Analiza bilansu, rachunku wyników, przepływy finansowych

-charakterystyka i sposoby sporządzania.

Wykonanie:

Jolanta Skibicka

Marta Panasiewicz

Agata Lasek

Agata Kuźniar

SPIS TREŚCI

WSTĘP

WSTĘP

Każda jednostka gospodarcza, by móc zaistnieć na rynku i prowadzić swoją działalność, musi posiadać majątek. Pojęcie majątku jest bardzo szerokie, obej­muje on bowiem różnorodne składniki. Przykładowo można wymienić: grunty, budynki, samochody, maszyny i urządzenia, papiery wartościowe, patenty, li­cencje i tym podobne środki gospodarcze.

To właśnie środki gospodarcze stanowią majątek firmy w ujęciu rzeczowym. Aby uściślić pojęcie środków gospodarczych, można powiedzieć, że są to składniki majątkowe, którymi przedsiębiorstwo dysponuje i zarządza.

W celu uporządkowania środków gospodarczych, w wielu krajach, w tym także w Polsce, przyjęto ich podział według kryterium płynności. Majątek, w ujęciu rze­czowym, według tego kryterium, można podzielić na majątek trwały i majątek obro­towy, co prezentuje poniższy rysunek:

Rysunek 1. Struktura majątku rzeczowego.

Charakteryzując środki gospodarcze, sklasyfikowano majątek firmy pod kątem jego składników, czyli w ujęciu rzeczowym. Należy zwróci uwagę, że każdy składnik środków gospodarczych musi posiadać źródło finansowania. Źródła finansowania środków gospodarczych, nazywane inaczej kapitałami, można podzielić na źródła własne i obce. Przedstawia to rysunek 2.

Rysunek 2. Finansowa struktura majątku.

Finansowa struktura majątku odpowiada na pytanie, kto przyczynił się do stworzenia majątku rzeczowego i jakie z tego tytułu przysługują mu prawa.

ZASADA RÓWNOWAGI BILANSOWEJ. BILANS

Dotychczas rozpatrywaliśmy majątek jednostki gospodarczej jako majątek rzeczowy i majtek finansowy. Można by było na tej podstawie wysnuć mylne wnioski, iż firma dysponuje dwoma odrębnymi majątkami, podczas gdy w rzeczywistości jest mowa o jednym majątku, tylko w dwóch różnych ujęciach, tj. rzeczowym i finansowym. W ujęciu rzeczowym przedstawiamy strukturę środków gospodarczych, jakimi dysponuje jednostka, natomiast w ujęciu finansowym rozpatrujemy źródła pochodzenia majątku rzeczowego. W związku z tym, pomiędzy majątkiem rzeczowym i finansowym istnieje następująca zależność:

Równanie to wynika z faktu rozpatrywania tego samego majątku w tym samym czasie z dwóch różnych punktów widzenia, tj. kryterium przedmiotu majątku (rzeczowego) i kryterium podmiotów majątku (finansowego), co ilustruje poniższy rysunek:

Rysunek 3. Struktura majątku.

Podsumowując równanie bardziej szczegółowo otrzymujemy:

Powyższe równanie nazywamy równaniem bilansowym, ponieważ zachodzi w nim równość kwot występujących po stronie lewej i prawej. Suma wszystkich środków gospodarczych jednostki musi być równa sumie źródeł ich finansowania.

Na równaniu bilansowym opiera się jedno z najważniejszych źródeł informacji o majątku jednostki - bilans.

BILANS jako wyraz rachunku majątku i kapitału.

Bilans jest dokumentem emitowanym przez system rachunkowości podmiotu gospodarczego informującym o stanie majątkowym i finansowym tegoż podmiotu.

Z drugiej strony jest podstawowym raportem sprawozdania finansowego (sprawozdaniem finansowym), zawierającym informacje, które można wykorzystać do oceny aktualnej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

Bilans to wartościowe zestawienie aktywów i pasywów jednostki sporządzone na określony dzień bilansowy. Bilans zamykający okres sprawozdawczy to bilans końcowy - zamknięcia, który zgodnie z zasadą ciągłości bilansowej staje się bilansem początkowym - otwarcia dla następnego okresu sprawozdawczego. Ciągłość bilansowa stwarza podstawę do porównań i oceny działalności jednostek gospodarczych w kolejnych okresach sprawozdawczych.

Aktywa i pasywa wykazuje się w bilansie w wysokości ich stanów na dzień bilansowy roku poprzedniego i bieżącego. Stan aktywów i pasywów na 1 styczeń danego roku, to stan za cały rok ubiegły poprzedzający ubiegły rok obrotowy. Stan natomiast na 31 grudnia to wycena aktywów i pasywów za bieżący rok obrotowy. Bilans sporządzany na określony dzień bilansowy zawiera więc dane z dwóch kolejnych okresów sprawozdawczych.

Przy sporządzaniu bilansu wykorzystuje się tzw. zasadę netto, według której na dzień bilansowy wycenia się aktywa i pasywa w sposób podany poniżej, zgodnie z wymogami znowelizowanej ustawy o rachunkowości:

• wartość poszczególnych grup składników aktywów wynika z ich wartości księgowej skorygowanej o:

• dotychczasowe odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe oraz odpisy aktuali­zujące, w tym również z tytułu trwałej utraty wartości składników aktywów trwałych,

• odpisy aktualizujące wartość rzeczowych składników aktywów obrotowych,

• odpisy aktualizujące wartość należności.

• aktywa finansowe i zobowiązania finansowe wykazuje się w bilansie w kwocie netto po kompensacie, jeżeli jednostka ma bezwarunkowe prawo do kompensaty aktywów i zobowiązań danego rodzaju i zamierza je rozliczyć w kwocie netto albo jednocześnie wydać składnik aktywów finansowych i rozliczyć zobowiązanie finansowe,

• jeżeli w ciągu roku dokonywane są odpisy z wyniku finansowego bieżącego roku obrotowego zgodnie z odrębnymi przepisami, to należy je wykazywać ze znakiem minus w odrębnej pozycji pasywów „Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna) „zawartej w „Kapitale (funduszu) własnym".

• Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych oraz inne fundusze tworzone na podstawie odrębnych przepisów nie zaliczane do kapitałów (funduszy) własnych wykazuje się w pasywach bilansu w grupie zobowiązań jako fundusze specjalne.

Bilans traktowany jest jako podstawowy element sprawozdania finansowego jednostek, które stanowi główne źródło informacji zwłaszcza dla potrzeb analizy ekonomicznej oraz kontroli. Bilans można sporządzać w formie uproszczonej, wykazując w nim tylko dane w wierszach oznaczonych literami i cyframi rzymskimi, nie wypełniając wierszy oznaczonych cyframi arabskimi. Taka forma sporządzania bilansu dotyczy jednostek „małych".

Bilans, jako dokument księgowy, jest sporządzany:

• na koniec roku obrotowego, na określony dzień bilansowy kończący bieżący i poprzedni rok obrotowy (np. dzień 31 grudnia);

• niekiedy w ciągu roku, np. w przypadku łączenia dwóch (lub więcej) jednostek gospodarczych, dzielenia istniejącej jednostki na dwie odrębne;

• w przypadku klęsk żywiołowych, w wyniku których nastąpiły poważne straty majątku przy jednoczesnym zniszczeniu dokumentów i ewidencji księgowej;

• w przypadku postawienia jednostki w stan likwidacji, ogłoszenia jej upadłości.

Każdy prawidłowo sporządzony bilans powinien zawierać następujące elementy:

• nazwę jednostki sporządzającej bilans;

• datę, na którą sporządzono bilans, tzw. dzień (moment) bilansowy;

• wyszczególnienie pozycji aktywów i pasywów (zgodnie ze wzorem za­
  wartym w załącznikach do ustawy o rachunkowości) wraz z podaniem
  ich kwoty;

• sumę bilansową (ZA = ZP), której zgodność jest jednym z mierników
  poprawności sporządzenia bilansu;

• datę sporządzenia bilansu;

podpis osoby sporządzającej bilans oraz kierownika jednostki.

• Bilans jako dokument księgowy jest sporządzany na ostatni dzień roku obrotowego. Natomiast dla potrzeb odbiorców sprawozdawczości zewnętrznej lub wewnętrznej, informacje dostarczane przez bilans roczny mogą nie być wystarczające. Dlatego dla celów sprawozdawczych jednostki gospodarcze mogą być obciążone dodatkowym obowiązkiem sporządzania bilansów kwartalnych, a niekiedy również bilansów miesięcznych lub ich fragmentów.

Jest sporządzany zgodnie z zasadą równowagi bilansowej, zgodnie, z którą ogólna kwota aktywów musi być równa łącznej sumie pasywów.

Prowadzenie działalności gospodarczej, o czym była mowa wyżej, wymaga dysponowania odpowiednimi zasobami majątkowymi. Oznacza to, że na każdy składnik majątku można spojrzeć z dwóch punktów widzenia:

• według rodzaju posiadanych środków gospodarczych - są to aktywa,

• według źródeł pochodzenia (finansowania) środków gospodarczych - są to pasywa firmy.

Środki gospodarcze dzielimy na aktywa trwałe i obrotowe. Majątek trwały obejmuje grupę tych środków gospodarczych, które zostały wyłączone z obrotu z przeznaczeniem do stałego (długotrwałego) użytkowania w przedsiębiorstwie (powyżej jednego roku, zużywają się stopniowo).

Do aktywów trwałych zalicza się:

• wartości niematerialne i prawne - nabyte prawa majątkowe i przywileje, nadające się do gospodarczego wykorzystania, o okresie użytkowania powyżej roku (koszty zakończonych prac rozwojowych, wartość firmy, inne wartości niematerialne i prawne, patenty, licencje, koncesje, znaki towarowe, wzory użytkowe, wiedza know-how);

• rzeczowe aktywa trwałe o okresie używania powyżej roku, kompletne i zdatne do użytku na potrzeby jednostki (środki trwałe i środki trwałe w budowie, nieruchomości, maszyny i urządzenia, inwentarz żywy);

• należności długoterminowe - wpływy finansowe, których jednostka spodziewa się co najmniej po roku od dnia bilansowego, z wyjątkiem należności z tytułu dostaw i usług oraz udzielonych pożyczek;

• inwestycje długoterminowe - aktywa nabyte w celu osiągania korzyści ekonomicznych, wymagane lub przeznaczone do zbycia powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego lub daty ich nabycia (nieruchomości, wartości niematerialne i prawne, inne aktywa, papiery wartościowe, udzielone pożyczki długoterminowe, udziały);

• długoterminowe rozliczenia międzyokresowe (aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego związane z rezerwą na podatek dochodowy, rozliczenia międzyokresowe kosztów, rozliczane powyżej 12 miesięcy, licząc od dnia bilansowego, inaczej poniesione wydatki na poczet kosztów przyszłych okresów).

Do majątku obrotowego, czyli do aktywów bieżących, zalicza się składniki majątkowe, które nie są stale zaangażowane w działalności podmiotu gospodarczego, lecz zużywają się w jednym cyklu produkcyjnym. Wyróżnia się tu:

• aktywa obrotowe rzeczowe - przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego (zapasy: materiały, produkty w toku, produkty gotowe, towary),

• aktywa obrotowe finansowe - krótkoterminowe inwestycje w postaci aktywów finansowych (udziały i akcje, inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki, środki pieniężne w kasie i banku, inne środki pieniężne: czeki, weksle o terminie wykupu do 3 miesięcy, środki pieniężne w drodze),

• należności krótkoterminowe - obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług i z innych tytułów, wymagalnych w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego (z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych, dochodzone na drodze sądowej),

• krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe - aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego i inne rozliczenia międzyokresowe (np. opłata podatku od nieruchomości za cały rok, opłata czynszu na pół roku).

W bilansie należności należy ująć również w podziale na jednostki powiązane (grupa jednostek obejmująca jednostkę dominującą lub znaczącego inwestora, jednostki zależne, współzależne i stowarzyszone) i pozostałe.

Źródła finansowania majątku pozostającego w dyspozycji przedsiębiorstwa dzielą się na 2 grupy:

• kapitał własny - równowartość aktywów (środków gospodarczych) sfinansowanych przez właścicieli firmy w momencie jej założenia oraz uzyskanych w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej;

• kapitał obcy - to dodatkowe źródło finansowania majątku przedsiębiorstwa, wyraża równowartość środków rzeczowych lub pieniężnych finansowaną przez inne jednostki.

