Zagadnienia na „Wiedzę o sztuce” na test 24.01.2013
1.Wykłady:
#Sztuka «dziedzina działalności artystycznej wyróżniana ze względu na reprezentowane przez nią wartości estetyczne; też: wytwór lub wytwory takiej działalności»
#Styl «zespół cech charakterystycznych dla sztuki jakiejś epoki, jakiegoś regionu lub twórcy»,
#podział sztuk i ich specyfika,
Sztuki plastyczne:
- malarstwo
- rysunek
- kaligrafia - sztuka starannego i estetycznego pisania
- grafika
- fotografika
- architektura
- rzeźba
- ceramika
- instalacja - tworząc dzieło wykorzystuje się dowolnie wszystkie materiały i media
- scenografia - plastyczna oprawa filmu, sztuki teatralnej, widowiska operowego, baletowego lub telewizyjnego. Składa się z dekoracji, kostiumów, rekwizytów, charakteryzacji postaci i oświetlenia
- wzornictwo przemysłowe
Inne:
- film
- kabaret
- komiks
- literatura
- muzyka
- taniec
- teatr
Albo:
1.sztuki przedstawiające
a) malarstwo
b) rysunek
c) grafika
d) rzeźba
2. sztuki nieprzedstawiające
a) architektura
b) rzemiosło artystyczne (przedmioty użytkowe)
- meble
- naczynie
- biżuteria
- tkanina
II Podział tematyczny:
1.postać człowieka
a) portret
b) sceny batalistyczne (wojenne)
c) sceny historyczne
d) sceny mitologiczle
e) sceny sakralne (religijne)
f) sceny rodzajowe
2.martwa natura
a) pejzaże
b) wyobrażenia przedmiotów martwych
#techniki plastyczne (więcej o malarskich niż grafice)
FRESK
Słowo fresk wywodzi się od włoskiego „fresco” co oznacza świeży, a to bezpośrednio dotyczy właśnie tej techniki malarskiej. Polega ona na pokrywaniu mokrych ścian, a dokładniej tynku, określonym rodzajem farb, odpornym na działanie wapnia. Potocznie freskami nazywa się wszystkie malowidła, powstałe na ścianach bez względu na użytą technikę podczas tworzenia dzieła.
AKRYL
Jedną z popularnych technik malarskich jest malarstwo akrylowe, przy którym stosuje się farby akrylowe. Artyści poszukujący alternatywy dla malarstwa olejnego korzystali właśnie z malarstwa akrylowego. Technika ta jest wygodniejsza do akwareli lub gwaszu. Farby akrylowe dostępne są w różnych formach. Farby o konsystencji zawiesin pozwalają na tworzenie obrazów na papierze, co przypomina nieco malarstwo akwarelowe.
TEMPERA
Jedną z popularniejszych obecnie technik malarskich jest malarstwo temperowe. Metoda znana od starożytności ponownie wraca do łask. A to za sprawą praktycznych farb. Malowanie farbami temperowymi nie wymaga wcześniejszego gruntowania, co pozwala zaoszczędzić sporo czasu. Ponadto farby schną stosunkowo szybko. Dobrze pokrywają zarówno płótno, jak i deskę czy zwykły papier. Najwięcej dzieł, wykonanych techniką temperową powstało w okresie średniowiecza.
OLEJ
Malarstwo to główna dziedzina sztuki, która od zarania dziejów towarzyszy ludzkości. Techniki malarskie można mnożyć, jest ich bardzo wiele. Każda z nich ma za zadanie pokazać indywidualna wizję i styl artysty. Jedną z popularniejszych technik malarskich jest wykorzystywanie farb olejnych. Czytaj dalej „Olej” »
KOLAŻ
Jedną z popularnych technik artystycznych jest kolaż. Główną zasadą tej techniki jest łączenie ze sobą różnych materiałów tak, by stworzyć ciekawą kompozycję. Do kolażu używa się gazet, tkanin, fotografii oraz niewielkich przedmiotów.
