obecność bakterii grupy coli i coli typu fekalnego oraz wzrosty bakteryjne na agarze. Po wejściu w życie „nowych” norm przeprowadzono również badania na obecność paciorkowców kałowych (Enterokoków), jednak nie stwierdzono ich w wodzie wodociągu elbląskiego.

Największy procent prób w których zdyskwalifikowano jakość wody pod względem bakteriologicznym stwierdzono w roku 1997. Dotyczyły one główne wody podawanej do sieci i z sieci wodociągowej SUW ul. Malborska. Stwierdzono również zanieczyszczeniami mikrobiologicznymi wody w studniach wodociągowych. Wzmożony został nadzór nad jakością wody przez służby sanitarne. EPWiK poprzez swoje działania wyeliminował zewnętrzne źródła zanieczyszczenia wody w studniach.

W wodociągu elbląskim na poszczególnych stacjach uzdatniania i przepompowni „Nowodworska” od ok. 25 lat prowadzone było stałe chlorowanie wody. Woda dezynfekowana była pochlorynem sodu, z wyjątkiem SUW Królewiecka, gdzie stosowano chlor gazowy.

W 2003 r. EPWiK wystąpił z pismem do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Elblągu z prośbą o wyrażenie zgody na odstąpienie od stałej dezynfekcji wody. Biorąc pod uwagę, że jakość wody pod względem bakteriologicznym odpowiada wymogom norm sanitarnym. PPIS w Elblągu przychylił się do prośby strony stawiając warunek codziennej kontroli laboratoryjnej wody na sieci wodociągowej uwzględniając pobór prób po awariach wodociągowych.

Analizując jakość wody pod względem fizykochemicznym należy stwierdzić, że ulega ona ciągłej poprawie. Do 1994 r. żadna ze stacji uzdatniania nie produkowała wody zgodnej z obowiązującą wtedy normą (rozporz. z 1990 r.)[10]. Przekroczone były następujące parametry: żelazo, mangan, amoniak, mętność, barwa. W 1995 r. uzyskano poprawę jakości wody na SUW Krasny Las i Królewiecka.

W 1999 r. na wszystkich SUW i przepompowniach jakość wody uległa poprawie z wyjątkiem SUW Malborska, gdzie nadal przekroczony był amoniak i żelazo. Powyższa stacja jest do dzisiejszego dnia obiektem sprawiającym najwięcej problemów ze względu na w/w przekroczenia. Do osiągnięcia wyższej jakości wody EPWiK przygotował wraz z Urzędem Miasta kompleksowy program modernizacji systemu zaopatrzenia w wodę, który zostanie omówiony w rozdziale 6.

5. Zadania Inspekcji Sanitarnej w egzekwowaniu wody o jakości odpowiadającej wymaganym standardom zdrowotnym.

Inspekcja Sanitarna działa w oparciu o Ustawę z dnia 14.03.1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tj. Dz. U. Nr 90 z dnia 16.02.1998 r., poz. 575 z późn. zm.).

Na podstawie art. 4 „ do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie bieżącego nadzoru sanitarnego należy kontrola przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, a w szczególności dotyczących:

1. higieny środowiska, a zwłaszcza czystości powietrza atmosferycznego, gleby, wody

i innych elementów środowiska w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach.

Art. 27 ust.1 informuje, że „w razie stwierdzenia naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych, państwowych inspektor sanitarny nakazuje w drodze decyzji, usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień.

Na podstawie art. 36 ust. 1 „ za badania oraz inne czynności wykonywane przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w związku ze sprawowaniem bieżącego i zapobiegawczego nadzoru sanitarnego pobiera się opłaty w wysokości kosztów ich wykonania.

Inspekcja sanitarna za wszelkie przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń w wodzie wystawia decyzje o opłacie za poniesione koszty. Decyzje wystawiane są na producentów wody. W celu wyegzekwowania jej jakości zgodnej z wymogami sanitarnymi wystawiane są decyzje administracyjne z określonym terminem realizacji.