Na kapitały własne składają się następujące pozycje:

• kapitał podstawowy - jest udziałem właścicieli wniesionym przy założeniu przedsiębiorstwa, ewentualnie później podwyższanym;

• kapitał zapasowy - powstaje z podziału zysku, dopłat akcjonariuszy lub udziałowców lub też z nadwyżki ceny emisyjnej nad ceną sprzedaży akcji; tworzony jest obowiązkowo (gdy tak stanowią przepisy prawa - k.s.h., np. spółka akcyjna) lub dobrowolnie (decyzja organów jednostki); przeznaczony jest na pokrywanie strat bilansowych lub zwrot ewentualnych dopłat kapitału;

• kapitał (fundusz) rezerwowy z aktualizacji wyceny - powstaje w wyniku aktualizacji wyceny środków trwałych i innych operacji związanych z aktualizacją wyceny sprzedanych środków trwałych, przeszacowania inwestycji czy też wyceny aktywów jednostki;

• kapitał (fundusz) rezerwowy - tworzony zgodnie ze statutem lub umową jednostki, zbudowany na bazie zysków z lat ubiegłych, wartości akcji własnych przeznaczonych do sprzedaży lub umorzenia lub też wyceny papierów wartościowych, pożyczek i zobowiązań;

• zysk lub strata z lat ubiegłych.

Kapitały obce stanowią:

• zobowiązania krótkoterminowe - to ogół zobowiązań z tytułu dostaw i usług i innych tytułów wymagalnych w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego;

• zobowiązania długoterminowe - to te, które są wymagalne powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego, z wyj. zobowiązań z tytułu dostaw i usług (np. kredyty bankowe);

Rysunek nr.4: Klasyfikacja kapitałów i źródeł ich finansowania

Źródło: Poradnik finansowo-księgowy, nr 18, wrzesień 2001 r. Wydawnictwo „Wiedza i Praktyka”, s.50

Przedstawione w bilansie aktywa i pasywa muszą odpowiednio wyceniane na określony dzień bilansowy. Mogą być wycenione wg cen nabycia lub wartości netto (dot. składników majątku stopniowo zużywających się), wg rzeczywistego kosztu wytworzenia (gdy są wytworzone we własnym zakresie), wg wartości nominalnej (dotyczy należności i zobowiązań, praw majątkowych).

Jak wcześniej wspomniano, bilans sporządzony jest według pewnych konwencji. Są one podporządkowane generalnie funkcji analitycznej bilansu i obejmują:

1. wyróżnienie aktywów i pasywów,

2. ujmowanie kategorii bilansowych tylko i wyłącznie w wyrażeniu pieniężnym,

3. sporządzenie tego sprawozdania na określoną datę, zwaną momentem bilansowym;

4. uwzględnienie tylko tych składników majątkowych, które były w dyspozycji podmiotu gospodarczego w momencie bilansowania i odpowiadających im źródeł finansowania w tym samym momencie;

5. łączenie poszczególnych pozycji aktywów i pasywów w grupy o zbliżonej treści ekonomiczno-finansowej;

6. zestawienie grup kategorii według przyjętego dla aktywów kryterium płynności i dla pasywów kryterium wymagalności.

Obowiązujące u nas przepisy o sprawozdawczości finansowej - zewnętrz­nej przewidują sporządzanie w zasadzie tylko bilansu rocznego. Zarazem ist­nieje obowiązek przedstawiania w sprawozdaniach śródrocznych niektórych fragmentów bilansów za krótsze okresy. Np. w wymaganym przez GUS sprawozdaniu F- 01 o przychodach, kosztach i wyniku finanso­wym za okres od początku roku do końca miesiąca podaje się m.in. informacje o poszczególnych składnikach majątku obrotowego oraz kredytach, po­życzkach i zobowiązaniach.

Podstawą sporządzenia bilansu są dane ewidencji księgowej, ujmujące wszystkie operacje gospodarcze dotyczące okresu spra­wozdawczego. Punktem wyjścia do sporządzenia bilansu jest zestawienie obrotów i sald kont syntetycznych, uzgodnionych z zestawieniami obrotów i sald kont analitycznych, prowadzonych do poszczególnych kont syntetycz­nych. Składniki aktywów i pasywów wykazuje się w bilansie według rzeczywistego stanu z ostatniego dnia roku obrotowego, wynikającego z ewi­dencji księgowej, uzgodnionej z wynikami inwentaryzacji.

SPORZĄDZENIE BILANSU

Bilans jednostki gospodarczej może być sporządzany w układzie porządkowym lub układzie analitycznym.

Układ porządkowy polega na wykazywaniu pozycji aktywów i pasywów w kolejności zgodnej z określoną, przyjętą do jego budowy, zasadą. Zasadą taką w odniesieniu do aktywów może być zasada wzrastającej lub malejącej płynności. Zasada wzrastającej płynności polega na uszeregowaniu składni­ków aktywów według stopnia możliwości ich „spieniężenia". Wówczas ja­ko kolejne pozycje wystąpią: wartości niematerialne i prawne, środki trwałe, środki trwałe w budowie, produkcja nie zakończona, materiały itd., a ostat­nią pozycją będzie gotówka w kasie. Zasada malejącej płynności polega na odwrotnym uszeregowaniu w bilansie składników majątkowych (pierwszą będzie gotówka w kasie - a ostatnią pozycją: wartości niematerialne i pra­wne). Układ porządkowy w odniesieniu do pasywów może polegać na przy­jęciu zasady rosnącego stopnia wymagalności, tj. obowiązku spłaty (poczy­nając od nie wymagających spłaty kapitałów (funduszy) powierzonych i wypracowanych, poprzez zobowiązania długoterminowe, a kończąc na zo­bowiązaniach o natychmiastowym terminie spłaty lub malejącego stopnia wymagalności (kolejność odwrotna).

Prezentacja pasywów z kolei, następuje według stopnia pilności ich zwrotu (kryterium wymagalności) i w porządku odpowiadającym wybranej konwencji prezentowania aktywów. Oznacza to, że jeżeli w aktywach stosuje się uporządkowanie według wzrastającej płynności, czyli od majątku trwałego poczynając, a na środkach pieniężnych kończąc, wówczas jako pierwsze w pasywach muszą być przedstawione kapitały własne (najmniej wymagalne z pasywów), a ostatnie zobowiązania krótkoterminowe. W drugim wariancie, tzn. gdy aktywa wykazywane będą według malejącej płynności, pasywa powinny być uszeregowane od najbardziej do najmniej wymagalnych.

Układ analityczny bilansu polega na grupowaniu pozycji aktywów i pasywów w kolejności ułatwiającej analizę, a więc stwarzającej możliwość szybkiego wyrobienia sobie poglądu o sytuacji majątkowej i finansowej jednostki gospodarczej. W tym celu pozycje aktywów i pasywów łączy się w pewne grupy, które przeciwstawione sobie umożliwiają wyciąganie odpo­wiednich wniosków.

Powstaje pytanie, który układ jest lepszy. Udzielenie odpowiedzi na tak postawione pytanie zależy od celu, w jakim bilans jest sporządzany. Jeśli bilans byłby wyłącznie traktowany jako dokument księgowy, to kolejność wykazywania w nim poszczególnych składników aktywów i pasywów byłaby obojętna. Natomiast jeśli bilans służy jako sprawozdanie finansowe, to wyższość trzeba przyznać układowi analitycznemu, który ułatwia wnioskowanie.

W Polsce wzory bilansu są ujednolicone przez ustawę o rachunkowości, co przesądza układ i metodę sporządzania bilansu. Przy sporządzaniu bilansu obowiązuje układ analityczny i tzw. metoda netto, polegająca na wykazywaniu w bilansie księgowej wartości poszczególnych składników majątkowych i zobowiązań (np. środki trwałe netto tj. po potrąceniu dotychczasowego umorzenia). Oznacza to, że poszczególne składniki aktywów i pasywów są ujmowane w bilansie według bieżącej wartości księgowej. Składniki majątku są wyceniane według rzeczywistych cen nabycia, kosztów wytworzenia, wartości nominalnej itp., pomniejszonych o równowartość dotychczasowego zużycia i odpisów aktualizujących. Natomiast salda niektórych kont korygujących wykazuje się w informacji dodatkowej, co umożliwia ustalenie wartości początkowej lub wartości według cen ewidencyjnych odpowiednich składników majątkowych.

Bilans jako dokument księgowy jest sporządzany w złotych lub groszach, natomiast jako sprawozdanie finansowe może być sporządzany w tysiącach złotych. Jest sporządzany w języku polskim. W wersji uproszczonej może być sporządzony w dolarach lub EURO (ze względu na procesy inflacyjne).

W obowiązującym wzorze bilansu przyjęto, w odniesieniu do aktywów, zasadę wzrastającej płynności, zaś w odniesieniu do pasywów - zasadę rosnącego stopnia wymagalności. W ramach przyjętego układu porządkowego aktywa i pasywa łączone są w grupy, które ułatwiają „czytanie" bilansu.

Wzory bilansu stanowi załącznik do Ustawy o rachunkowości. Jego przykład stanowi załącznik nr 1 do niniejszego opracowania. We wzorze tym należności, zobowiązania i aktywa finansowe (udziały i akcje) są wykazane z podziałem na jednostki powiązane i pozostałe jednostki. Jednostkami powiązanymi jest np. grupa jednostek obejmująca jednostkę dominującą i jednostki zależne od niej. W skład tej grupy kapitałowej wchodzą przykładowo: jednostka dominująca spółka matka i jednostki zależne - spółki córki. Spółki te są powiązane kapitałowo (spółka matka ma większościowe udziały w spółkach córkach), a jeżeli te spółki wchodzą ze sobą w stosunki gospodarcze, będą miały wzajemne należności i zobowiązania. W bilansach jednostkowych, sporządzanych przez te spółki, wystąpią oddzielne pozycje dotyczące jednostek powiązanych. Natomiast w bilansie łącznym (skonsolidowanym), sporządzonym dla całej grupy kapitałowej, pozycje dotyczące jednostek powiązanych nie wystąpią (nastąpi ich wzajemna kompensata).

Pełny układ bilansu według polskich norm rachunkowości dla podmiotów innych niż bank i zakłady ubezpieczeń przedstawia poniższa tabela:

AKTYWA	PASYWA
Majątek trwały Wartości niematerialne i prawne Koszty organizacji i poniesione przy założeniu lub poniesione przy późniejszym rozszerzeniu spółki akcyjnej Koszty prac rozwojowych Wartość firmy Inne wartości niematerialne i prawne Zaliczki na poczet wartości niematerialnych i prawnych Rzeczowy majątek trwały Grunty własne Budynki i budowle Urządzenia techniczne i maszyny Środki transportu Pozostałe środki trwałe Inwestycje rozpoczęte Zaliczki na poczet inwestycji Finansowy majątek trwały Udziały i akcje Papiery wartościowe Udzielone pożyczki długoterminowe Inne składniki finansowego majątku trwałego Należności długoterminowe Majątek obrotowy Zapasy Materiały Półprodukty i produkty w toku Produkty gotowe Towary Zaliczki na poczet dostaw Należności i roszczenia Należności z tytułu dostaw i usług Należności z tytułu podatków, dotacji i ubezpieczeń społecznych Należności wewnątrzzakładowe Pozostałe należności Należności dochodzone na drodze sądowej Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu Udziały lub akcje własne do zbycia Inne papiery wartościowe Środki pieniężne Środki pieniężne w kasie Środki pieniężne w banku Inne środki pieniężne (weksle, czeki obce, itp.) Rozliczenia międzyokresowe Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów Inne rozliczenia międzyokresowe	Kapitał (fundusz) własny Kapitał (fundusz) podstawowy Należne, lecz nie wniesione wkłady na poczet kapitału podstawowego (wielkość ujemna) Kapitał (fundusz) zapasowy Ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej Tworzony ustawowo Tworzony zgodnie ze statutem lub umową Z dopłat wspólników Inny Kapitał (fundusz) rezerwowy z aktualizacji wyceny Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe Nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegłych Zysk (wielkość dodatnia) Strata netto (wielkość ujemna) Wynik netto roku obrotowego Zysk netto (wielkość dodatnia) Strata netto (wielkość ujemna) Odpisy z wyniku finansowego bieżącego roku obrotowego (wielkość ujemna) Rezerwy Rezerwy na podatek dochodowy od osób prawnych oraz od osób fizycznych Pozostałe rezerwy Zobowiązania długoterminowe Długoterminowe pożyczki, obligacje i inne papiery wartościowe Długoterminowe kredyty bankowe Pozostałe zobowiązania długoterminowe Zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne Zobowiązania krótkoterminowe Pożyczki, obligacje i papiery wartościowe Kredyty bankowe Zaliczki otrzymane na poczet dostaw Zobowiązania z tytułu dostaw i usług Zobowiązania wekslowe Zobowiązania z tytułu podatków, ceł i ubezpieczeń społecznych Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń, Zobowiązania wewnątrzzakładowe Pozostałe zobowiązania krótkoterminowe Fundusze specjalne Rozliczenia międzyokresowe i przychody przyszłych okresów Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów Przychody przyszłych okresów
Σ	Σ

ANALIZA BILANSU

Analiza pionowa

Bilans sporządzony przez jednostkę gospodarczą zawiera oprócz stanów na koniec okresu sprawozdawczego również stany na początek roku. Porównując ze sobą te stany można się zorientować, jakie zmiany nastąpiły w majątku jednostki gospodarczej i źródłach jego finansowania. Takie porównanie jest określane mianem analizy pionowej bilansu. Przedmiotem analizy pionowej bilansu jest badanie struktury składników majątkowych i kapitałów (funduszów) jednostki gospodarczej, tj. udziału poszczególnych pozycji aktywów i pasywów lub ich grup w sumie bilansowej.