GWASZ
Gwasz jest kryjącą farbą wodną, podobną do akwareli. Z tym, że do produkcji gwaszu, oprócz kryjącego pigmentu, wykorzystuje się dodatkowo biel kryjącą lub kredę oraz glicerynę, dzięki której farba jest bardzo dobrze rozpuszczalna. Spoiwem w gwaszach jest guma arabska lub dekstryna.
AKWARELA
Istnieje wiele różnych technik malarskich. Jedną z popularniejszych jest akwarela. Wśród malarzy określana jest jako technika dla twardzieli. Wynika to z faktu, iż na efekt końcowy wypływ mają zarówno umiejętności artysty, jak i wybór odpowiedniego materiału. Przedstawicielem tego rodzaju sztuki jest m.in. Julian Fałat.
2. TECHNIKI GRAFICZNE
Wklęsłe (druk wklęsły, wgłębny)
-na płytce wycina się rysunek i w to, co wycięte wlewa się farbę,
potem zdejmuje się farbę z powierzchni i odbija tylko to co wklęsłe,
*miedzioryt
* techniki trawione kwasami
a) akwatinta (groszkowanie)
b) akwaforta (efekty linearne)
*staloryt
Wypukłe- (druk wysoki)
-działa jak pieczęć, farba nałożona na wypukłe partie formy rytowniczej i to się odbija,
*drzeworyt
*linoryt (w tworzywach sztucznych)
*cynkografia
Druku płaskiego
-rysunek wykonuje się na płycie litograficznej- litografia
(wykorzystuje właściwości tłuszczu i wody- farba jest przyjmowana przez miejsca natłuszczone, a nie absorbowane przez miejsca nawodnione)
#kompozycja plastyczna
Kompozycja - w sztukach plastycznych układ elementów zestawionych ze sobą w taki sposób, aby tworzyły one harmonijną całość. Kompozycją określa się również samo dzieło, zawierające połączone ze sobą składniki.
Celem kompozycji jest osiągnięcie zamierzonego efektu plastycznego poprzez umiejętne dobranie kolorów, kształtów, proporcji, faktur i położenia przedstawianych elementów, czasem na drodze porządkowania podobnych do siebie składników, a kiedy indziej poprzez zestawianie ich na zasadzie kontrastu. W kompozycji wykorzystuje się też często pewne konstrukcje znane z geometrii takie jak symetria czy złoty podział. Odpowiednie operowanie tymi narzędziami daje efekt w postaci różnych nastrojów, uczuć, przeżyć jakich może doświadczyć odbiorca - można uzyskać na przykład zarówno odczucie statyczności, porządku, równowagi, harmonii, jak i dynamiki, chaosu czy nierównowagi.
W historii sztuki występowały epoki, które określały bardzo ściśle zasady poprawnej kompozycji. Przykładem mogą być porządki architektury klasycznej. Dzisiejsza sztuka kompozycji, przyjęła pewne ogólne założenia z wcześniejszych epok, ale pozostawia artystom więcej swobody i nie narzuca gotowych rozwiązań.
Często, na podstawie układu elementów, wyróżnia się przeciwstawne do siebie rodzaje kompozycji, na przykład:
- kompozycja otwarta i kompozycja zamknięta
- kompozycja statyczna i kompozycja dynamiczna
- kompozycja geometryczna i kompozycja swobodna
- kompozycja symetryczna i kompozycja asymetryczna
- kompozycja rzędowa, kompozycja pasowa i kompozycja kulisowa
- kompozycja diagonalna, kompozycja horyzontalna i kompozycja wertykalna
- kompozycja abstrakcyjna i kompozycja realistyczna
- kompozycja dośrodkowa i kompozycja odśrodkowa
#forma plastyczna (światło, ruch…)
Forma - termin bardzo trwały, utrzymał się od czasów rzymskich. To termin wieloznaczny. Łacińskie określenie „forma” od początku zastąpiło dwa greckie terminy:
- morfe - oznaczał głównie formy widzialne
- eidos - określenie pojęciowe
Forma ma pięć podstawowych znaczeń:
1. forma to tyle co układ części
2. formą nazywa się to, co jest bezpośrednio dane zmysłom.