W przypadku niewykonania zarządzeń w terminie kontynuowane jest postępowanie administracyjne, a następnie postępowanie egzekucyjne.

Na producenta wody o złej jakości wystawiane są postanowienia o nałożeniu grzywny.

I tak np. decyzja administracyjna wystawiona została na dyrektora EPWiK na doprowadzenie jakości wody pod względem fizykochemicznym do obowiązujących standardów zdrowotnych. Decyzja dotyczy wodociągu publicznego Elbląg - SUW „Malborska” - termin realizacji inwestycji 31.12.2003.

Szereg firm wodociągowych odnosi się z wielką krytyką do norm jakości wody wynikających z rozporządzenia z 2002 r. Wprowadzono szereg zmian parametrów jakościowych wody takich jak: zawartość żelaza, manganu, które są zgodne z wymogami UE, ale bez zastosowania okresów przejściowych.

Trudna sytuacja w sferze gospodarki komunalnej , a także w samorządach gminnych nie pozwala na podejmowanie natychmiastowych decyzji o zmianie sposobu uzdatniania wody, czy też inwestowania w budowę nowych wodociągów. Koszty przebudowy urządzeń wodociągowych będzie musiało ponieść społeczeństwo (poprzez podwyższanie opłat za wodę i odprowadzanie ścieków). Sprawy zaopatrzenia w wodę i odprowadzanie ścieków należą do zadań własnych gminy zgodnie z Ustawą z dnia 8.03.1990 o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. z 1996 nr 13 poz. 74 z późn. zm.). W myśl art. 12.1. i art. 13 ustawy z dnia 7.06.2001 o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. Nr 72, poz. 746) oraz rozporządzenie Min. Zdrowia z 19.XI.2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. Nr 203, poz. 1718) - monitoring jakości wody do spożycia prowadzi państwowy powiatowy i państwowy wojewódzki inspektor sanitarny przy pomocy powiatowych i wojewódzkich stacji sanitarno- epidemiologicznych.

Odpowiedzialni za realizację monitoringu jakości wody przeznaczonej do spożycia są:

• państwowy powiatowy inspektor sanitarny - za monitoring kontrolny i przeglądowy,

• państwowy wojewódzki inspektor sanitarny, z prowadzenie wybranych badań w zakresie monitoringu przeglądowego oraz w zakresie wynikającym z aktualnych potrzeb terenu.

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny wyznacza swojego koordynatora do prowadzenia monitoringu i zgłasza go do wojewódzkiego koordynatora wyznaczonego przez Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego.

• powiatowy koordynator sporządza harmonogram i plan pobierania próbek wody, kompletuje dokumentację urządzeń wodnych, sporządza raport i komunikaty, prowadzi dokumentację z zakresu monitoringu, szacuje ryzyko zdrowotne, dokonuje prognoz które przekłada powiatowemu inspektorowi celem podjęcia odpowiednich działań.

Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny wyznacza swojego koordynatora do

prowadzenia monitoringu i zgłasza go do Głównego Inspektora Sanitarnego,

• wojewódzki koordynator nadzoruje powiatowego koordynatora monitoringu i zgłasza go do Głównego Inspektora Sanitarnego. Wojewódzki koordynator sprawuje kontrole nad przepływem informacji w systemie monitoringu, sporządza raporty i komunikaty, prowadzi dokumentacje z zakresu monitoringu, organizuje i koordynuje współpracę między nadzorem i laboratorium wykonującym badania monitoringowe wody do spożycia,

W przypadku stwierdzenia, że jakość wody nie spełnia warunków rozporządzenia Ministra Zdrowia z 2002 r. państwowy powiatowy inspektor sanitarny informuje o zaistniałej sytuacji samorząd terytorialny, jeżeli zaistniała sytuacja może powodować zagrożenie dla zdrowia, wskazane jest również bezpośrednie informowanie konsumentów.

Ponadto w ramach sieci monitoringu informacje te winny być przekazywane również do Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego i Głównego Inspektoratu Sanitarnego.

Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej informują konsumentów o jakości wody w sposób ogólnie przyjęty na danym terenie. Oceny i prognozy dotyczące przydatności wody do spożycia przez ludzi państwowi wojewódzcy inspektorzy sanitarni udostępniają organom administracji rządowej, a państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni jednostkom samorządu terytorialnego.

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny na podstawie posiadanych wyników badań wody stwierdza:

1. przydatność wody

2. warunkową przydatność wody

3. brak przydatności wody do spożycia przez ludzi.

oraz wydaje ocenę o jakości wody.

Rozporządzenie Min. Zdrowia z 2002 roku określa minimalną częstotliwość pobierania próbek wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

Tabela Nr 8 przedstawia minimalną częstotliwość pobierania próbek wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

Ilość pobieranych prób uzależniona jest od objętości produkowanej wody , a także od liczby osób mieszkających w zaopatrywanej strefie. Ostatecznie decyzję o ilości prób podejmuje właściwy inspektor sanitarny.

Tabela Nr 8. Minimalna częstotliwość pobierania próbek wody przeznaczonej

do spożycia przez ludzi

Objętość rozprowadzanej lub produkowanej wody w zaopatrywanej Strefie ^1), 2) (m^3 / 24h)	Monitoring kontrolny (liczba próbek / rok)	Monitoring przeglądowy (liczba próbek / rok)
< 100	3)	3)
100 - 1000	4	1
1000 - 10 000	4 +3 na każde 1 000 m^3/ 24 h i część tej wartości stanowiącej uzupełnienie do całości	1 +1 na każde 3 300 m^3/ 24 h i na część tej wartości stanowiącą uzupełnienie do całości
10 000 - 100 000			3 +1 na każde 10 000 m^3/ 24 h i na część tej wartości stanowiącą uzupełnienie do całości
> 100 000			10 +1 na każde 25 000 m^3/ 24 h i na część tej wartości stanowiącą uzupełnienie do całości

¹⁾ Zaopatrywana strefa jest geograficznie określonym terenem, do którego woda przeznaczona do spożycia przez ludzi dochodzi z jednego lub więcej źródeł, na których jakość wody może być traktowana w przybliżeniu jako jednolita.

²⁾ Objętości wody obliczane jako średnie w ciągu roku. Do określenia minimalnej częstotliwości można też stosować liczbę mieszkańców w zaopatrywanej strefie.

³⁾ Ustalenie częstotliwości zależy od właściwego terenowego państwowego inspektora sanitarnego.

6. Program poprawy jakości wody wodociągu publicznego w Elblągu.

Woda dostarczana do sieci wodociągowej w Elblągu pochodząca ze SUW „Malborska” odbiega od wymaganych norm sanitarnych, ze względu na ponadnormatywne ilości żelaza, amoniaku, zawyżoną barwę i mętność. Ok. 37 tys. mieszkańców miasta korzysta z wody o jakości niezgodnej z dopuszczalnymi standardami zdrowotnymi.

W ramach projektu „Modernizacja wraz z rozbudową systemu zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia w mieście Elblągu” [1] przewiduje się realizację przedsięwzięć mających na celu:

• poprawę jakości wody wtłoczonej do sieci poprzez rozbudowę i modernizację SUW nie spełniających wymogów norm sanitarnych

• optymalizację systemu dystrybucji wody w aspekcie zapewnienia mieszkańcom ciągłości dostaw wody o odpowiedniej jakości m.in. poprzez rozbudowę sieciowego zbiornika wody, przebudowę odcinków sieci o największym stopniu zużycia i wskaźnikach awaryjności, wdrożenie systemu telemetrycznego, systemu zarządzania produkcją i zaopatrzeniem w wodę Elbląga.