Wzrost wartości przydatnych jednostce środków trwałych o charakterze produkcyjnym jest zjawiskiem pozytywnym, gdyż powoduje wzrost zdolności produkcyjnej, pod warunkiem oczywiście że są one w dużym stopniu wykorzystywane. Wzrost zapasów rzeczowych składników majątku obroto­wego jest uzasadniony wówczas, gdy został spowodowany rozwojem dzia­łalności, zmianą asortymentu produkowanych wyrobów lub sprzedawanych towarów, co wpłynęło na wzrost obrotów. Nadmierny natomiast wzrost za­pasów w stosunku do realnych potrzeb jest objawem negatywnym, gdyż wobec zamrożenia pieniędzy w zapasach może powodować trudności finan­sowe jednostki gospodarczej. Wzrost należności może być uzasadniony wzrostem sprzedaży lub sprzedaży z odroczonym terminem zapłaty; nad­mierny jednak wzrost należności jest niekorzystny, gdyż środki finansowe zamiast obsługiwać działalność jednostki gospodarczej są zamrożone w na­leżnościach.

Wzrost kapitałów (funduszów) własnych świadczy o wzrastającej wartoś­ci majątku własnego jednostki, jest to w zasadzie objaw korzystny. Rosnąca wielkość kredytów na budowę środków trwałych - objaw pozytywny oznacza, że jednostka rozwija się mimo braku własnych środków i podej­muje przedsięwzięcia o takiej efektywności, która pozwala spłacić zaciąg­nięty kredyt z osiąganych zysków. Wzrost zadłużenia z tytułu kredytów ob­rotowych może być uzasadniony potrzebami finansowymi jednostki pod warunkiem, że nie są to kredyty przeterminowane. Pewien wzrost stanu zo­bowiązań może być uzasadniony wzrostem produkcji lub innej działalności, nadmierny jednak ich wzrost, nie wynikający z uzyskanych kredytów kupie­ckich, lecz z zalegania z zapłatą jest z reguły objawem trudności finanso­wych jednostki gospodarczej.

Do badania i oceny zmian w majątku jednostki gospodarczej i źródłach jego finansowania, służą na ogół wskaźniki struktury aktywów i pasywów. Wskaźniki te wyrażają udział procentowy poszczególnych pozycji aktywów i pasywów w łącznej sumie bilansu. Wskaźniki takie są pow­szechnie wykorzystywane przy porównaniach w czasie i porównaniach mię­dzy jednostkami gospodarczymi.

Zadania i zakres analizy pionowej

Analiza pionowa dokonuje oceny kształtowania się dynamiki i struktury aktywów i pa­sywów według stanu na koniec roku obrotowego w porównaniu ze stanem na począ­tek roku obrotowego w podziale na grupy, podgrupy i pozycje bilansowe określone znowelizowaną ustawą rachunkowości.

Struktura to procentowy udział poszczególnych elementów aktywów w ich całości przyjętej za 100% oraz procentowy udział poszczególnych pozycji pasywów w ich całości przyjętej także za 100%. Wyznaczając strukturę aktywów ustalamy jaki udział procentowy w całości aktywów trwałych mają: wartości niematerialne i prawne, rzeczowy majątek trwały, inwestycje długoterminowe, należności długoterminowe, zapasy, należności krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe oraz rozliczenia międzyokresowe o charakterze czynnym. Jeśli przykładowo udział procentowy aktywów trwałych w całości aktywów stanowi 80%, natomiast aktywów obrotowych 20%, można zadać sobie pytanie, czy taka struktura aktywów jest dobra czy zła? Jeśli wiadomo, że ta sytuacja dotyczy jednostki produkcyjnej, o krótkim cyklu wytwórczym, należy jednoznacznie stwierdzić, iż jednostka zamroziła większą część zasobów majątkowych w aktywach trwałych, co może spowodować znaczne kłopoty finansowe i brak płynności finansowej. Należy dodać, że każdy nowy obrót aktywami obrotowymi przynosi nowe korzyści finansowe. Jeśli aktywa obrotowe stanowią tylko 20% ogółu aktywów, możliwości pomnażania cykli obrotowych są ograniczone, a to wpływa nie­korzystnie na gospodarkę finansową jednostki. Przy ustalaniu struktury pasywów wy­znacza się procentowy udział kapitałów własnych i obcych w całości pasywów.

Kapitały własne stanowią: kapitały podstawowe, zapasowe, rezerwowe oraz wynik finansowy roku bieżącego i niepodzielony wynik finansowy roku ubiegłego i są podstawą do obliczenia ich procentowego udziału w całości kapitałów własnych.

Podobnie zachowujemy się z kapitałami obcymi wyznaczając procentowy udział zobowiązań długoterminowych (z tytułu emisji papierów wartościowych, kredytów, pożyczek) oraz krótkoterminowych (zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych, zobowiązań wobec dostawców, zobowiązań wekslowych, z tytułu wynagrodzeń, z tytułu podatków, ceł i ubezpieczeń, wobec pracowników) w całości pasywów. Jeśli ze struktury pasywów wynika, że wykazują strukturę: 25% kapitały własne, a 75% kapitały obce, można także zadać pytanie, czy taka sytuacja jest dobra, czy nie w danej jednostce? Z reguły w naszej gospodarce nastawiamy się na przewagę własnych źródeł finansowania nad obcymi. W rozwiniętych gospodarkach rynkowych własne źródła finansowania majątku nie są traktowane jako priorytetowe. Jeśli obce źródła finansowania są dla firm tanie, relacja kapitałów własnych i obcych podana przykładowo, nie musi być niekorzystna zarówno dla jednostki, która dużo pożycza jak i dla tych którzy pożyczają. Strukturę aktywów i pasywów wyznaczamy na 1 stycznia danego roku oraz 31 grudnia tego samego roku obrotowego. Liczymy więc strukturę za dwa kolejne lata ujęte w jednym sprawozdaniu finansowym. Znając strukturę aktywów i pasywów za rok bieżący oraz poprzedni możemy porównać obie struktury w czasie i mówić o dynamice procentowego udziału każdego z elementów aktywów i pasywów.

Struktura aktywów i pasywów

Wyznaczając strukturę aktywów możemy określać wskaźniki ogólne, szczegółowe i bardziej szczegółowe.

Przykładowo ogólnymi wskaźnikami określającymi strukturę aktywów będą:

1. aktywa trwałe x 100%

aktywa ogółem

2. aktywa obrotowe x 100%

aktywa ogółem

Pierwszy mówi o udziale procentowym wartości aktywów trwałych w łącznej kwocie aktywów. Drugi natomiast wyznacza procentowy udział aktywów obrotowych w aktywach przyjętych za 100%. Oba więc wskaźniki uzupełniają się do 100%.

Szczegółowe wskaźniki tworzone do pierwszego to:

1. wartości niematerialne i prawne x 100%

aktywa trwałe ogółem

2. rzeczowe aktywa trwałe x 100%

aktywa trwałe ogółem

3. należności długoterminowe x 100%

aktywa trwałe ogółem

4. inwestycje długoterminowe x 100%

aktywa trwałe ogółem

5. długoterminowe rozliczenia międzyokresowe x 100%

aktywa trwałe ogółem

Jak widać z powyższego, wyznaczając procentowy udział poszczególnych grup aktywów trwałych w globalnej ich wartości, można zorientować się, czy jednostka prawidłowo rozdysponowała środki pieniężne angażując je w aktywa trwałe z uwzględnieniem zadań produkcyjnych.

Te z kolei wskaźniki można dalej uszczegółowić dla potrzeb wewnętrznych lub ze­wnętrznych. Wskaźnik określony numerem jeden może być rozbudowany następująco:

oprogramowanie komputerów x 100%

wartości niematerialne i prawne ogółem

1. patenty x 100

wartości niematerialne i prawne ogółem

2. 
   licencje x 100%

wartości niematerialne i prawne ogółem

3. 
   koncesje x 100%

wartości niematerialne i prawne ogółem

4. wartość firmy x 100%

wartości niematerialne i prawne ogółem

5. koszty prac rozwojowych x 100%

wartości niematerialne i prawne ogółem

6. 
   inne wartości niematerialne i prawne x 100%

wartości niematerialne i prawne ogółem

Jeśli chodzi natomiast o aktywa obrotowe, to ogólny wskaźnik określający ich re­lację do całości aktywów może przybrać szczegółowy obraz i dać kilka nowych wskaźników, a mianowicie:

1) zapasy x 100%

aktywa obrotowe ogółem

2. należności krótkoterminowe x 100%

aktywa obrotowe ogółem

3) aktywa finansowe x 100%

aktywa obrotowe ogółem

4) środki pieniężne i inne aktywa pieniężne x 100%

aktywa obrotowe ogółem

5. krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe x 100%

aktywa obrotowe ogółem

Wyznaczanie ogólnej i szczegółowej struktury aktywów dostarcza wielu informa­cji służących podejmowaniu decyzji w jednostkach jak również informacji płynących w stronę kontrahentów, klientów, banków, instytucji ubezpieczeniowych, konkurentów.

Struktura pasywów natomiast daje ogólny lub szczegółowy obraz dotyczący procentowego udziału poszczególnych elementów pasywów w ich całości traktowanej jako 100%. Dwa ogólne wskaźniki w zakresie tej struktury można wyznaczyć jako relację:

1) kapitały własne x 100%

pasywa ogółem

2) zobowiązania i rezerwy na zobowiązania x 100%

pasywa ogółem

W tym zakresie postępuje się analogicznie jak przy strukturze aktywów uszczegóławiając strukturę elementów kapitałów własnych w całości tych kapitałów oraz kapitałów obcych w globalnej ich kwocie. Przykładowo: zobowiązania i rezerwy na zobowiązania traktowane jako kapitały obce krótkoterminowe, które stanowią zobowiązania wobec dostawców, z tytułu podatków, ceł i ubezpieczeń i innych świadczeń, zobowiązania we­kslowe, wobec pracowników, z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych oraz krótkoterminowych pożyczek i kredytów. Struktura obcych źródeł finansowania pokaże wobec kogo jednostka ma najwyższe długi, a jednocześnie pozwoli ocenić stopień płyn­ności finansowej. Szczegółowe wskaźniki w tym zakresie przybiorą postać:

1) zobowiązania wobec dostawców x 100%

zobowiązania krótkoterminowe ogółem

2) zobowiązania z tytułu podatków, ceł i ubezpieczeń i innych świadczeń x 100%

zobowiązania krótkoterminowe ogółem

3) zobowiązania wekslowe x 100

zobowiązania krótkoterminowe ogółem

4) zobowiązania z tytułu wynagrodzeń x 100%

zobowiązania krótkoterminowe ogółem

5) zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych x 100%

zobowiązania krótkoterminowe ogółem

6) zobowiązania z tytułu kredytów i pożyczek x 100%

zobowiązania krótkoterminowe ogółem

Należy jednak pamiętać o „złotej zasadzie bilansowej", którą określa relacja:

kapitał stały

aktywa trwałe >/ 1

gdzie: kapitał stały = kapitał własny + długoterminowy kapitał obcy.

