BEATA OBERTYŃSKA 1898-1980 - związana z Biblioteką Medycką; zbiory: Pszczoły w słoneczniku - Lwów 1927, O braciach mroźnych. Sen kalendarzowy - Medyka 1930, Głóg przydrożny - Medyka 1932, Klonowe motyle - Medyka 1932; ps. Marta Rudzka. Tworzyła pod wpływem swej matki M. Wolskiej oraz grupy Skamander.
FELICJA KRUSZEWSKA 1897-1943 - zbiory: Przedwiośnie - Wilno 1923, Stąd - dotąd t.1-3 - Wilno 1925, Siano - W-wa 1927, Twarzą na Zachód. Najpierw słońce zając musi, potem przychodzi nowy dzień - W-wa 1932. Pisała głównie wiersze miłosne
JERZY LIBERT 1904-31 - związany z kręgiem Skamandra i katolickim „Kołem” Korniłowicza. Zbiory: Druga ojczyzna - W-wa 1925, Gusła - W-wa 1930, Kołysanka jodłowa - W-wa 1932. Wydał także zbiory będące wydaniami zbiorowymi: Pisma t.1: Poezje - W-wa 1934, Poezje zebrane - W-wa 1951, Poezje zebrane - W-wa 1972, Poezja - proza - W-wa 1976. Wykształcił własny styl liryczny, łączący zmysłową wrażliwość z inspirowaną katolicyzmem refleksją rel., w której obsesyjnie powraca motyw śmierci.
TYTUS CZYŻEWSKI 1885-1945 - poeta i malarz, uczestnik I występów futurystycznych, zbiory: Zielone oko - elektryczne wizje - Kraków 1920, Noc - dzień. Mechaniczny instynkt elektryczny - Kraków 1922, Pastorałki - Paryż 1925, Robespierre. Rapsod. Od romantyzmu do cynizmu - W-wa 1927, Lajkonik w chmurach. Poezje - W-wa 1936; wydania zbiorowe: Poezje wybrane - W-wa 1979. Tworzył kompozycje wielopłaszczyznowe o dynamicznych i zgeometryzowanych formach, nawiązujące do sztuki podhalańskiej, także portrety, martwej natury i pejzaże. W dorobku ma również wiersze początkowo pisane w stylu futuryzmu, potem stylizowane na ludowy prymitywizm.
BRUNO JASIEŃSKI 1901-39 - właśc. Wiktor Bruno Zysman; czołowy poeta grupy futurystów, związany z rewolucyjną lewicą; zbiory: But w butonierce. Poezje futurystyczne - W-wa 1921, Pieśń o głodzie - Kraków 1922, Ziemia na lewo - W-wa 1924, Słowo o Jakubie Szeli.[Poemat] - Paryż 1926. Wyd. zbiorowe: Utwory poetyckie, manifesty, szkice - Wrocław 1927, Poezje wybrane - W-wa 1979. Tworzył w j.: PL, niem., rosyjskim i francuskim. Był red. szkolnego pisma „Drugak”, później przewodniczył zespołowi „Sztubaka”; przekładał bajki Kryłowa, przetłumaczył - ponoć udanie - Rękawiczkę Schillera; Jego późniejsza twórczość przybrała socrealistyczny ch-r. W 1928 „L'Humanité” drukuje odcinki jego powieści - autor jest w tym czasie członkiem Francuskiej Partii Komunistycznej i założycielem objazdowego teatru w stolicy Francji - zatytułowanej Palę Paryż. Utwór jest odp. na pamflet P. Moranda Palę Moskwę (nowela ze zbioru Swawolna Europa). Był red. PL pisma „Kultura Mas”, członkiem kolegium redakcyjnego wychodzącej w 4 językach „Literatury Międzynarodowej”, został członkiem zarządu Związku Pisarzy Radzieckich.
ANATOL STERN 1899-1968 - czołowy poeta grupy futurystów i „Nowej Sztuki”; zbiory: Futuryzje - W-wa 1919, Nagi człowiek w śródmieściu. Poemat - W-wa 1919, Anielski cham - W-wa 1924, Ziemia na lewo - W-wa 1924, Bieg do bieguna - W-wa 1927, Europa. Poemat - W-wa 1929, Piłsudski. Poemat - W-wa 1934, Rozmowa z Apollinem - W-wa 1938; wyd. zbiorowe: Wiersze i poematy - W-wa 1956, Poezje wybrane - W-wa 1979. Poeta, prozaik, krytyk filmowy i literacki, scenarzysta, tłumacz. Wraz z Jasieńskim jest autorem manifestu futuryzmu PL Nuż w bżuhu. Jednodńuwka futurystuw.
ST. MŁODOŻENIEC 1895-1959 - poeta futurysta, związany z kręgiem pisarzy ludowych; zbiory: Kreski i futureski - W-wa 1921, Kwadraty - Zamość 1925, Niedziela. Poezje - W-wa 1930, Futuro-gamy i futuro-pejzaże - W-wa 1934; wyd. zbiorowe: Utwory poetyckie - W-wa 1973; pseud. Jan Chmurek, Jan Ruta; Debiutował jako eksperymentator poetycki w stylu futurystycznym, w tomikach Kreski i futureski, Kwadraty; szczególny nacisk kładąc na jakość foniczną (dźwiękową) słowa. Łączył poetykę ludowego prymitywizmu i tematykę wiejską z zasadami futuryzmu w zbiorach Niedziela, Futuro-gamy i futuro-pejzaże. Po 1939 tworzył w duchu klasycyzującym, opisowo-refleksyjnym i patriotycznym. Jako prozaik opublikował powieść Na budzeniu (Wici 1937-38), opowiadania W dolinie małej wody (1958); Wiersze wybrane (1958).