Przewidziano w ramach projektu wykonanie siedmiu następujących działań (Rys. nr 1):

1. Modernizacja i rozbudowa SUW Malborska

2. Modernizacja i rozbudowa SUW Królewiecka

3. Modernizacja i rozbudowa zbiornika wody Częstochowska

4. Zabezpieczenie antykorozyjne magistrali wodociągowej Szopy - Elbląg

5. Wymiana, remonty i czyszczenie sieci wodociągowej na terenie miasta Elbląga

6. Wdrożenie telemetryczne systemu zarządzania produkcją i zaopatrzeniem w wodę

miasta Elbląga.

7. Rozbudowa zasięgu systemu zaopatrzenia w wodę miasta Elbląga.

1. Modernizacja i rozbudowa SUW Malborska

Schemat technologiczny opracowany został w oparciu o wyniki badań technologicznych na instalacji pilotażowa, zakładający:

• napowietrzanie wody w układzie otwartym z jej wypływem do istniejącego zbiornika kontaktowo-osadowego,

• pompownię wody drugiego stopnia,

• filtrację pośpieszną pierwszego stopnia w filtrach ciśnieniowych, wypełnionych jednowarstwowym złożem piaskowym, V = 9 m/h,

• filtrację pośpieszną drugiego stopnia w filtrach ciśnieniowych, wypełnionych jednowarstwowym złożem piaskowym, V = 9 m/h,

• dezynfekcję wody,

• magazynowanie wody (zbiornik wody z pompownią trzeciego stopnia).

W ramach modernizacji istniejącej stacji uzdatniania wody przewiduje się intensyfikację procesu napowietrzania w systemie otwartym poprzez zastosowanie aeratorów kaskadowych. Dodatkowe napowietrzenie uzyskane zostanie przez montaż układu koryt. Woda surowa napowietrzona dopływać będzie do dwóch zbiorników kontaktowych o łącznej pojemności użytecznej V= 280m³. W zbiornikach zostaną wydzielone części: napowietrzania (z korytami j.w.), część uspokojenia i część czerpalna z dostosowaniem do montażu w zbiornikach zgarniaczy osadu do projektowanego leja osadowego, usuwanie osadów z leja systemem pompowym. Obecnie osad usuwa się osadów ręcznie poprzez spłukiwanie ścian i dna wodą i spust rurociągami do odstojnika popłuczyn.

Napowietrzona surowa woda zostanie przetłoczona na filtry ciśnieniowe pierwszego i drugiego stopnia (obecnie jeden stopień filtracji), a następnie do dwóch nowych zbiorników retencyjnych wody czystej (o objętości 1 230 m³. Przewiduje się zestawy filtracyjne TWIN. Złoże filtracyjne kwarcowe, łączna wysokość warstwy podtrzymującej 566 mm, a warstwy filtracyjnej 1246 mm. Proces płukania złóż (jego wydajność i czas) będzie kontrolowany automatycznie.

Popłuczyny magazynowane będą w nowo projektowanym pionowym odstojniku popłuczyn. Po okresie dobowej sedymentacji w zbiorniku projektuje się grawitacyjny zrzut popłuczyn do kanału deszczowego i dalej do rzeki Kumieli. Uwodniony osad odprowadzany będzie do kanalizacji ściekowej, co uzgodniono z użytkownikiem sieci kanalizacyjnej. Awaryjny zrzut osadu z leja osadowego planowany jest za pomocą pompy na sąsiadujące z odstojnikiem poletko do suszenia osadu. Jest ono adaptowane z istniejącego odstojnika poprzez wypełnienie go warstwą filtracyjną żwirową i piaskową z odwodnieniem i drenażem do istniejącej kanalizacji deszczowej.

Przewiduje się budowę nowych rurociągów i kanałów (popłuczyny, zrzut awaryjny).

Zrezygnowano z ciągłego chlorowania wody. Chlorowanie wody będzie prowadzone podczas rozruchu stacji uzdatniania wody, każdorazowo po awariach sieci i urządzeń lub zaistnieniu innych okoliczności mogących spowodować jej pogorszenie, a także w przypadku stwierdzenia niewłaściwych wskaźników bakteriologicznych wody.