(Te dwa znaczenia bywają ze sobą niesłusznie utożsamiane)
3. forma to granica czy kontur przedmiotu. Jej przeciwieństwem jest materia (materiał)
4. Arystoteles pojmował formę jako istotę pojęciową rzeczy, przeciwieństwem są przypadkowe cechy przedmiotów.
5. wg Kanta to wkład umysłu do poznawanego przedmiotu. W estetyce Kant nie dopatrzył się form apriorycznych.
1887 - Konrad Fiedler wystąpił z tezą, że sztuka jest poddana stałym formom, a formy te mają źródło w podmiocie. Wizja artystycznie nie jest grą skojarzeń, ale kieruje się prawami widzenia.
Korelaty formy plastycznej:
- światło
- barwa/kolor
- walor
- plama
- kreska/linia
- faktura/tekstura
- bryła
- przestrzeń
- ruch
Vincencent van Gogh, Gwiezdna noc, (Nokturny)
Modelunek - wydobycie kształtu postaci lub przedmiotu za pomocą określonych środków malarskich. Modelunek światłocieniowy polega na zróżnicowaniu partii oświetlonych i zaciemnionych z wykorzystaniem takich zjawisk jak cień (własny i rzucony)
- chiaroscuro (wł. chiaro - "jasny" i scuro - "ciemny"), inaczej światłocień to technika stosowana najpierw w drzeworytnictwie, a potem także w malarstwie, polegająca na uwydatnieniu kontrastu światła i cienia na obrazie.
- sfumato (wł. sfumato = zadymione, mgliste, cieniowane) — w malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii ciemnych do jasnych, dające mgliste, "miękkie" efekty kolorystyczne. Technika ta wykorzystywana była m.in. przez Rafaela Santi oraz Leonarda da Vinci i jego szkołę; w Polsce m.in. Daniela Schultza, Jacka Mierzejewskiego i Iwo Birkenmajera. Sfumato jest to zacieranie wyrazistości konturu dzięki łagodnym przejściom światłocieniowym - daje wrażenie oglądania obiektu przez mgłę lub dym
Koło barw - graficzny model poglądowy służący do objaśniania zasad mieszania się i powstawania barw, mający postać koła, w którym wokół jego środka zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara wrysowano widmo ciągłe światła białego w ten sposób, że barwa fioletowa (najkrótsze promieniowanie widzialne) płynnie przechodzi w barwę czerwoną (najdłuższe promieniowanie widzialne) a więc widmo zostaje połączone w zamknięty cykl zmian barw.
Barwy znajdujące się po przeciwnych stronach środka koła nazywane są barwami dopełniającymi. Takie barwy nałożone na siebie w syntezie addytywnej dają barwę białą, a w syntezie subtraktywnej - barwę czarną, natomiast zmieszane dają neutralną szarość.
Plama - każdy obraz składa się z plam, a każda plama ma swoją wielkość, kształt, barwę i swoje miejsce.
Rodzaje plam:
1. plamy ostre - mają wyraźny kształt, ich granice są ostre i wyraziste
2. plamy miękkie - czasem barwa plamy na całej jej powierzchni nie jest jednakowo intensywna lecz rozpływa się.
- niewyraźnych granicach
- wyraźnych granicach
- obrysowane konturem
Walor - w malarstwie jasność barwy, natężenie światła względnie cienia (ilość jasności i ciemności), jaka zawarta jest w tonie kolorystycznym.
Walor wiąże się z poczuciem ciężaru koloru, ponieważ barwy i odcienie jasne są lekkie i ulotne (walor lekki), a ciemne sprawiają wrażenie ciężkości i masywności (walor mocny).
