Temat 10

ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM PRACY

• Pojęcie zarządzania bezpieczeństwem pracy

• Pojęcie układu społeczno - technicznego

• Zarządzanie bezpieczeństwem pracy w układach społeczno - technicznych

• Zakładowy system bezpieczeństwa pracy

• System bezpieczeństwa pracy a wypadkowość

• Sterowanie zakładowym systemem bezpieczeństwa pracy - polityka, cele

• Metody realizacji polityki i celów

POJĘCIE ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM PRACY

• Definicje:

• zarządzanie bezpieczeństwem pracy to przestrzeganie regulacji prawnych

• zarządzanie bezpieczeństwem pracy to działanie praktyczne wykorzystujące wiedzę z różnych dziedzin (prawa, organizacji, psychologii itp.)

• zarządzanie bezpieczeństwem pracy w przedsiębiorstwie (zakładzie) to stan poczucia bezpieczeństwa przez załogę

• zarządzanie bezpieczeństwem pracy to połączenie zasad bezpieczeństwa pracy z zasadami zarządzania

• zarządzanie bezpieczeństwem pracy to twórcze wykorzystanie zarządzania jakością

• zarządzanie bezpieczeństwem wymagane jest także przez dyrektywy Unii Europejskiej (82/501/EEC z dnia 24 czerwca 1982r. oraz 89/391/EEC).

• w polskim ustawodawstwie obowiązek zarządzania bezpieczeństwem pracy zawarty jest w Kodeksie Pracy (art. 226)

• profilaktyka bhp jest podstawą zarządzania bezpieczeństwem pracy,

• Rozwój systemu zarządzania bezpieczeństwem pracy w okresie ostatnich 30 lat obrazuje rys. nr 1.

• Dla potrzeb zarządzania bezpieczeństwem pracy niezbędne jest:

• zidentyfikowanie zagrożeń i przyczyn niebezpiecznych błędów,

• oszacowanie i redukowanie ryzyka,

• formułowanie polityki i celów w obszarze bezpieczeństwa pracy oraz planowanie działań dla ich realizacji,

• angażowanie odpowiednich ludzi zdolnych do realizacji przyjętej polityki i celów,

• podnoszenie kwalifikacji załogi i motywowanie dla bezpiecznych zachowań,

• kontrolowanie warunków pracy i zachowań ludzi,

• stałe usprawnianie systemu bezpieczeństwa pracy.

• brak profilaktyki bhp lub nieprofesjonalne jej realizowanie sprawia, że w zakładach o niższym poziomie zagrożeń jest więcej wypadków niż w zakładach o wyższym poziomie zagrożeń, w których ta profilaktyka jest prawidłowo realizowana

• brak profesjonalizmu może być skutkiem:

• traktowania rygorów bhp jako sprzecznych z wymaganiami produkcji,

• niedostatecznego uwzględnienia ludzkiej zawodności

• zawężenia profilaktyki tylko do utrzymania wyposażenia we właściwym stanie

• sporadycznego zajmowania się sprawami bhp (np. po wypadku)

• traktowania profilaktyki chorób zawodowych jako obowiązku dostarczenia ochron osobistych

POJĘCIE UKŁADU SPOŁECZNO - TECHNICZNEGO

• definicja - układ społeczno - techniczny to układ złożony z ludzi, wyposażenia technicznego, technologii i reguł postępowania, którego celem jest realizacja określonego zadania (zakład pracy, państwo)

• twórcą układów społeczno - technicznych jest człowiek, który projektuje cele i procedury dla ich realizacji

• kultura bezpieczeństwa to oczekiwana przez ludzi powinność chronienia ich życia i zdrowia przez systemy bezpieczeństwa zakładu pracy i państwa

• poziom wypadkowości i zachorowalności zawodowej w układach społeczno - technicznych zależy od:

• obowiązującego prawa

• nieformalnych elementów kultury bezpieczeństwa pracy (postawy wobec ryzyka)

• wiedzy z zakresu zarządzania bezpieczeństwem pracy

• podstawowym celem układu społeczno - technicznego jest:

• tworzenie produktów nie zagrażających życiu i zdrowiu

• zapewnienie warunków nie zagrażających uczestnikom układu

• niedopuszczanie do powstania niepożądanych zmian w otoczeniu przyrodniczym na skutek działania układu

• nie stwarzanie zagrożeń dla osób trzecich (ludność mieszkająca w otoczeniu systemu)