„Złota zasada bilansowa" ma charakter ogólny i wymaga uzupełnienia o analizę rachunku zysków i strat oraz analizę wskaźnikową.

Porównując bilanse tej samej jednostki gospodarczej za kilka kolejnych okresów sprawozdawczych, na podstawie wskaźników struktury aktywów i pasywów można określić, w jakim kierunku szły zmiany w majątku jedno­stki gospodarczej i źródłach jego finansowania.

Porównując bilanse różnych jednostek o takim samym przedmiocie działalności, na podstawie wskaźników struktury aktywów i pasywów moż­na dojść do wniosku, że lepszą strukturę majątkową ma ta jednostka, w któ­rej bilansie udział środków trwałych, a zwłaszcza maszyn i urządzeń produ­kcyjnych w łącznej sumie aktywów, jest większy, gdyż posiada ona lepsze wyposażenie, mniej zużyte środki trwałe. Podobnie, z dwóch jednostek o ta­kim samym charakterze działalności, w korzystniejszej sytuacji finansowej znajduje się ta jednostka, w której bilansie udział kapitałów (funduszów) własnych jest większy, a mniejszy udział zobowiązań, gdyż jest ona mniej zadłużona, a lepiej wyposażona w środki własne.

Przy porównywaniu struktury aktywów i pasywów w czasie, należy uwz­ględnić, że zmiany asortymentowe produkcji (lub działalności), powodują znaczne przesunięcia w strukturze kosztów i mogą wywołać również znacz­ne zmiany w strukturze bilansu. Przy formułowaniu wniosków warto o tym pamiętać. Dotyczy to również porównań między jednostkami.

ANALIZA POZIOMA BILANSU

Analiza pozioma bilansu zmierza do oceny:

1. stopnia wyposażenia jednostki gospodarczej w kapitały (fundusze) własne,

2. sposobu finansowania tej części majątku, która nie została sfinansowa­na kapitałem (funduszem) własnym,

3. zdolności płatniczej, a więc wywiązywania się przez jednostkę na czas z obowiązku spłaty zaciągniętych długów.

Na ogół przyjmuje się, że majątek trwały, a więc zaangażowany na dłużej i część obrotowego jednostki gospodarczej powinny być finansowane przy pomocy kapitału (funduszu) własnego i kredytów bankowych. Ocena wypo­sażenia jednostki gospodarczej w kapitał (fundusz) własny umożliwia usta­lenie stopnia pokrycia majątku trwałego kapitałami (funduszami) własnymi, a więc pieniędzmi o nieokreślonym terminie zwrotu. Badanie takie polega na porównaniu wartości netto majątku trwałego z kapitałem (funduszem) własnym i ustaleniu ewentualnej różnicy.

Zadania i zakres analizy poziomej

Analiza pozioma bada kształtowanie się poszczególnych składników aktywów i pasy­wów na przestrzeni roku obrotowego, ustalając ich dynamikę. Dynamika może wyrażać wzrost lub spadek badanej wielkości w czasie, tj. od 1.01 danego roku do 31.12 te­go samego roku w przypadku, gdy dzień bilansowy przypada na ostatni dzień roku ob­rotowego. Mając na uwadze fakt, że stan na 1.01, to stan aktywów i pasywów za cały rok poprzedzający rok obrotowy, jedno sprawozdanie finansowe porównuje w czasie dwa lata, dokonując w ten sposób oceny sytuacji finansowej w okresie dłuższym niż je­den rok obrotowy. Dynamika kształtowania się aktywów i pasywów może być ujęta w wielkościach bezwzględnych, tzn. może wyrażać o ile w wymiarze wartościowym wzrósł lub zmalał każdy element aktywów i pasywów lub procentowo - informuje wówczas o ile procent wzrósł lub zmalał określony element aktywów trwałych i obro­towych, kapitałów własnych, zobowiązań rezerw na zobowiązania w odniesieniu do ro­ku bazowego przyjętego za 100%. Rokiem bazowym może być zarówno rok poprzed­ni, jak i rok bieżący (oba ujęte w sprawozdaniu finansowym). Dokonując porównania w czasie wszystkich elementów aktywów i pasywów (analizuje się w bilans w układzie poziomym w kolejnych grupach aktywów i pasywów) realizowany jest kolejny cel ana­lizy poziomej, a mianowicie badanie prawidłowości lub nieprawidłowości sfinansowa­nia poszczególnych składników bilansowych. I tak analiza pozioma informuje o stopniu wyposażenia jednostek w fundusze, kapitały własne, o sposobie finansowania majątku, który nie został pokryty kapitałami własnymi, wypłacalności jednostki, czyli terminowego wywiązywania się z obowiązku spłaty zobowiązań wraz z odsetkami.

Ujęcie danych w czasie

Analiza pozioma nakłada obowiązek doprowadzania danych z różnych okresów do po­równywalności. Wszystkie elementy aktywów i pasywów w sprawozdaniach finanso­wych wyrażone są w cenach bieżących danego roku obrotowego, za który sprawozdanie jest sporządzone. Zmienność cen, przepisów podatkowych, innych przepisów z zakresu prawa finansowego powoduje, iż porównanie kształtowania się w czasie przykładowo aktywów trwałych traci sens. Wysoka dynamika określonego składnika aktywów lub pa­sywów mierzona cenami bieżącymi zniekształcona jest przez zmienność cen spowodo­waną dość wysoką jeszcze w naszej gospodarce inflacją. Aby wyeliminować ten pro­blem, a wyniki analizy dawały wiarygodny i rzetelny obraz sytuacji finansowej jednost­ki, wykorzystuje się indeksy dynamiki pozwalające porównać w czasie dane z różnych okresów. Indeksy dynamiki to ilorazy liczb absolutnych obrazujących rozmiar badanego zjawiska w czasie. Mogą one występować jako indeksy o stałej podstawie charakteryzu­jące wzrost zjawiska w badanym okresie w stosunku do okresu przyjętego za podstawę porównań, jak również w formie wskaźników łańcuchowych badających tempo wzrostu badanego zjawiska z okresu na okres. W drugim przypadku za podstawę porównań, czyli za 100% przyjmuje się wartość badanego zjawiska w roku bezpośrednio poprzedzają­cym badany rok. Przykładowo dokonując oceny dynamiki poziomu zapasów rzeczowych składników aktywów obrotowych za 2002 r. odnosimy ten poziom do 2001 roku, który przyjmujemy za bazę porównań. Doprowadzenie do porównywalności wielkości bilansowych wyrażonych wartościowo w cenach bieżących dokonywane jest za pośrednictwem indeksów wzrostu cen podawanych do publicznej wiadomości przez Główny Urząd Statystyczny. Indeksy wzrostu cen mogą wyrażać dynamikę cen w ujęciu miesięcznym lub rocznym (o ile procent wzrosły przykładowo ceny z grudnia w stosunku do listopada lub roku 2002 w stosunku do roku 2001).

Podstawowe wskaźniki przy analizie poziomej

Wszystkie wskaźniki przy analizie poziomej tworzone są jako iloraz danych roku bieżącego do danych roku poprzedniego przyjętego za podstawę porównań (za 100%).

W związku z tym wskaźniki mierzące dynamikę aktywów i pasywów przybierają postać:

aktywa trwałe roku bieżącego x100%

1) dynamika aktywów trwałych = aktywa trwałe roku poprzedniego

aktywa obrotowe roku bieżącego x100

2). dynamika aktywów obrotowych = aktywa obrotowe roku poprzedniego

kapitały własne roku bieżącego x100%

3) dynamika kapitałów własnych = kapitały własne roku poprzedniego

kapitały obce roku bieżacegox100%

4) dynamika kapitałów obcych = kapitały obce roku poprzedniego

Szczegółowe wskaźniki dynamiki w zakresie aktywów trwałych:

wartości niematerialne i prawne roku bieżącego x 100%

1) dynamika wartości niematerialnych = wartości niematerialne i prawne roku poprzedniego

i prawnych

rzeczowe aktywa trwałe roku bieżącego x100%

2. 
   dynamika rzeczowych aktywów trwałych = rzeczowe aktywa trwałe roku poprzedniego

inwestycje długoterminowe roku bieżącego x100%

3) dynamika inwestycji długoterminowych = inwestycje długoterminowe roku poprzedniego

należności długoterminowe roku bieżącego x 100%

4) dynamika należności długoterminowych = należności długoterminowe roku poprzedniego

rozliczenia międzyokresowe roku bieżącego x 100%

5) dynamika rozliczeń międzyokresowych = rozliczenia międzyokresowe roku poprzedniego

Szczegółowe wskaźniki dynamiki w zakresie aktywów obrotowych

zapasy roku bieżącego x 100%

1) dynamika zapasów =

zapasy roku poprzedniego

należności krótkoterminowe roku bieżącego x 100%

2) dynamika należności krótkoterminowych = ————————————————————————

należności krótkoterminowe roku poprzedniego

inwestycje krótkoterminowe roku bieżącego x 100%

3) dynamika inwestycji krótkoterminowych = inwestycje krótkoterminowe roku poprzedniego

rozliczenia międzyokresowe kosztów roku bieżącego x 100%

4) dynamika rozliczeń =

międzyokresowych kosztów rozliczenia międzyokresowe kosztów roku poprzedniego

Szczegółowe wskaźniki dynamiki w zakresie kapitałów własnych:

kapitał podstawowy roku bieżącego x 100%

1) dynamika kapitału podstawowego = —————————————————————

kapitał podstawowy roku poprzedniego

kapitał zapasowy roku bieżącego x 100%

2) dynamika kapitału zapasowego =

kapitał zapasowy roku poprzedniego

kapitał rezerwowy roku bieżącego x 100%

3) dynamika kapitału rezerwowego =

kapitał rezerwowy roku poprzedniego

wynik finansowy netto roku bieżącego x 100%

4) dynamika wyniku finansowego = ————————————————————————

wynik finansowy netto roku poprzedniego

Szczegółowe wskaźniki dynamiki w zakresie kapitałów obcych:

zobowiązania długoterminowe roku bieżącego x 100%

1)dynamika zobowiązań długoterminowych =

zobowiązania długoterminowe roku poprzedniego

zobowiązania krótkoterminowe roku bieżącego x 100

2 )dynamika zobowiązań krótkoterminowych =

zobowiązania krótkoterminowe roku poprzedniego

Każda grupa szczegółowych wskaźników dynamiki może być dalej uszczegóło­wiana. Przykładowo, w grupie wskaźników dynamiki zapasów można wyznaczyć dynamikę zapasów materiałów, towarów, produktów, natomiast w grupie wskaźników dynamiki zobowiązań krótkoterminowych można ustalać dynamikę zobowiązań z ty­tułu emisji papierów wartościowych, z tytułu kredytów i pożyczek, zobowiązań wobec dostawców, zobowiązań wekslowych, zobowiązań z tytułu wynagrodzeń, zobowiązań z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń oraz innych zobowiązań. Dy­namika aktywów i pasywów w wymiarze wartościowym w grupach i podgrupach ak­tywów i pasywów liczona jest jako bezwzględna różnica ich stanów na koniec i początek roku.

Do oceny zmian, jakie nastąpiły w majątku i źródłach jego fi­nansowania nie są potrzebne sumy szczegółowe, lecz wystarczają pozycje zbiorcze, przed przystąpieniem do analizy bilansu celowe jest sprowadzić bilans sprawozdawczy do formy uproszczonej (syntetycznej). Uproszczenie bilansu i przystosowanie go do potrzeb analizy polega na scaleniu zawartych w bilansie stanów w pozycje zbiorcze.