II. Modernizacja i rozbudowa SUW Królewiecka

Schemat technologiczny opracowany został w oparciu o wyniki badań technologicznych na instalacji pilotowej, zakładający:

- napowietrzanie wody w układzie otwartym z jej wypływem do istniejącego zbiornika kontaktowo-osadowego,

- pompownię wody pierwszego stopnia,

• pompownię wody drugiego stopnia,

• filtrację pośpieszną pierwszego stopnia w filtrach zamkniętych ciśnieniowych, wypełnionych jednowarstwowym złożem piaskowym, V=6 m/h,

• filtrację pośpieszną drugiego stopnia w filtrach zamkniętych ciśnieniowych, wypełnionych jednowarstwowym złożem piaskowym, V=6 m/h,

- dezynfekcję wody,

- magazynowanie wody w istniejących zbiornikach wody.

III. Modernizacja i rozbudowa zbiornika wody Częstochowska

Istniejący zbiornik wody czystej przy ul. Częstochowskiej pełni ro1ę zbiornika końcowego dla niskiej strefy ciśnienia sieci wodociągowej na terenie miasta Elbląga.

Planuje się modernizację i zwiększenie istniejącej pojemności czynnej zbiornika z 3500 m³ do ca 5000 m³ poprzez dobudowę nowego zbiornika zlokalizowanego w bezpośrednim sąsiedztwie zbiornika istniejącego. Zakłada się budowę zbiornika o przekroju prostokątnym, z wydzieloną komorą zasuw, częściowo zagłębionego w gruncie, o konstrukcji i architekturze nawiązującej do istniejącego obiektu.

IV. Zabezpieczenie antykorozyjne magistrali wodociągowej Szopy - Elbląg

Magistrala o łącznej długości 11,3 km wykonana jest z następujących materiałów:

rury żeliwne, sta1owe. Rury stalowe stanowią 26,5 %, tj. 3.000 mb.

W ramach ochrony antykorozyjnej przewiduje się:

- zewnętrzne zabezpieczenie rurociągu przed korozją, poprzez wykonanie ochrony elektrochemicznej,

- wewnętrzne zabezpieczenie rurociągu poprzez wykonanie od środka z wykładziny cementowej lub tworzywowej,

- wymianę istniejących rurociągów i elementów technologicznych w ujęciu wody Szopy na nowe ze stali nierdzewnej.

V. Wymiana, remonty i czyszczenie rurociągów na terenie miasta Elbląga

W ramach działania przewiduje się wymianę najbardziej wyeksploatowanych odcinków sieci wodociągowej i przyłączy wody o łącznej długości 7.065 mb w następujących ulicach:

- Słowackiego

- Żyrardowska

- Pomorska

- Metalowców

- Poznańska

- Smolna

- Mickiewicza

- Browarna.

Nowo projektowane wodociągi wykonane zostaną, z rur PVC PN 10, przyłącza z rur

PE PN 10.

Uzbrojenie sieci stanowić będą zasuwy odcinające z miękkim uszczelnieniem i korpusem z żeliwa sferoidalnego oraz hydranty ppoż. podziemne kulowe o przekroju 80 mm. Poszczególne przyłącza włączone zostaną, do nowo projektowanych wodociągów za pomocą nawiertak ciśnieniowych samonawiercających.

Dla wyeliminowania zjawiska wtórnego zanieczyszczenia wody w sieci przewiduje się kompleksowe czyszczenie przewodów sieci wodociągowej na terenie m. Elbląga metodą hydrodynamiczną. Długość przewodów przewidzianych do czyszczenia to 65 km.

Zażelaziony przewód wodociągowy

VI. Telemetryczny system zarządzania produkcją i zaopatrzeniem w wodę miasta Elbląga

Działanie obejmuje:

- utworzenie systemu zarządzania wodą, pitną, w zakresie jakościowym ilościowym,

- zapewnienie regularnego monitoringu jakości wody przeznaczonej do spożycia.