ADAM WAŻYK 1909-82 - poeta związany z warszawską grupą awangardową skupioną wokół „Almanachu Nowej Sztuki”, zbiory: Semafory - W-wa 1924, Oczy i usta - [W-wa] 1926, wyd. zbiorowe: Wiersze zebrane - W-wa 1934, Wiersze i poematy - W-wa 1957, Wiersze wybrane - W-wa 1978. Wyróżnikiem wczesnej poezji AW, inspirowanej głównie osiągnięciami fr. awangardy poet. o orientacji kubistycznej, jest luźny, skojarzeniowy sposób obrazowania i dominacja konkretu zmysłowego; w prozie przeszedł od eksperymentów formalnych (zbiór opowiadań Człowiek w burym ubraniu, 1930) do realizmu (powieść psychologiczno-obyczajowa Mity rodzinne, 1938, obrazująca kryzys tradycyjnego, mieszczańskiego wzorca egzystencji); podczas wojny uprawiał lirykę patriotyczną i polityczną (zbiór Serce granatu, 1943); w latach powojennych propagował realizm socjalistyczny (szkice W stronę humanizmu, 1949, klasycyzująca liryka społeczno-polityczna), następnie w głośnym Poemacie dla dorosłych (druk 1955 w „Nowej Kulturze”) podjął próbę rozrachunku z epoką stalinizmu w PL; w poemacie Labirynt (1961) oraz w zbiorach wierszy Wagon (1963) i Zdarzenia (1977) kontynuował linię swej wczesnej liryki, wzbogacając ją o refleksję filozoficzno-egzystencjalną; do artystycznych i intelektualnych doświadczeń młodości nawiązywał w autobiografii literackiej Kwestia gustu (1966) oraz eseju Dziwna historia awangardy (1976); ponadto szkice literackie Gra i doświadczenie (1974), przekłady i opracowania, głównie poezji fr. (antologia Od Rimbauda do Eluarda, 1965, zbiór manifestów literacko-artystycznych Surrealizm, 1973), także przekłady powieści A. Malraux, Eugeniusza Oniegina, Puszkina, ód Horacego (Do Leukonoe, 1973); Poezje wybrane (1973), Szkice literackie (1982).
TADEUSZ PEIPER 1891-1969 - poeta i główny teoretyk I Awangardy Krakowskiej; zbiory: A - Kraków 1924, Żywe linie - Kraków 1924?, Raz. Poezje - W-wa 1929, Na przykład. Poemat aktualny - Kraków 1931, wyd. zbiorowe: Poematy (Zbiór) - Kraków 1935, Poematy i utwory teatralne - Kraków 1979, Pisma wybrane - Wrocław 1979. Fascynował go język, nowoczesność, 3 M: miasto, masa, maszyna - by nawiązać do tytułu 1 z jego tekstów. Tworzenie widział w perspektywie budowy, nawarstwiania, rozwijania, konstruowania. Różnił się tym samym znacząco od futurystów - również zafascynowanych nowoczesnością, ale dostrzegających w niej trudną do okiełznania żywiołowość, potencję do rozpadu, rozbijania.
JULIAN PRZYBOŚ 1901-70 - poeta i teoretyk I Awangardy Krakowskiej, zbiory: Śruby - Kraków 1925, Oburącz. Poezje - Kraków 1926, Z ponad - Cieszyn 1930, W głąb las. Poezje - Cieszyn 1932, Arkusz poetycki I - W-wa 1938, Równanie serca - W-wa 1938; wyd. zbiorowe: Poezje zebrane - W-wa 1959, Utwory poetyckie. Tom pierwszy - Kraków 1984. Pierwsze 2 tomy wierszy, ŚRUBY i OBURĄCZ, wyrażały programową pochwałę nowoczesności, wezwanie do zbiorowego wysiłku, przedstawiały bohaterów nowej cywilizacji. Własną rolę w wysiłku zbiorowości określał poeta jako aktywnego robotnika, który pracuje nad słowem. Z nowoczesnej techniki pragnął wywieść nową poetykę, opierając ją na zasadach ekonomii i funkcjonalizmu, z czym łączyło się odejście od tradycyjnego metrum, wzmożona eliptyczność i metaforyczność oraz obecność charakterystycznych motywów wyobraźni poetyckiej: koła, prądu, rozruchu.
Tomy SPONAD i W GŁĄB LAS zapoczątkowały jego dojrzałą twórczość. Nastąpił w niej zwrot od cywilizacji wielkomiejskiej ku przyrodzie, krajobrazowi i erotyce. Podmiot zaczął przeciwstawiać swą wolę twórczą otaczającemu światu, czemu służyła tzw. figura kreacyjna, ukazująca przedmioty jak gdyby tworzone dzięki wysiłkowi podmiotu w procesie wizualnej percepcji. Dynamizm zewnętrzny przekształcił się w dynamizm wewnętrzny, powtarzał się motyw koła widnokręgu, zwłaszcza jego rozruchu podejmowanego wysiłkiem człowieka, siłą słowa i pracą wyobraźni. Zasada funkcjonalizmu prowadziła do wykorzystania wieloznaczności wyrazów, język stawał się skondensowany i skompresowany w myśl maksymy „maksimum aluzji wyobrażeniowych w minimum słów”.
W zbiorze RÓWNANIE SERCA dołączyły się problemy społeczne: solidarność ze światem walczących, poczucie odmienności własnego losu i przekonanie o nieuchronnej zagładzie istniejącego porządku. W tym samym tomie zawarł poeta cykl wierszy związanych z Paryżem, wśród których było 1 z najb. znanych arcydzieł JP, genialny przykład zamiany architektury na poezję - wiersz NOTRE-DAME.