Jednostka gospodarcza możne sporządzić bilans w formie uproszczonej (wykazując informacje w zakresie ustalonym w załączniku nr 1 do Ustawy o rachunkowości i cyframi rzymskimi), gdy nie osiągnęła dwóch z następujących trzech wielkości:

• średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wynosiło nie więcej niż 50 osób,

• suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej nie przekroczyła równowartości 2.000.000 EURO,

• przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz operacji finansowych w walucie polskiej nie przekroczyła równowartości 4.000.000 EURO

Bilans przekształcony (sprowadzony do formy uproszczonej) dla potrzeb analizy, z uwzględnieniem wskaźników struktury, sporządzony na podstawie bilansu sprawozdawczego, przybierze następującą (lub zbliżoną) postać:

Treść	Stan na				Wzrost [%]
		początek roku		koniec roku
		kwota	%	kwota	%
Aktywa trwałe Wartości niematerialne i prawne Rzeczowe aktywa trwałe Inwestycje długoterminowe Aktywa obrotowe Zapasy w tym: materiały produkty gotowe Należności krótkoterminowe w tym: należności z tytułu dostaw i usług do 12 miesięcy Krótkoterminowe papiery wartościowe Środki pieniężne Rozliczenia międzyokresowe
Razem aktywa		100,00		100,00

Treść	Stan na				Wzrost [%]
		początek roku		koniec roku
		kwota	%	kwota	%
Kapitał (fundusz) własny Kapitał (fundusz) podstawowy Kapitał (fundusz) zapasowy Zysk Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania Długoterminowe kredyty bankowe Zobowiązania krótkoterminowe w tym: zobowiązania z tytułu dostaw, robót i usług fundusze specjalne Rozliczenia międzyokresowe
Razem pasywa		100,00		100,00

RACHUNEK WYNIKÓW jako sprawozdawczy wyraz rentowności działalności gospodarczej

Najbardziej syntetycznym miernikiem rentowności działalności podmiotu gospodarczego jest osiągany przez niego wynik finansowy. Mówiąc ogólnie wynik finansowy jest rezultatem algebraicznych porównań zrealizowanych przez podmiot przychodów z kosztami ich uzyskania oraz ze zmniejszeniami przychodów o innym charakterze.

Informacja o wartości wygospodarowanego wyniku finansowego w podmiotach zarobkowych ma pierwszorzędne znaczenie. Celem funkcjonowania takich przedsiębiorstw jest jego maksymalizacja. Sama wartość zysku i jego dynamika staje się jednak informacją niewystarczającą z punktu widzenia świadomego kierowania działalnością gospodarczą podmiotu. Nie wystarczająco także charakteryzuje całokształt jego działalności, która może być przecież kształtowana przez różne czynniki (natury ekonomicznej, podatkowej, losowej, itp.). Wystarczy zauważyć chociażby, że zysk o wartości 10 000, może być określany przez przychody w wartości na przykład 3 974 000, i zmniejszenia przychodów o wartości 3 964 000, albo też przez znacznie niższe wartości: odpowiednio 11000, i 1000. O skali działalności w sposób pełniejszy informują, więc poszczególne kategorie określające wynik finansowy, a nie tylko jego wartość, która może jedynie ją sugerować.

Istnieje, zatem konieczność prezentacji użytkownikom danych z rachunkowości pełnej informacji o wynikach podmiotu gospodarczego. Źródłem takiej informacji jest sprawozdanie finansowe Rachunek wyników (rachunek zysków i strat). Wychodząc na przeciw potrzebom analityczno-zarządczym użytkowników danych wynikowych zawiera ono ich szczegółowe charakterystyki (pozycje), które (podobnie jak bilans) przedstawia w sposób konwencjonalny, odpowiadający na następujące pytania:

1. Jaki jest ostateczny rezultat finansowy działalności gospodarczej?

2. Jakie czynniki go kształtują?

Szczegółowe pozycje wynikowe są tradycyjnymi klasyfikacjami różnorodnych operacji wynikowych. Ich układ i sposób sprawozdawczej prezentacji także wynika z pewnych wzorów. Rozpowszechnianie określonych konwencji w tym zakresie ma na celu harmonizowanie (ujednolicanie) zasad księgowych podziałów i klasyfikacji operacji wynikowych oraz jednoznaczności ich interpretacji w różnych analizach przeprowadzanych przez różne grupy użytkowników sprawozdań.

Rachunek zysków i strat podobnie jak bilans, może być sporządzane przy zastosowaniu metody netto, brutto lub mieszanej.

Metoda netto polega na wykazywaniu w sprawozdaniu z wyników ostatecznych kwot strat i zysków na poszczególnych rodzajach działalności (zwykłej działalności operacyjnej, pozostałej działalności operacyjnej, działalności finansowej) oraz strat i zysków nadzwyczajnych. Tak spo­rządzone sprawozdanie z zysków i strat daje syntetyczny obraz rezultatów pracy jednostki, lecz nie pozwala na zorientowanie się, jakie były rozmiary sprzedaży i jakie poniesiono koszty dla osiągnięcia tych przychodów (jest ona sprzeczna z zasadą niekompensowania).

Metoda brutto polega na wykazywaniu w sprawozdaniu z zysków i strat kosztów sprzedanych produktów lub towarów, a także wartości finan­sowych, z jednej strony i przychodów uzyskanych z ich sprzedaży z drugiej strony. Zaletą takiego rozwiązania jest możliwość zorientowania się w ogól­nych kwotach, charakteryzujących działalność jednostki gospodarczej.

Metoda mieszana sporządzania rachunku zysków i strat stanowi kompromis między metodą brutto i netto. Przy stosowaniu metody brutto wykazuje się te wyniki cząstkowe, które z punktu widzenia potrzeb analizy powinny dostarczać informacji bardziej szczegółowych, natomiast wszy­stkie pozostałe wyniki wykazuje się przy zastosowaniu metody netto.

W Polsce przy sporządzaniu rachunku zysków i strat obowiązuje metoda brutto z trzema wyjątkami salduje się (kompensuje):

• przychody ze sprzedaży, likwidacji itp. środków trwałych, środków trwałych w budowie oraz wartości niematerialnych i prawnych z ich warto­ścią netto,

• przychody ze sprzedaży papierów wartościowych z ceną nabycia sprzedanych papierów,

• dodatnie i ujemne różnice kursowe.

Dotychczas rachunek zysków i strat mógł być sporządzany w formie dwustronnej, która jest uporządkowanym zestawieniem zapisów dokona­nych w roku obrotowym na koncie „Wynik finansowy", lub drabinkowej.

Przy formie dwustronnej lewa strona rachunku zysków i strat odpowiada na pytanie, w jakiej wysokości koszty (straty) osiągnięcia przychodów po­niosła jednostka. Natomiast prawa strona informuje o wysokości przycho­dów (zysków), które osiągnęła jednostka w danym roku obrotowym.

Wszystkie te informacje podane są w przekroju poszczególnych rodzajów działalności jednostki gospodarczej, a mianowicie: zwykłej działalności operacyjnej, pozostałej operacyjnej, finansowej i zdarzeń nadzwyczajnych. Ustawodawca przewidział wzory rachunku zysków i strat (kalkulacyjny i porównawczy) jednostronne, tzw. drabinko­we, jako obowiązujące.

Dlatego istnieją 4 wzory rachunku zysków i strat:

• kalkulacyjny — dwustronny i jednostronny (drabinkowy),

• porównawczy — dwustronny i jednostronny (drabinkowy).

Ich wzory zostały przedstawione w załączniku.

Podstawę sporządzania sprawozdania „Rachunek zysków i strat" stano­wią zapisy na koncie „Wynik finansowy".

Podstawowe zasady konstrukcji rachunku wyników obejmują:

1. odróżnianie jednorodnych strumieni wynikowych o charakterze przychodów i ich zmniejszeń;

2. podporządkowywanie tych strumieni do odpowiadających im charakterem segmentów wynikowych;

3. wyliczanie pośrednich kategorii wynikowych;

4. prezentacja danych w wybranej formie sprawozdawczej.

Uproszczony obraz rachunku wyniku wygląda następująco:

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Gmytrasiewicz, Karmańska, Olchowicz: Rachunkowość finansowa, część 1, s.467

Klasyfikacja operacji wynikowych w powyższe grupy pozwala określić rozmiary wpływu jednorodnych wynikowych zdarzeń gospodarczych na ostateczną wartość wyniku finansowego. Przychody w tej klasyfikacji obejmują należne lub uzyskane kwoty pieniężne głównie z tytułu sprzedaży różnych składników majątkowych i świadczenia usług oraz z innych tytułów związanych z normalną działalnością gospodarczą podmiotu.

Mieszczą się więc tu takie przykładowe przychody jak: sprzedaż towarów, wyrobów gotowych, materiałów, środków trwałych, papierów wartościowych i innych składników aktywów, otrzymywane opłaty za usługi różnego rodzaju od serwisowych poczynając na kredytowych kończąc, dotacje przedmiotowe, czy chociażby otrzymane od innych podmiotów kary, które mogą być uznane na rekompensatę z tytułu pewnych usług, do świadczenia których podmiot został przymuszony z powodu złamania przez kontrahenta warunków wynikających z kontraktu (na przykład kary za nieterminowe przekazanie należności traktowane mogą być jako opłata za usługę kredytowania jaką świadczy nie z własnej woli podmiot posiadający takie należności).

Koszty obejmują te operacje gospodarcze, które wyrażają w pieniądzu celowe zużycie lub wydanie (w związku ze sprzedażą lub nieodpłatnym przekazaniem) składników majątkowych oraz zmniejszenia lub zwiększenie wartości środków gospodarczych i źródeł ich pochodzenia. Koszty obejmują więc zarówno nakłady poniesione związku z produkcją wyrobów (czy usług) sprzedanych jak i wartość wydanych odbiorcy sprzedanych towarów, materiałów, środków trwałych, papierów wartościowych. Mieści się tu także wartość należności uznanych za nieściągalne, płacone odsetki z tytułu korzystania z kredytu bankowego, czy też z innego źródła finansowania działalności, oraz chociażby przekazane darowizny. Jak z powyższego wynika koszt nie jest kategorią, która w kontekście rachunku wyników może być bardzo prosto definiowana? Cechą wspólną dla wszystkich,,odmian" kosztów jest ich nienadzwyczajny charakter.

Koszt powinien być, bowiem kojarzony z normalną działalnością gospodarczą podmiotu funkcjonującego w określonych warunkach gospodarczych, społecznych i klimatycznych. Koszt utożsamia, więc wszystkie nakłady, jakie podmiot ponosi niejako z własnej woli i w związku z prowadzoną działalnością wyrażoną zawartymi kontraktami, przyjętymi planami gospodarczymi i podjętymi deklaracjami, czy innymi zobowiązaniami, na których wysokość podmiot ma wpływ oraz określoną przez zmiany w warunkach rynkowych.

Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego wynikają z obowiązującego przedsiębiorstwo systemu podatkowego, ale tylko w zakresie podatków lub innych kategorii, które traktowane mogą być jako regulatory rentowności działalności gospodarczej podmiotu, jako instrumenty ingerencji Skarbu Państwa w tę rentowność. Klasycznym przykładem jest tu podatek dochodowy (w tym roku wynosi on 28%). W warunkach polskich może to być jeszcze dywidenda płacona przez przedsiębiorstwa z własnościowym udziałem Skarbu Państwa.

Straty i zyski utożsamiają skutki zdarzeń powstających niepowtarzalnie, poza zwykłą, statutową działalnością jednostki, a w szczególności spowodowanych zdarzeniami losowymi, zaniechaniem lub zawieszeniem pewnego rodzaju działalności (w tym również istotną zmianą metod produkcji lub sprzedażą zorganizowanej części jednostki) oraz innymi nietypowymi faktami, jak na przykład postępowaniem układowym lub naprawczym.

Statutową działalność podmiotu określa ta działalność, do prowadzenia której podmiot został powołany. Może więc być to produkcja i sprzedaż wyrobów, handel towarami, świadczenie usług o charakterze wyspecyfikowanym w akcie założycielskim przedsiębiorstwa bądź kombinacja tych działalności.