• czynniki warunkujące bezpieczeństwo funkcjonowania systemów społeczno - technicznych pokazano na rys. 2

Rys. 2

ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM PRACY W UKŁADZIE SPOŁECZNO - TECHNICZNYM

• zarządzanie bezpieczeństwem pracy polega na:

• ocenie stanu aktualnego bhp

• projektowaniu zmian (profilaktyki)

• wdrażaniu profilaktyki

• ocenie efektów

• korygowaniu

• model systemu zarządzania bezpieczeństwem pracy pokazuje rys. 3

Rys. 3

• najskuteczniejszym systemem zarządzania bezpieczeństwem pracy jest zapobieganie niebezpiecznym zdarzeniom i likwidacja (ograniczenie) zagrożenia u źródła

• coraz częściej w praktyce zarządzania bezpieczeństwem pracy stosowane są zasady profilaktyki wypadkowej Du Pont'a (amerykański koncern chemiczny):

• wszystkim wypadkom można zapobiec

• za organizację zapobiegania wypadkom odpowiada dyrektor i kierownictwo

• każdy pracownik jest odpowiedzialny za własne bezpieczeństwo i bezpieczeństwo na swoim stanowisku pracy

• bezpieczeństwo pracowników zależy od stopnia ich przeszkolenia i wdrożenia do bezpiecznego wykonywania zadań

• stan bezpieczeństwa środowiska naturalnego, wyposażenia i postępowania ludzi musi być kontrolowany

• wszystkie odchylenia od norm muszą być niezwłocznie usunięte

• każdy wypadek oraz niebezpieczne zdarzenie bezwypadkowe należy dokładnie badać, a poznane ich przyczyny uwzględniać w projektowaniu działań profilaktycznych

• należy uczyć ludzi rozpoznawania zagrożeń i bezpiecznego postępowania zarówno w pracy jak i poza pracą

• zapobieganie wypadkom jest opłacalne

• warunkiem sukcesów w profilaktyce wypadkowej jest zaangażowanie się wszystkich zatrudnionych w realizację programu bezpieczeństwa pracy

• w praktyce zarządzanie bezpieczeństwem pracy polega na utworzeniu zakładowego systemu bezpieczeństwa pracy i kierowaniu jego działaniem

• główne elementy systemu zarządzania bezpieczeństwem pracy obejmują:

• zaprojektowanie zakładowego systemu bezpieczeństwa pracy

• sformułowanie polityki i celów bezpieczeństwa pracy

• stworzenie organizacyjnych warunków realizacji polityki i celów

• zaprojektowanie technicznych i organizacyjnych metod realizacji polityki celów

• zaprojektowanie procedur przygotowania ludzi do bezpiecznej pracy

• aktywne i reaktywne monitorowanie warunków pracy, wyposażenia i postępowania ludzi

• ocenianie sprawności procesu zarządzania bezpieczeństwem pracy w zakładzie (audyt)

• korygowanie

• stosowanie w praktyce różnych systemów zarządzania bezpieczeństwem pracy przyczyniło się do zmniejszenia wypadkowości (Longden 1993, Studenski 1995)

ZAKŁADOWY SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA PRACY

• należy zidentyfikować zagrożenia występujące w zakładzie pracy

• zagrożenia mogą wynikać:

• z usytuowania zakładu w terenie

• ze stosowanych procesów technologicznych

• z poziomu kultury technicznej zatrudnionych

• z zachowania wobec ryzyka

• zidentyfikowane zagrożenia należy objąć kontrolą polegającą na:

• oszacowaniu ryzyka utraty zdrowia lub życia wynikającego z zagrożenia

• określeniu metod redukcji ryzyka

• określeniu procedur utrzymania zagrożenia pod kontrolą

• wyznaczeniu osób odpowiedzialnych za kontrolę poszczególnych zagrożeń (stworzyć strukturę)

• ustaleniu trybu projektowania i wdrażania profilaktyki

• utworzeniu systemu szkolenia pracowników bądź pozyskaniu wyszkolonych

• określeniu sposobu raportowania o zagrożeniach oraz zasad ich usuwania

• określeniu sposobu raportowania o wypadkach

• określeniu sposobu informowania załogi o ryzyku

• przyjęciu mierników i kryteriów oceny stanu bezpieczeństwa oraz procedur korygowania systemu bezpieczeństwa

• funkcjonowanie systemu zarządzania bezpieczeństwem pracy wymaga zasilania finansowego