W tomikach z l. 30. ukształtował się ostatecznie styl poetycki JP oparty na elipsie i metaforze, najczęściej niewyobrażalnej. Charakterystyczną właściwością tego stylu stała się też tzw. figura eksplozywna, ukazująca tkwiącą potencjalnie w przedmiotach i zjawiskach energię. Jego pozycję utrwaliły zbiory PÓKI MY ŻYJEMY i MIEJSCE NA ZIEMI będące manifestacją wewnętrznej niezależności człowieka i artysty wobec kataklizmu wojny.
W latach powojennych nastąpiło częściowe przejście do nowej poetyki, wyrażające się w dążeniu do większej komunikatywności, w zmianie postawy podmiotu z buntowniczej na akceptującą i pouczającą, a także w nawrocie do tematyki pracy. W późnej twórczości objętej zbiorami (od tomu NARZĘDZIE ZE ŚWIATŁA) ważny stał się temat własnej tożsamości i odrębności, rozwijany na tle wspomnień z dzieciństwa i w aktualnych polemikach wierszem, powtarzały się motywy lotu, światła, koła oraz kontynuacje stałych cykli lirycznych (motywy wiosny i paryskiej katedry Notre-Dame).
Aktywności poetyckiej JP towarzyszyły art. i eseje dot. problemów liryki i innych dziedzin sztuki (zwłaszcza plastyki), komentarze do własnej twórczości, wystąpienia polemiczne. W okresie międzywojennym formułował hasła funkcjonalizmu, rozwijał kategorie obrazu i wizji. Po wojnie zajął się głównie uzasadnieniem nowatorstwa w sztuce, próbując jednocześnie reinterpretować pewne wątki tradycji kulturowej, zwłaszcza romantycznej (zbiór CZYTAJĄC MICKIEWICZA). Interesował się folklorem (opracował antologię PL pieśni ludowej JABŁONECZKA, 1953), brał czynny udział w życiu literackim (jego ODA DO TURPISTÓW z 1962 wywołała gwałtowną polemikę Grochowiaka i innych, przyczyniając się do utrwalenia terminu „turpizm” i dokładniejszego samookreślenia się Grochowiaka i skupionych wokół niego twórców). Był tłumaczem z kilku języków zachodnioeuropejskich i słowiańskich, przełożył m.in. poezję Majakowskiego i Rilkego.
JAN BRZĘKOWSKI 1903-83 - poeta i teoretyk I Awangardy Krakowskiej. Zbiory: Tętno. Poezje - Kraków 1925, Na katodzie - Paryż 1928, W drugiej osobie. Poezje - [Łódź 1933], Zaciśnięte dookoła ust. Poezje - W-wa 1936, Spectacle metallique - Paryż 1937, Arkusz poetycki 4 - [W-wa 1938], Nutis vegetales - Paryż 1938; wyd. zbiorowe: Poezje wybrane - Londyn 1960, Wybór poezji - W-wa 1966, Wiersze wybrane - W-wa 1980, Wiersze awangardowe - Kraków 1981. Twórca stylu zw. metarealizmem (zbliżony do surrealizmu); zbiory wierszy (Tętno, Na katodzie, W drugiej osobie), groteskowe powieści (Psychoanalityk w podróży), utwory o wątkach autobiograficznych (Międzywojnie, W Krakowie i w Paryżu), szkice krytyczne (Wyobraźnia wyzwolona, Szkice literackie i artystyczne 1925-70).
JALU KUREK 1904-83 - zbiory: Upały - W-wa 1925, Śpiewy o Rzeczypospolitej. Poezje - W-wa 1929, Usta na pomoc - W-wa 1933, Mohigangas - W-wa 1934, Drzewo boleści. Płacz po zmarłych rodzicach - Kraków 1938, Arkusz poetycki - W-wa 1938; wyd. zbiorowe: Wiersze wybrane - Kraków 1956, Wiersze awangardowe. Retrospektywa - Kraków 1977, Pisma wybrane. Poezje - Kraków 1980. Jest autorem wielu liryków, poematów, opowiadań i powieści. Przez długie lata pracował jako dziennikarz i red., czego pozostałością są jego reportaże, felietony, eseje i art. Autor licznych przekładów poezji włoskiej (m.in. Sonetów do Laury Petrarki). Jako tłumacz z j. włoskiego przyczynił się do popularyzacji w PL dorobku włoskich futurystów. W 1931-33 red. awangardowej „Linii”. Zajmował się również teatrem i filmem.
MIECZYSŁAW BRAUN 1900-41 - właśc. Braunstein, łódzki poeta związany ze Skamandrem; zbiory: Rzemiosła. Poezje - W-wa 1926, Przemysł. Poezje - W-wa 1928, Liść dębowy - W-wa 1929, Żywe stronice - W-wa 1936, Sonety - W-wa 1937, Poezja pracy. Wiersze wybrane - W-wa 1938, wyd. zbiorowe: Wybór poezji - W-wa 1979.
WŁODZIMIERZ SŁOBODNIK 1900 - poeta z grupy Kwadrygi; zbiory: Modlitwa o słowo - W-wa 1927, Cień skrzypka - W-wa 1929, Nowa muza - W-wa 1930, Spacer nad Wisłą - W-wa 1931, Pamięci matki - W-wa 1934, Wiersze 1922-35 - W-wa 1936, Niepokój wieczorny - W-wa 1937; wyd. zbiorowe: Wiersze zebrane - W-wa 1948, Poezje wybrane - W-wa 1976, Wiersze wybrane - W-wa 1980.