Wyrazem wynikowym z działalności statutowej będą przychody ze sprzedaży wyrobów, usług i towarów oraz koszty związane z uzyskaniem tych przychodów, tak zwany koszt własny przychodów, które szczegółowo można scharakteryzować następująco:

•przychody operacyjne:

• sprzedaż produktów (wyrobów i usług),

• sprzedaż towarów i materiałów wyrażonych w rzeczywistych cenach sprzedaży (z uwzględnieniem dotacji, opustów, rabatów i innych zwiększeń lub zmniejszeń, bez podatku od towarów i usług)

•koszty operacyjne:

• wartość sprzedanych produktów,

• wartość sprzedanych towarów i materiałów wycenionych w kosztach wytworzenia lub cenach nabycia (zakupu), powiększoną o przypadające od sprzedaży podatki obciążające sprzedawcę oraz o całość poniesionych od początku roku obrotowego kosztów ogólnego zarządu, sprzedaży produktów i towarów.

Operacje wynikowe towarzyszące działalności statutowej określane są konwencjonalnie jako działalność pozostała i obejmują wszystkie te przychody i koszty (zwane odpowiednio pozostałymi przychodami i kosztami operacyjnymi), które pojawiają się niejako przy okazji prowadzenia działalności statutowej i nie mają ani charakteru nadzwyczajnego ani nie wiążą się ze sferą pozyskiwania kapitałów i ich obsługi oraz nie wynikają z operacji finansowych.

Pozostały segment operacyjny obejmuje różnorodne przychody i koszty, z których najważniejsze to:

•pozostałe koszty i przychody operacyjne spowodowane:

• sprzedażą,

• likwidacją,

• nieplanowymi odpisami amortyzacyjnymi środków trwałych,

• odpisem inwestycji, które nie dały zamierzonego efektu gospodarczego,

• likwidacją wartości niematerialnych i prawnych,

• odpisem należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych,

• utworzeniem i rozwiązaniem rezerw, z wyjątkiem dotyczących operacji finansowych,

• odpisami aktualizującymi wartość zapasów rzeczowych składników majątku obrotowego,

• zapłatą lub otrzymaniem odszkodowań, kar i grzywien,

• otrzymaniem lub przekazaniem darowizn,

• otrzymaniem dotacji, subwencji i dopłat na inne cele niż nabycie lub wytworzenie środków trwałych, albo wykonanie prac badawczo-rozwojowych.

Ostatnia sfera działalności podmiotu tworzy w rachunku wyników ze względu na specyfikę odrębny segment - segment finansowy. Segment finansowy obejmuje:

•przychody finansowe:

• z posiadania udziałów w innych jednostkach,

• związane z posiadanymi papierami wartościowymi,

• z odsetek od udzielonych pożyczek,

• z odsetek od innych należności, w tym także odsetek za zwłokę w zapłacie,

• z otrzymania dyskonta,

• z tytułu ze sprzedaży papierów wartościowych,

• z uzyskania dodatnich różnic kursowych,

• z oprocentowania lokat i rachunków bankowych,

•koszty finansowe:

• odsetki, w tym także za zwłokę w zapłacie,

• prowizje od pożyczek i zobowiązań,

• płacone dyskonto,

• straty na sprzedaży papierów wartościowych,

• ujemne różnice kursowe, z wyjątkiem odsetek, prowizji, dodatnich i ujemnych różnic kursowych naliczonych od pożyczek, kredytów, przedpłat i zobowiązań służących sfinansowaniu zakupu lub budowy środków trwałych, które doliczane są do wartości bilansowej inwestycji lub środków trwałych (są aktywowane).

Pierwsze dwa segmenty łącznie określają operacyjny wynik działalności. Trzeci segment - finansowy określa wynik na operacjach finansowych. Wszystkie te segmenty determinują wynik brutto na działalności gospodarczej, który po uwzględnieniu wyniku na operacjach nadzwyczajnych określa wynik brutto. Ostatecznie wynik brutto pomniejszają obowiązkowe zmniejszenia wyniku finansowego stanowiące ostatni segment w rachunku wyników dając w ten sposób finalną wartość wyniku finansowego netto.

Ostatnią czynnością związaną ze sporządzaniem rachunku wyników jest wybór jego formy sprawozdawczej. Podmiot może zdecydować o tym samodzielnie i może wybrać wersję rachunku wyników porównawczą lub kalkulacyjną. Różnica merytoryczna między tymi wersjami sprowadza się do odmiennego prezentowania kosztu własnego sprzedaży, który jako jedna kategoria praktycznie nie występuje w żadnym rachunku wyników. U podstaw rozróżniania porównawczego i kalkulacyjnego rachunku wyników leży przyjęta przez przedsiębiorstwo podstawowa klasyfikacja kosztów, organizacja i ewidencja ich rozliczania.

Najprościej rachunek wyników (zysków i strat) można przedstawić następująco:

KOSZTY OPERACYJNE	PRZYCHODY OPERACYJNE
ZYSK / STRATA NA SPRZEDAŻY
POZOSTAŁE KOSZTY OPERACYJNE	POZOSTAŁE PRZYCHODY OPERACYJNE
ZYSK / STRATA NA DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ
KOSZTY FINANSOWE	PRZYCHODY FINANSOWE
ZYSK / STRATA BRUTTO NA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
STRATY NADZWYCZAJNE	ZYSKI NADZWYCZAJNE
ZYSK / STRATA BRUTTO
OBOWIĄZKOWE OBCIĄŻENIE WYNIKU FINANSOWEGO
ZYSK / STRATA NETTO

Jest to dwustronna (kontowa) forma rachunku wyników.

Obok niej można jeszcze przedstawić formę jednostronną (schodową).

PRZYCHODY I KOSZTY OPERACYJNE ZASADNICZE

ZYSK / STRATA ZE SPRZEDAŻY

POZOSTAŁE PRZYCHODY I KOSZTY OPERACYJNE

ZYSK / STRATA OPERACYJNA

PRZYCHODY I KOSZTY FINANSOWE

ZYSK / STRATA BRUTTO NA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

ZYSKI I STRATY NADZWYCZAJNE

ZYSK / STRATA BRUTTO

OBOWIĄZKOWE OBCIĄŻENIA WYNIKU FINANSOWEGO

ZYSK / STRATA NETTO

Obydwie formy mogą ponadto występować w wersji porównawczej i kalkulacyjnej.

W rachunku zysków i strat odzwierciedlane są finansowe rezultaty operacji wynikowych, zaś różnica między stronami rachunku zysków i strat stanowi ostateczny wynik netto (zysk lub stratę) osiągnięty z całokształtu działalności jednostki gospodarczej , który jest wykazywany w bilansie po stronie pasywów.

Jeżeli wynikiem działalności jest strata, to powinna ona trafić na stronę aktywów bilansu. Zmniejszyłoby to jego czytelność, gdyż wynik powinien wpływać na kapitał (fundusz) wypracowany.

Dlatego stosując zasady algebry wykazuje się stratę w bilansie po stronie kapitałów jako liczbę ujemną.

Zważywszy, że część zysku jest wyprowadzana (np. przeznaczenie części zysku dla właścicieli i pracowników) z jednostki do czasu podjęcia decyzji o podziale, wynik jest przejściowo wykazywany w bilansie odrębnie w grupie kapitałów własnych.

Nie każda gospodarcza operacja dotyczy wyłącznie dwóch składników bilansu.

Niektóre z nich mogą dotyczyć tylko jednego składnika bilansu i wpływać na przychód lub koszt- a więc wynik działalności jednostki gospodarczej (zysk lub stratę).

W związku z tym możliwe są 4 typy operacji gospodarczych:

1. zwiększeniu przychodów i zysków nadzwyczajnych, któremu towarzyszy zwiększenie aktywów,

2. zwiększeniu przychodów i zysków nadzwyczajnych przy jednoczesnym zmniejszeniu pasywów,

3. zwiększeniu kosztów i strat nadzwyczajnych przy jednoczesnym zmniejszeniu aktywów,

4. zwiększeniu kosztów i strat nadzwyczajnych, którym towarzyszy zwiększenie pasywów.

Oto przykłady takich operacji:

ad. 1) operacje zwiększające przychody lub zyski nadzwyczajne np. sumy uzyskane lub należne za sprzedane towary i produkty, składniki środ­ków trwałych, odsetki otrzymane od udzielonych pożyczek, otrzymane kary, przyznane odszkodowania ubezpieczeniowe, a zarazem zwiększające jeden ze składników aktywów, np. środki pieniężne lub należności;

ad. 2) operacje zwiększające przychody lub zyski nadzwyczajne, np. sprzedaż wyrobów lub towarów, która została z góry opłacona (poprzedni zapis zwiększenie środków pieniężnych i zobowiązań), odpisanie przedaw­nionych zobowiązań i zmniejszające jeden ze składników pasywów;

ad. 3) operacje zwiększające koszty lub straty nadzwyczajne, np. wartość bilansowa sprzedanych wyrobów i towarów lub środków trwałych, poniesione koszty zarządzania jednostką, zapłacone odsetki od zaciągniętych kredy­tów i pożyczek, niedobory, opłacone kary, przedawnione należności, szkody powstałe na skutek zdarzenia losowego i zmniejszające jeden ze składników aktywów, np. rozchód zapasów, środków pieniężnych, należności;

ad. 4) operacje zwiększające koszty i straty nadzwyczajne np. zobo­wiązania wobec pracowników z tytułu niewypłaconych wynagrodzeń, zobo­wiązania za usługi obce, zobowiązania z tytułu składki ubezpieczeniowej, a zarazem zwiększające jeden ze składników pasywów np. zobowiązania.

Powiązanie bilansu z rachunkiem zysków i strat przedstawia schemat

SPRAWOZDANIE Z PRZEPŁYWÓW ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH

Prowadząc działalność gospodarczą, nie można kie­rować się samym pojęciem zysku, który jest tylko umowną wartością księgową. Jego osiągnięcie nie jest jedynym warunkiem kontynuowania działalności fir­my. Równie ważne są przepływy środków pienięż­nych, które warunkują zdolność płatniczą jed­nostki. Może się zdarzyć, że zyskowne przedsiębior­stwo upada, gdyż nie posiada gotówki na spłatę zobo­wiązań. Często zdarza się też, że firmy, które wygo­spodarowały minimalny zysk, a nawet ponoszą straty, długo funkcjonują na rynku. Dlaczego tak jest, odpowiada rachunek przepływów pieniężnych (z ang. cash flow), dostarczając danych o źródłach go­tówki i sposobach jej wydatkowania

Rachunek przepływów pieniężnych sporządzany jest naj­częściej za dany rok obrotowy (podobnie jak bilans oraz rachunek zysków i strat). Prezentuje się go razem z danymi za poprzedni rok obrotowy. Jeżeli cash flow sporządzany jest za inny okres, prezentuje się dane za bie­żący okres sprawozdawczy i analogiczny okres spra­wozdawczy poprzedniego roku obrotowego.

Cash flow odpowiada przede wszystkim na pytania:

• skąd firma bierze gotówkę;

• na co ją przeznacza.

Są to bardzo cenne informacje, ponieważ wykorzy­stuje się je zarówno do bieżącego zarządzania firmą, jak i do planowania jej dalszego rozwoju. Dlatego warto przygotować rachunek przepływów pienięż­nych, nawet jeśli nie jest się do tego zobowiązanym ustawowo.

Lista podmiotów gospodarczych mających obowiązek sporządzania rachunku przepływów pieniężnych jest ograniczona. Należą do niej:

a) banki oraz zakłady ubezpieczeń;

b) spółki akcyjne;

c) jednostki działające na podstawie przepisów:

- o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych,

- o funduszach inwestycyjnych,

- o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emery­talnych;

d) pozostałe jednostki, które w poprzednim roku obro­towym osiągnęły lub przekroczyły granicę dwóch z trzech następujących wielkości:

- średnioroczne zatrudnienie - 50 osób (w przeli­czeniu na pełne etaty),

- suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowe­go - równowartość w złotych 2,5 mln euro, - przychód netto ze sprzedaży towarów i produk­tów oraz operacji finansowych za rok obrotowy -równowartość w złotych 5 mln euro.

Cash flow składa się z trzech części. Obejmują one przepływy środków pieniężnych z działalności:

- operacyjnej,

- inwestycyjnej (lokacyjnej),

- finansowej.

Działalność operacyjna to podstawowy rodzaj działal­ności, którą prowadzi firma oraz inne rodzaje działalność, niezaliczone do działalności inwestycyj­nej (lokacyjnej) lub finansowej.