• dobrze zorganizowany system zarządzania bezpieczeństwem pracy jest opłacalny ekonomicznie

• w systemie bezpieczeństwa pracy wyróżnia się podsystemy:

• sterowania

• informacyjny

• logistyczny

• wykonawczy




• schemat zakładowego systemu bezpieczeństwa pracy obrazuje rys. 4

• podsystem sterowania stanowi główny czynnik organizujący bezpieczeństwo w zakładzie pracy




• w podsystemie sterowania, w oparciu o otrzymywane informacje, opracowywane są:

• polityka bezpieczeństwa pracy

• profilaktyka bhp

• cele doraźne i strategiczne

• skuteczność podsystemu sterowania uzależniona jest od:

• zdolności do rozpoznawania zagrożeń

• adekwatności stosowanej profilaktyki

• stopnia wykorzystania informacji zwrotnej do korygowania profilaktyki

• podsystem informacyjny - zbiera i przetwarza zebrane informacje dla podsystemu sterowania

• podsystem informacyjny zwykle lokalizuje się w dziale bhp

• podsystem informacyjny powinien mieć możliwość udzielenia odpowiedzi na pytania:

• czy warunki pracy są zgodne z przyjętymi standardami

• czy postępowanie pracowników jest bezpieczne

• czy wypadkowość wzrasta, nie zmienia się, maleje

• czy zachorowalność zawodowa rośnie, utrzymuje się, maleje

• czy poziom wypadkowości i zachorowalności zawodowej jest niski, średni, czy wysoki

• jakie straty ponosi zakład na skutek wypadków i chorób zawodowych

• jaka jest wypadkowość i zachorowalność zawodowa na poszczególnych wydziałach

• jakie są bezpośrednie i pośrednie przyczyny wypadków i chorób zawodowych

• podsystem logistyczny to wydziały pomocnicze zajmujące się zabezpieczeniem realizacji celów w zakładzie pracy przez wydziały główne (zaopatrzenie, remonty, kadry itp.)

• działania podsystemu logistycznego ukierunkowane są na:

• zapewnienie wymaganych (na wydziałach głównych) standardów technicznych

• redukowanie ludzkiej zawodności (szkolenia) poprzez:

• uświadamianie zagrożeń towarzyszących wykonywanej pracy

• eliminowanie tolerancyjnych postaw wobec podejmowania ryzyka

• eliminowanie fatalistycznych poglądów (nieuchronność wypadków)

• motywowanie do bezpiecznych zachowań

• podsystem wykonawczy - to realizator celów (wydziały główne)

• elementami podsystemu wykonawczego są:

• osoby dozoru

• robotnicy

• dozór odpowiedzialny jest m.in. za:

• utrzymywanie warunków środowiska i wyposażenia na wymaganym poziomie

• projektowanie i organizowanie bezpiecznych zadań

• nadzór zapewniający prawidłową realizację zadań

• robotnicy odpowiedzialni są m.in. za:

• przestrzeganie przepisów bhp

• stosowanie się do poleceń dozoru

• rozpoznawanie zagrożeń i zgłaszanie ich dozorowi

• komparator systemu jest elementem pozasystemowym wydającym ocenę systemu (PIP, SIP, PIS, OUG, RN)

• komparator systemu jest czynnikiem wpływającym na formułowanie w systemie celów, polityki oraz motywację do bezpiecznych zachowań

SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA PRACY A WYPADKOWOŚĆ

• wypadkowość w systemach społeczno-technicznych podlega fluktuacji powodowanej zmianami w działalności profilaktycznej oraz zmianami w stanie i strukturze systemu

• wypadkowość w zakładzie pracy jest funkcją:

• zagrożenia pierwotnego występującego w zakładzie

• efektywności stosowanej profilaktyki (środowisko, wyposażenie, ludzie)

• redukcja wypadkowości uzależniona jest od rodzaju wprowadzonych zmian w stosowanej profilaktyce

• utrzymanie uzyskanego poziomu obniżenia wypadkowości wymaga stałego podtrzymywania zastosowanych nowych działań profilaktycznych

• brak wypadku w jakimś okresie nie może uspakajać, lecz wymaga nasilenia działań profilaktycznych

• system nie zasilany nową „energią profilaktyczną” starzeje się i wypadkowość wzrasta (zużycie maszyn, przestarzałe technologie, nowi niewykwalifikowani ludzie)

• do wyjaśnienia zmian zachodzących w systemach społeczno-technicznych można wykorzystać teorię katastrof R. Thoma (1980), wg której:

• wypadkowość jest funkcją poziomu zarządzania bezpieczeństwem pracy

• zmiana zarządzania prowadzi do:

• liniowej, powolnej zmiany w fazie początkowej

• do gwałtownego przeskoku na poziom wyższy lub niższy przy dalszych zmianach (rys. 5)

Rys. 5. Przebieg zmian wypadkowości wg teorii katasytrof R. Thoma.