STANISŁAW CIESIELCZUK 1906-45 - poeta z grupy Kwadrygi, zbiory: Chaty w obłokach - W-wa 1927, Wieś pod księżycem W-wa 1928, Pies kosmosu W-wa 1929, Głazy i struny W-wa 1931, Pentaptyk lapidarny W-wa 1935, Teatr natury W-wa 1937; wyd. zbiorowe: Poezje zebrane.
STANISŁAW CZERNIK 1899-1969 - teoretyk i poeta grupy autentystów; zbiory: Poezje. Seria I Ostrzeszów 1931, O PL płocie. Poezje W-wa 1933, Przyjaźń z ziemią Września 1934, wyd. zbiorowe: Poezje Łódź 1958.
STEFAN FLUKOWSKI 1902-72 - poeta grupy Kwadrygi, zbiory: Słońce w kieracie W-wa 1929, Dębem rosnę W-wa 136, wyd. zbiorowe: Wybór wierszy 1926-62 W-wa 1963, Obraz oszczepu i inne wiersze W-wa 1983. Jego twórczość bliska była Awangardzie Krakowskiej. Podczas gdy Peiper czy Przyboś dążyli do wyrażenia wieczności w obrazach teraźniejszości czy codzienności, Flukowski wręcz odwrotnie: metaforą wieczności wyrażał cykliczność teraźniejszości. Poeta przeciwstawiał się jednocześnie popularnemu wówczas nowatorstwu formy, wyrażając postulat prostoty języka. Poezja ta wyrażała apoteozę pracy jako podstawowej wartości świata. Stałym motywem w jego twórczości był obraz codziennych ludzkich prac jako dokończenie boskiego aktu stworzenia.
MARIAN PIECHAL 1905-89 - związany z grupą Kwadrygi i łódzkim Meteorem, zbiorki: Krzyk z miasta W-wa 1929, Elegie całopalne W-wa 1931, Garść popiołu W-wa 1932, Srebrna waga. Poezje W-wa 1936, wyd. zbiorowe: Wiersze Łódź 1958, Poezje W-wa 1973. Tworzył poezję społeczną, lewicową, ukazując zwłaszcza dolę łódzkiego proletariatu, a także liryki o ch-rze historiozoficznym, m.in. w zbiorach: Ognie (1958), Pkt oparcia (1965), Poezje (1973). Eseje i szkice literackie, np. O Norwidzie (1973), Mit Pigmaliona (1974), Żywe źródła (1972). Wybór wierszy 1925-75 (1978).
GAŁCZYŃSKI 1905-53 - początkowo związany z grupą Kwadrygi, później z zespołem pisarzy zgrupowanych wokół „Prosto z Mostu”; zbiory: Koniec świata. Wizje św. Ildefonsa czyli Satyra na Wszechświat W-wa 1930, Ludowa zabawa. Komiczniak poetycki Wilno 1934, Utwory poetyckie [W-wa 1937], wyd. zbiorowe: Poezje W-wa 1957, Wybór poezji Wrocław 1967, Poezje W-wa 1979. W początkowym okresie twórczości znajduje się pod dużym wpływem Skamandrytów. Jednak już od początku ujawnia się jego groteskowy ton, parodyzm, żartobliwy i kpiarski stosunek do rzeczywistości, szyderczość wobec dotychczasowych świętości. Jego wiersze to nowatorstwo obrazowania poetyckiego, ucieczka w świat groteski, niejednorodności stylistycznej. W okresie XX-l. współdziała z grupą poetycką Kwadryga. Jego twórczość dzieli się i rozwija 2 torami:
W I nurcie inspirowany przez szydercę Villona, przybiera pozę poety-cygana, błazna, wesołka, uciekającego od świata obłudy i zakłamania w świat poezji, wolny od fałszu. Widoczne jest to w jego debiucie - powieści poetyckiej Porfirion osiołek, czyli klub świętokradców (1929).
II nurt to przemożny wpływ symbolisty Rimbauda. KIG przyswaja sobie atmosferę niepokoju i lęku l. 30., a jego wiersze pełne są katastroficznej groteski. Swą wizję końca świata ukazuje w groteskowej konwencji (Koniec świata. Wizje św. Ildefonsa, czyli Satyra na Wszechświat - utwór ten pełen jest szyderstwa, ale także przeczucia katastrofy i tragizmu).
Cechą charakterystyczną tej poezji jest oryginalne łączenie liryzmu, osobistej refleksji i baśniowości z humorem, groteską i satyrą. Siebie poeta przedstawiał jako artystę-cygana, ale jednocześnie człowieka zwykłego, przeciętnego, o małych ambicjach, zainteresowanego sprawami codziennymi, podmiejskimi, jarmarcznym folklorem i umiejącego dostrzec w nim niepowtarzalny urok i źródło inspiracji. Motywy banalne i pospolite wzbogacał fantastyką i liryzmem. Poruszając tematy społeczno-polityczne posługiwał się często satyrą i groteską, mającą nawet wydźwięk katastroficzny (np. w poemacie Koniec świata). Chętniej jednak sięgał do tematów zwykłych, codziennych. Twórczość poetycką traktował jako zabawę, rozrywkę i często nadawał jej cechy sztuki rozrywkowej. Miała ona jednak zdolność wzruszania i budziła zainteresowanie indywidualnym wyrazem, który umiał poeta jej nadać.
ROMAN KOŁONIECKI 1906-78 - poeta z grupy Meteora, później z kręgu pisarzy skupionych wokół „Drogi” i „Piorunu”; zbiorki: Wschody i Zachody. Poezje W-wa 1927, Kosodrzewina. Poemat W-wa 1930, Kryształ młodości. Wiersze 1927-31 W-wa 1932, Solo fletowe W-wa 1934, Ballada o Piłsudskim W-wa 1935, wyd. zbiorowe: Ramię do ramienia. Poezje wybrane 1925-55 W-wa 1957, Sen bez snów. Poematy i wiersze z przeszłości W-wa 1968, Poezje wybrane W-wa 1978.
