Czy stacje gromadzenia i składowania
komunalnych odpadów niebezpiecznych ograniczą toksyczność śmieci miejskich?
WPROWADZENIE
Wobec nadmiernego kumulowania odpadów w środowisku należy doprowadzić do stworzenia mechanizmów ich racjonalnego zagospodarowania w celu ich minimalizacji. Obserwuje się niekorzystne zjawisko, że w kraju dominuje wciąż jeszcze jednokierunkowy proces przejścia surowców w odpady, a produkcja ponadto zubaża ograniczone zasoby surowcowe z taką szybkością, że prognozuje się wyczerpanie niektórych z nich w ciągu kilkunastu lat. W rezultacie prowadzi to do lawinowego wzrostu odpadów. Należy więc dążyć do obniżenia zużycia surowców naturalnych oraz do zmniejszenie szybkości przyrostu odpadów. Znane metody przeróbki odpadów, takie jak: deponowanie na wysypisku, kompostowanie czy spalanie, nie mogą sprostać obecnym wymaganiom higieniczno - sanitarnym, ekonomicznym. Żadna z tych metod nie jest doskonała, a każda w mniejszym lub większym stopniu obciążą środowisko.
Z punktu widzenia odnowy środowiska należy zmierzać do minimalizacji odpadów, co skutecznie można realizować wdrażając selektywną zbiórkę odpadów i recykling. Następnie unieszkodliwianie odpadów należy prowadzić w systemie zintegrowanym odzyskując z pozostałych odpadów po recyklingu masę lub energię.
U źródeł niepowodzeń w realizacji wielu systemów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (w tym odpadów) leży jednak brak możliwości odbioru i dalszej utylizacji zebranych odpadów czy surowców. W każdym z takich systemów zadaniem największej wagi powinno być zorganizowanie gromadzenia i składowania odpadów niebezpiecznych (lub inaczej problemowych). Jeśli system nakierowany będzie na odzysk materiałowy, to dodatkowym, wymogiem jest dosortowanie oraz przygotowanie do transportu do najbliższych zakładów utylizacji (belowanie, paletyzacja itp.).
Niezbędne jest więc powołanie odrębnego systemu zbiórki oraz zakładu dosortowania, składowania i ekspedycji komunalnych odpadów niebezpiecznych. Nie czekając na zbudowanie kosztownych zakładów utylizacji warto w każdym większym mieście wdrożyć system selektywnego gromadzenia tych odpadów oraz zorganizować ich składowanie i ekspedycję [3]. Rozwiązanie to wymaga stosunkowo niewielkich nakładów inwestycyjnych i jest możliwe do przeprowadzenia na przykład w adoptowanych pomieszczeniach niektórych restrukturyzowanych obecnie zakładów.
Istotne jest tutaj uruchomienie w pierwszej kolejności systemu zbiórki, który będzie trwać kilka lat, a nade wszystko musi wyprzedzać zbudowanie zakładów utylizacji. Zarówno system zbiórki jak i rodzaj odpadów ma charakter otwarty zależny od aktualnego potencjału zakładów przerobu bądź likwidacji tych odpadów. podobne systemu funkcjonują zagranicą np. w Wiedniu [2]. W Łodzi podjęto prace studialne nad uporządkowaniem tego zagadnienia [3].
WPŁYW ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH NA GOSPODARKĘ KOMUNALNĄ MIASTA
Odpady niebezpieczne pochodzenia można zdefiniować jako substancje bezpośrednio zagrażające zdrowiu i życiu ludzkiemu, a obciążające pod względem toksycznym śmieci miejskie przez swoją chemiczną lub biologiczną naturę. Cechą charakterystyczną odpadów niebezpiecznych jest ich wysoka toksyczność. Wszystkie one figurują krajowej liście odpadów niebezpiecznych (Dz.U. nr 76 z dn. 19.08.93 r.), ich usuwanie na wysypiska jest oficjalnie niedozwolone. Nawet niewielkie ilości tych odpadów mogą zatruć całe wysypiska, względnie obniżyć klasę produkowanego kompostu lub pogorszyć kwalifikację popiołu ze spalarni odpadów.
Nowoczesna chemia wnosi do gospodarstw domowych rosnące ilości środków czystości, artykułów motoryzacyjnych, domowych i ogrodów - palnych i toksycznych, korozyjnych i reaktywnych, których sama przyroda nie jest zdolna własnymi siłami zlikwidować bądź zneutralizować.
Odpady te zawierają często metale ciężkie, związki chemiczne organiczne i nieorganiczne w wysokich koncentracjach, łatwo rozpuszczalne przez wody opadowe i zagrażające wprost ziemi lub wodom powierzchniowym i gruntowym. Odpady te są również bardzo niebezpieczne w procesach niepełnego spalania. Wstępne szacunki określają ilość tych substancji na 1Ⴘ2% ogółu odpadów komunalnych.
Odciążenie odpadów miejskich od odpadów niebezpiecznych ma znaczenie wielorakie, przede wszystkim: [1]
- uwalnia odpady miejskie od frakcji najbardziej toksycznych, a tym samym zapewnia wyższą jakość surowców wtórnych przy ich selekcji oraz zmniejsza zatrucie wysypiska,
- umożliwiając dalszy (pełniejszy) odzysk surowców wtórnych, dodatkowo ogranicza strumień odpadów kierowanych na wysypisko.
Rozwiązanie tego problemu leży w selektywnej zbiórce i ewentualnej utylizacji tych odpadów w skali lokalnej lub krajowej. Ze względu na wysoką toksyczność omawianych odpadów