STEROWANIE ZAKŁADOWYM SYSTEMEM BEZPIECZEŃSTWA PRACY - POLITYKA, CELE

• sterowanie zakładowym systemem bezpieczeństwa pracy obejmuje następujące czynności:

• sformułowanie polityki zdrowia i bezpieczeństwa pracy

• zaplanowanie celów

• zbudowanie struktury organizacyjnej ułatwiającej realizację polityki i celów

• wyznaczenie odpowiedzialności i władzy

• dobór kompetentnych realizatorów polityki i celów

• polityka bezpieczeństwa jest zapisanym i formalnie ustanowionym programem organizacji bezpiecznej pracy w zakładzie (regulamin pracy)

• polityka bezpieczeństwa przedstawia w szczególności:

• najważniejsze założenia podejmowanych działań

• cele i kierunki działań dla uzyskania wymaganego poziomu bezpieczeństwa

• polityka bezpieczeństwa składa się z:

• wprowadzenia (intencje kierownictwa)

• głównych obszarów pełnej odpowiedzialności za bezpieczeństwo i ochronę zdrowia zatrudnionych (nazwisko, podpis, za co odpowiada dozór, robotnicy)

• ogólnych zasad zarządzania bezpieczeństwem informujących o:

• odpowiedzialnym za szkolenie

• pracach wymagających szczególnego przeszkolenia

• odpowiedzialnym za bezpieczeństwo pożarowe, kontrole dróg ucieczkowych itp.

• odpowiedzialności za bezpieczeństwo pracowników firm obcych

• lokalizacji punktów opatrunkowych

• osobach przeszkolonych w zakresie udzielania pierwszej pomocy

• innych...

• informacji o zagrożeniach i sposobach utrzymywania ich w stanie kontrolowanym, w szczególności o:

• miejscach, gdzie przechowywane i dostępne są karty zagrożeń, karty ryzyka itp.

• obowiązujących zasadach postępowania dotyczących urządzeń elektrycznych, maszyn, substancji niebezpiecznych itp.

• sposobach używania i konserwacji środków ochrony indywidualnej

• specyficznych dla zakładu zagrożeniach

• podstawach prawnych zobowiązujących do działania na rzecz bezpieczeństwa

• pisemnie sformułowaną politykę bezpieczeństwa pracy podpisuje dyrektor

• z polityką bezpieczeństwa pracy powinny być zapoznane osoby dozoru i robotnicy

• politykę bezpieczeństwa należy okresowo aktualizować (nowe technologie, materiały, wyroby)

• osoby dozoru, po zapoznaniu się z tekstem polityki bezpieczeństwa powinny złożyć podpisaną przez siebie deklarację przystąpienia do realizacji polityki bezpieczeństwa

• niezależnie od podpisania deklaracji ogólnej, każda osoba dozoru powinna mieć wpisane do swojego zakresu obowiązków służbowych odpowiednie zadania wynikające z polityki bezpieczeństwa dla tego stanowiska pracy

• treść polityki bezpieczeństwa pracy powinna być przekazana załodze (robotnikom) w bardzo uproszczonej formie - rys. 6 (przekazuje przełożony, plus tablice ogłoszeń)

(str. 28 xero - Rys. 6)

• planowane cele bezpieczeństwa pracy dzieli się na:

• cele doraźne

• cele długoterminowe

• cele powinny być tak sformułowane, aby można było łatwo stwierdzić stopień ich wykonania (np. wymiana uszkodzonej części maszyny, obniżenie poziomu wypadkowości itp.)