STEFAN NAPIERSKI 1899-1940 - właśc. Stefan Marek Eiger; zbiory: Poemat W-wa 1924, Odjazd W-wa 1927, List do przyjaciela W-wa 1928, Ziemia wolna W-wa 1930, Poeta i świat W-wa 1932, Obrazy z podróży W-wa 1933, Ziemia, siostra daleka W-wa 1935, Elegie W-wa 1937, Chmura na czole W-wa 1938, wyd. zbiorowe: Wybór wierszy W-wa 1962, Wiersze wybrane W-wa 1938.
MIECZYSŁAW JASTRUN 1903-83 - zbiorki: Spotkania w czasie W-wa 1929, Inna młodość. Poezje W-wa 1933, Dzieje nieostygłe W-wa 1935, Strumień i milczenie W-wa 1937; wyd. zbiorowe: Wiersze zebrane W-wa 1956, Poezje zebrane W-wa 1975, Z różnych lat. Wybór wierszy Kraków 1982; prezentował lirykę refleksyjno-filozoficzną, tłumacz poezji francuskiej, rosyjskiej i niemieckiej.
LUCJAN SZENWALD 1909-44 - poeta z grupy Kwadrygi, związany z kręgiem pisarzy lewicowych, wydał poemat Scena przy strumieniu W-wa 1936, wyd. zbiorowe: Utwory poetyckie Łódź 1946, Pisma wybrane W-wa 1955. W poematach i wierszach nawiązywał do tradycji klasycznej i romantycznej; dokonywał także przekładów z literatury angielskiej i rosyjskiej.
WŁADYSŁAW SEBYŁA 1902-41 - związany z grupą Kwadrygi, zbiory: Poezje W-wa 1927, Pieśni szczurołapa W-wa 1930, Koncert egotyczny W-wa 1934, Arkusz poetycki 6 W-wa 1938, Obrazy myśli W-wa 1938; wyd. zbiorowe: Wiersz wybrane W-wa 1956, Poezje wybrane W-wa 1972, Poezje zebrane W-wa 1938. Jego poezja miała ch-r filozoficzno-mistyczny, nawiązywała do liryki romantyzmu, głównie do utworów Norwida oraz symbolizmu. W swojej poezji wyrażał przejawy buntu społecznego i refleksje metafizyczne. Utwory te są bogate we współczucie dla ludzkiego cierpienia. Autor wykorzystał to do odnalezienia sensu świata i własnej egzystencji. Jego twórczość stanowiła inspirację dla poety pokolenia kolumbów - Gajcego.
CZECHOWICZ 1903-39 - związany z grupą Reflektora, później przedstawiciel II Awangardy; zbiory: Kamień Lublin 1927, Dzień jak co dzień W-wa 1930, Ballada z tamtej strony W-wa 1932, Stare kamienie Lublin 1934, W błyskawicy. Poezje W-wa 1934, Nic więcej W-wa 1936, Arkusz poetycki 3 [W-wa 1938], Nuta człowiecza W-wa 1939; wyd. zbiorowe: Wiersze Lublin 1936, Wybór poezji Wrocław 1970, Poezje Lublin 1981. Poeta muzycznej frazy, poeta prowincji i snu; mistrz aluzyjności i podwójnego planu, piewca rzeczy świata tego i przede wszystkim śpiewak innego świata; Najb. charakterystycznym elementem jego wierszy jest asyndeton. Poeta stosował fonostylistykę dopiero później odkrytą w wierszach Białoszewskiego, a nawet w niektórych wierszach Norwida. W swoich wczesnych wierszach poeta tworzy atmosferę oniryczną i spokojną, jednak niepozwalającą zatopić się do szczętu w sensualistycznym, erotycznym świecie. Silny jest w niej osobliwy niedosyt i freudowska sublimacja (wykorzystywanie swej erotyczności w stosunku do przedmiotów zastępczych, np. umiłowanie muzyki może być umiłowaniem erotycznym).
Jeszcze przed II wś. poeta obrazuje w swoich wierszach atmosferę katastrofy i upadku. W ten sposób wkracza w II Awangardę, katastrofizm. Wszystkie wiersze przejawiają silną sugestię wręcz hipnotyczną, a jej senny ch-r przypomina wyłączanie odbiorcy i skupianie go wyłącznie na rozwoju wierszy. Wiele wierszy katastroficznych przejawia brak celu, strach przed rzeczywistością, traumę. Poszczególne człony wielu wierszy przejawiają intertekstualną komunikację, dlatego odbieranie wiersza JCz jest aktem całościowym.
STANISŁAW PIĘTAK 1909-64 - poeta II Awangardy z kręgu JCz; zbiory: Alfabet oczu Lublin 1935, Legendy dnia i nocy Poznań 1935, Ziemia odpływa na zachód. Poemat W-wa 1936, Obłoki wiosenne W-wa 1938, Arkusz poetycki 2 [W-wa 1938]; wyd. zebrane: Poezje zebrane W-wa 1964.