Teoria koloru - interdyscyplinarny dział wiedzy zajmujący się powstawaniem u człowieka wrażeń barwnych, oraz teoretycznymi i praktycznymi aspektami czynników zewnętrznych biorących udział w procesie powstawania tych wrażeń. Teorię koloru można również nazywać teorią barwy, jednak w praktyce zwykło używać się pierwszego terminu.
Barwa - wrażenie psychiczne wywoływane w mózgu człowieka (i zwierząt), gdy oko odbiera promieniowanie elektromagnetyczne z zakresu światła, a pisząc dokładniej, z widzialnej części fal świetlnych. Główny wpływ na to wrażenie ma skład widmowy promieniowania świetlnego, w drugiej kolejności ilość energii świetlnej, jednak niebagatelny udział w odbiorze danej barwy ma również obecność innych barw w polu widzenia obserwatora, oraz jego cechy osobnicze, jak zdrowie, samopoczucie, nastrój, a nawet doświadczenie i wiedza w posługiwaniu się zmysłem wzroku.
W szerszym znaczeniu barwa jest całościowym pojęciem dotyczącym odbioru opisywanych wrażeń, w węższym zaś jest jakościowym określeniem odbieranego światła zwanym walorem barwy (czyli porównaniem do najbliższej wrażeniowo barwy prostej), a wtórują temu pojęcia:
- jasności barwy (czyli udziału ilości światła pochodzącego z danej barwy w stosunku do ogółu bieżących warunków oświetleniowych),
- nasycenia barwy (czyli udziału achromatyczności w danej barwie).
Barwy można podzielić na:
- proste (w tym czyste; barwy powstałe z rozszczepienia światła białego) i złożone (składające się z mieszaniny barw prostych w dowolnych proporcjach)
- achromatyczne (biały, czarny oraz wszystkie stopnie szarości), monochromatyczne (proste) i chromatyczne (wszystkie kolory prócz czerni, bieli i wszystkich szarości)
- podstawowe (pierwszorzędowe) i wtórne (pochodne, wynikowe) (drugo-, trzecio-, czwartorzędowe itd.)
Faktura - charakterystyczny sposób ukształtowania powierzchni obrazu lub rzeźby.
Na fakturę dzieła sztuki w malarstwie wpływ ma bardzo wiele czynników, m.in. rodzaj podobrazia, rodzaj farby i ewentualne dodatki, które się w niej znajdują, sposób jej nakładania (np. impastami), zastosowane techniki.
Poza realną fakturą dzieła istnieje także możliwość tworzenia jej iluzji.
Tekstura - oznacza cechę powierzchni przedmiotu, wrażenie, które odczuwa się za pomocą dotyku.
Kreska - zadanie wyznaczania kształtu na płaszczyźnie, to kontur.
- można nią oddać wrażenie przestrzenności
- można nią imitować charakter powierzchni przedmiotu
Bryła - zbiór punktów przestrzeni trójwymiarowej. trójwymiarowe
W sztuce oznacza kształt przestrzenny, to dowolny obszar przestrzenny wraz z powierzchnią ją ograniczającą
Rytm - oznacza powtarzanie się czegoś w jednakowych odstępstwach czasu, ustalona kolejność czegoś.
Ruch - zmiana miejsca w przestrzeni ilościowej lub jakościowej, której podlega wszystko, co jest skończone.
#perspektywa i jej rodzaje, typy
Perspektywa
W malarstwie jest to umiejętność ukazywania trójwymiarowych przedmiotów na płaszczyźnie, z zachowaniem naturalnych stosunków przestrzennych.
Rodzaje perspektyw:
linearna; zbieżna (czołowa, boczna, ukośna, żabia [punkt widzenia położony nisko]) i ptasia (punkt widzenia położony wysoko)- Istotą perspektywy jest rzutowanie wszystkich punktów przestrzeni na płaszczyznę lub inną powierzchnię, względem pewnego punktu zwanego środkiem perspektywy.