• cele formułowane są przez kierownictwo lub zespoły bezpieczeństwa na podstawie:

• szacunku ryzyka

• wyników inspekcji

• statystyki wypadków i chorób zawodowych

• informacji o stratach ponoszonych przez zakład pracy w wyniku wypadków i chorób zawodowych

• aspiracji kierownictwa

• struktura organizacyjna dla realizacji polityki bezpieczeństwa i celów obejmuje następujące działania:

• zaprojektowanie struktury organizacyjnej

• określenie odpowiedzialności i władzy w dziedzinie bhp

• obsadzenie stanowisk kompetentnymi ludźmi

• bezpieczeństwem pracy w zakładzie zajmują się wszyscy, a w szczególności:

• Komisja Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (art. 237¹² KP)

• służba bhp

• dział szkolenia

• komisja bhp projektuje profilaktykę i podejmuje strategiczne decyzje w sprawach bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia, a w szczególności:

• formułuje politykę bezpieczeństwa i cele profilaktyki

• określa sposoby osiągnięcia założonych celów

• zatwierdza budżet na cele bezpieczeństwa

• śledzi postępy działań profilaktycznych i informuje załogę o skutkach

• ocenia oddziały i kierujące nimi osoby

• przeprowadza przeglądy i analizy bezpieczeństwa

• służba bhp tworzona jest w zakładach pracy zatrudniających powyżej 100 ludzi

• służba bhp nie odpowiada za stan bezpieczeństwa pracy w zakładzie lecz

• kontroluje warunki pracy w zakładzie

• prowadzi dochodzenia powypadkowe

• gromadzi dokumentację wypadkową i chorób zawodowych

• raz w roku przekazuje pracodawcy raport o stanie bezpieczeństwa w zakładzie i propozycję poprawy

• sprawuje rolę doradczą dla pracodawcy w zakresie bhp

• służba bhp w strukturze organizacyjnej podlega bezpośrednio pod dyrektora zakładu

• dział szkolenia musi przygotować odpowiednich pracowników poprzez szkolenia

• pracodawca może tworzyć w zakładzie własny dział szkolenia lub zlecić szkolenia wyspecjalizowanej firmie

• wskazanym jest, aby dział szkolenia ściśle współpracował ze służbą bhp

• określenie odpowiedzialności i władzy sprowadza się do zorganizowania zakładowego systemu bezpieczeństwa pracy

• zgodnie z KP za bezpieczeństwo w zakładzie pracy odpowiada pracodawca

• część swojej odpowiedzialności pracodawca deleguje na kierownictwo i dozór

• członkowie kierownictwa zatrudniają personel, ustanawiają procedury kontrolne, technologię, sposób wykonania zadań itp.,

• wyznaczenie odpowiedzialności wymaga:

• rozpoznania zagrożenia i ustalenia sposobu utrzymania ich pod kontrolą

• włączenia obowiązku dbania o bhp do zakresu czynności komórek organizacyjnych i poszczególnych osób dozoru (np. zagrożenie pożarowe, drogi ucieczkowe itp.)

• kierownicy działów (oddziałów) muszą odpowiadać za warunki bezpieczeństwa i sposób postępowania osób zatrudnionych w swoich działach

• podobnie odpowiedzialność ta rozciąga się na niższe szczeble (mistrzowie, brygadziści, przodowi)

• odpowiedzialności za bezpieczeństwo musi towarzyszyć przydzielenie odpowiedniej władzy (ile odpowiedzialności tyle decyzyjności)

• realizacja polityki bezpieczeństwa pracy musi być powierzona osobom kompetentnym, ale także przekonanym o słuszności tej polityki

• osoby, którym powierzono realizację polityki bezpieczeństwa, oprócz wiedzy fachowej muszą być zwolennikami probezpiecznych zachowań wobec ryzyka

• osoby kierownictwa i dozoru muszą manifestować swoje probezpieczne zachowania i negację wobec postaw preferujących zachowania ryzykowne i niebezpieczne

• załoga musi być przekonana o tym, że bezpieczeństwo pracy jest rzeczywiście stawiane przed produkcją

• każda czynność musi być w taki sposób zaplanowana i zrealizowana, aby zachowane były zasady bhp i nie spowodowała ona zdarzenia wypadkowego

METODY REALIZACJI POLITYKI I CELÓW

• do metod realizacji polityki bezpieczeństwa pracy zalicza się:

• rozpoznanie zagrożenia i redukowanie ryzyka

• ustanowienie standardów bezpieczeństwa

• ustanowienie standardów kontroli

• obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom bezpiecznych warunków pracy oraz poinformowanie pracowników o zagrożeniach występujących na ich stanowiskach pracy

• pracodawca, po oszacowaniu wielkości ryzyka powinien:

• zaprojektować działania redukujące ryzyko

• poinformować pracowników o ryzyku zaakceptowanym na ich stanowiskach pracy

• stworzyć system blokujący dostęp do zadań trudnych osobom do tego nie przygotowanym