JERZY ZAGÓRSKI 1907-84 - poeta grupy ŻAGARY; zbiory: Ostrze mostu Wilno 1933, Przyjście wroga. Poemat - baśń W-wa 1934, Wyprawy W-wa 1937; wyd. zbiorowe: Czas Lota. Wybór poezji W-wa 1956, Poezje wybrane W-wa 1972, Wybór wierszy W-wa 1977. Po wojnie był attaché kulturalnym ambasady PL w Paryżu. Współpracował z czasopismami „Pion” i „Kultura Jutra”. Od 1957 mieszkał w W-wie. W jego poezji przedwojennej, bliskiej Awangardzie, dominuje katastrofizm, natomiast w późniejszej - klasycyzm
MIŁOSZ 1911-2004 - poeta grupy Żagary; zbiory: Poemat o czasie zastygłym Wilno 1933, 3 zimy [Wilno 1936]; wyd. zbiorowe: Wiersze Londyn 1967, Poezje W-wa 1981. Używał m.in. pseudonimów Adrian Zieliński, B.B. Kuska, Jan M. Nowak, Jan Syruć, Ks. Jan Robak, Primas Aron. Debiutował Poematem o czasie zastygłym (nagroda im. Filomatów za debiut), który podobnie jak 3 zimy. Poezje, usytuował się w nurcie katastroficznym tzw. II awangardy. Część przedwojennych wierszy oraz pisane w okresie II wś. znalazły się w zbiorze Ocalenie (1945). Tomik Światło dzienne (Paryż 1953) zawiera m.in. tak znane teksty, jak Dziecię Europy i Traktat moralny (pierwodruk w „Twórczości” 1948).
W najb. dojrzałym okresie twórczości poetyckiej powstały zbiory Traktat poetycki (1957), Król Popiel i inne wiersze (1962), Gucio zaczarowany (1965), Miasto bez imienia (1969), Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada (1974), Utwory poetyckie (Ann Arbor 1976), To (2000), Esse (2001), Druga przestrzeń (2002), Orfeusz i Eurydyka (2003).
Przez wiele lat publikowanie wierszy Miłosza było w PRL-u zakazane, a jego książki zaczęły się ukazywać w kraju na nowo od 1980. W swojej poezji łączył różne tradycje literackie i kulturowe.
ALEKSANDER RYMKIEWICZ 1913-83 - poeta grupy Żagary; zbiory: Tropiciel. Poemat Wilno 1936, Potoki. Poezje [Wilno] 1938; wyd. zbiorowe: Wybór poezji W-wa 1974. Zadebiutował w 1933 w wileńskim dzienniku „Słowo”. We wczesnej twórczości poety dominują motywy wizyjno-fantastyczne i estetyzujące (poemat Tropiciel). Po wojnie w poezji pojawia się tematyka społeczno-patriotyczna (Z narodem 1947), refleksje nad związkami człowieka z naturą (Promień dla artysty 1965) oraz rodzinnym krajobrazem (PL drzewa 1972). Jest też autorem wielu utworów dla dzieci (Przygody Gucia Pingwina 1950, Wybór poezji 1974).
TEODOR BUJNICKI 1907-44 - poeta grupy Żagary, zbiory: Poezje Wilno 1928, Patykiem po niebie. Poezje Wilno 1929, Po omacku. Wiersze Wilno 1933, 18 ohydnych paszkwilów na Wilno i Wilnian Wilno 1934, W połowie drogi. Wiersze Wilno 1937; wyd. zbiorowe: Wiersze wybrane W-wa 1961. W poezji nawiązywał do tradycji romantycznych i programu artystycznego grupy Skamander.
JÓZEF ŁOBODOWSKI 1909 - poeta związany z II Awangardą oraz z kręgiem pisarzy lewicowych; zbiory: Słońce przez szpary Lublin 1929, Gwiezdny psałterz Lublin 1931, O czerwonej krwi Lublin 1931, W przeddzień Lublin 1932, Rozmowa z ojczyzną Lublin 1935, Demonom nocy W-wa 1936; był poetą szczególnym w najnowszej historii literatury PL. Autor wielowątkowej, wielonastrojowej poezji: lirycznej, refleksyjnej, erotycznej, o tematyce hiszpańsko-arabsko-śródziemnomorsko-orientalistycznej, poetą niespokojnym, kontrowersyjnym, o niebywałym bogactwie słowa, polemistą-pasjonatem. Liryka erotyczna jest niezwykłą mieszaniną sensualnych opisów kobiecego ciała z osobistymi (być może wyimaginowanymi) przeżyciami erotycznymi oraz tęsknoty do wiecznie młodej witalności.
MARIAN CZUCHNOWSKI 1909-91 - związany z II Awangardą i kręgiem pisarzy lewicowych; zbiory: Poranek goryczy Poznań 1930, Kobiety i konie Poznań 1931, Reporter róż Kraków 1932, Tak. Poezje Kraków 1933, Trudny życiorys. Poemat wiejski Kraków 1934, Powódź i śmierć. [Poemat] Kraków 1936, Arkusz poetycki 10 W-wa 1932; wyd. zbiorowe: Reporter róż. (Wybór wierszy) W-wa 1974, Poezje wybrane Kraków 1978; nazywany „PL Arthurem Rimbaudem”.
LECH PIWOWAR 1909-40 - poeta luźno związany z ruchem awangardowym, z kręgiem pisarzy lewicowych; zbiory: Raj w nudnym zajeździe. Poezje Poznań 1932, Śmierć młodzieńca w śródmieściu Dąbrowa Górnicza 1934, Co wieczór. Poezje Kraków 1936; wyd. zbiorowe: Wiersze wybrane W-wa 1961, Wiersze i wybór publicystyki Wrocław 1978.
KONSTANTY MIKIEWICZ 1911-35 - poeta pod wpływem Skamandra; zbiory: Profile W-wa 1934, Poezje W-wa 1937.