Działalność inwestycyjna (lokacyjna) obejmuje na­bywanie lub zbywanie składników aktywów trwa­łych i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz wszystkie związane z nimi koszty i korzyści pieniężne.

Natomiast przez działalność finansową rozumie się pozyskiwanie lub utratę źródeł finansowania (zmiany w rozmiarach i relacjach kapitału własnego i obcego w firmie) oraz wszystkie związane z nimi koszty i korzyści pieniężne.

Przepływy środków pieniężnych to wpływy i wydatki środków pieniężnych w kasie, na rachunkach banko­wych, czeków, weksli, itp. oraz innych aktywów pie­niężnych.

Do aktywów pieniężnych zalicza się:

• krajowe środki płatnicze,

• waluty obce,

• dewizy,

• inne aktywa finansowe, w tym w szczególności nali­czone odsetki od aktywów finansowych.

Aktywa finansowe płatne lub wymagalne w ciągu trzech miesięcy od dnia ich otrzymania, wystawienia, nabycia lub założenia (lokaty) można na potrzeby cash flow zaliczyć do środków pienięż­nych albo wykazać je w przepływach z działalności inwesty­cyjnej.

Trzeba jednocześnie pamiętać, że operacje dokonywane w ramach środków pieniężnych nie są „przepływem pieniężnym". Wynika to z faktu, że kupując zagraniczne środki pieniężne, wpłacając gotówkę z kasy do banku czy też odwrotnie - pobierając gotówkę z rachunku bankowego do kasy, nie zmienia się sta­n środków pieniężnych.(zarządzanie środkami pieniężnymi).

Do przygotowania rachunku przepływów pieniężnych potrzebne są:

• bilans zamknięcia i otwarcia,

• rachunek zysków i strat za dany rok obrotowy,

• informacje dodatkowe, które najczęściej można wyczytać bezpośrednio z kont.

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych można sporządzić dwiema metodami: bezpośrednią oraz pośrednią. Różnica między nimi dotyczy jedynie pierwszej części sprawozdania, obejmującej przepływy z działalności operacyjnej.

DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA

Działalność operacyjna obejmuje podstawowy, okre­ślony w statucie, rodzaj działalności firmy, którego celem jest osiągnięcie zysku. W tej kategorii mieszczą się przepływy wynikające z codziennych transakcji, np.:

• wpływy ze sprzedaży produktów, towarów i usług,

• zapłata dostawcom za towary,

• płatności za energię i usługi,

• płatności podatkowe,

• wypłaty wynagrodzeń oraz inne operacje pieniężne, które nie wynikają z działalności inwestycyjnej (lokacyjnej) lub finansowej.

Zdolność uzyskiwania gotówki z działalności opera­cyjnej jest bardzo ważnym miernikiem sytuacji finansowej. Jeśli wpływy przekraczają wydatki, to zna­czy, że działalność operacyjna jest nie tylko samowy­starczalna, jeżeli chodzi o środki pieniężne niezbędne do jej prowadzenia, ale że pozyskiwane są środki na no­we inwestycje. Nie trzeba więc zaciągać kredytów.

Przepływy pieniężne przygotowane metodą bezpośrednią przedstawia schemat:

A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej

I. Wpływy

1. Sprzedaż

2. Inne wpływy z działalności operacyjnej

II. Wydatki

1. Dostawy i usługi

2. Wynagrodzenia netto

3. Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz inne świadczenia

4. Podatki i opłaty o charakterze publicznoprawnym

5. Inne wydatki operacyjne

III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I-II)

Dane potrzebne do przygotowania przepływów z dzia­łalności operacyjnej metodą bezpośrednią można uzyskać z analizy kont bankowych i konta „Kasa".

Przy określaniu przepływów z działalności operacyjnej metodą pośrednią punktem wyjścia jest zysk/strata net­to. Koryguje się tę wielkość o pozycje niepieniężne, czyli takie, które zostały ujęte w rachunku zysków i strat, ale które nie spowodowały przepływu pieniądza (np. amortyzacja, zmiana stanu rezerw). Pokazuje się także zmiany wybranych pozycji bilansowych, zgodnie z formatem sprawozdania.

Schemat przepływów środków pieniężnych z działalności operacyjnej metodą pośrednią wygląda następująco:

A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej

I. Zysk (strata) netto

II. Korekty razem

1. Amortyzacja

2. Zyski (straty) z tytułu różnic kursowych

3. Odsetki i udziały w zyskach (dywidendy)

4. Zysk (strata) z działalności inwestycyjnej

5. Zmiana stanu rezerw

6. Zmiana stanu zapasów

7. Zmiana stanu należności

8. Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych, z wyjątkiem pożyczek i kredytów

9. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych

10. Inne korekty

III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej

Sporządzanie cash flow zaczyna się od zysku (straty) netto z rachunku zysków i strat. Następnie przechodzi się do rubryki Korekty. Korygu­je się w niej wynik finansowy netto o kolejne pozycje:

Pozycja l - amortyzacja

Amortyzacja jest kosztem, ale nie jest wydatkiem. Nie pociąga za sobą żadnych przepływów pieniężnych, dlatego powinno się ją wyeliminować. Kwotę amorty­zacji należy dodać do wyniku finansowego.

Pozycja 2 - zyski (straty) z tytułu różnic kursowych

W tej pozycji należy wykazywać różnice kurso­we, zrealizowane i niezrealizowane, nie dotyczące działalności operacyjnej. Należy pamiętać również że ujemne różnice kursowe wpisuje się ze znakiem „plus”, a dodatnie ze znakiem „minus”

.

Pozycja 3 - odsetki i udziały w zyskach (dywidendy)

Ta korekta ma na celu przeniesienie odsetek i dywi­dend do pozostałych rodzajów działalności. Odsetki i dywidendy zapłacone przenosicie do działalności fi­nansowej, a otrzymane - do inwestycyjnej.

Pozycja 4 - zysk (strata) z działalności inwestycyjnej

Sprzedając środki trwałe, wartości niematerialne i praw­ne, papiery wartościowe i inne składniki ak­tywów trwałych można osiągnąć zysk lub ponieść stratę. W tej pozycji należy więc wyelimino­wać wynik na sprzedaży: zysk ze znakiem „minus”, a stratę - ze znakiem „plus”. W pozycji „Zysk (strata) z działalności inwestycyj­nej” wykazuje się również zmiany z tytułu daro­wizn. Darowizny niegotówkowe przekazane lub otrzymane nie zmieniają stanu środków pienięż­nych, ale wpływają na wynik finansowy. Darowi­zny przekazane trzeba wyeliminować ze znakiem „plus”, otrzymane - ze znakiem „minus”.

Pozycja 5 - zmiana stanu rezerw

Rezerwy, podobnie jak amortyzacja, są wielkością księgową - memoriałową, a nie kasową. Wzrost re­zerw w ciągu roku oznacza koszty, spadek - przycho­dy, ale nie mają miejsca żadne przepływy gotówkowe. Dlatego należy skorygować wynik finansowy o zmianę stanu rezerw. Wzrost rezerw ujmuje się ze znakiem „plus”, a spadek ze znakiem „minus”.

Pozycja 6 - zmiana stanu zapasów

Dane o zmianie stanu zapasów uzyskuje się wprost z bilansu jako różnicę między saldem na początek i na koniec roku. Zmniejszenie stanu zapasów oznacza uwolnienie gotówki i dlatego wykazywana jest ze znakiem „plus”. Wzrost stanu zapasów to dodatkowe zakupy, czyli wypływ gotówki, który pokazuje się ze znakiem „minus”.

Pozycja 7 - zmiana stanu należności

W tym przypadku postępuje się podobnie jak przy za­pasach. Trzeba jednak pamiętać, że w tej pozycji wy­kazuje się zmianę należności nominalnych. Nie uwzględnia się natomiast należności z tytułu:

- zakupu lub sprzedaży składników działalności inwestycyjnej,

- nadpłaconych dywidend z podziału zysku z lat ubie­głych, ponieważ są one ujęte w innych pozycjach cash flow.

Pozycja 8 - zmiana stanu zobowiązań krótkotermi­nowych z wyjątkiem pożyczek i kredytów

Pomijane są tu kredyty i pożyczki, które wykazuje się później w segmencie działalności finansowej. Podob­nie jak przy należnościach, należy wyeliminować pozycje, które prezentuje się w innych częściach spra­wozdania, a więc zobowiązania z tytułu:

• zakupu lub sprzedaży składników działalności inwe­stycyjnej,

• leasingu finansowego,

• dywidend z podziału zysku z lat ubiegłych.

Pozycja 9 - zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych

W tej pozycji ujmuje się łącznie zmianę stanu krót­koterminowych rozliczeń międzyokresowych (z akty­wów) oraz rozliczeń międzyokresowych (z pasywów). Potrzebne dane znajdują się w bilansie.

Pozycja 10 - inne korekty

Mogą się tu znaleźć m.in.:

- niepieniężne straty (znak plus) i zyski (znak minus) losowe w aktywach trwałych, papierach wartościowych itp.,

- wartość aportu rzeczowego przekazanego (znak mi­nus) lub otrzymanego (znak plus) w postaci akty­wów obrotowych,

- umorzone zaciągnięte kredyty i pożyczki (znak minus),

- umorzone udzielone pożyczki (znak plus),

• odpis z zysku na fundusz świadczeń socjalnych (znak minus).

DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA

W przepływach z działalności inwestycyjnej (lokacyj­nej) prezentuje się nabywanie lub zbywanie składni­ków aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz wszystkie związane z nimi pieniężne koszty i korzyści. Należy też zwrócić uwagę, że format tej części sprawozdania jest taki sam dla obu metod - bezpośre­dniej i pośredniej.

W ramach działalności inwestycyjnej powinno się więc wykazać np.:

- wydatki na zakup środków trwałych, wartości nie­materialnych i prawnych,

- wielkość pożyczek udzielonych przez firmę innym jednostkom,

- wydatki na zakup akcji, udziałów i papierów warto­ściowych i innych instrumentów finansowych, bez względu na to, czy są to inwestycje długo- czy też krótkoterminowe,

- wpływy ze sprzedaży operacyjnych i inwestycyj­nych aktywów trwałych,

- wpływy z dywidend,

- wpływy z tytułu spłat pożyczek wraz z odsetkami od pożyczkobiorców.

Schemat przepływów środków pieniężnych z działal­ności inwestycyjnej wygląda następująco:

B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej

I. Wpływy

1. Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych

2. Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne

3. Z aktywów finansowych:

- zbycie aktywów finansowych w pozostałych jednostkach

- odsetki

4. Inne wpływy inwestycyjne

II. Wydatki

1. Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych

2. Inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne

3. Na aktywa finansowe

4. Inne wydatki inwestycyjne

III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej

Pozycje I.1-2, II.1-2

W ramach działalności inwestycyjnej kupuje się i sprzedaje składniki aktywów trwałych: wartości niematerialne i prawne oraz środki trwałe. Odrębnie należy wiec wykazywać:

• wpływy ze sprzedaży (znak plus),

• wydatki poniesione na zakup (znak minus).

Dane dotyczące działalności inwestycyjnej trzeba odczytać z kont, aby określić faktyczne wpływy i wydatki z tytułu tych transakcji.

Pozycja I.3. - Wpływy z aktywów finansowych

W tej pozycji należy pokazać ze znakiem „plus”:

• wpływy ze zbycia aktywów finansowych,

• otrzymane dywidendy i udziały w zyskach,

• otrzymane spłaty udzielonych pożyczek długotermi­nowych,

• odsetki (z aktywów finansowych),

• inne wpływy z aktywów finansowych,

• odrębnie dla jednostek powiązanych i pozostałych jednostek.

Pozycja II.3 - Wydatki na aktywa finansowe

W tej pozycji uwzględnia się zakup aktywów finanso­wych oraz udzielone pożyczki długoterminowe, odrębnie dla jednostek powiązanych i pozostałych jednostek.

Pozycje I.4, II.4 - Inne wpływy/wydatki inwestycyjne

Mogą się tu znaleźć np.:

• zrealizowane różnice kursowe od udzielonych poży­czek długoterminowych (ujemne z minusem, dodat­nie z plusem),

• zaliczki na środki trwałe w budowie

• wpływy z uzyskanych na inwestycje dotacji i sub­wencji.