W ramach tego działania zaprojektowano:

• główne stanowisko kierowania systemem zaopatrzenia miasta Elbląga w wodę pitną,

• zespół urządzeń z siecią wzajemnej łączności, służących do zdalnego przesyłu informacji i poleceń wykonawczych,

- zespół połączeń przewodowych i radiotechnicznych pomiędzy poszczególnymi obiektami systemu,

- główne stanowisko komputerowe monitorujące stan bieżącej produkcji, zgromadzonych zapasów, jakości wody i zasilania systemu zaopatrzenia w wodę z uprawnieniami do sterowania zasilaniem sieci wodociągowych,

- lokalne stanowiska komputerowe monitorujące stan pracy danego obiektu w systemie, z uprawnieniami do sterowania procesem technologicznym tego obiektu i wykonujące polecenia głównego stanowiska kierowania systemu zaopatrzenia w wodę.

VII. Rozbudowa zasięgu systemu zaopatrzenia w wodę miasta Elbląga.

Działanie to obejmuje realizację układu zaopatrzenia w wodę projektowanego osiedla Modrzewina, osiedla Bielany w budowie oraz osiedla Próchnik, których chłonność ocenia się na 15.770 mieszkańców.

Zakłada się, że w/w osiedla zasilane będą w wodę z dwóch kierunków:

• zasilanie podstawowe z magistrali wodociągowej o przekroju 500 mm z rur żeliwnych,

• zasilanie drugostronne z projektowanego zbiornika wody czystej przy ul. Często-chowskiej. Dla realizacji zasilania drugostronnego przewiduje się budowę dwóch pompowni wody o wydajności ok. 50 l/s.

Tabela 9. Przyjęta technologia gwarantuje w myśl badań pilotażowych uzyskanie

następujących parametrów wody podawanej do sieci wodociągowej:

Lp.	Nazwa parametru [mg/ dm^3]	Woda surowa	Woda podawana do sieci		Norma
							pod względem stężeń występujących	jakość w myśl badań pilotażowych
1.	Mętność	2 - 10	1	0	1
2.	Barwa	15 - 35	20	11,7	15
3.	Amoniak	0,9 - 2,4	0,85	0,05	0,5
4.	Żelazo	1,7 - 2,2	0,64	0,01	0,2
5.	Mangan	śladowe	0,04	nw	0,05

Źródła finansowania planowanych inwestycji wodociągowych w Elblągu.

Osiągnięcie jakości wody w myśl badań pilotażowych (tabela 9) wymaga znacznych nakładów finansowych. Zarówno władze miasta jak i EPWiK nie są w stanie sfinansować tak dużych inwestycji. Dlatego złożono wniosek do Funduszu ISPA o dofinansowanie przedsięwzięcia w formie bezzwrotnej dotacji. Bez tej dotacji inwestycja nie będzie mogła być realizowana w przedstawionym zakresie.

7. Wnioski

1. Przystąpienie Polski do UE łączy się z nowym, ostrzejszym uregulowaniem norm sanitarnych dotyczących wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Krajowa Norma dotycząca kadmu jest nawet ostrzejsza niż norma europejska.

2. Poważną uciążliwością dla wielu przedsiębiorstw wodociągowych spowodowało znaczne zmniejszenie w normie zawartości żelaza i manganu.

3. W Elblągu jedynie SUW „Malborska” nie spełnia obowiązujących norm sanitarnych. Pozostałe stacje produkują wodę zgodną z przepisami.

4. W związku z poprawą jakości wody pod względem bakteriologicznym od 2003 r. w Elblągu odstąpiono od wymogu stałego chlorowania wody.

5. Dostosowanie całości urządzeń zaopatrujących Elbląg w wodę pitną do obowiązujących norm wymaga kapitałochłonnych inwestycji. Ich finansowanie w znacznym stopniu maja zapewnić środki z funduszu ISPA.

8. Bibliografia

1. Biuro Projektów Budownictwa Komunalnego Spółka z o.o. w Elblągu - 2001 „Modernizacja wraz z rozbudową systemu zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia w mieście Elbląg”.