Idealne miasto- Pierro della Francesca |
barwna (malarska)- wykorzystuje zjawisko optyczne, które polega na złudzeniu, że pewne kolory zdają się być bliżej lub dalej od obserwatora, choć w rzeczywistości są tak samo oddalone. Kolory zimne wydają się oddalać, a ciepłe zbliżać
Góra Świętej Wiktorii- Paul Cézanne |
powietrzna- w miarę oddalania się w kierunku horyzontu zwiększa się warstwa powietrza między obiektem a obserwującym. Wraz ze zwiększaniem się odległości tony i barwy bledną i stają się jaśniejsze, bardziej niebieskawe, a kształty przedmiotów stają się mniej wyraźne, jakby zamglone.
Wędrowiec przed morzem mgły Caspar David Friedrich |
odwrócona- sposób oddania trójwymiarowych przedmiotów na płaszczyźnie, polegający na tym, że punkt zbiegu linii perspektywicznych znajduje się przed płaszczyzną obrazu, a nie, jak w perspektywie linearnej, za nią. Przedstawione obiekty rozszerzają się w miarę ich oddalenia od obserwatora. Perspektywa odwrócona stosowana jest m.in. w pisaniu ikon.
Ewangelista Łukasz piszący ikony |
intencjonalna, hieratyczna- osoba najważniejsza na obrazie przedstawiona jest w skali większej niż otoczenie.
kulisowa- formy zachodzące w obrazie jedna na drugą wywołują wrażenie, że ta, która ukazana jest w całości, znajduje się bliżej patrzącego, a ta, która pokazana jest tylko częściowo - dalej.
rzędowa- prawdopodobnie najstarszym znanym człowiekowi sposobem oddawania głębi- elementy bardziej oddalone są umieszczone wyżej.
pasowa- postacie pogrupowane są w poziome rzędy (pasy), to co blisko umieszczone jest na samym dole, zaś pasy wyższe przedstawiają to co znajdowało się dalej.
topograficzna- stosowana już w starożytności przez Egipcjan. To przedstawienie krajobrazu na płaszczyźnie „z lotu ptaka” przy jednoczesnym zaznaczeniu w nim obiektów widzianych z boku (np. drzewa). Inaczej mówiąc polega na tym, że obiekty rozmieszczone planowo na płaszczyźnie obrazu w sposób przypominający mapę.
#3 fazy Panowskyego? (z tego co zrozumiałem zagadnienie to dotyczy interpretacji dzieł, o jakieś etapy dekodowania może czy coś…nie znam się, ja tu tylko sprzątam)
|
Źródło - http://www.historycy.org/index.php?showtopic=45496
2.Ćwiczenia
Malarstwo jaskiniowe, budowle megalityczne,
starożytny Egipt - grobowce i świątynie, kanon
starożytna Grecja - malarstwo wazowe, określenia 3 porządków architektonicznych (hellenistyczna itd.)
Starożytny Rzym _ budowle użyteczności publicznej, realistyczna rzeźba ( dr wyśle na maila spis ilustracji)
Sztuka starochrześcijańska - bazylika starochrześcijańska, malarstwo katakumbowe, Bizancjum sakralne (sztuka bizantyjska - architektura sakralna)?, Hagia Sophia, Ikona, mozaika?
Sztuka Romańska - architektura sakralna, bazylika rzymska, rzeźba architektoniczna - przykłady, konstrukcja romańska
Gotyk - architektura - charakter architektury gotyckiej, witraż, funkcje sztuki średniowiecznej.
Renesans - Najbardziej charakterystyczni twórcy (Leonardo, Botticelli, Michał Anioł, Rafael (Santi), architektura - główne cechy, technika olejna, manieryzm
Barok - Włoski, tendencje klasycyzujące, rzeźba Berliniego, malarstwo włoskie + Rembrandt i Rubens
Sztuka klasyczna - architektura antyku - dworek gnieźnieński?
Rzeźba Antonio Canova, Thorvaldsen, Jakub Tatarkiewicz
malarstwo - Antoni Brodawski, Rzakli Dawid (czyli Jacques-Louis David)?
Romantyzm - malarstwo Goyi, Gericault, Delacroix, Michałowski