Pozycja III - Przepływy pieniężne netto z działalno­ści inwestycyjnej (lokacyjnej)

W pozycji „Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej” sumuje się wszystkie dane. Otrzymany wynik będzie oznaczał kwotę netto uzyskaną (lub wy­daną) na działalność inwestycyjną.

DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA

W przepływach z działalności finansowej prezentuje się rzeczywiste wpływy i wydatki środków pienięż­nych, wynikające z pozyskiwania lub utraty źródeł fi­nansowania działalności gospodarczej oraz ze związa­nych z nimi pieniężnych kosztów i korzyści. Podobnie jak przy przepływach z działalności inwestycyjnej, również tu format sprawozdania jest taki sam dla obu metod: bezpośredniej i pośredniej.

Na działalność finansową składają się więc wpływy z tytułu pozyskiwania kapitału własnego i obcego oraz wydatki związane z obsługą tego kapitału. Są to na przykład:

• wpływy netto z emisji akcji, udziałów, dopłat do ka­pitału oraz innych instrumentów kapitałowych,

• wpływy z emisji obligacji,

• zaciągnięte kredyty bankowe i pożyczki,

• płatności z tytułu umów leasingu finansowego,

• wydatki na spłatę kredytów,

• wydatki na wykup obligacji,

• płatności dywidend, itd.,

• zapłacone odsetki.

Schemat przepływów środków pieniężnych z działal­ności finansowej wygląda następująco:

C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej

I. Wpływy

1. Wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów kapitałowych oraz dopłat do kapitału

2. Kredyty i pożyczki

3. Emisja dłużnych papierów wartościowych

4. Inne wpływy finansowe

II. Wydatki

1. Nabycie udziałów (akcji) własnych

2. Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli

3. Inne niż wypłaty na rzecz właścicieli, wydatki z tytułu podziału zysku

4. Spłaty kredytów i pożyczek

5. Wykup dłużnych papierów wartościowych

6. Z tytułu innych zobowiązań finansowych

7. Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego

8. Odsetki

9. Inne wydatki finansowe

III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej

Pozycje I.1-3, II.1-7

W pozycji dotyczącej kapitału pomija się wszystkie ta­kie zwiększenia, które nie są związane z przepływem środków pieniężnych. Mogą to być np.: przeszacowa­nia aktywów trwałych, zatrzymanie zysku w firmie czy też pokrycie kapitału wkładem niepieniężnym.

Pozycja II.8 - Odsetki

Uwzględnia się tu odsetki dotyczące działalności finan­sowej, które skorygowano wcześniej w pozycji „Odsetki i udziały w zyskach” w pierwszej części spra­wozdania.

Pozycje I.4, II.9

Można tu wykazać:

• wydatki z tytułu podziału zysku z lat poprzednich, inne niż wypłata dywidendy (np. wypłata nagród z zysku dla załogi),

• zrealizowane różnice kursowe od zaciągniętych kre­dytów i pożyczek.

To, czy cash flow jest arytmetycznie poprawny można też łatwo sprawdzić. Suma przepływów środków pieniężnych z trzech rodzajów działalności: operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej daje zmianę stanu środków pieniężnych netto w ciągu roku. Stru­mień pieniężny ujemny oznacza wypływ gotówki, do­datni - wpływ.

W rachunku przepływów pieniężnych trzeba jeszcze zamieścić dwie dodatkowe informacje:

1. W pozycji „Bilansowa zmiana stanu środków pie­niężnych" należy wyjaśnić, jaka część tej zmiany powstała z tytułu różnic kursowych. Różnice te dotyczą jedynie posiadanych przez firmę walut obcych (w kasie i w banku).

2. W pozycji „Środki pieniężne na koniec okresu" wyjaśnia się, jaka ich część to środki pieniężne o ograniczonej możliwości dysponowania. Mogą to być np. lokaty bankowe stanowiące zabezpieczenie kredytów.

Pełny schemat rachunku przepływów pieniężnych wygląda następująco:

1. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej

2. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwesty­cyjnej

C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej

D. Przepływy pieniężne netto razem

E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych, w tym zmiana stanu środków pieniężnych z tytułu różnic kur­sowych

F. Środki pieniężne na początek okresu

G. Środki pieniężne na koniec okresu, w tym o ograniczonej możliwości dysponowania

W dodatkowych informacjach i objaśnieniach powin­no się ponadto podać:

• objaśnienie struktury środków pieniężnych przyję­tych do rachunku przepływów pieniężnych;

• jeśli rachunek sporządzony jest metodą bezpośre­dnią - uzgodnienie przepływów pieniężnych netto z działalności operacyjnej sporządzone metodą po­średnią;

• jeżeli istnieją różnice pomiędzy zmianami stanu nie­których pozycji w bilansie oraz zmianami tych sa­mych pozycji wykazanymi w rachunku przepływów pieniężnych - należy wyjaśnić ich przyczyny.

Cash flow jest źródłem informacji potrzebnych do planowania działalności firmy - dostarcza danych o źródłach gotówki i sposobach jej wydatko­wania. Rachunek przepływów pieniężnych składa się z trzech części, które obejmują przepływy z działal­ności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. Oprócz tego istnieje obowiązek przygotowania infor­macji objaśniających do cash flow. Do wyboru są dwie metody sporządzenia cash flow: bezpośrednia oraz pośrednia. Decydując się przygotować sprawozdania metodą bezpośrednią należy uzgodnić przepływy z działalności operacyjnej metodą pośrednią oraz przedstawić je w dodatkowych in­formacjach i objaśnieniach do sprawozdania finansowego.

Analiza przepływów pieniężnych ma zasadnicze znaczenie, jeśli firma ma dokonać oceny przepływów środków pieniężnych z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej w odniesieniu do całego przedsiębiorstwa. Jest ona źródłem informacji o płynności finansowej i wypłacalności podmiotu gospodarczego, a także wyznacza kierunki procesów decyzyjnych Nieprawidłowości w przepływach gotówki mogą mieć bardzo poważne konsekwencje, ponieważ prowadzą na ogół do obniżenia rentowności, zwiększenia poziomu ryzyka finansowego, a nawet do bankructwa.

PRZYKŁAD:

Spółka X przedstawia następujące sprawozdania finansowe:

Spółka X. Bilans porównawczy na dzień 31.12 (mln USD)

• 2000

AKTYWA

Środki pieniężne 40 47

Należności z tytułu dostaw i usług 30 35

Rozliczenia międzyokresowe czynne 4 2

Grunty 50 35

Budynki według wartości netto 91 74

Wyposażenie według wartości netto 39 35

Aktywa łącznie 254 228

PASYWA

Kapitał akcyjny (akcje zwykłe) 100 100

Zysk nie podzielony z lat ubiegłych 104 92

Zobowiązania długoterminowe 30 20

Zobowiązania z tytułu dostaw i usług 20 16

Pasywa łącznie 254 228

Spółka X , Rachunek wyników na dzień 31.12..(mln USD)

2001 2000

Przychód 300

Koszty operacyjne (bez amortyzacji) 200

Amortyzacja składników majątku trwałego 7 207

Zysk brutto 93

Podatek dochodowy 32

Zysk netto 61

Informacja dodatkowa:

1. Wypłacone dywidendy: 49USD

2. 2.Spółka wyemitowała długoterminowe papiery dłużne za gotówkę.

3. 3.Grunty, budynki i wyposażenie nabyto za gotówkę

Możemy zatem sporządzić sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych, posługując się metodą pośrednią:

Spółka X Sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych na dzień 31.12.(mln USD)

2001 2000

Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej:

Zysk netto 61

Plus (minus) pozycje wpływające

Na stan środków pieniężnych:

Koszt amortyzacji 7

Zmniejszenie stanu należności 5

Zwiększenie stanu rozliczeń międzyokresowych czynnych (2)

Zwiększenie stanu zobowiązań z tytułu dostaw i usług 4 14

Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej 75

Przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej:

Zakup gruntów (15)

Zakup budynków według wartości brutto (20)

Zakup wyposażenia według wartości brutto (8) (43)

Przepływy pieniężne z działalności finansowej:

Emisja długoterminowych papierów dłużnych 10

Wypłata dywidendy (49 ) (39)

Środki pieniężne netto (7)

Analiza finansowa sprawozdania z przepływu środków pieniężnych wykazuje, że rentowność i operacyjne przepływy pieniężne Spółki X poprawiły się. Oznacza to dobre wyniki w zakresie wypracowanych dochodów oraz ich oparcie na mocnej bazie gotówkowej. Zmniejszenie stanu należności świadczy o większej skuteczności działań windykacyjnych. Wzrost bieżących zobowiązań sygnalizuje zaufanie dostawców do firmy i większą ich skłonność do udostępnienia nieobciążonej odsetkami formy finansowania, jaką jest kredyt kupiecki. Nabycie gruntów, budynków i wyposażenia to oznaka rozwoju przedsiębiorstwa. Emisja długoterminowych papierów dłużnych wskazuje na częściowe finansowanie majątku kapitałem obcym. Akcjonariusze będą zadowoleni z wysokiej stopy dywidendy na poziomie 80,3% (dywidenda/zysk netto, 49 000 000 USD/61000 000 USD). Ogółem nastąpiło zmniejszenie stanu środków pieniężnych o 7 000 000 USD, nie należy jednak bić na alarm z tego powodu, ze względu ma wysoką rentowność spółki oraz fakt, że środki pieniężne spożytkowano na inwestycje w produkcyjny majątek trwały oraz na wypłaty dywidendy Warto by jednak zalecić redukcję tak wysokiej dywidendy i zainwestować uzyskanych środków celem poprawy rentowności przedsiębiorstwa. Ponadto obniżenie kwoty wypłaconych dywidend o więcej niż 7000 000 USD dałoby dodatni przepływ środków pieniężnych za rozpatrywany rok obrotowy, tak potrzebny dla bieżącej płynności finansowej każdego podmiotu gospodarczego.

BIBLIOGRAFIA

1. Matuszewicz J., Matuszewicz P., Rachunkowość od podstaw, FINANS-SERVIS, Warszawa 2001

2. Gmytrasiewicz M., Karmańska A. Olchowicz I., Rachunkowość finansowa, część 1, Difin, Warszawa 1996

3. Kuczyńska-Cesarz A., Rachunkowość, część 2, Difin, Warszawa 2002

4. Szydełko A., Rachunkowość, teoria i zadania, WSIiZ, Rzeszów 2002

5. Poradnik finansowo-księgowy, nr 18, wrzesień 2001, Wydawnictwo „Wiedza i Praktyk

6. www. infor.pl

KAPITAŁ OBCY:

1. Kredyty bankowe i pożyczki.

2. Zobowiązania.

KAPITAŁ WŁASNY:

1. Kapitał fundusze) powierzone.

2. Kapitał (fundusze) samofinansowania.

MAJĄTEK FINANSOWY

MAJĄTEK RZECZOWY

MAJĄTEK OBROTOWY:

1. Zapasy.

2. Należności krótkoterminowe.

3. Inwestycje krótkoterminowe.

MAJĄTEK TRWAŁY:

1. Wartości niematerialne i prawne.

2. Rzeczowy majątek trwały.

3. Należności długoterminowe.

4. Inwestycje długoterminowe.

KAPITAŁY

OBCE

WŁASNE

Kredyty handlowe - zobowiązania

Kredyty

bankowe

Kapitały

podstawowe

Kapitały

rezerwowe

Odroczenie płatności

Zaciągnięcie kredytu

Wkłady

właścicieli

Zysk, przeszacowanie środków trwałych

ŹRÓDŁA TWORZENIA KAPITAŁÓW

WYNIK FINANSOWY

(ZYSK / STRATA)

OBOWIĄZKOWE OBCIĄŻENIA WYNIKU FINANSOWEGO

ZYSKI - STRATY

PRZYCHODY - KOSZTY

MAJĄTEK RZECZOWY

MAJĄTEK FINANSOWY

MAJĄTEK

MAJĄTEK RZECZOWY

KAPITAŁ

MAJĄTEK TRWAŁY

+

MAJĄTEK OBROTOWY

KAPITAŁ WŁASNY

+

KAPITAŁ OBCY

---