ANNA ŚWIRSZCZYŃSKA 1909-84 - zbiory: Wiersze i proza W-wa 1936; wyd. zbiorowe: Liryki zebrane W-wa 1958, Wybór wierszy W-wa 1980. Jej tomy - JESTEM BABA1972 i BUDOWAŁAM BARYKADĘ 1974 - stanowiły jednoosobową rewolucję. Ona I w poezji PL zaczęła o losie kobiety i jej uczuciach mówić własnym głosem kobiety. Tom JESTEM BABA był wstrząsem dla publiczności czytającej. Po latach nawet, b. niż PL publiczność przyzwyczajony do nowego języka kobiet, Miłosz w swojej książce o AŚ JAKIEGO TO GOŚCIA MIELIŚMY przyznał się, że musiał pokonywać pewne męskie uprzedzenia, by dobrze zrozumieć feminizm AŚ. Uznał ją jednak, obok Białoszewskiego, za wlką odnowicielkę poetyckiej polszczyzny.
30 lat zabrało jej stworzenie nowego języka do wyrażenia przeżyć powstania warszawskiego. Już w czasie okupacji czuła, że język jej przedwojennej poezji nie wystarcza na opisanie rzeczywistości, mimo że w czasie okupacji zdobyła nagrody na konspiracyjnych konkursach literackich, 1942 - za wiersz ROK 1941 i 1943 - za dramat ORFEUSZ. Potem poszukiwała nowej formy. W końcu ogołociła swój język ze wszystkich metafor i porównań, porzuciła formę groteski i stylizacje na staropolszczyznę. Skróciła zdania. Bez stworzenia języka kobiety nie stworzyłaby języka przeżycia powstania. Bez przeżycia powstania warszawskiego być może w ogóle nie szukałaby nowej formy. Posunęła się do takiej intensywności uczuć i takich opisów ciała, że często oskarżana była o ekshibicjonizm. Sama uważała, że posuwa się do jego granicy.
O tomach WIATR 1970, i JESTEM BABA pisała w autobiograficznym wstępie do POEZJI WYBRANYCH 1973. W poezji AŚ kobieta rodzi nie tylko dzieci, ale i świat. Występuje w wielu różnych rolach, b. często wyrażone są one w 1 os.: matka, córka, kochająca, pożądająca, czuła i rozpaczająca, opłakująca zmarłych, opiekująca się rannymi, zwariowana albo b. praktyczna. Debiutowała wierszem ŚNIEG w 1930 w „Płomyku”, ale za właściwy debiut uważała wiersz POŁUDNIE, za który o3mała nagrodę w Turnieju Młodych Poetów w „Wiadomościach Literackich”, druk w tym piśmie w 1934.
JÓZEF STACHOWSKI 1913-44 - związany z kręgiem JCz i warszawskim klubem artystycznym „S”; zbiory: Jaworowa baśń W-wa 1939; wyd. zbiorowe: Poezje W-wa 1958.
JAN ŚPIEWAK 1908-67 - poeta II Awangardy, zbliżony do kręgu JCz; zbiory: Wiersze stepowe W-wa 1938, Wiersze W-wa 1950, Poezje W-wa 1955, Wybór wierszy Kraków 1978. Wydał wiele tomów poezji, również przekłady utworów literatury rosyjskiej i bułgarskiej. Razem z żoną, Anną Kamieńską, tłumaczył dramaty Gorkiego, zaś we współpracy z S. Pollakiem opublikował w 1955 dorobek literacki Czechowicza. Jest autorem antologii, szkiców literackich, esejów, wspomnień o innych poetach (m.in. o Gałczyńskim, Piętaku, Ginczance). Jego wiersze znalazły się w kilkunastu antologiach poezji PL wydanych w j. obcych. Od 1968 w Świdwinie na Pomorzu co roku odbywa się ogólnopolski konkurs poetycki im. JŚ i (od 2005) także Kamieńskiej, 1 z najstarszych konkursów w PL.
CZESŁAW JANCZARSKI 1911-71 - poeta II Awangardy z kręgu JCz; zbiory: Akwarele Równe 1933, Imię na korze W-wa 1934, Błękitna chustka Równe 1936, Arkusz Poetycki 12 [W-wa 1938]; wyd. zbiorowe: Wiersze wybrane Kraków 1974; pseud. Jan Antkiewicz. Jest twórcą dwutygodnika dla najmłodszych „Miś”. Od początku powstania tego pisma (1957) do końca swojego życia był również jego red. nacz., jednak nadal współpracował z innymi tytułami, publikując dalej swoje wiersze w „Świerszczyku” i „Płomyczku”. Był postacią niezwykłą, zwracała uwagę jego wyjątkowa elegancja, a jednocześnie był obdarzony olbrzymim humorem. Pod jego rządami redakcja „Misia” była zdecydowanie najweselszym miejscem w wydawnictwie „Nasza Księgarnia”. W jego piśmie debiutowało wiele, sławnych później, nazwisk literatury dla dzieci i młodzieży.
Jest twórcą literackiej postaci Misia Uszatka („misia z klapniętym uszkiem”), której plastyczny kształt wymyślił Zbigniew Rychlicki (wspólnie mieli prawa na tę postać). Miś Uszatek był bohaterem kilku książek CzJ, oraz przeszło stu zrealizowanych w Semaforze telewizyjnych dobranocek z niezapomnianym Mieczysławem Czechowiczem jako narratorem.
JAN BOLESŁAW OŻÓG 1913-91 - poeta i teoretyk grupy autentystów; zbiory: Wyjazd wnuka W-wa 1937, Arkusz Poetycki 9 [W-wa 1938], Ogier i makolągwa Kraków 1939; wyd. zbiorowe: Poezje wybrane Kraków 1965, Poezje zebrane W-wa 1977. Zaliczany również do grona prymitywistów. Jego zasługą jest udoskonalenie i spropagowanie autentyzmu Stanisława Czernika jako nie tylko kierunku literackiego, ale i światopoglądu.