2. Dyrektywa Rady 80/778/EEC z dnia 15.07.1980 r. dotycząca jakości wody

przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

3. Dyrektywa Rady 98/83/EC z dnia 3.11.1998 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

4. Gdańska Fundacja Wody „Zaopatrzenie ludności w wodę w świetle procesu integracji z Unią Europejską - Seminarium - Gdańsk 2000 r.

5. Kosińska Irena, Sobótka Jan - Polskie Towarzystwo Higieniczne w Warszawie - Zakład Higieny Instytutu Medycyny Społecznej Akademii Medycznej w Warszawie - „Wtórne zanieczyszczenia na ujęciach wody i w sieci wodociągowej. Dezynfekcja oraz jej uboczne produkty i ich wpływ na zdrowie” - Problemy Inżynierii Sanitarnej i Ochrony Środowiska - Nr 1/2001.

6. Mikulski Zdzisław - „Gospodarka wodna” - 1998 r..

7. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o zaopatrywaniu w wodę. Dz.U. Nr 32,

poz. 310 z 1928 r.

8. Rozporządzenie MOSiSW o wodzie do picia i potrzeb gospodarczych. Dz.U. Nr 79,

poz.562 z 1933 r.

9. Rozporządzenie MZiOS w sprawie warunków, jakim powinna odpowiadać woda

do picia i na potrzeby gospodarcze. Dz.U. Nr 18, poz. 72 z 1977 r.

10. Rozporządzenie MZiOS zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków, jakim

powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze. Dz.U. Nr 35, poz.

205 z 1990 r.

11. Rozporządzenie MZ w sprawie warunków, jakim powinna odpowiadać woda do

picia i na potrzeby gospodarcze, woda w kąpieliskach, oraz zasad sprawowania

kontroli jakości wody przez organy Inspekcji Sanitarnej. Dz.U. Nr 82, poz. 937

z 2000 r.

12. Rozporządzenie Min. Zdrowia z 19.11.2002 r. w sprawie wymagań dotyczących

jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Dz.U. Nr 203, poz. 1718.

1. Świątczak Janusz-„Uzasadnienie różnic w zakresie normowanych parametrów wody do picia w RP i Unii Europejskiej”- konferencja -„Woda zdrowa i bezpieczna”-2000 r.

2. Ustawa z dn. 18.07.2001 r. - „Prawo wodne” (Dz.U. Nr 115, poz.1229).

15. Ustawa z dn. 7.06.2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odpro-

wadzaniu ścieków. Dz.U. Nr 72, poz. 747 oraz z 2002 nr 113, poz. 984.

16. Ustawa z dnia 14.03.1985 r.o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. Nr90 z 1998r., poz. 575 z późn. zm.).

1. Wichrowska Bogna - Państwowy Zakład Higieny - Warszawa - „Wymagania zdrowotne dla wody do picia pod względem chemicznym”.

2. Wichrowska Bogna, Stankiewicz A. -PZH - Warszawa - Implementacja Dyrektywy 98/83/EC dotycząca wody przeznaczonej do spożycia w legislacji krajowej” - Nauka-Doradztwo-Praktyka Nr 2-3/2002 r.

3. Wichrowska Bogna PZH - Warszawa - Informacja INSTAL 5/99 - „Normatywy jakości wody do picia”.

4. Wichrowska Bogna - „Jakość wody przeznaczonej do spożycia w legislacji krajowej”- Szkolenia - PZH - 2003 r.

5. Wichrowska Bogna - „Analiza porównawcza dot. Jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w przepisach krajowych i UE” - szkolenie PZH - 2003.

6. Zerbe Jerzy - Przegląd Komunalny Nr 2/2003- „Jakość wody przeznaczonej do spożycia w dyrektywie UE i prawie polskim”.

7. Zięba Lesław - „Wpływ nowej dyrektywy Unii Europejskiej w sprawie jakości wody do picia na działalność przedsiębiorstw wodociągowych w Polsce”- Ochrona Środowiska - Nr 4/1999 r.

5

---