STRUNOWCE NIŻSZE

Strunowce niższe to nazwa nieformalna oznaczająca grupę zwierząt będącą formą przejściową między bezkręgowcami a kręgowcami (tak więc łączą w sobie cechu obu grup).

1. Cechy strunowców niższych:

• osłonice i bezczaszkowce żyją w wodach słonych

• posiadają strunę grzbietową pełniącą funkcję podporową

• ponad struną grzbietową ciągnie się cewkowaty, centralny układ nerwowy

• metameryczny układ mięśni (a w rozwoju zarodkowym także innych narządów i celomy)

• gardziel przebita szczelinami skrzelowymi (u lądowych występują tylko w rozwoju zarodkowym)

• larwy mają cechy strunowców (np. struna grzbietowa, cewka nerwowa)

2. Budowa strunowców

1. osłonice

• osiadłe samotne osobniki, rzadko kolonie

• struna grzbietowa oraz metamery mięśniowe występują w ogonie tylko w stadium larwalnym

• posiadają tunikę

2. 
   bezczaszkowce

• ogólna

• wydłużone, bocznie spłaszczone, miękkie i przeźroczyste ciało

• brak wyraźnie wyodrębnionej głowy

• struna grzbietowa zapobiega skracaniu się ciała podczas skurczu mięśni po obu stronach, lecz powoduje wyginanie się ciała na boki

• ciało pokrywa jednowarstwowy naskórek cylindryczny, pod którym leży tkanka łączna

• układy

• mięśniowy

• mięśnie poprzecznie prążkowane

• miomery (przedzielone mioseptami) w kształcie litery V, zwrócone wierzchołkiem ku przodowi ciała, włókna są asymetryczne względem siebie, co umożliwia wyginanie ciała na boki, mimo że włókna kurczą się jednocześnie

• pokarmowy

g

g

• 
  oddechowy

• związany z pokarmowym

• część oddychania zachodzi także przez powierzchnię ciała

• krążenia

• zamknięty układ krążenia

• występuje jeden obieg oraz krążenie wrotne wątrobowe

• brak barwników oddechowych

• brak serca (jego rolę spełnia kurczliwa tętnica znajdująca się pod endostylem oraz odchodzące od niej tętnice skrzelowe)

• wydalniczy

• protonefrydialny układ wydalniczy

• metameryczne protonefrydia tkwią w gardzieli i są zgrupowane w zespoły (każdy składa się ze ślepo zakończonego kanalika w kształcie litery L, do którego uchodzą pęczkami liczne komórki płomykowe otoczone naczyniami krwionośnymi)

• wydalanie produktów przemiany materii:

• główną funkcją wydalanie amoniaku i mocznika (u wodnych) lub kwasu moczowego (u lądowych)

• nerwowy

• zbudowany z cewki nerwowej z centralnym kanalikiem, od którego odchodzą metamerycznie nerwy złożone z:

• korzeni grzbietowych

• korzeni brzusznych

• brak mózgu (jego funkcję pełni pęcherzykowate rozszerzenie cewki na przednim końcu ciała; w nim występuje oczko Hessego)

• w czułkach występują zmysły dotyku, węchu i smaku

3. Rozmnażanie

• występuje rozdzielnopłciowość (brak dymorfizmu płciowego)

• parzyste gonady (ok. 30 par) występują w gardzieli

• zapłodnienie zewnętrzne (gonady pękając wyrzucają do jamy okołogardzielowej gamety, które wraz z wodą wydostają się na zewnątrz)

• z jaja wylęga się larwa o asymetrycznej budowie

tworzą tzw. kosz skrzelowy służący do oddychania

organiczna osłonka

segmenty mięśniowe

łącznotkankowe błoniaste przegrody

rynienka pod gardzielą, której komórki wydzielają bogate w jod substancje zlepiające cząstki pokarmowe

inaczej jama okołoskrzelowa

unerwiają ścianę ciała i narządy wewnętrzne

unerwiają miomery

typ narządu wzroku (nie należy go utożsamiać z oczami) występujący u prymitywnych strunowców (a u wszystkich w okresie zarodkowym), zbudowany z fotoreceptorów, zwanych komórkami Hessego

1

4

ruch rzęsek nabłonka napędza wodę do gardzieli (duże obiekty odcedzane są czułkami otaczającymi jamę przedgębową)

w jamie przedgębowej drobna zawiesina pokarmowa przylepia się do śluzu

śluz i woda przesuwane są do tyłu przez otwór gębowy do jamy gębowej i gardzieli

w gardzieli znajduje się 180 par szczelin skrzelowych, przez które woda trafia do jamy okołogardzielowej⁶

odbyt

przez otwór atrialny woda wydostaje się na zewnątrz

przełyk

jelito, którego jedna z części (uchyłek wątrobowy) wydziela enzymy trawienne. W tylnej części jelita następuje wchłanianie

endostyl⁵

ruch śluzu umożliwia nabłonek z rzęskami

woda przesuwana jest do tyłu przez otwór gębowy do jamy gębowej i gardzieli

kanaliki otwierające się do jamy okołogardzielowej

w gardzieli znajduje się 180 par szczelin skrzelowych, tworzących kosz skrzelowy (na jego silnie ukrwionych ścianach odbywa się wymiana gazowa), przez które woda trafia do jamy okołoskrzelowej

komórki płomykowe

naczynia krwionośne, którymi oplecione są komórki płomykowe

przez otwór atrialny woda wydostaje się na zewnątrz

ruch wody umożliwia nabłonek z rzęskami

jama okołogardzielowa

usuwanie substancji wraz z wodą

---