Autor liryki nastrojowo-refleksyjnej o kolorycie wiejskim, nawiązującej do pogańskich korzeni PL. W późniejszym okresie twórczości skłaniał się w stronę pełnego obrazów profanacji, frenezji, erotyki i okrucieństwa katastrofizmu oraz surrealizmu, do końca pozostając jednak wiernym autentyzmowi. Wiersze te przesiąknięte są elementami krytyki globalizmu i świata industrialnego.
ŚWIĘTOPEŁK KARPIŃSKI 1909-40 - początkowo związany z łódzką grupą Meteora, później z kręgiem Skamandra; zbiory: Ludzie wśród ludzi Łódź 1932, Mieszczański poemat W-wa 1935, Trzynaście wierszy W-wa 1936, Poemat o W-wie [W-wa] 1938; wyd. zbiorowe: Poezje i satyry W-wa 1961.
TADEUSZ HOLLEDNER 1910-43 - zbliżony do kręgu Skamandra; zbiory: Czas, który minął, i inne wiersze Lwów 1936, Ludzie i pomniki. Książka wierszem W-wa 1938; wyd. zbiorowe: Liryka i satyra Kraków 1963. Uczestniczył w konspiracyjnym życiu literackim, publikował swoje wiersze na łamach tajnie drukowanej prasy i antologii poezji.
ZUZANNA GINCZANKA 1917-44 - rodowe nazwisko: Sana Ginsburg, poetka zbliżona do Skamandra; zbiór: O centaurach. Wiersze W-wa 1936, Wiersze wybrane W-wa 1953, [Wybór poezji] W-wa 1980. Właśc. Sara Polina Gincburg uważana była za 1 z najzdolniejszych poetek XX-l. W swoich utworach odwoływała się do poetyki Skamandra („obniżenie tonu”, słownictwo potoczne, witalizm) i Leśmiana (liczne neologizmy), a w ostatnich przedwojennych tekstach bliska była katastrofizmowi JCz czy żagarystów. Jej talent nie zdążył w pełni się rozwinąć - Ginczanka zginęła pod koniec II wś., rozstrzelana w Krakowie. Młodzieńcze wiersze - zmysłowe, głoszące pochwałę życia i nieraz drastycznie odwołujące się do kobiecej biologii i fizjologii - wyrastają z buntu przeciw mieszczańskiemu wychowaniu. Sensualizm jednak stanowi u poetki drogę do poznania rzeczywistości oraz jest wyrazem wiary w to, że materia słowa poetyckiego może stanowić ekwiwalent rzeczywistości. Od początku swojej drogi twórczej opisuje świat również przez odwołania do mitów i tradycji kultury: mitologii Dalekiego Wschodu (wczesny cykl CHIŃSKIE BAJKI O LA-LICIE - gejszy ulepionej z gliny i ożywionej przez zakochanego mężczyznę), mitologii starogermańskiej (wiersz ZYGFRYD), a także do motywów i wątków z kultury śródziemnomorskiej (np. centaury) oraz żydowskiej (wiersz POZNANIE, którego bohaterami są Adam i Ewa; nawiązania do PIEŚNI NAD PIEŚNIAMI). W późniejszych utworach poetki zmysłowe doświadczanie rzeczywistości ustąpi miejsca poznawaniu świata przez pryzmat kultury.
Przesłanie artystyczne Ginczanki to „heroiczna radość” z samego istnienia, choćby nawet naznaczonego egzystencjalnym niepokojem czy obcością (poetka nieustannie - w wierszach i w życiu - podkreślała swoją odmienność, osobność, wynikającą z żydowskiego pochodzenia). Jej poszukiwania w zakresie j. poetyckiego (odwoływała się do Leśmiana, poetyki awangardy i futurystów) oraz bezkompromisowość w przedstawianiu doświadczeń kobiety i Żydówki pozwalają przypuszczać, że w przedwcześnie zm. ZG PL poezja XX w. utraciła wybitny talent.
JERZY KAMIL WEINTRAUB 1916-43 - zbiory: Próba powrotu [Chełm Lubelski] 1937, Wrogi czasu W-wa 1939; wyd. zbiorowe: Wiersze wybrane W-wa 1953. Autor wierszy, zbliżonych do poetyki tzw. II awangardy i katastrofizmu. W okresie II wś., chory na gruźlicę, ukazywał świat pełen grozy i przeczucia śmierci.
WOJCIECH BĄK 1907-1961 - związany z kręgiem pisarzy katolickich; zbiory: Brzemię niebieskie W-wa 1934, Śpiewna samotność W-wa 1936, Monologi anielskie W-wa 1938; wyd. zbiorowe: Wiersze wybrane W-wa 1974. Dał się poznać jako poeta rel., obrońca prawdy, niezłomny w walce z kłamstwem, niepokorny w czasie zniewolenia, zmęczony krzykiem o przestrzeń wolności w pracy literackiej.
STANISŁAW ROGOWSKI 1910-40 - poeta z kręgu lwowskich „Sygnałów”; zbiory: Panny leśne Lwów 1936, Wieczór oczekujących Lwów 1938.
PAWEŁ HERTZ 1918 - poeta zbliżony do kręgu Skamandra; zbiory: Nocna muzyka W-wa 1935, Szarfa ciemności W-wa 1937; wyd. zbiorowe: Wiersze wybrane W-wa 1955, Poezje W-wa 1982, Poezje W-wa 1983.
Poezja okresu międzywojennego. Antologia - 6 stron
6