• projektowanie działań redukujących ryzyko przebiega wg schematu (rys. 7)

Rys. 7

• działania redukujące ryzyko pierwotne mogą być podjęte jednorazowo lub muszą by stosowane stale

• najbardziej skuteczne działania ograniczające zagrożenie są w kolejności:

• ograniczające zagrożenie u źródła

• zmniejszające możliwość kontaktu człowieka z niebezpieczną energią

• usprawniające funkcjonowanie człowieka w sytuacji zagrożenia

• usprawniające samoratowanie się człowieka lub ratowanie

• działania redukujące ryzyko mogą być wspomagane pytaniami wg listy (tabela 1)

• zgodnie z art. 226 KP pracodawca zobowiązany jest do poinformowania pracownika o zagrożeniu występującym na jego stanowisku pracy. Wzór karty informacyjnej przedstawia rys. 8.

(str.38 i 39 xero - Tabela 1 i rys. 8)

• informację o zagrożeniu można przedstawić również w postaci znaków, plakatów, a także poprzez szkolenia, pouczenia realizowane przez dozór

• dla zapewnienia bezpieczeństwa pracy na stanowiskach o podwyższonym ryzyku należy sporządzić wykaz takich prac oraz wykaz osób upoważnionych do ich wykonania

• dla prac szczególnie niebezpiecznych można również wprowadzić system zezwoleń (np. spawanie w kopalni)

• standardy bezpieczeństwa w zarządzaniu bezpieczeństwem pracy oznaczają dokumenty określające jak ma być lub jak należy postępować, aby bezpiecznie osiągnąć zamierzony cel

• standardy bezpieczeństwa mogą dotyczyć:

• warunków środowiska

• wyposażenia

• zachowania się pracowników

• standardy bezpieczeństwa można podzielić na (Studenski 1992)

• formalne (przepisy)

• nieformalne (złe lub dobre)

• kierownictwo powinno popierać standardy formalne, a z nieformalnych jedynie dobre

• każde nowe, niebezpieczne zadanie powinno mieć oszacowane ryzyko i wyznaczone standardy (sposoby) ich wykonania (prace nietypowe, sporadyczne, wykonywane po raz pierwszy)

• procedury kontroli w zarządzaniu bezpieczeństwem określają sposób wykonywania standardów bezpieczeństwa sformułowanych na podstawie polityki bezpieczeństwa i przyjętych celów (Sanders, Peay 1988)

• kontrola jest centralną funkcją w stosunku do wszystkich innych działań kierowniczych

• głównym celem kontroli jest obserwacja realizacji sformułowanej polityki bezpieczeństwa pracy

• kontrola realizowana jest przez specjalne zespoły, ale przede wszystkim przez osoby kierownictwa i dozoru

• wskazanym jest ustalenie planów kontroli poszczególnych stanowisk pracy, a także realizacji celów i zadań ujętych w polityce bezpieczeństwa

• z przeprowadzonej kontroli należy sporządzić protokół, a jej wyniki należy omówić z osobą kontrolowaną

21

wyposażenie

sprzęt

ludzie i środowisko pracy

elementy zarządzania (analiza

ryzyka)

system zarządzania

bezpieczeństwo pracy

poziom bezpieczeństwa

1970

1980

1990

2000

podejmowana profilaktyka bhp

(lata)

Rys. 1

STOPIEŃ EFEKTYWNOŚCI ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃ-STWEM W UKŁADZIE

Regulacja prawna

Sprawność nadzoru

Postawy wobec ryzyka

wiedza

Wartość zdrowia i życia

bezpieczny produkt

bezpieczeństwo zatrudnionych

bezpieczeństwo ludzi i środowiska w otoczeniu

KORYGOWANIE

BADANIE

PLANOWANIE

REALIZACJA

Podsystem sterowania

Podsystem logistyczny

Podsystem wykonawczy

Podsystem informacyjny

ZAKŁADOWY SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA PRACY

komparator systemu

wynik systemu

zasilanie

informacja

osiągnięcia profilaktyczne

wypadki, choroby zawodowe

wypadkowość

zarządzanie

a₁

b

b₁

a

a'

b'

c'

x'

Ryzyko rezydualne

Działania redukujące ryzyko

Monitorowanie ryzyka

Projekt redukcji ryzyka

Ocena możliwych skutków zagrożeń

Rozpoznanie i ocena zagrożeń

Ryzyko pierwotne

---